confirmed، مدیران
۳۶٬۸۳۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| لقب = سجاد، زین‌العابدین، سیدالساجدین، ذوالثفنات | | لقب = سجاد، زین‌العابدین، سیدالساجدین، ذوالثفنات | ||
| کنیه = ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمد، ابوعبداللّه | | کنیه = ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمد، ابوعبداللّه | ||
| پدر = امام حسین ( | | پدر = امام حسین (علیه السلام) | ||
| مادر = شهربانو | | مادر = شهربانو | ||
}} | }} | ||
'''علی بن الحسین ( | '''علی بن الحسین (علیه السلام)''' (۹۵-۳۸ ق) مشهور به «امام سجاد» و [[امام زین‌العابدین]]، فرزند [[امام حسین(علیه السلام)]] و چهارمین [[امام]] [[شیعیان]] می‌باشند. آن حضرت در [[محرم]] سال ۶۱ هجری قمری در جریان قیام امام حسین (علیه السلام) در سرزمین [[کربلا]] حضور داشت اما به علت بیماری نتوانست در پیکار شرکت کنند. پس از آن فاجعه دردناک [[امامت]] به ایشان منتقل شد و آن حضرت به مدت ۳۴ سال پیشوای شیعیان بود. ایشان در محرم سال ۹۵ ه. ق به دست [[ولید بن عبدالملک]] به شهادت رسیدند. [[صحیفه سجادیه]] مهمترین اثری است که از امام سجاد به جا مانده است. | ||
=نسب و خاندان امام سجاد | =نسب و خاندان امام سجاد= | ||
امام سجاد( | امام سجاد(علیه السلام) از خاندان بسیار شریف [[نبوّت]] و امامت است. نسب وی از ناحیه پدر به [[علی بن ابی‌طالب]] بن [[عبدالمطلب]] بن هاشم بن [[عبدمناف]] می‌رسد. اما از طرف مادر نمی‌توان به یک اظهار نظر قطعی درباره مادر امام سجاد(علیه السلام) دست یافت؛ برخی مادر او را دختر یزدگرد می‌دانند، برخی هم تنها به اینکه مادرش کنیز [[امّ ولدی]] بود بسنده کرده‌اند. <ref> «ازدواج امام حسین (علیه السلام) و خانم شهربانو»، 7873</ref> | ||
=پدر و مادر امام سجاد | =پدر و مادر امام سجاد = | ||
علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، مشهور به امام سجاد و زین‌العابدین چهارمین امام شیعیان و فرزند امام حسین( | علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، مشهور به امام سجاد و زین‌العابدین چهارمین امام شیعیان و فرزند امام حسین(علیه السلام) و (طبق برخی روایات) [[شهربانو]]. این بانوی بزرگوار در رویایی صادقه، [[اسلام]] آورده و همچون [[نرجس خاتون]] مادر [[امام مهدی]] (عجّ) توسط [[حضرت صدیقه کبری]] (س برای فرزند عزیزش امام حسین (علیه السلام) خواستگاری شده بود، پس از سختی‌های بسیاری که متحمل شد، به [[مدینه]] آمد.<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج2، ص135</ref> | ||
=کنیه و القاب امام سجاد | =کنیه و القاب امام سجاد= | ||
کنیه امام سجاد( | کنیه امام سجاد(علیه السلام)، [[ابوالحسن]]، [[ابوالحسین]]، [[ابومحمّد]]، [[ابولقاسم]] و [[ابوعبداللّه]] است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، 1390ق، ص256</ref> | ||
القاب وی، [[زین‌العابدین]]، [[سیدالساجدین]]، [[سجاد]]، ذوالثفنات، [[هاشمی]]، [[علوی]]، [[مدنی]]، [[قرشی]]، علی اکبر است.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، 1379ق، ج4، ص175</ref> | القاب وی، [[زین‌العابدین]]، [[سیدالساجدین]]، [[سجاد]]، ذوالثفنات، [[هاشمی]]، [[علوی]]، [[مدنی]]، [[قرشی]]، علی اکبر است.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، 1379ق، ج4، ص175</ref> | ||
=فلسفه اسامی و القاب امام | =فلسفه اسامی و القاب امام سجاد= | ||
== فلسفه اسامی آن‌حضرت == | == فلسفه اسامی آن‌حضرت == | ||
درباره فلسفه نام‌گذاری آن‌حضرت، به «علی» باید گفت: هر اندازه محبت انسان به شخصی بیشتر باشد، اشتیاق بیشتری دارد تا یاد او را زنده نگه‌دارد؛ بنابراین، طبیعی است که انسان نام پدرش را بر فرزندانش بگذارد تا نام او را در خاطره‌ها زنده نگه‌دارد. در همین راستا امام حسین( | درباره فلسفه نام‌گذاری آن‌حضرت، به «علی» باید گفت: هر اندازه محبت انسان به شخصی بیشتر باشد، اشتیاق بیشتری دارد تا یاد او را زنده نگه‌دارد؛ بنابراین، طبیعی است که انسان نام پدرش را بر فرزندانش بگذارد تا نام او را در خاطره‌ها زنده نگه‌دارد. در همین راستا امام حسین(علیه السلام) به دلیل شدت علاقه‌ش به [[امیرمؤمنان(علیه السلام)]] نام هر سه پسر خود از جمله امام سجاد(علیه السلام) را علی نهاد. | ||
می‌گویند: [[معاویه]]، [[مروان بن حکم]] را به فرمانداری مدینه منصوب و به وی دستور داد که به جوانان مدینه جایزه‌ای بپردازد. امام سجاد( | می‌گویند: [[معاویه]]، [[مروان بن حکم]] را به فرمانداری مدینه منصوب و به وی دستور داد که به جوانان مدینه جایزه‌ای بپردازد. امام سجاد(علیه السلام) که در آن زمان، جوانی بود می‌فرماید: «هنگامی که نزد مروان رفتم، گفت: نامت چیست؟! گفتم: «[[علی بن الحسین]]»، گفت: نام برادرت چیست؟ گفتم: «علی». مروان گفت: علی و علی؟! چرا پدرت نام همه فرزندانش را علی می‌گذارد؟! سپس جایزه‌ام را داد و نزد پدرم بازگشتم و ماجرا را نقل کردم. پدرم فرمود: «وای بر پسر زن کبود چشم و دباغ باد! اگر برای من صد پسر متولد شود دوست دارم نام همه آنان را علی بگذارم». <ref>کافی، ج 6، ص 19</ref> | ||
== فلسفه القاب آن‌حضرت == | == فلسفه القاب آن‌حضرت == | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
1. سجاد: | 1. سجاد: | ||
از مشهورترین القاب آن‌حضرت، «سجاد» است. سجده‌های طولانی و فراوان بر پیشانی آن پیشوای متقین اثر گذاشته و پوست آن زبر شده بود. این‌گونه بود که آن‌حضرت را «سجاد» و «سید الساجدین» لقب دادند. امام باقر( | از مشهورترین القاب آن‌حضرت، «سجاد» است. سجده‌های طولانی و فراوان بر پیشانی آن پیشوای متقین اثر گذاشته و پوست آن زبر شده بود. این‌گونه بود که آن‌حضرت را «سجاد» و «سید الساجدین» لقب دادند. امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: | ||
«پدرم هیچ نعمتی از نعمت‌های الهی را یاد نکرد، مگر اینکه [[سجده]] به جا آورد؛ هیچ آیه‌ای از [[قرآن]] که در آن از سجده یاد شده بود را قرائت نکرد، مگر به سجده رفت؛ هیچ رنجی از او برطرف نشد، مگر اینکه سجده کرد؛ از هیچ نماز واجبی فارغ نشد، جز آن‌که آن‌را به سجده‌ای پیوند داد؛ موفّق به اصلاح اختلاف بین دو نفر نگشت، مگر اینکه برای این توفیق، سر به سجده گذاشت؛ در همه مواضع سجود او اثر سجده آشکار بود؛ به همین جهت، پدرم را سجّاد نامیده‌اند».<ref> صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج 1، ص 232- 233، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش</ref> | «پدرم هیچ نعمتی از نعمت‌های الهی را یاد نکرد، مگر اینکه [[سجده]] به جا آورد؛ هیچ آیه‌ای از [[قرآن]] که در آن از سجده یاد شده بود را قرائت نکرد، مگر به سجده رفت؛ هیچ رنجی از او برطرف نشد، مگر اینکه سجده کرد؛ از هیچ نماز واجبی فارغ نشد، جز آن‌که آن‌را به سجده‌ای پیوند داد؛ موفّق به اصلاح اختلاف بین دو نفر نگشت، مگر اینکه برای این توفیق، سر به سجده گذاشت؛ در همه مواضع سجود او اثر سجده آشکار بود؛ به همین جهت، پدرم را سجّاد نامیده‌اند».<ref> صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج 1، ص 232- 233، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
2. زین‌العابدین: | 2. زین‌العابدین: | ||
وجود [[مقدّس]] امام سجّاد( | وجود [[مقدّس]] امام سجّاد(علیه السلام)، در تمام عمرشان آن‌چنان غرق مناجات و دعا بودند که هر کجا و هر زمان نام مقدّسش برده می‌شد، گریه و زاری، اصرار و الحاح، دعا و مناجات به ذهن شنوندگان تداعی می‌شد. [[عمران بن سلیم]] می‌گوید: هر گاه زُهری از علیّ بن الحسین مطلبی نقل می‌کرد، می‌گفت: مرا زین‌العابدین روایت کرد. یک‌بار [[سفیان بن عُیَیْنه]] به او گفت: چرا به او زین‌العابدین می‌گوئی؟! پاسخ داد: | ||
از [[سعید بن مسیّب]] شنیدم که رسول خدا فرمود: در روز قیامت فریاد کننده‌ای آواز برمی‌آورد: زینت عبادت کنندگان کجا است؟ (أیْنَ زَیْنُ الْعابِدینَ؟). سپس فرمود: چنان می‌بینم که فرزندم علی بن الحسین با تمام وقار و سکون در میان مردم [[محشر]] برای رسیدن به جایگاهش قدم بر می‌دارد. <ref> صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج 1،ص 230، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش</ref> | از [[سعید بن مسیّب]] شنیدم که رسول خدا فرمود: در روز قیامت فریاد کننده‌ای آواز برمی‌آورد: زینت عبادت کنندگان کجا است؟ (أیْنَ زَیْنُ الْعابِدینَ؟). سپس فرمود: چنان می‌بینم که فرزندم علی بن الحسین با تمام وقار و سکون در میان مردم [[محشر]] برای رسیدن به جایگاهش قدم بر می‌دارد. <ref> صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، ج 1،ص 230، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
ثفنات جمع «ثَفِنَه»؛ به معنای پینه زانو و سینه شتر است. آن‌حضرت از بس سجده می‌کرد، روی زانوها و دیگر سجده‌گاه‌هایش پینه می‌بست و سالی دو بار آن پینه‌ها را می‌تراشید. گفته شد آن‌حضرت در شبانه روز هزار رکعت نماز می‌گزارد و نیز گزارش شده هنگامی که او را بعد از شهادت غسل می‌دادند، آثاری از پینه مثل زانوهای شتر بر دو شانه او دیدند. به خانواده‌اش گفتند: این آثار چیست؟ گفتند: از آذوقه و خوراکی است که شبانه بر شانه می‌کشید و به بینوایان می‌داد.<ref>علل الشرائع، ج 1، ص 233</ref> | ثفنات جمع «ثَفِنَه»؛ به معنای پینه زانو و سینه شتر است. آن‌حضرت از بس سجده می‌کرد، روی زانوها و دیگر سجده‌گاه‌هایش پینه می‌بست و سالی دو بار آن پینه‌ها را می‌تراشید. گفته شد آن‌حضرت در شبانه روز هزار رکعت نماز می‌گزارد و نیز گزارش شده هنگامی که او را بعد از شهادت غسل می‌دادند، آثاری از پینه مثل زانوهای شتر بر دو شانه او دیدند. به خانواده‌اش گفتند: این آثار چیست؟ گفتند: از آذوقه و خوراکی است که شبانه بر شانه می‌کشید و به بینوایان می‌داد.<ref>علل الشرائع، ج 1، ص 233</ref> | ||
=آثار و اقدامات علمی امام سجاد | =آثار و اقدامات علمی امام سجاد= | ||
علی‌رغم خفقانی که در زمان امام سجاد( | علی‌رغم خفقانی که در زمان امام سجاد(علیه السلام) بر فضای جامعه حاکم بود، آن‌حضرت توانست آثاری را از خود به یادگار بگذارد: | ||
== صحیفه سجادیه == | == صحیفه سجادیه == | ||
که به [[خواهر قرآن]]، [[زبور آل محمد(ص)]] و [[انجیل اهل‌بیت( | که به [[خواهر قرآن]]، [[زبور آل محمد(ص)]] و [[انجیل اهل‌بیت(علیه السلام)]] شهرت دارد. سند صحیفه به امام محمد باقر(علیه السلام) و [[زید بن علی بن الحسین]] می‌رسد. شرح‌های بسیاری بر این اثر ماندگار نگاشته شده است که تنها در کتاب [[الذریعة]] از حدود هفتاد شرح یاد شده است. <ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 13، ص 345 – 359، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref> | ||
== مناجات‌های پانزده‌گانه (مناجات خمسة عشر) == | == مناجات‌های پانزده‌گانه (مناجات خمسة عشر) == | ||
<ref>بحار الأنوار،، ج 91، ص 142؛ «سند مناجات خمس عشر امام سجاد( | <ref>بحار الأنوار،، ج 91، ص 142؛ «سند مناجات خمس عشر امام سجاد(علیه السلام)»، 22295</ref> | ||
== رساله حقوق == | == رساله حقوق == | ||
امام سجاد( | امام سجاد(علیه السلام) در این رساله به تمام ابعاد زندگی و روابط انسان با آفریدگار و خویشتن و خانواده و جامعه و حکومت و معلم و دیگر کسان پرداخته است. این رساله را [[ابوحمزه ثمالی]]، شاگرد امام سجاد(علیه السلام) نقل کرده است. <ref>بحار الانوار، ج 110، ص 94</ref> | ||
== مناجات انجیلیه == | == مناجات انجیلیه == | ||
در برخی از کتب امامیه از جمله در کتاب الصحیفة الثالثة السجادیة تألیف علامه میرزا عبدالله اصفهانی نقل شده است: | در برخی از کتب امامیه از جمله در کتاب الصحیفة الثالثة السجادیة تألیف علامه میرزا عبدالله اصفهانی نقل شده است: | ||
«مناجات انجیلیه مفصل‌ترین مناجاتی است که از امام سجاد( | «مناجات انجیلیه مفصل‌ترین مناجاتی است که از امام سجاد(علیه السلام) نقل بر جای مانده و من آن‌را در کتابی از مؤلفات قدماء امامیه دیده‌ام. این دعا معروف به انجیلیه است و وجه تسمیه آن این است که فقرات این دعا شبیه اکثر فقرات و مواعظ انجیل است که بر حضرت [[عیسی]](علیه السلام) نازل شده، و نه انجیلی که هم اکنون بین [[نصاری]] است. | ||
گفتنی است که مضامین عالی این مناجات و سبک و سیاق عبارات آن خود قوی‌ترین دلیل بر صحت صدور آن از لسان معصوم است، و حتی اگر سند آن ضعیف هم باشد، خود این مضامین بر صحت صدور آن از معصوم کفایت می‌کند. | گفتنی است که مضامین عالی این مناجات و سبک و سیاق عبارات آن خود قوی‌ترین دلیل بر صحت صدور آن از لسان معصوم است، و حتی اگر سند آن ضعیف هم باشد، خود این مضامین بر صحت صدور آن از معصوم کفایت می‌کند. | ||
وانگهی برخی از متأخرین و متقدمین علما این مناجات را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند؛ از جمله صاحب [[انیس العابدین]]، و [[ملا محسن کاشانیِ]] معاصر (قدس سره) آن‌را در کتاب [[ذریعة الضراعة]] نقل کرده است...». <ref>«مناجات انجیلیه امام سجاد ( | وانگهی برخی از متأخرین و متقدمین علما این مناجات را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند؛ از جمله صاحب [[انیس العابدین]]، و [[ملا محسن کاشانیِ]] معاصر (قدس سره) آن‌را در کتاب [[ذریعة الضراعة]] نقل کرده است...». <ref>«مناجات انجیلیه امام سجاد (علیه السلام)»، 8326</ref> | ||
=صفات و ویژگی‌های اخلاقی امام سجاد | =صفات و ویژگی‌های اخلاقی امام سجاد= | ||
یکی از ویژگی‌های امام سجاد عبادت خالصانه ایشان به درگاه خداوند و خشوع و خضوع ایشان می‌باشد، به طوری که [[مالک بن انس]] می‌گوید: علی بن حسین در شبانه روز هزار رکعت [[نماز]] می‌خواند تا اینکه از دنیا رحلت کرد. لذا به ایشان «زین‌العابدین» می‌گویند. <ref>ذهبی، العِبَر، دار الکتب العلمیه، ج1، ص83</ref> | یکی از ویژگی‌های امام سجاد عبادت خالصانه ایشان به درگاه خداوند و خشوع و خضوع ایشان می‌باشد، به طوری که [[مالک بن انس]] می‌گوید: علی بن حسین در شبانه روز هزار رکعت [[نماز]] می‌خواند تا اینکه از دنیا رحلت کرد. لذا به ایشان «زین‌العابدین» می‌گویند. <ref>ذهبی، العِبَر، دار الکتب العلمیه، ج1، ص83</ref> | ||
امام سجاد( | امام سجاد(علیه السلام) بسیار به فقرا و مستمندان کمک می‌کرد و به آنها شبانه و مخفیانه غذا می‌داد. از [[ابوحمزه ثمالی]] نقل شده است [[علی بن حسین(علیه السلام)]] شبانه مقداری غذا بر دوش خود می‌گذاشت و در تاریکی شب به صورت مخفیانه به فقرا می‌رساند و می‌فرمود:[[صدقه]]<nowiki/>ای که در تاریکی شب داده شود، غضب خداوند را خاموش می‌کند. <ref>ذهبی، سیراعلام النبلاء، 1414ق، ج4، ص393</ref> | ||
امام سجاد( | امام سجاد(علیه السلام) در حالی که نیازی به بردگان نداشت، آنها را جهت آزاد کردن می‌خرید. امام سجاد(علیه السلام) در هر زمان و موقعیتی به آزادی آنها می‌پرداخت، به طوری که در شهر مدینه عده زیادی همچون یک لشکر از موالی آزاد شده، از زن و مرد به چشم می‌خورد که همگی از موالی امام بودند. <ref>سید الاهل، زین‌العابدین، 1961م، ص7و47</ref> | ||
=همسر و فرزندان امام سجاد | =همسر و فرزندان امام سجاد= | ||
امام چهارم دارای همسران متعددی بودند که اکثر آنها ام ولد بوده‌اند. ام ولد به کنیزی گفته می‌شود که به ازدواج مردی در آمده و از او صاحب فرزند می‌شود و دیگر حالت مملوکیت کامل ندارد و نمی‌شود او را فروخت. | امام چهارم دارای همسران متعددی بودند که اکثر آنها ام ولد بوده‌اند. ام ولد به کنیزی گفته می‌شود که به ازدواج مردی در آمده و از او صاحب فرزند می‌شود و دیگر حالت مملوکیت کامل ندارد و نمی‌شود او را فروخت. | ||
یکی از همسران حضرت سجاد ( | یکی از همسران حضرت سجاد (علیه السلام) حضرت فاطمه (ام عبدالله) دختر حضرت [[امام حسن (علیه السلام)]] می‌باشند که ثمره ازدواج حضرت با آن بانوی مکرمه، [[امام باقر(علیه السلام)]] بوده است. <ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج46، ص155</ref> | ||
=شهادت امام سجاد | =شهادت امام سجاد= | ||
سرانجام امام چهارم شیعیان در روز شنبه هجدهم، یا نوزدهم محرم سال 94 یا 95 هـ. ق در سن 54، یا 56 و یا 57 سالگی از دنیا رفت و در [[قبرستان بقیع]] در کنار [[مرقد]] مطهر حضرت [[امام حسن مجتبی( | سرانجام امام چهارم شیعیان در روز شنبه هجدهم، یا نوزدهم محرم سال 94 یا 95 هـ. ق در سن 54، یا 56 و یا 57 سالگی از دنیا رفت و در [[قبرستان بقیع]] در کنار [[مرقد]] مطهر حضرت [[امام حسن مجتبی(علیه السلام)]] عموی بزرگوارش به خاک سپرده شد.<ref> طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 192، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبی‌طالب(علیه السلام)، ج 4، ص 176</ref> | ||
[[مورخان]] چگونگی وفات ایشان را با تعابیر مختلف گزارش کرده‌اند. برخی به صراحت اعلام کرده‌اند که ایشان به شهادت رسیده است و به عنوان نمونه از امام باقر( | [[مورخان]] چگونگی وفات ایشان را با تعابیر مختلف گزارش کرده‌اند. برخی به صراحت اعلام کرده‌اند که ایشان به شهادت رسیده است و به عنوان نمونه از امام باقر(علیه السلام) نقل می‌کنند که پدر بزرگوارشان به دستور [[ولید]] مسموم شد.<ref> مناقب آل أبی‌طالب(علیه السلام)، ج 4، ص 176</ref> | ||
برخی نیز تعبیرهایی چون «توفّی» را در مورد وفات ایشان گفته‌اند که از ظاهر آن مرگ طبیعی برداشت شده و صراحت در شهادت ندارد (و البته با شهادت ایشان هم منافاتی ندارد).<ref> إعلام الوری، ج 1، ص 481</ref> | برخی نیز تعبیرهایی چون «توفّی» را در مورد وفات ایشان گفته‌اند که از ظاهر آن مرگ طبیعی برداشت شده و صراحت در شهادت ندارد (و البته با شهادت ایشان هم منافاتی ندارد).<ref> إعلام الوری، ج 1، ص 481</ref> | ||