۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'جنبش ها' به 'جنبش‌ها'
جز (جایگزینی متن - ' ملی گرا' به ' ملی‌گرا') |
جز (جایگزینی متن - 'جنبش ها' به 'جنبش‌ها') |
||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
== اسلامگرایی در خاورمیانه == | == اسلامگرایی در خاورمیانه == | ||
ظهور | ظهور جنبش‌های نوین اسلامی در منطقه خاورمیانه در واکنش به محیط بحرانی این کشورها بود. مهمترین عوامل بحرانزا در منطقه از یکسو جریان‌های ملی‌گرایی بود که میان مسلمانان خاورمیانه تفرقه ایجاد کرد و از سوی دیگر فقر و تضادهای طبقاتی بود که در نتیجه سیاست‌های دولت‌های ناکار آمد همچنان گسترش می یافت. ضعف نظامی کشورهای منطقه و به ویژه شکست اعراب از اسرائیل و نیز بحران فرهنگی ناشی از تلاش این کشورها برای نوسازی و تقلید از غرب به انگیزه دستیابی به پیشرفت‌های نظامی و توسعه اقتصادی از دیگر عوامل بحرانزا در منطقه بود. در این میان ناکامی‌گفتمانهای رقیب مانند گفتمان سکولار ملی‌گرا، گرایش به اسلامگرایی را در منطقه تسریع کرد. شکست اعراب از اسرائیل در ۱۳۴۶ش/ ۱۹۶۷ و مرگ جمال عبدالناصر رهبر ملی‌گرای مصر در ۱۳۴۹ش/ ۱۹۷۰ زمینه زوال اندیشه‌های ملی‌گرایی عرب و جانشین کردن گفتمان جدید (اسلامگرایی) را فراهم کرد و راه را برای فعالیت گروه‌های اسلامگرا هموار نمود. <ref> فایز ساره، دراسات فی الاسلام السیاسی، ج۱، ص۵</ref> | ||
در ۱۳۵۷ش/۱۹۷۹ اسلامگرایی در خاورمیانه با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به اوج خود رسید. بسیاری از | در ۱۳۵۷ش/۱۹۷۹ اسلامگرایی در خاورمیانه با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به اوج خود رسید. بسیاری از جنبش‌های اسلامی به نوعی از انقلاب اسلامی ایران الهام گرفتند و برای رسیدن به جامعه اسلامی آن را الگوی خود قرار دادن.<ref>انقلاب ایران، مقدمه جان اسپوزیتو</ref> | ||
از دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ بر تعداد احزاب و گروه‌های اسلامگرا در کشورهای خاورمیانه افزوده شد. این تشکل‌ها در عرصه سیاسی این کشورها نقش مؤثری داشتند. در مصر جمعیت اخوانالمسلمین، که در اسفند ۱۳۰۶/ مارس ۱۹۲۸ تأسیس شده بود، با توجه به فضای سیاسی جدید، در ۱۳۶۳ش/ ۱۹۸۴ در انتخابات مجلس هفت کرسی را به دست آورد. در دورههای بعد نیز حضور آنها در مجلس همچنان ادامه داشت. در لبنان الجماعة الاسلامیة در ۱۳۴۵ش/ ۱۹۶۴ و دو حزب شیعی امل (افواج المقامة اللبنانیة) و حزباللّه در دهه های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به وجود آمدند. در فلسطین نیز جنبش جهاد اسلامی (حرکة الجهادالاسلامی) تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و جنبش حماس با تأسی از اخوانالمسلمین در این زمان شکل گرفتند. در عراق حزب الدعوة الاسلامیه با آن‌که در سال‌های ۱۳۳۷ـ۱۳۳۸ش/ ۱۹۵۸ـ ۱۹۵۹ تأسیس شده بود، اما پس از انقلاب اسلامی ایران بر فعالیتش افزوده شد. در سوریه جبهه اسلامی سوریه (الجبهة الاسلامیة فی سوریا) در ۱۳۵۹ش/ ۱۹۸۰ از گروه‌های مختلف اسلامی شکل گرفت. در اردن اخوانالمسلمین قانونی شناخته شد و در انتخابات ۱۳۶۸ش/ ۱۹۸۹، ۲۲ کرسی مجلس را به دست آورد. در یمن در ۱۳۴۹ش/۱۹۷۰ شاخهای از اخوانالمسلمین تأسیس شد و پس از وحدت بین یمن شمالی و جنوبی در ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ شمار احزاب اسلامی که به صورت قانونی فعالیت می‌کردند، به ۴۶ رسید. در کویت جمعیت اصلاح اجتماعی (جمعیة الاصلاح الاجتماعی) که در ۱۳۴۲ش/۱۹۶۳ شکل گرفته بود در دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به اوج فعالیت خود رسید. در ترکیه نیز در دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ احزاب اسلامی‌مانند حزب رفاه (رفاه پارتیسی) و حزب نظام ملی (ملی نظام پارتیسی) به وجود آمدند که در صحنه سیاسی ترکیه نقش مهمی‌داشتند.<ref> حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیة و قضیة الدیمقراطیة، ج۱، ص۸۸ـ۹۱</ref> | از دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ بر تعداد احزاب و گروه‌های اسلامگرا در کشورهای خاورمیانه افزوده شد. این تشکل‌ها در عرصه سیاسی این کشورها نقش مؤثری داشتند. در مصر جمعیت اخوانالمسلمین، که در اسفند ۱۳۰۶/ مارس ۱۹۲۸ تأسیس شده بود، با توجه به فضای سیاسی جدید، در ۱۳۶۳ش/ ۱۹۸۴ در انتخابات مجلس هفت کرسی را به دست آورد. در دورههای بعد نیز حضور آنها در مجلس همچنان ادامه داشت. در لبنان الجماعة الاسلامیة در ۱۳۴۵ش/ ۱۹۶۴ و دو حزب شیعی امل (افواج المقامة اللبنانیة) و حزباللّه در دهه های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به وجود آمدند. در فلسطین نیز جنبش جهاد اسلامی (حرکة الجهادالاسلامی) تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و جنبش حماس با تأسی از اخوانالمسلمین در این زمان شکل گرفتند. در عراق حزب الدعوة الاسلامیه با آن‌که در سال‌های ۱۳۳۷ـ۱۳۳۸ش/ ۱۹۵۸ـ ۱۹۵۹ تأسیس شده بود، اما پس از انقلاب اسلامی ایران بر فعالیتش افزوده شد. در سوریه جبهه اسلامی سوریه (الجبهة الاسلامیة فی سوریا) در ۱۳۵۹ش/ ۱۹۸۰ از گروه‌های مختلف اسلامی شکل گرفت. در اردن اخوانالمسلمین قانونی شناخته شد و در انتخابات ۱۳۶۸ش/ ۱۹۸۹، ۲۲ کرسی مجلس را به دست آورد. در یمن در ۱۳۴۹ش/۱۹۷۰ شاخهای از اخوانالمسلمین تأسیس شد و پس از وحدت بین یمن شمالی و جنوبی در ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ شمار احزاب اسلامی که به صورت قانونی فعالیت می‌کردند، به ۴۶ رسید. در کویت جمعیت اصلاح اجتماعی (جمعیة الاصلاح الاجتماعی) که در ۱۳۴۲ش/۱۹۶۳ شکل گرفته بود در دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به اوج فعالیت خود رسید. در ترکیه نیز در دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ احزاب اسلامی‌مانند حزب رفاه (رفاه پارتیسی) و حزب نظام ملی (ملی نظام پارتیسی) به وجود آمدند که در صحنه سیاسی ترکیه نقش مهمی‌داشتند.<ref> حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیة و قضیة الدیمقراطیة، ج۱، ص۸۸ـ۹۱</ref> | ||