۸۸٬۱۲۶
ویرایش
جریان‌شناسی سلفی‌گری در تونس (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۷
، ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'سلفی ها' به 'سلفی‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'تفاوت ها' به 'تفاوت‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'سلفی ها' به 'سلفی‌ها') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== سلفیه علمی == | == سلفیه علمی == | ||
سلفیه علمی یکی از گروه های جریان سلفی در تونس است. این گروه، صلح طلب هستند و به طرح دعوت و وعظ بسنده می‌کنند. مبلغان آن، به ابعاد فقهی و عقیدتی تکیه کرده اند و به دنبال علوم شرعی هستند. آنها خود را دنباله رو مراجع سلفیه علمی در خارج (مثلًا [[مصر]]) و مخصوصاً نهاد دینی [[وهابیت|وهابی]] در [[عربستان]] می‌دانند. این جریان در دهه 1990 م. با بازگشت جمعی از دانش آموختگان تونسی از دانشگاه اسلامی به تونس و تلاش آنها برای ترویج افکار سلفیه علمی در میان جوانان، وارد این کشور شد و به سبب وجود شبکه های ماهوارهای و اینترنت، به سرعت شیوع یافت. | سلفیه علمی یکی از گروه های جریان سلفی در تونس است. این گروه، صلح طلب هستند و به طرح دعوت و وعظ بسنده می‌کنند. مبلغان آن، به ابعاد فقهی و عقیدتی تکیه کرده اند و به دنبال علوم شرعی هستند. آنها خود را دنباله رو مراجع سلفیه علمی در خارج (مثلًا [[مصر]]) و مخصوصاً نهاد دینی [[وهابیت|وهابی]] در [[عربستان]] می‌دانند. این جریان در دهه 1990 م. با بازگشت جمعی از دانش آموختگان تونسی از دانشگاه اسلامی به تونس و تلاش آنها برای ترویج افکار سلفیه علمی در میان جوانان، وارد این کشور شد و به سبب وجود شبکه های ماهوارهای و اینترنت، به سرعت شیوع یافت. | ||
به اعتقاد این دسته از | به اعتقاد این دسته از سلفی‌ها، قیام علیه حاکم حرام است، حتی اگر ظالم باشد. اغلب شیوخ آنها از هواداران رژیم بن علی بودند و بن علی نیز فعالیت های آنها را تا حدودی نادیده می گرفت. | ||
رویکرد | رویکرد سلفی‌های علمی [[تونس]]، نه تنها در جهت حفظ نظام بن علی بود، بلکه همچنین این جریان با تحریم عملیات استشهادی [[فلسطین|فلسطینی]] ها علیه [[فلسطین|اسرائیل]] و «خودکشی» خواندن آن، عملًا فاصله قابل توجهی از دیگر انواع سلفیتِ تونسی و عربی گرفت. از جمله مهمترین شخصیت‌های جریان سلفی‌گری علمی، «کمال بن محمد بن علی المرزوقی» و نیز «شیخ بشیر بن حسن» هستند. | ||
نگاه سلفی‌گری علمی به فعالیت سیاسی و حزبی و نیز جمعیتی، نگاهی منفی است و بر این مقوله مبتنی است که [[اسلام]] با حزب گرایی سازگار نیست. از جمله تبعات این کار، ایجاد انشقاق درون امت است. در نتیجه، فعالیت حزبی در ساختار سیاسی یا فراتر از آن، به هر صورتی که باشد، از دید آنها مذموم است. آنها سیاست را امری منافی پرهیزگاری و بی فایده و حقیر می شمارند و برایشان، [[دموکراسی]] نیرنگی گمراه کننده و شیوه های وسوسه انگیز است که در نهایت در مسیری دور از جاده منتهی به [[خلافت]]، به بن بست می‌رسد. | نگاه سلفی‌گری علمی به فعالیت سیاسی و حزبی و نیز جمعیتی، نگاهی منفی است و بر این مقوله مبتنی است که [[اسلام]] با حزب گرایی سازگار نیست. از جمله تبعات این کار، ایجاد انشقاق درون امت است. در نتیجه، فعالیت حزبی در ساختار سیاسی یا فراتر از آن، به هر صورتی که باشد، از دید آنها مذموم است. آنها سیاست را امری منافی پرهیزگاری و بی فایده و حقیر می شمارند و برایشان، [[دموکراسی]] نیرنگی گمراه کننده و شیوه های وسوسه انگیز است که در نهایت در مسیری دور از جاده منتهی به [[خلافت]]، به بن بست می‌رسد. | ||
<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | <ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
سلفیه حرکتی (اصلاح طلب یا جنبشی)از نظر فکری و عملی، تا حدی شبیه سلفیه علمی و نزدیک به تفکر [[اخوان‌المسلمین|اخوانی]] است. این جریان که پیشتر فقط خواستار اصلاحات سیاسی بود، امروزه خواهان مشارکت عملی در فعالیت های سیاسی و تشکیل حزب و تفکر سلفی به عنوان چارچوبی جهت تبیین نحوه برخورد با واقعیتهای سیاسی- اقتصادی- آموزشی و اقتصادی است. به عبارتی این جریان، زندگی سیاسی [[دموکراتیک]] را پذیرفته است و در چارچوب آن فعالیت می‌کند و انتخابات آزاد را به عنوان ابزاری برای چرخش نخبگان می پذیرد. | سلفیه حرکتی (اصلاح طلب یا جنبشی)از نظر فکری و عملی، تا حدی شبیه سلفیه علمی و نزدیک به تفکر [[اخوان‌المسلمین|اخوانی]] است. این جریان که پیشتر فقط خواستار اصلاحات سیاسی بود، امروزه خواهان مشارکت عملی در فعالیت های سیاسی و تشکیل حزب و تفکر سلفی به عنوان چارچوبی جهت تبیین نحوه برخورد با واقعیتهای سیاسی- اقتصادی- آموزشی و اقتصادی است. به عبارتی این جریان، زندگی سیاسی [[دموکراتیک]] را پذیرفته است و در چارچوب آن فعالیت می‌کند و انتخابات آزاد را به عنوان ابزاری برای چرخش نخبگان می پذیرد. | ||
این جریان سلفی، در 1988 م. با تأسیس «[[جبهه اسلامی تونس]]» به رهبری «محمدعلی الحراثی»، «عبدالله الحاجی» و «محمد خوجه» فعالیت خود را آغاز کرد و پس از بازگشت بسیاری از جوانان تونسی جهادگر مستقر در [[افغانستان]] به تونس، ظهور و بروز جدی یافت. البته جبهه اسلامی تونس، در ابتدا شامل بسیاری از | این جریان سلفی، در 1988 م. با تأسیس «[[جبهه اسلامی تونس]]» به رهبری «محمدعلی الحراثی»، «عبدالله الحاجی» و «محمد خوجه» فعالیت خود را آغاز کرد و پس از بازگشت بسیاری از جوانان تونسی جهادگر مستقر در [[افغانستان]] به تونس، ظهور و بروز جدی یافت. البته جبهه اسلامی تونس، در ابتدا شامل بسیاری از سلفی‌ها، از جمله سلفی های جهادی می شد که در سالهای بعد، این دو جریان از یکدیگر جدا شدند. در واقع روشن است که جریان سلفیت سیاسی یا جنبشی، به تدریج و با جدا شدن از سلفی های جهادی، به سوی پذیرش ساز و کارهای سیاست رسمی و عمل در چارچوب آنها حرکت کرده است. این جریان در دوره جدید، بسیار به سلفیت مصری نزدیک شده و اغلب گفتمانی نزدیک به آنها در پیش گرفته است. | ||
پس از [[انقلاب «یاسمن» تونس|انقلاب «یاسمن» تونس]]، چند حزب سلفی از درون این جریان ظهور کرد که از جمله مهمترین آنها، «[[حزب الإصالة السلفی]]»، «[[حزب الإصلاح السلفی]] و [[حزب الرحمة السلفی]]» هستند. | پس از [[انقلاب «یاسمن» تونس|انقلاب «یاسمن» تونس]]، چند حزب سلفی از درون این جریان ظهور کرد که از جمله مهمترین آنها، «[[حزب الإصالة السلفی]]»، «[[حزب الإصلاح السلفی]] و [[حزب الرحمة السلفی]]» هستند. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
در دهه نخست سده بیست و یکم، این جریان توانمندی قابل توجهی در بسیج جوانان تونسی و فرستادن آنها به «جبهه های جهاد» در افغانستان و عراق داشت. | در دهه نخست سده بیست و یکم، این جریان توانمندی قابل توجهی در بسیج جوانان تونسی و فرستادن آنها به «جبهه های جهاد» در افغانستان و عراق داشت. | ||
بعد از حادثه یازده سپتامبر و حمله [[آمریکا|آمریکا]] به افغانستان در دسامبر 2001 م، اردوگاه | بعد از حادثه یازده سپتامبر و حمله [[آمریکا|آمریکا]] به افغانستان در دسامبر 2001 م، اردوگاه سلفی‌های جهادی تونسی نیز در جنگ علیه نیروهای آمریکایی در جبهه ارتفاعات تورابورا در کوههای سلیمان در غرب جلال آباد شرکت کردند و دهها نفر از آنها کشته و تعدادی نیز اسیر شدند و به این ترتیب، تجربه نوپای جهادیان تونسی در آزمایشگاه های افغانستان از پا افتاد. | ||
پس از 14 ژانویه 2011 م. ، سازمان جهانی القاعده و بازوی منطقه ای آن در [[مغرب عربی]] جریان جهادی تونسی را با استفاده از نظریات | پس از 14 ژانویه 2011 م. ، سازمان جهانی القاعده و بازوی منطقه ای آن در [[مغرب عربی]] جریان جهادی تونسی را با استفاده از نظریات | ||
رهبران و نیروهای آموزش دیده و پول احیا کرد. | رهبران و نیروهای آموزش دیده و پول احیا کرد. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
محدوده جغرافیایی خشونت ها در تونس، حاکی از آن است که اغلب کسانی که در خشونت های تونس دست داشته اند، در مناطق حاشیه ای تونس یا اطراف شهرهای بزرگ این کشور ساکن، و اغلب بیکار و پیشتر زندانی بوده اند. جوانان مناطق مرزی و فقیر و محروم در حاشیه پایتخت و استان های «بنزرت» و «سیدی بوزید» و «مدنین»، عناصر اصلی این جریان را تشکیل می‌دهند.<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | محدوده جغرافیایی خشونت ها در تونس، حاکی از آن است که اغلب کسانی که در خشونت های تونس دست داشته اند، در مناطق حاشیه ای تونس یا اطراف شهرهای بزرگ این کشور ساکن، و اغلب بیکار و پیشتر زندانی بوده اند. جوانان مناطق مرزی و فقیر و محروم در حاشیه پایتخت و استان های «بنزرت» و «سیدی بوزید» و «مدنین»، عناصر اصلی این جریان را تشکیل می‌دهند.<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | ||
=== رشد | === رشد سلفی‌های جهادی در تونس === | ||
سلفی‌های جهادی که به جهاد به عنوان وظیفه و تکلیف نگاه می‌کنند، با توجه به بُعد بین المللی، جهاد را تنها به مرزهای تونس محدود نمی‌دانند، تا جایی که جهادگرایان سلفی در جنگ داخلی سوریه نیز شرکت فعال دارند. سلفی‌های جهادی در شمال پایتخت تونس در شهرهایی مثل «بیزرت»، «جندوبا»، «کاروان»، «مهدیا»، «سوس»، «سفاکس»، «تزور» و «ژربا مدنین» حضور دارند. قبل از انقلاب تونس، شمار جهادیها صدها نفر بود، اما امروزه شمار آنها به هفت هزار تا نه هزار نفر می‌رسد.<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | |||
=احزاب سلفی تونس= | =احزاب سلفی تونس= | ||
در اثر انقلاب تونس، گرایشی میان | در اثر انقلاب تونس، گرایشی میان سلفی‌های تونس به منظور کسب مشروعیت قانونی از طریق تأسیس احزاب سیاسی مشاهده شد. در نتیجه این گرایش، تعدادی از احزاب سلفی در صحنه ظهور کردند که ضمن عمل در چارچوب های رسمی و قانونی، جویای پیشبرد برنامه‌های خویش از راه‌های مسالمت جویانه هستند.<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | ||
== حزب اصالت == | == حزب اصالت == | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
== جبهه اصلاح == | == جبهه اصلاح == | ||
سومین حزب، «جبهه اصلاح» است. این حزب در می 2012 قانونی شد و نفوذ و اعتباری بیشتر از دو حزب نخست به دست آورد. گفته می‌شود این حزب از میان احزاب سلفی، نزدیک‌ترین رویکردها را به النهضه دارد. بنا بر بعضی گزارش‌ها، این حزب را می‌توان میراث دار جبهه اسلامی اصلاح تونس دانست؛ جبهه ای که در اواخر دهه 1980 به مبارزه مسلحانه علیه رژیم حاکم دعوت کرد و «محمد خوجه» را در رأس خود دارد. اعضای اصلی این جبهه پس از انقلاب تونس در اجتماعی که با اخوان تونس برگزار کردند، خط مشی مسلحانه را کنار گذاشتند و در سایه تحول وضعیت تونس و سقوط نظام استبدادی و رواج آزادی های سیاسی، وارد فرآیندهای قانونی موجود شدند و در نتیجه، با تأسیس حزب، رسماً به صحنه سیاسی وارد شدند. این حزب افراد فراوانی را از درون النهضه که از عملکرد رهبری شان ناراضی بوده‌اند و نیز بسیاری از | سومین حزب، «جبهه اصلاح» است. این حزب در می 2012 قانونی شد و نفوذ و اعتباری بیشتر از دو حزب نخست به دست آورد. گفته می‌شود این حزب از میان احزاب سلفی، نزدیک‌ترین رویکردها را به النهضه دارد. بنا بر بعضی گزارش‌ها، این حزب را می‌توان میراث دار جبهه اسلامی اصلاح تونس دانست؛ جبهه ای که در اواخر دهه 1980 به مبارزه مسلحانه علیه رژیم حاکم دعوت کرد و «محمد خوجه» را در رأس خود دارد. اعضای اصلی این جبهه پس از انقلاب تونس در اجتماعی که با اخوان تونس برگزار کردند، خط مشی مسلحانه را کنار گذاشتند و در سایه تحول وضعیت تونس و سقوط نظام استبدادی و رواج آزادی های سیاسی، وارد فرآیندهای قانونی موجود شدند و در نتیجه، با تأسیس حزب، رسماً به صحنه سیاسی وارد شدند. این حزب افراد فراوانی را از درون النهضه که از عملکرد رهبری شان ناراضی بوده‌اند و نیز بسیاری از سلفی‌های جهادی را به خود جذب کرد. جبهه اصلاح و کادر رهبری و اغلب پیروان آن اهداف و روش‌های حرکت «[[اتجاه اسلامی]]» را دنبال می‌کنند. در مجموع، این حزب، بنا بر گفتمان مطرح شده از سوی رهبر آن، به دنبال تحقق دموکراسی اسلامی است که همان نهادینه کردن شریعت است.<ref>[http://takfir.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=953%20http://takfir.ir برگرفته از سایت: takfir.ir]</ref> | ||
== حزب التحریر == | == حزب التحریر == | ||