عزمیه و سلفیت: تفاوت میان نسخه‌ها

پیدایش جنبش سلفی در [[مصر]] به اوایل دهه دوم قرن بیستم برمی‌گردد. گرچه سال‌ها پیش جنبش اصلاح دینی توسط [[سید جمال الدین اسد آبادی|جمال‌الدین اسدآبادی]] شکل گرفته بود؛ اما جنبش سلفی خود را وامدار این جریان نمی‌دانست و از آن فاصله می‌گرفت. نخستین حلقه‌های سلفی را می‌توان در [[رشید رضا]] و دوستانش مثل شیخ محب‌الدین الخطیب جست. مهم‎ترین جریان‌های سلفی در مصر عبارتند از:

یکی از اصول اعتقادی [[ابن‎ تیمیه]] مسأله تقسیم '''«[[توحید]]»''' است. وی توحید را به توحید ربوبیت، توحید الوهیت و توحید اسماء و صفات تقسیم می‌کند. او ادعا می‌کند که [[مشرکین]] توحید ربوبیت دارند و تنها به توحید الوهیت کافرند. [[عزمیه]] در رد این عقیده می‌گوید که چنین اعتقادی در زمان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد(صل الله علیه وآله)]] وجود نداشته و پیامبر هیچ‌گاه چنین تقسیماتی نداشته است. و این تقسیم توحید مربوط به زمان ابن تیمیه می‌باشد. اعتقاد [[مسلمان]] به رب همان اعتقاد به الله است و همان‌طور که رب مستحق عبادت است، الله نیز مستحق عبادت می‌باشد<ref>حمید ساجدیان؛ ''جریان‌های معاصر تصوف در مصر طریقت عزمیه''، ص 119_120.</ref>. ربوبیت، صفتی از صفات خداوند و رب، اسمی از اسماءالحسنی است که علما بر آن اجماع دارند. ربوبیت، از اقسام توحید به حساب نمی‌آید؛ چرا که در غیر این صورت سایر اسماء و صفات الهی مانند قیومیت نیز باید از اقسام توحید تلقی شود و نه صفتی از صفات خدا<ref>احمد محمود کریمه؛ ''السلفیه بین الاصیل والدخیل''؛ ص 83_85.

تقریر [[عزمیه]] از مسأله '''«[[توسل]]»''' این‌گونه است که [[سلفیت]] همانند [[خوارج]]، آیاتی را که دربارۀ [[کفار]] نازل شده به [[مؤمنین]] نسبت می‌دهند. آنها تمام آیاتی که دربارۀ بت‌ها و بت‌پرستان است را در این موضوع استفاده می‌کنند و بت‌ها را [[انبیا]] و صالحینی می‌دانند که از دنیا رفته‌اند و در برزخ‌اند و [[بت‌پرستی|بت‌پرستان]] را نیز موحدینی می‌دانند که با حب به انبیا و صالحین به خداوند متوسل شده‌اند.  در این رابطه چند نکته باید توجه شود:

 

'''اولاً''' اشتباه برداشت در این [[آیات]] از جایی است که [[دعا]] را به معنای عبادت می‌دانند؛ در صورتی که [[دعا]] فقط زمانی که به قصد مدد گرفتن  با در نظر گرفتن استقلال در اذن عبادت غیر است. [[مسلمانان]]، خواه عالم و خواه جاهل، همه معتقدند کسانی که [[توسل]] به آنان می‌شود هیچ استقلالی در نفع و ضرر رساندن ندارند و این اختیار از جانب خداست؛ بنابراین از دایرۀ حکم، این‌گونه آیات خارج می‌شوند.  

'''«تبرک»''' در دیدگاه [[وهابیت]] از مظاهر شرک است. در آثار عزمیه جواب شبهه‌های وارد شده به تبرک را با استناد به‌ [[آیات]] مانند آیۀ شریفۀ: {{متن قرآن|فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا|سوره = یوسف|آیه = 96}}<ref>یکی از آیات مورد استناد، تبرک جستن [[حضرت یعقوب(ع)|حضرت یعقوب (علیه‌السلام)]] به لباس [[حضرت یوسف |حضرت یوسف (علیه‌السلام)]] است.</ref> و [[روایات]] و سیرۀ [[مسلمین]] پاسخ داده‌اند. بخش اول روایاتی که اشاره به تبرک به نبی اکرم (صل‌الله علیه وآله وسلم) و آل ایشان دارد و در بخش دوم احادیثی که  تبرک به آثار این بزرگواران دارد همچون تبرک به عرق، بوسیدن دست و تبرک به سؤر پیامبر<ref>به معنای نیم‌خوردۀ آب یا غذای پیامبر است.</ref> و آل ایشان و تبرک به مکانی که حضرت لمس کرده بود و تبرک به آب وضوی حضرت و آلش و نیز به موی پیامبر و آل ایشان و شفا یافتن با آن، تبرک به محل قدم‌های پیامبر و آلش و همچنین تبرک به منبر و روضۀ منورۀ پیامبر و ... پس از آن مواردی دربارۀ تبرک به اولیا و صالحین ذکر می‌شود مانند تبرک به خاک [[مدینه]] و بوسیدن دست و لباس صالحین، تبرک به [[صحیح بخاری]]، تبرک به قبر [[احمد بن حنبل|احمدبن حنبل]]. در نتیجه، [[کافر]] دانستن کسی که به آثار انبیا و اولیا تبرک می‌جوید، خروج بر شریعت اسلامی و از بین بردن قواعدی است که [[مسلمانان]] بر آن [[اجماع]] دارند.

طریقت عزمیه [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیه السلام)]] را دارای جایگاه ممتازی می‌دانند که در [[قرآن]] ثابت شده است. [[عزمیه]] بر این باورند که جریان سلفی به‌خصوص [[وهابیت]] کاملا در خدمت [[انگلستان|انگلیس]] و [[صهیونیسم]] است. اسناد تاریخی و غیر تاریخی فراوانی‌ در کتاب '''«فی خدمة من؟»''' و '''«کشف الارتیاب»'''<ref>ر. ک: ''کشف الارتیاب''؛ ص 163 _ 215.</ref> آمده است تا نشان دهد [[وهابیت]] از تمام ظرفیت مالی، انسانی، سیاسی و حتی فتوایی خود استفاده کرده تا [[اسرائیل]] را در هدفش یاری کند. از جمله این موارد فتوای بن باز بر ضرورت صلح با [[یهود]] در [[رژیم صهیونیستی|اسرائیل]] و نیز جواز ورود [[مسیحیان]] به [[حرمین شریفین]] است.

طریقۀ [[عزمیه]] فعالیت‌های گوناگونی در مبارزه با جریان‌های سلفی که از زمان ''سیدعزالدین'' به خوارج موسوم شده‌اند. صورت داده است. ''سیدعزالدین'' دو تریبون برای انتقال پیام خود ایجاد کرد. انتشارات '''«دارالکتاب الصوفی»''' و نشریۀ '''«الاسلام وطن»'''؛ در زمان شیخی بعدی طریقت، علاوه بر این موارد از ظرفیت‌های دیگری از جمله همایش‌های گوناگون، شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای و اینترنت نیز استفاده شده است.

* ساجدیان، حمید، ''جریان‌های معاصر تصوف در مصر طریقت عزمیه'' مکث اندیشه، چاپ اول، 1399 ش.

 

{{مصر}}