شیعه در تونس: تفاوت میان نسخه‌ها

ساکنان اصلی تونس «بربرها» بودند که از موالیان اهل بیت(ع) به شمار می‌رفتند. شدت این ولاء به حدی بود که پس از واقعه جانسوز [[عراق|کربلا]]، یکی از قیام های خونخواهی، به وسیله آنان و در تونس فعلی رخ داد. بنی‌امیه نیز مشابه آنچه در «قتل عام حرّه» در مدینه منوره انجام داده بود را در تونس اعمال کرد.

نخستین خلیفه فاطمی «عبیدالله المهدی» که خود را از نسل «محمد بن اسماعیل بن [[جعفرالصادق]](ع)» و از ذریه [[حضرت فاطمه]](س) معرفی کرد، در سال 103 ق با تصرف «اسکندریه» نیت خود را برای فتح مصر آشکار ساخت و سلسله فاطمیان را در سال 803م در تونس تشکیل داد که دامنه آن پس از مدتی به مصر کشانده شد.

در دوران جدید، فرانسه این کشور را به استعمار خود کشید تا سال 1956م که تونس دارای استقلال گردید.

اما بعد از استقلال هم، سیاست «حذف کامل دین اسلام از نظام دولتی و زندگی مردم تونس» دنبال شد. این سیاست ـ به موازات اقدامات «آتاتورک» و «پهلوی اول» در [[ترکیه]] و [[ایران]] ـ به دست «[[تونس|حبیب بورقیبه]]» در تونس اجرا گردید. در سال 1987م «[[تونس|زین‌العابدین بن علی]]» قدرت را در دست گرفت. وی که دریافته بود سیاست زور برای حذف دین، قابل پیگیری نیست کوشید تا جایی که به حکومت دیکتاتوری اش ضرر نرساند فعالیت دینی ـ اسلامی را آزاد بگذارد. به عنوان نمونه، وی به «[[جامعه زیتونه تونس|دانشگاه زیتونه]]» که نماد اسلامی کشور تونس به شمار می‌رود توجه جدیدی نمود، رادیو [[قرآن]] راه‌اندازی کرد، به مراکز قرآنی (در حد حفظ و قرائت) کمک می‌کرد، و نیز تلاش می‌نمود تقید شخصی خود به ظواهر شرع (مانند رفتن به [[حج]]) را به مردم نشان دهد؛ اما در واقع او سیاست ضد دینی گذشتگانش را، گاه به صورت کاملاً نمایان، ادامه می‌داد. مثلاً نتیجه اقدامات لائیک این حکومت‌ها در تونس، این بود که برخی از مسلمانان آن کشور ـ علیرغم آنکه بسیار علاقمند به دین و قرآن هستند اما ـ نگاهشان نسبت به دین نگاهی سکولار باشد؛ مثلاً تقید به موازین شرعی مانند «[[حجاب]]» را جزو مسلمات دین نمی‌دانند و بی حجاب بودن برایشان طبیعی جلوه می‌کند!

سیاست حاکمان تونس در طول تاریخ این بود که جز مذهب [[مالکی]]، مذهب دیگری رواج پیدا نکند؛ بنابراین مذهب بیشتر مردم تونس «مالکی» است. مذاهب «[[شیعی]]»، «[[حنفی]]» و «[[اباضی]]» ـ نحله ای از خوارج ـ نیز در این کشور زندگی می‌کنند.

از آنجا که اکثریت مسلمانان تونس به لحاظ «عقیده»، به شدت علاقمند به اهل بیت(ع) هستند ولی از لحاظ «عمل» پیرو مذهب مالکی می‌باشند، می‌توان بسیاری از مردم تونس را شیعیانی دانست که از تشیع خود بی اطلاع هستند!

اما ـ گذشته از این ریشه‌ها و علایق ـ گروه دوم شیعیان تونس (یعنی مستبصران و نوشیعه ها) خود به دو گروه تقسیم می‌شوند: «شیعیان مذهبی» و «شیعیان سیاسی». منظور از شیعیان سیاسی کسانی هستند که جریانات سیاسی آنها را به مذهب شیعه متمایل کرده است. شیعیان مذهبی نیز کسانی هستند که با مطالعه و تحقیق به مذهب شیعه گرویده‌اند.

مانند تمامی کشورهای پلیسی و استبداد زده، هنوز پس از رهایی تونس از چنگال دیکتاتوری، آمار دقیقی درباره تنوع اقوام، مذاهب و اقلیت‌های این کشور وجود ندارد؛ اما درباره تعداد شیعیان این کشور (یعنی کسانی که هم به لحاظ عقیده و جهت گیری سیاسی، هم به لحاظ احکام و هم به لحاظ محبت، پیرو اهل بیت(ع) بوده و رسماً شیعه دوازده امامی هستند) دو آمار مختلف زیر منتشر شده است:

شیعیان تونس بیشتر در جنوب این کشور و مناطقی مانند «قفصه»، «قابس»، «سوسه»، «مهدیه» و نیز شهر «تونس» پایتخت این کشور زندگی می‌کنند؛ و به تبع رویکردهای مختلفی که دارند، گاه افراط و تفریط نیز در بین آنان به چشم می‌خورد. اما به شکل کلی، [[شیعه|شیعیان]] تونس، ذهنیتی ساده و بدون غلّ و غش در ارتباط با این مذهب دارند و برخی مسائل اختلاف برانگیز که بین نخبگان تشیع در کشورهای اصلی شیعه وجود دارد در این کشور مطرح نیست.

وجود مستبصر مشهور «[[سید محمد تیجانی سماوی|دکتر سید محمد تیجانی سماوی]]»(نویسنده کتاب‌های: «ثم اهتدیت»، «لاکون مع الصادقین»، «الشیعة هم اهل السنة» ،. ..) که از اهالی شهر «قفصه» یکی از شهرهای جنوبی کشور تونس است، نیز علت گرایش بسیاری از تونسی ها ـ چه در داخل این کشور و چه در اروپا ـ به مکتب اهل بیت(ع) شده است.

در جولای سال 2007م هفته نامه «الوطن» تونس ـ که گفته می‌شود گرایش بعثی دارد ـ با چاپ مقاله‌ای با عنوان «چگونه شیعه شدند و. .. چرا؟» ضمن چاپ عکس نُه نفر از شیعیان تونس مانند «تیجانی» و «[[مبارک بغداش]]»، به مسائلی مانند تعریف شیعه، کیفیت انتشار تشیع در تونس، مشکلات شیعیان تونس و ازدواج موقت، پرداخت و تلاش نمود بین مسلمانان تونس فتنه انگیزی کند.

مردم تونس ـ شیعه و سنی ـ در ایام محرم از هرگونه مراسم شادی مانند جشن عروسی و ختنه کنان خودداری می‌کنند. آنها حتی در عزاداری‌هایشان در این ماه، از خوردن غذاهای رنگین اجتناب می‌کنند و صبح عاشورا نیز به قبرستان ها و مزار اموات سر می زنند و معتقدند که همه ارواح در روز عاشورا کنار قبر خود حضور پیدا می‌کنند و منتظر دیدار بستگان زنده خود هستند.

مردم تونس شب عاشورا با آتش زدن علف های خشک و شعله‌ور کردن آنها که به «اجیجه» شهرت دارد، گلوله هایی شلیک می‌کنند و بر این اعتقادند که این آتش ها و روشنایی ها موجب شادمانی اطفال کربلا می‌شود. این سنت شبیه به شمع روشن کردن شیعیان ایران در شام غریبان است که نوعی هم دردی با یتیمان [[شیعه|امام حسین(ع)]] محسوب می‌گردد.