فاطمه بنت اسد: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات شخصیت

| نام = فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف

| نام‌های دیگر =

| سال تولد = ۵۵ سال قبل از هجرت

| سال درگذشت = سال ۴ قمری

| تاریخ درگذشت =

| محل درگذشت =  

| استادان =  

| شاگردان =  

| دین = اسلام

| وبگاه =  

 

فاطمه دختر اسد بن هاشم با ابوطالب پسر [[عبدالمطلب]] بن هاشم قرشی ازدواج کرد. وی تنها همسر ابوطالب بود و برای او چهار پسر و دو دختر به دنیا آورد که عبارتند از: طالب، [[عقیل]]، [[جعفر]]، [[علی بن ابی طالب|علی(علیه‌السلام)]]، [[ام هانی]] و جمانه.

 

ناگهان دیوار کعبه شکافت و وی به درون [[خانه خدا]] داخل شد و در اّن جا [[علی بن ابی‌طالب]] را به دنیا آورد.  

فاطمه بنت اسد نه تنها مادر علی (علیه‌السلام) بلکه مادر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] نیز بوده است؛ زیرا ابوطالب پس از مرگ پدرش عبدالمطلب برادرزاده اش [[حضرت محمد (ص)|محمد(صلی الله علیه)]] را -که حدود 8 سال سن داشت- به سرای خود آورد و همسرش فاطمه بنت اسد چونان مادری به وی مهر می‌ورزید و همیشه محمد (صلی الله علیه) را بر فرزندانش برتر و مقدم می‌داشت؛ چنان که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر خدا(صلی الله علیه)]] این نکته را بارها بر زبان می‌آورد و از او به نیکی یاد می‌کرد.  

درباره زمان و مکان ولادت حضرت فاطمه بنت­ اسد اطلاعات دقیقی به‌دست نیامده، ولی در برخی منابع ذکر شده که نشو و نمای وی در [[مکه]] بوده است. <ref> ابن­ سعد، الطبقات الکبری، محقق: عبدالقادر عطا، محمد، ج 8، ص 40 و 41</ref>

نام پدر ایشان اسد فرزند هاشم فرزند عبد مناف فرزند قصی می‌باشد. <ref> ابن­ سعد، الطبقات الکبری، محقق: عبدالقادر عطا، محمد، ج 8، ص 40</ref> نام مادرش فاطمه دختر هرم بن رواحة بن حجر بن عبد بن معیص بن عامر بن لؤى <ref> ابن­ سعد، الطبقات الکبری، محقق: عبدالقادر عطا، محمد، ج 8،ص 40 و 41. در صفحه 178 این کتاب نام مادر ایشان چنین ذکر شده است: «فاطمه دختر قیس بن هرم بن رواحة بن حجر بن عبد بن بغیض بن عامر بن لؤى»</ref>است.

همسر حضرت فاطمه بنت اسد حضرت ابوطالب(علیه‌السلام) فرزند عبدالمطّلب فرزند هاشم فرزند [[عبد مناف]] فرزند [[قصی]] از [[قریش|طائفه قریش]] است. <ref>عسقلانى، ابن حجر، الإصابة فى تمییز الصحابة، محقق: عبدالموجود، عادل احمد/ معوض، على محمد، ج ‏7، ص 196</ref> از آن جا که فاطمه بنت اسد نیز از نسل [[حضرت هاشم]] است، <ref>عسقلانى، ابن حجر، الإصابة فى تمییز الصحابة، محقق: عبدالموجود، عادل احمد/ معوض، على محمد، ج ‏7، ص 196</ref> در تاریخ نقل شده که او اولین زن هاشمی است که با یک مرد هاشمی ازدواج کرده و برای او فرزند آورده است، <ref> ابن المغازلی‏، على بن محمد، مناقب الإمام على بن أبى طالب علیهما السلام، ص 57؛ امین، سید محسن، أعیان الشیعة، ج ‏1، ص 325</ref> بنابراین پدر و مادر حضرت علی (علیه‌السلام) هر دو هاشمى بودند. <ref>طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدى، ج ‏1، ص 306؛ عاملى، جعفر مرتضى، الصحیح من السیرة النبی الأعظم، مترجم: سپهرى، محمد ‏(سیرت جاودانه)، ج ‏1، ص 234 و 235</ref>

هر کدام از سیره ­­نویسان که به شرح حال فاطمه بنت اسد پرداخته است، او را از نخستین زنان [[مسلمان]] برشمرده است. <ref>ابن صباغ مالکی، على بن محمد، الفصول المهمة فی معرفة الأئمة علیهم‌السلام، ص 177</ref> [[ابن ابی ­­الحدید]] روایت کرده است که فاطمه بعد از ده تن اسلام آورد و او نفر یازدهم بود. <ref> ابن ابى الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج 1، ص 14</ref>

در [[مقاتل الطالبیین]] از [[زبیر بن عوام]] نقل شده است: وقتی که آیه مبارکه «اى پیامبر! هنگامى که زنان مؤمن نزد تو آیند و با تو [[بیعت|بیعت]] کنند که چیزى را شریک خدا قرار ندهند، دزدى و [[زنا]] نکنند، فرزندان خود را نکشند، تهمت و افترایى پیش دست و پاى خود نیاورند و در هیچ کار شایسته‏ اى مخالفت فرمان تو نکنند، با آنها بیعت کن و براى آنان از درگاه [[خداوند]] آمرزش بطلب که خداوند آمرزنده و مهربان است»، <ref>ممتحنه، 12</ref> نازل شد، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه) شنیدم زنان را به بیعت فرا می‌خواند و فاطمه بنت اسد نخستین زنی بود که با پیامبر (صلی الله علیه) بیعت کرد. <ref> اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، ص 28 و 29</ref>

[[ابن­جوزی|ابن ­جوزی]] از [[ابن عباس]] نقل نموده که او نخستین زنی بود که بعد از [[خدیجه دختر خویلد|خدیجه(علیه‌السلام)]] با پیامبر (صلی الله علیه) در مکه بیعت کرد. <ref> ابن الجوزى، تذکرة الخواص، ص 20</ref>

لازم به ذکر است که نحوه بیعت رسول خدا (صلی الله علیه) با زنان به گونه‌ای بود که دستور می‌فرمود ظرف آبی را آماده نمایند آن‌گاه دست مبارکش را داخل آن می‌کرد و بیرون می‌آورد سپس به زن‌ها می‌فرمود دست خود را در ظرف آب داخل نمایند. <ref>کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏5، ص 527، ح 5</ref>

یکی از فضایل حضرت فاطمه بنت اسد این است که روایت کننده [[حدیث]] است. دانشمندان علم حدیث وی را در زمره راویان حدیث از [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] برشمرده‌اند و از ایشان 46 حدیث نقل نموده‌اند. <ref> شریف قَرشى، باقر، موسوعة الإمام أمیرالمؤمنین على بن أبى‌طالب علیه‌السلام، ج ‏1، ص36 و 37</ref>

رسول خدا(صلی الله علیه) با پیراهن خودش او را [[کفن]] کرد <ref>المتقی هندی، کنز العمال، بیروت، ج۶، ص۲۲۸</ref> و فرمود: «[[جبرئیل]] به من خبر داد که او اهل بهشت است و [[خداوند]] به هفتاد هزار [[فرشته]] امر کرده که بر او [[دعا]] بخوانند.» <ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، دار المعرفه، ج۳، ص۱۰۸</ref> سپس بر بدن فاطمه [[نماز میت]] خواند. پیامبر (صلی الله علیه) در تشییع جنازه او شرکت کرد تا به قبرش در [[قبرستان بقیع]] رسید. <ref> اسکداری، ترغیب اهل المودة، مکتبة الثقافة، ص۹۴</ref> پیامبر (صلی الله علیه) داخل قبر شد و در آن دراز کشید آن‏گاه برخاست و جنازه را با دست خود گرفت و درون قبر گذاشت. <ref> ابن شبه، تاریخ المدینة المنورة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۴</ref>

مقبره فاطمه بنت اسد مادر بزرگوار حضرت امیر المومنین (علیه‌السلام) در بقیع قرار داشت. محتمل است قبری که در نزدیکی قبور ائمه (علیه‌السلام) قرار دارد، از آنِ فاطمه بنت اَسَد باشد. در روایت‌های دیگر محل دفن وی در نزدیکی قبر [[سعد بن معاذ]] و [[ابوسعید خُدْری]] دانسته شده است. در قرن هفتم زمانی که [[ابن النجار]] (م ۶۴۳) کتاب خویش را نگاشت مردم قبر فاطمه بنت اسد را در نزدیکی قبر سعد بن معاذ [[زیارت]] می‌کردند اما سمهودی در وفاء الوفاء <ref>سمهودی، علی بن احمد، وفاء الوفاء، ج۲، ص۳۶۷</ref>

آن سخن را نادرست دانسته و قبر وی را در نزدیکی بقعه ابراهیم فرزند [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] دانسته است. <ref>مدنی برزنجی، جعفر بن اسماعیل، نزهة الناظرین، ص۲۸۰</ref>

[[مَطَری]] (م۷۴۱) نیز قبر او را در شمال قبر عثمان یعنی کنار سعد بن معاذ دانسته و گفته است که قُبّه‌ای روی آن وجود دارد. <ref> مطری، محمد بن احمد، التعریف بما انست الهجره، ص۴۳</ref>

[[رده:زنان نمونه قرن اول]]

[[رده:زنان راوی حدیث]]