کمیت اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۴: خط ۲۴:


== ولادت و درگذشت ==
== ولادت و درگذشت ==
کمیت بن زید بن خنیس بن مخالد اسدی در سال ۶۰ قمری به دنیا آمد. او در زمان خلافت مروان بن محمد، آخرین خلیفه اموی، در سال ۱۲۶ ق و در کوفه درگذشت<ref>ابوالفرج اصفهانی؛ الاغانی؛ ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>. [[امام سجاد(ع)|امام سجادعلیه‌السلام]] در زمان زنده بودن کمیت، برای [[شهادت]] او دعا کرده بود<ref>امینی، عبدالحسین؛ الغدیر؛ ج ۴، ص ۵۰.</ref>. او نخستین کسی بود که در قبرستان بنی‌اسد، دفن شد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>.
کمیت بن زید بن خنیس بن مخالد اسدی در سال ۶۰ قمری به دنیا آمد. او در زمان خلافت مروان بن محمد، آخرین خلیفه اموی، در سال ۱۲۶ ق و در کوفه درگذشت<ref>ابوالفرج اصفهانی؛ الاغانی؛ ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>. [[امام سجاد(ع)|امام سجادعلیه‌السلام]] در زمان زنده بودن کمیت، برای [[شهادت]] او دعا کرده بود<ref>امینی، عبدالحسین؛ ''الغدیر''؛ ج ۴، ص ۵۰.</ref>. او نخستین کسی بود که در قبرستان بنی‌اسد، دفن شد<ref>ابوالفرج اصفهانی؛ ''الاغانی''؛ ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>.


== تعداد اشعار ==
== تعداد اشعار ==
گزارش‌های مختلفی در مورد تعداد اشعار کمیت وجود دارد. ابوالفرج اصفهانی در کتاب الاغانی<ref>همان؛ ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>. و علامه [[عبدالحسین امینی|امینی]]<ref>امینی، عبدالحسین ؛ الغدیر؛ ج۴، ص۲۷.</ref>. به نقل از کتاب المعاهد، اشعار او را ۵۲۸۹ بیت ذکر کرده است. در کشف الظنون به نقل از کتاب عیون الاخبار ابن شاکر، تعداد اشعار او بیش از ۵۰۰۰ قصیده گزارش شده است<ref>حاجی خلیفه؛ کشف الظنون؛ بیروت؛ ج ۱، ص ۸۰۸.</ref>.
گزارش‌های مختلفی در مورد تعداد اشعار کمیت وجود دارد. ابوالفرج اصفهانی در کتاب الاغانی<ref>همان؛ ج ۱۷، ص ۳۰.</ref>. و علامه [[عبدالحسین امینی|امینی]]<ref>امینی، عبدالحسین؛ ''الغدیر''؛ ج۴، ص۲۷.</ref>. به نقل از کتاب المعاهد، اشعار او را ۵۲۸۹ بیت ذکر کرده است. در کشف الظنون به نقل از کتاب عیون الاخبار ابن شاکر، تعداد اشعار او بیش از ۵۰۰۰ قصیده گزارش شده است<ref>حاجی خلیفه؛ ''کشف الظنون''؛ بیروت؛ ج ۱، ص ۸۰۸.</ref>.
بر اساس آنچه علامه‌ امینی گزارش کرده، فراهم‌آورنده شعر کمیت، اصمعی و آراینده و افزایندۀ آن ابن سکیت است. ابن سکیت، راوی شعر کمیت از قول استادش نصران است. نصران گفته است که: من شعر کمیت را بر ابی حفص عمر بن ابی‌بکر خوانده‌ام.
بر اساس آنچه علامه‌ امینی گزارش کرده، فراهم‌آورنده شعر کمیت، اصمعی و آراینده و افزایندۀ آن ابن سکیت است. ابن سکیت، راوی شعر کمیت از قول استادش نصران است. نصران گفته است که: من شعر کمیت را بر ابی حفص عمر بن ابی‌بکر خوانده‌ام.


=== هجویات و مناظره‌های شاعر ===
=== هجویات و مناظره‌های شاعر ===
کمیت نسبت به عدنانیه تعصب داشت و در تمام دوران زندگی‌اش با شاعران یمن هجوسرایی و پاسخ‌گویی رواج داشت. [[دعبل خزاعی|دعبل بن علی خزاعی]] و ابن عیینه، قصیدۀ مذهّبۀ او را پس از مرگش پاسخ گفتند. البته ابوزلفاء بصری آزادشدۀ بنی‌هاشم نیز جواب آن دو را داده است.
کمیت نسبت به عدنانیه تعصب داشت و در تمام دوران زندگی‌اش با شاعران یمن هجوسرایی و پاسخ‌گویی رواج داشت. [[دعبل خزاعی|دعبل بن علی خزاعی]] و ابن عیینه، قصیدۀ مذهّبۀ او را پس از مرگش پاسخ گفتند. البته ابوزلفاء بصری آزادشدۀ بنی‌هاشم نیز جواب آن دو را داده است.
همچنین میان کمیت و حکیم اعور کلبی مفاخره و مناظرۀ فراوانی رخ داده است<ref>امینی، عبدالحسین؛ الغدیر؛ ج ۴، ص ۹ به نقل از «الموتلف و المختلف» ص ۱۷.</ref>.
همچنین میان کمیت و حکیم اعور کلبی مفاخره و مناظرۀ فراوانی رخ داده است<ref>امینی، عبدالحسین؛ ''الغدیر''؛ ج ۴، ص ۹ به نقل از ''الموتلف و المختلف'' ص ۱۷.</ref>.


== شعر کمیت در بیان دیگران ==
== شعر کمیت در بیان دیگران ==
خط ۴۱: خط ۴۱:
از خوارزمی چنین بیاد دارم که می‌گوید: هر کس حولیات زهیر، اعتذارات نابغه، اهاجی حطیئه، هاشمیات کمیت، نقائض جریر و فرزدق، خمریات ابی نواس، زهریات ابی العتاهیه، مراثی ابی تمام و بدایع بحتری و تشبیهات ابن معتز، روضیات صنوبری، لطائف کشاجم و قلائد متنبی را خواند و به شعر و شاعری ره نیافت به جوانی مرساد و عمرش دراز مباد.
از خوارزمی چنین بیاد دارم که می‌گوید: هر کس حولیات زهیر، اعتذارات نابغه، اهاجی حطیئه، هاشمیات کمیت، نقائض جریر و فرزدق، خمریات ابی نواس، زهریات ابی العتاهیه، مراثی ابی تمام و بدایع بحتری و تشبیهات ابن معتز، روضیات صنوبری، لطائف کشاجم و قلائد متنبی را خواند و به شعر و شاعری ره نیافت به جوانی مرساد و عمرش دراز مباد.


«یاقوت» به نقل از ابن نجار از ابی عبداللّه احمد بن حسن کوفی نسّابه آورده است که وی گفت: ابن عبدۀ نسّاب می‌گفت: هیچ نسب شناسی، انساب عرب را به حقیقت نشناخت، مگر آنگاه که کمیت قصائد نزاریۀ خویش را پرداخت و پرده از چهرۀ بسیاری از آگاهی‌ها برداشت. و چون من چنین شنیدم، شعر کمیت را فراهم آوردم و مددکار من در تصنیف تاریخ عرب همان اشعار بود<ref>یاقوت؛  معجم الادباء؛ ج ۱،ص ۴۱۰.</ref>.
«یاقوت» به نقل از ابن نجار از ابی عبداللّه احمد بن حسن کوفی نسّابه آورده است که وی گفت: ابن عبدۀ نسّاب می‌گفت: هیچ نسب شناسی، انساب عرب را به حقیقت نشناخت، مگر آنگاه که کمیت قصائد نزاریۀ خویش را پرداخت و پرده از چهرۀ بسیاری از آگاهی‌ها برداشت. و چون من چنین شنیدم، شعر کمیت را فراهم آوردم و مددکار من در تصنیف تاریخ عرب همان اشعار بود<ref>یاقوت؛  ''معجم الادباء''؛ ج ۱، ص ۴۱۰.</ref>.


== قصائد هاشمیات ==
== قصائد هاشمیات ==


=== قصیدۀ میمیه ===
=== قصیدۀ میمیه ===
من لقلب متیم مستهام غیر ما صبوة و لا احلام
{{شعر}}{{ب|من لقلب متیم مستهام|غیر ما صبوة و لا احلام}}{{پایان شعر}}
ترجمه: دل سرگشته و حیرت زده را چیزی جز عشق و آرزو نیست.
ترجمه: دل سرگشته و حیرت زده را چیزی جز عشق و آرزو نیست.
«صاعد» غلام کمیت گفته است: با کمیت به خدمت ابی جعفر محمّد بن علی علیه‌السلام رسیدم و وی این قصیده را برای حضرت خواند و حضرت گفت: اللهم اغفر للکمیت. اللهم اغفر للکمیت.
«صاعد» غلام کمیت گفته است: با کمیت به خدمت ابی جعفر محمّد بن علی علیه‌السلام رسیدم و وی این قصیده را برای حضرت خواند و حضرت گفت: اللهم اغفر للکمیت. اللهم اغفر للکمیت.
خط ۶۰: خط ۶۰:
=== قصیدۀ باییه ===  
=== قصیدۀ باییه ===  
{{شعر}}{{ب|طربت و ما شوقا الی البیض اطرب|2= و لا لعبا منّی و ذوالشّیب یلعب}}{{ب|الم ترنی من حبّ آل محمد|2= اروح و اغدوّ خائفا اترقّب}}{{ب|فان هی لم تصلح لحی سواهم|2= فانّ ذوی القربی احقّ و اوجب}}{{ب|یقولون لم یورث و لو لا تراثه|2= لقد شرکت فیها «بکیل» و «ارحب»}}{{پایان شعر}}
{{شعر}}{{ب|طربت و ما شوقا الی البیض اطرب|2= و لا لعبا منّی و ذوالشّیب یلعب}}{{ب|الم ترنی من حبّ آل محمد|2= اروح و اغدوّ خائفا اترقّب}}{{ب|فان هی لم تصلح لحی سواهم|2= فانّ ذوی القربی احقّ و اوجب}}{{ب|یقولون لم یورث و لو لا تراثه|2= لقد شرکت فیها «بکیل» و «ارحب»}}{{پایان شعر}}
«سیوطی» در صفحۀ ۱۳ شرح شواهد المغنی گفته است: «ابن عساکر» به اسناد خود از «محمّد بن عقیر» آورده است؛ بنی اسد می‌گفتند: در ما فضیلتی است که در عالم نیست. هیچ خانه‌ای از - خانه‌های ما نیست که در آن برکت وراثت کمیت نباشد، زیرا او پیغمبر را در خواب دیده و رسول خدا به وی فرموده‌اند: شعر «طربت و ما شوقا الی البیض اطرب» را بخوان و خوانده است و پیغمبر فرموده‌اند. بورکت و بورک قومک «تو و خویشاوندانت را برکت باد.» و نیز در صفحۀ ۱۴ شرح شواهد است که ابن عساکر از «ابی عکرمه ضبی» از پدرش آورده است که می‌گفت: در «کوفه» مردم را چنان یافتم که هر کس قصیدۀ طربت. . . را نمی‌خواند هاشمی نبود<ref>امینی، عبدالحسین؛ الغدیر؛ ج ۴، ص ۱۸.</ref>.
«سیوطی» در صفحۀ ۱۳ شرح شواهد المغنی گفته است: «ابن عساکر» به اسناد خود از «محمّد بن عقیر» آورده است؛ بنی اسد می‌گفتند: در ما فضیلتی است که در عالم نیست. هیچ خانه‌ای از - خانه‌های ما نیست که در آن برکت وراثت کمیت نباشد، زیرا او پیغمبر را در خواب دیده و رسول خدا به وی فرموده‌اند: شعر «طربت و ما شوقا الی البیض اطرب» را بخوان و خوانده است و پیغمبر فرموده‌اند. بورکت و بورک قومک «تو و خویشاوندانت را برکت باد.» و نیز در صفحۀ ۱۴ شرح شواهد است که ابن عساکر از «ابی عکرمه ضبی» از پدرش آورده است که می‌گفت: در «کوفه» مردم را چنان یافتم که هر کس قصیدۀ طربت. . . را نمی‌خواند هاشمی نبود<ref>امینی، عبدالحسین؛ ''الغدیر''؛ ج ۴، ص ۱۸.</ref>.


=== قصیدۀ لامیه ===  
=== قصیدۀ لامیه ===  
خط ۱۰۱: خط ۱۰۱:
از آن قصیده جز آنچه مردم بیاد داشتند، در دست نیست و چون دیگران جمع‌آوری کرده و از خود کمیت دربارۀ آن پرسیدند، گفت چیزی از آن در حفظ ندارم آنچه گفتم منحصرا ارتجالی بود.
از آن قصیده جز آنچه مردم بیاد داشتند، در دست نیست و چون دیگران جمع‌آوری کرده و از خود کمیت دربارۀ آن پرسیدند، گفت چیزی از آن در حفظ ندارم آنچه گفتم منحصرا ارتجالی بود.
در مجلسی دیگر، کمیت در سرایش شعری که به آشتی هشام بن عبدالملک و کنیز مورد علاقه‌اش ،صدوف، انجامید از هریک از آن دو، هزار دینار صله دریافت کرد.
در مجلسی دیگر، کمیت در سرایش شعری که به آشتی هشام بن عبدالملک و کنیز مورد علاقه‌اش ،صدوف، انجامید از هریک از آن دو، هزار دینار صله دریافت کرد.
کمیت پیش از سرایش قصیده راییه، برادرش ورد بن زید را پیش امام باقر علیه‌السلام فرستاده بود تا دراین‌باره اجازه بگیرد. امام علیه‌السلام نیز به او اجازه داده بود<ref>الغدیر؛ ج ۴، ص ۳۴، به نقل از اغانی، ج ۱۵، ص ۱۲۶.</ref>.
کمیت پیش از سرایش قصیده راییه، برادرش ورد بن زید را پیش امام باقر علیه‌السلام فرستاده بود تا دراین‌باره اجازه بگیرد. امام علیه‌السلام نیز به او اجازه داده بود<ref>''الغدیر''؛ ج ۴، ص ۳۴، به نقل از ''الاغانی''، ج ۱۵، ص ۱۲۶.</ref>.


== پانویس ==
== پانویس ==