عمر بن سعد بن‌ ابی‌ وقاص: تفاوت میان نسخه‌ها

|تشویق پدرش به ادعای خلافت در ماجرای [[حکمیت]] • شهادت علیه حجر بن عدی • فرماندهی سپاه کوفه در واقعه کربلا • پرتاب نخستین تیر جنگ به سوی [[امام حسین علیه السلام]] و یارانش • دستور تازاندن اسب بر بدن امام

'''عمر بن سعد''' معروف به‌ '''ابن سعد'''، فرزند یکی از سرداران صدر [[اسلام]] به نام سعد بن‌ ابی‌وقاص بود. او به نقلی در زمان [[پیامبر اکرم]] و به نقل از یحیى بن معین در روز وفات خلیفه اول به دنیا آمده است. در نوجوانی همراه پدرش در فتح [[عراق]] شرکت داشت. ابن سعد فرمانده سپاه [[ابن زیاد]] در [[کربلا]] بود که با [[امام حسین|امام حسین علیه السلام]] جنگید و او را به شهادت رساند.  

کنیه او أبا حفص است و مختار بن ابی عبید در سال 65 یا 66 هجری قمری به خونخواهی امام حسین علیه السلام او را به قتل رساند.

== مواجهه با امام حسین علیه السلام ==

عمر سعد بیشتر با موضوع واقعه کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام شناخته شده است. او به طمع حکومت ری که عبیدالله بن زیاد به او داد تصمیم به پیکار با امام حسین گرفت و هیچ نصیحت و منعی بر او کارگر نشد.  

هنگامی که [[مسلم بن عقیل]] نماینده امام حسین علیه السلام به کوفه رفت تا از مردم به نفع امام بیعت بگیرد، ابن سعد نیز چون برخی از اشراف کوفه به یزید نامه نوشت و توصیه کرد که اگر می‌خواهد کوفه از دستش خارج نشود، [[نعمان بن بشیر]] حاکم وقت کوفه را برکنار سازد.

همزمان با ورود امام حسین علیه السلام به [[عراق]]، یزید خلیفۀ تازه بر تخت نشسته، حکم ولایت او بر ری را به همراه ۴۰۰۰ نفر سواره نظام جنگی، برای عزیمت به ری به وی می‌سپارد.

او عازم سفر می­‌شود که خبر حرکت امام حسین علیه السلام به سوی کوفه، عبیدالله بن زیاد را وامی‌دارد تا ابن سعد را برای مقابله با امام بفرستد. وی ابتدا از این کار سرباز می‌زند، اما [[عبیدالله بن زیاد]] او را تهدید می‌کند که یا باید به مقابله با حسین علیه السلام برود و یا فرمان حکومت ری را پس دهد.

فردای آن روز عمر بن سعد برخلاف نظر دوستان و آشنایان، راه کربلا را در پیش گرفت و با چهار هزار نفر سپاهی، عازم نبرد با امام علیه السلام گردید.

== ارسال پیک نزد امام حسین علیه السلام ==

عمر سعد [[جمعه]]، دوم یا ۳ [[ماه محرم الحرام|محرم]] ۶۱ ق /۶۸۰ م وارد کربلا شد و قره بن قیس حنظلی را به نزد [[امام حسین علیه السلام]] فرستاد تا از امام بپرسد که برای چه به عراق آمده است؟ امام در جواب پاسخ داد که مردم کوفه از من دعوت کرده‌اند، از این روی به عراق آمده‌ام، حال اگر نمی‌خواهند برمی‌گردم.

ابن سعد پاسخ امام را به عبیدالله نوشت، اما اطرافیان عبیدالله مانند [[شمر بن ذی الجوشن]] و دیگران که طرفدار جنگ با امام حسین علیه السلام بودند، عبیدالله را از نشان دادن نرمش در مقابل امام منع کردند.

عبیدالله برای ابن سعد که ابتدا می‌خواست این موضوع را با صلح فیصله دهد، نوشت که یا با حسین علیه السلام جنگ کند و یا فرماندهی سپاه کوفه را به شمر بن ذی الجوشن واگذارد، اما ابن سعد در پاسخ این نامه به شمر گفت که او خود امیر سپاه خواهد بود و با حسین علیه السلام جنگ خواهد کرد.

=ملاقات با امام حسین علیه السلام=

عمر بن سعد در حد فاصل زمانی سوم محرم تا نهم محرم، چندین بار با امام علیه السلام ملاقات کرد و با حضرت علیه السلام سخنانی را رد و بدل کرد.

نقل شده که روزی امام علیه السلام شخصی را نزد پسر سعد فرستاد و از وی خواست تا شبانه با او دیدار کند.

شب هنگام اباعبدلله و ابن‌ سعد هریک با همراهی بیست سوار به محل ملاقات آمدند؛ امام حسین علیه السلام، به جز [[عباس بن عبدالمطلب|عباس علیه السلام]] و [[علی‌اکبرعلیه السلام]]، از سایر یاران خواست که فاصله بگیرند ابن‌ سعد نیز فرزندش حفص و غلامش را نگاه داشت و به دیگران دستور داد تا عقب بروند.

در این دیدار امام حسین علیه السلام به او فرمود: «عمر، وای بر تو؛ تو را چه می‌شود از خدایی که بازگشت همه ما به سوی اوست نمی‌ترسی که به جنگ من آمدی؟ حال آن که می‌دانی که من کیستم.

ابن‌ سعد گفت: «راست گفتی؛ امّا از آن می‌ترسم که چون به نزد تو آیم، [عبیدالله] خانه‌ام را خراب کند.» امام علیه السلام فرمود: «من خانه‌ای بهتر از آن، برای تو بنا می‌کنم.»

امام حسین علیه السلام فرمود: «من زمینی بهتر از آن، در حجاز به تو می‌دهم.»

عمر ساکت شد و دیگر سخنی نگفت. امام علیه السلام چون چنین دید در حالی که می‌فرمود: «[[خداوند]] تو را هلاک سازد و در [[روز قیامت]] نیامرزد؛ امید دارم که به فضل خدا از گندم عراق نخوری» بازگشت.

عمر بن سعد گفت: «ای حسین علیه السلام! اگر گندم نباشد، جو هم می‌توان خورد» او این سخن را گفت و سپس به اردوگاه خود بازگشت.

نقل شده که در یکی از این دیدارها، امام علیه السلام ابراز تمایل کردند که در صورت نخواستن ایشان از سوی مردم کوفه، حاضرند به [[حجاز]] برگردند. ابن‌ سعد پاسخ امام علیه السلام را برای عبیدالله نوشت و خواستار پذیرش این پیشنهاد و در نتیجه پایان مسالمت‌آمیز این ماجرا شد.

اما ابن‌زیاد با فتنه‌انگیزی و توصیه شمر، که او را به از دست ندادن فرصت و کشتن امام علیه السلام تشویق می‌کرد در نامه‌ای به ابن‌ سعد، بر انجام جنگ سفارش نمود و در آن تاکید کرد که در صورت تمرد از این دستور، فرماندهی سپاه را به شمر بن ذی‌الجوشن بسپارد.

یکی از جنایات عمر بن ‌سعد در کربلا، بستن آب بر امام حسین علیه السلام و اهل‌بیت ایشان بود. در پی دستور ابن‌ زیاد، عمر بن سعد، عمرو بن حجاج زبیدی را احضار کرد و به او دستور داد تا به همراه پانصد نفر از سپاهیان کوفه از رسیدن آب به خیام اهل بیت علیه السلام جلوگیری کند.

اما به در خواست امام علیه السلام که از آنان خواسته بود شب [[عاشورا]] را برای انجام [[عبادت]]، به ایشان مهلت دهند از انجام جنگ در این روز منصرف شد و جنگ را به روز عاشورا موکول کرد. در روز عاشورا او سپاه خود را برای حمله آراست و فرماندهان سپاهش را معرفی نمود و آماده آغاز جنگ شد.

نقل شده که پیش از آغاز جنگ، امام علیه السلام در یکی از سخنرانی‌های خود، عمر بن سعد را خطاب قرار داد و فرمود:

اما ابن‌ سعد بی‌ توجه به این سخنان، غلامش را پیش خواند و نخستین تیر را به سوی امام حسین علیه السلام و یارانش رها کرد و با صدای بلند خطاب به اصحاب و یاران خود گفت که «نزد امیر شهادت دهید که من اولین کسی بودم که تیر جنگ را رها کردم.»

نقل شده که در عصر عاشورا و در آخرین لحظات عمر شریف امام علیه السلام، [[زینب بنت علی|زینب کبری سلام الله علیه]] از خیمه‌گاه بیرون آمد و با دیدن صحنه شهادت آن حضرت علیه السلام خطاب به عمر سعد فرمود: «ای عمر بن سعد! آیا اباعبدالله کشته می‌شود و تو نظاره می‌کنی؟»

پس از شهادت سالار شهیدان علیه السلام، عمر بن سعد برای اسب تاختن بر پیکر مطهر امام علیه السلام از میان یارانش داوطلب خواست. پس ده نفر از کوفیان اظهار آمادگی کردند و بر اسبان خود سوار شدند و بر بدن امام علیه السلام تاختند و استخوان‌های سینه و پشت آن حضرت علیه السلام را در هم شکستند.

پس از واقعه جانگداز عاشورا، او دو روز در کربلا ماند و به دفن اجساد کشته‌های سپاه خود، پرداخت سپس در حالی که اجساد مطهر و پاک شهدای کربلا را بر روی خاک تفتیده کربلا رها کرده بود به همراه اسرای اهل‌بیت علیه السلام، به سوی کوفه حرکت کرد.

عمر بن سعد به کوفه بازگشت؛ اما همان‌گونه که امام حسین علیه السلام پیش از شهادت خود به او فرموده بود، هیچ‌گاه رویای شیرین به دست آوردن امارت ری برایش تعبیر نشد.

مختار نیز امان نامه‌ای برای پسر سعد نوشت و در آن سر نزدن حدث (بنا بر حدیثی که از [[امام محمد باقر|امام باقرعلیه السلام]] بدست ما رسیده است منظور مختار از حدث، این بود که مادامی‌ که ابن سعد به دستشویی نرود و کاری انجام ندهد این امان نامه معتبر خواهد بود.) را شرط استمرار و دوام این امان نامه برشمرد.