۸۷٬۸۸۶
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ى' به 'ی'
جز (تمیزکاری) |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''طلاق''' در لغت به | '''طلاق''' در لغت به معنای ترک کردن، آزاد و رهاشدن و جدایی است، و در اصطلاح شرعی «گسستن پیوند [[ازدواج]] با [[ازدواج موقت|صیغه]] مخصوص» است.<ref> المنجد، واژه طلق و جواهرالکلام، نجفی، ج ۳۲، ص ۲.</ref> نظام خانواده در [[اسلام]] به گونه ای طراحی شده که اگر به خوبی اجرا شود کمتر خانواده ای در چنبره مشکلات جدی گرفتار خواهد شد و یا به بن بست خواهد رسید. با وجود این چون خواه ناخواه برخی خانواده ها به چنین بن بستی گرفتار خواهند شد، اسلام، «طلاق» را مجاز شمرده است. | ||
== طلاق در اسلام == | == طلاق در اسلام == | ||
در [[حدیث|روایات]] [[معصوم|معصومین علیهم السلام]] به همان اندازه که از ازدواج تمجید و بدان سفارش شده است، از طلاق نکوهش و | در [[حدیث|روایات]] [[معصوم|معصومین علیهم السلام]] به همان اندازه که از ازدواج تمجید و بدان سفارش شده است، از طلاق نکوهش و نهی شده است و رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده است: «ما مِنْ شَیْءٍ ابْغَضُ الَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ بَیتٍ یخْرَبُ فِی الاسْلامِ بِالْفُرْقَةِ؛<ref>وسائل الشیعه، ج ۲۲، ص ۷.</ref> چیزی نزد خداوند بزرگ نکوهیده تر از این نیست که خانه ای در اسلام به سبب جدایی (طلاق) ویران گردد». | ||
بدین سبب در اسلام | بدین سبب در اسلام تدبیری اندیشیده شده و تمهیداتی پیش بینی شده تا این «بدترین حلال» به وقوع نپیوندد و آوار جدایی، احساسات و عواطف و آرزوهای اعضای خانواده به ویژه کودکان را قربانی بی رحمی خود نسازد و عشق و محبت را به کینه و نفرت تبدیل نکند؛ امساک به معروف، جدایی به معروف، عدم زیان و ضرر و تضییق و سخت گیری نسبت به زنان، تبادل نظر درباره سرنوشت کودکان، از جمله تمهیداتی است که بخشی از سوره طلاق را به خود اختصاص داده که اگر به مرحله اجرا درآید، راه بازگشت بسیاری از زن و شوهرها را به زندگی اولیه هموار می سازد، چنان که اصطلاح «سه طلاقه» و شرایط تقریباً سخت طلاق، نیز چنین تدبیری را با خود دارد. | ||
== انواع طلاق == | == انواع طلاق == | ||
طلاق به دو نوع بائن و | طلاق به دو نوع بائن و رجعی تقسیم می شود: | ||
=== طلاق بائن === | === طلاق بائن === | ||
طلاق بائن آن است که شوهر بعد از آن حق رجوع<ref>اگر مرد، حق رجوع داشته باشد بدون | طلاق بائن آن است که شوهر بعد از آن حق رجوع<ref>اگر مرد، حق رجوع داشته باشد بدون اجرای صیغه عقد، زندگی مشترک را شروع می کنند و اگر حق رجوع نداشته باشد باید با شرایط خاصی دوباره صیغه عقد جاری کنند.</ref> به زن را ندارد، خواه زن عده داشته باشد یا نداشته باشد. طلاق بائن، خود به شش گونه زیر ممکن است رخ دهد: | ||
# طلاق خُلع؛ اگر زن نسبت به شوهرش متنفر باشد و مهریه یا مال | # طلاق خُلع؛ اگر زن نسبت به شوهرش متنفر باشد و مهریه یا مال دیگری را، گرچه بیشتر از مهر باشد به شوهر ببخشد تا طلاقش دهد، چنین طلاقی را خلع گویند.<ref> تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۵۲، مسأله ۱۳ و توضیح المسائل، مسأله ۲۵۲۸.</ref> | ||
# طلاق مبارات؛ این نوع طلاق | # طلاق مبارات؛ این نوع طلاق هنگامی رخ می دهد که زن و شوهر، یکدیگر را دوست نداشته باشند و زن مالی به شوهرش ببخشد - که بیشتر از مقدار مهر نباشد و احتیاط این است که کمتر باشد - تا شوهرش او را طلاق دهد.<ref>همان، ص ۳۵۳، مسأله ۱۹.</ref> | ||
# طلاق | # طلاق همسری که به [[سن بلوغ]] (۹ [[سال قمری]]) نرسیده است. | ||
# طلاق زن یائسه | # طلاق زن یائسه | ||
# طلاق | # طلاق زنی که با او آمیزش نشده است. | ||
# طلاق | # طلاق سومی که پیش از آن - بین طلاق اول و دوم و دوم و سوم - رجوع کرده باشد، گرچه این رجوع با عقد جدید و پس از خروج زن از عده باشد.<ref> تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۳۲، پیش از مسأله ۱.</ref> | ||
=== طلاق | === طلاق رجعی === | ||
طلاق | طلاق رجعی آن است که مرد پیش از اتمام عده زن مطلقه، او را به همسری سابق برمی گرداند. چنین کاری در طلاق بائن و پس از اتمام عده ممنوع است.<ref>همان، ص ۳۴۷، پیش از مسأله ۱.</ref> رجوع و بازگشت مرد می تواند زبانی باشد و به همسرش بگوید تو را به ازدواج خویش بازگرداندم. و می تواند عملی باشد و با او کاری را انجام دهد که معمولًا مرد نسبت به همسرش انجام می دهد.<ref>همان، مسأله ۱.</ref> | ||
زنی که طلاق رجعی گرفته، در احکام همانند همسر مرد است و استحقاق [[نفقه]] و مسکن و لباس را دارد... ارث میان او و شوهر برقرار است، عقد خواهر او بر مرد حرام است و کفن و زکات فطره او نیز بر عهده شوهرش می باشد. مرد حق ندارد زنش را که طلاق رجعی گرفته از منزل اخراج کند تا عده اش تمام شود... چنان که زن حق ندارد بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود مگر برای کاری ضروری یا واجبی که وقتش تنگ است.<ref>همان، ص ۳۴۶، مسأله ۱۲.</ref> | |||
== شرایط طلاق == | == شرایط طلاق == | ||
برای صحت طلاق، سه دسته شرط لازم است که مربوط به اصل طلاق، طلاق دهنده و طلاق گیرنده می شود. | |||
=== شرایط اصل طلاق === | === شرایط اصل طلاق === | ||
# خواندن صیغه مخصوص که عبارت است از «انْتِ طالِقٌ؛ تو رها | # خواندن صیغه مخصوص که عبارت است از «انْتِ طالِقٌ؛ تو رها هستی» و مانند آن که طلاق گیرنده را دقیقاً معین کند. همچنین طلاق باید به صیغه عربی صحیح خوانده شود.<ref> توضیح المسائل، مسأله ۲۵۰۸.</ref> | ||
# صیغه طلاق باید منجز و بدون قید و شرط باشد؛ پس اگر صیغه را مشروط به | # صیغه طلاق باید منجز و بدون قید و شرط باشد؛ پس اگر صیغه را مشروط به شرطی بکند باطل است، خواه وقوع شرط احتمالی یا یقینی باشد مثل این که بگوید: «انْتِ طالِقٌ انْ جاءَ زَیدٌ؛ اگر زید بیاید تو رها هستی» یا «انْتِ طالِقٌ انْ طَلَعَتِ الشَّمْسُ؛ اگر خورشید، طلوع کند تو رها هستی».<ref>تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۳۰، مسأله ۶.</ref> | ||
# حضور دو شاهد عادل؛ شاهدان باید مرد باشند و خواندن صیغه را بشنوند؛ چه طلاق دهنده به آنان بگوید شاهد باشید یا نگوید. همین طور هر دو باید به اتفاق شاهد صیغه باشند و صیغه به طور | # حضور دو شاهد عادل؛ شاهدان باید مرد باشند و خواندن صیغه را بشنوند؛ چه طلاق دهنده به آنان بگوید شاهد باشید یا نگوید. همین طور هر دو باید به اتفاق شاهد صیغه باشند و صیغه به طور انفرادی و جداگانه نزد هر یک از شهود کافی نیست؛ چنان که شهادت زنان، چه تنها باشند و چه همراه مرد اعتبار ندارد.<ref> همان، ص ۳۳۱، مسأله ۹.</ref> اگر مرد برای طلاق، کسی را وکیل کند، وکیل نمی تواند شاهد هم باشد، چنان که خود مرد نیز نمی تواند شاهد قرار گیرد.<ref> همان، مسأله ۱۰.</ref> | ||
# طلاق، مخصوص همسر | # طلاق، مخصوص همسر دائمی است و همسر غیردائمی با اتمام مدت یا بخشیدن آن از سوی شوهر، از مرد جدا می شود و نیازی به صیغه طلاق نیست. | ||
=== شرایط طلاق دهنده === | === شرایط طلاق دهنده === | ||
# بلوغ (بنابر احتیاط واجب)؛ پس طلاق نابالغ، صحیح نیست؛ چه | # بلوغ (بنابر احتیاط واجب)؛ پس طلاق نابالغ، صحیح نیست؛ چه بی واسطه چه باواسطه وکیل، اگر چه ممیز و ده ساله باشد.<ref>همان، ص ۳۲۵، مسأله ۱.</ref> | ||
# عقل؛ بنابراین طلاق شخص دیوانه صحیح نیست؛ چه | # عقل؛ بنابراین طلاق شخص دیوانه صحیح نیست؛ چه دیوانگی اش دائمی باشد چه دوره ای. شخص مست و هر کس که به طریقی عقلش را از دست داده نیز مانند دیوانه است.<ref> تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۲۵، مسأله ۱.</ref> | ||
# قصد؛ | # قصد؛ یعنی شوهر به طور جدی تصمیم به طلاق داشته باشد. بنابراین طلاق غیرمصمم مثل کسی که خواب است یا به طور سهوی و اشتباهی و شوخی صیغه طلاق را بخواند صحیح نیست.<ref>همان، ص ۳۲۶، مسأله ۳.</ref> | ||
# اختیار؛ به این معنا که اکراه و | # اختیار؛ به این معنا که اکراه و اجباری در کار نباشد. پس اگر کسی را به ضرر مالی، جانی و آبرویی تهدید کنند که زنش را طلاق دهد، چنین طلاقی صحیح نیست.<ref>همان، مسأله ۳ و ۴.</ref> اگر طلاق اجباری جاری شود و در پی آن، مرد به طلاق راضی شود، این رضایت، موجب صحت طلاق نمی شود.<ref>همان، ص ۳۲۷، مسأله ۸.</ref> | ||
# مرد | # مرد می تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد،<ref>قانون مدنی، ماده ۱۱۳۳.</ref> ولی زن چنین حقی را ندارد مگر این که در عقد ازدواج با شوهر شرط کند که در مواردی وکیل طلاق دادن خود باشد. | ||
استفتایی از محضر [[امام | استفتایی از محضر [[امام خمینی]]: آیا زوجه می تواند در هنگام عقد ازدواج با شوهر شرط کند که در مواردی خاص، طلاق به دست او باشد؟ جواب: اگر در ضمن عقد شرط کنند که زن از طرف شوهر وکیل باشد که در موارد خاصی خود را طلاق دهد، صحیح است.<ref>سیمای زن در کلام امام خمینی، وزارت ارشاد اسلامی، ص ۱۷۴، ۱۳۶۴.</ref> | ||
=== شرایط طلاق گیرنده === | === شرایط طلاق گیرنده === | ||
# زن باید در وقت طلاق، از خون حیض و نفاس پاک باشد و شوهرش در آن | # زن باید در وقت طلاق، از خون حیض و نفاس پاک باشد و شوهرش در آن پاکی یا در حال نفاس یا حیض که پیش از این پاکی بوده با او نزدیکی نکرده باشد.<ref>توضیح المسائل، مسأله ۲۴۹۹.</ref> این شرط در سه صورت لازم الاجرا نیست؛ اول: آن که شوهرش بعد از ازدواج با او نزدیکی نکرده باشد. دوم: آبستن باشد. سوم: مرد به واسطه غایب بودن نتواند یا برایش مشکل باشد که پاک بودن زن را بفهمد.<ref>توضیح المسائل، مسأله ۲۵۰۰.</ref> | ||
# همسر | # همسر دائمی مرد باشد؛ بنابراین، طلاق همسر موقت، بی معنا و باطل است.<ref>تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۳۲۷، مسأله ۱۰.</ref> | ||
# معین باشد؛ اگر مرد | # معین باشد؛ اگر مرد دارای یک همسر است، همین قدر که بگوید: «زَوْجَتی طالِقٌ؛ همسر من رهاست»، کافی است ولی اگر بیش از یک همسر دارد باید آن را که می خواهد طلاق دهد با نام یا اشاره معین نماید.<ref> همان، ص ۳۲۹، مسأله ۱۷.</ref><ref> فقه خانواده، علی‌اصغر الهامی نیا، ص ۱۴۳.</ref> | ||
== عده طلاق == | == عده طلاق == | ||