حماد بن ابی سلیمان: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = حماد بن ابی سلیمان.jpg

| نام‌های دیگر = حمّاد اشعری

| سال تولد = ۸۰ هجری

| تاریخ تولد =  

| محل تولد = [[ایران]]

| سال درگذشت = ۱۵۰ هجری

| محل درگذشت =  

| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[امام محمد باقر|امام باقر (علیه‌السلام)]] |[[امام جعفر صادق (علیه‌السلام)]] |اصحاب عبدالله ابن مسعود (اهل رای) |اصحاب عبدالله بن عباس (اهل حدیث) }}

| فعالیت‌ها = امام، [[مجتهد]]، [[فقیه]]

'''ابو‌اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان''' از ایرانیان مقیم [[کوفه]] است. پدرش فرمانروای [[اصفهان]] بود.

[[امام محمد باقر|امام محمدباقر(علیه‌السلام)]] با تأسیس اوّلین دانشگاه [[اهل بیت (علیهم‌السلام)|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]]، شاگردان و [[اصحاب]] بسیاری را تربیت کرد و صدها فارغ التّحصیل در موضوع‌های گوناگون به جامعه عرضه نمود. [[شیخ طوسی|شیخ الطّائفه]] ([[شیخ طوسی]]) در [[رجال]] خود، اصحاب و شاگردان [[امام محمد باقر|امام محمد باقر(علیه‌السلام)]] را 462 مرد و دو زن دانسته که در میان آنان برخی از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتّفاق [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و [[امامیه]]<nowiki/>‌اند و برخی از [[فقیه]]‌ترین فقیهان [[صدر اسلام]] محسوب می‌شوند. در این میان عدّه‌ای از ایرانیان افتخار شاگردی و ملازمت با امام محمدباقر (علیه‌السلام) را داشتند. ابو‌اسماعیل حمّاد بن ابی‌سلیمان یکی از شاگردان و اصحاب نامدار ایرانی امام باقر و [[امام جعفر صادق|امام جعفر صادق(علیه‌السلام)]] می‌باشد.

== حمّاد بن ابی سلیمان کیست ==

ابو‌اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان از ایرانیان مقیم کوفه است. پدرش فرمانروای [[اصفهان]] بود که در جریان فتح آن شهر در زمان [[خلیفه دوم]] به دست [[ابوموسی اشعری]] به همراه خانواده اسیر شد و سپس در حضور خلیفه دوم، اسلام آورد. وی از جمله ده موالی بود که معاویه در جریان [[جنگ صفین|جنگ صفّین]] به ابوموسی اشعری بخشید و [[ابوموسی اشعری|ابوموسی]] او را به پسرش ابراهیم داد و ابراهیم او را آزاد کرد و سپس پدر حمّاد در کوفه ساکن گشت. <ref>راویان مشترک، حسن عزیزی، پرویزرستگار، یوسف بیات، دفترتبلیغات اسلامی قم،1381ش، ج 1،ص 262</ref>

ابوسلیمان در کوفه به زندگی جدید خود پرداخت و فرزندش را به تحصیل علم و دانش گمارد؛ به طوری که حمّاد در زمره دانش‌آموختگان مشهور کوفه قرار گرفت.<ref>اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج 6، ص 223</ref>

حمّاد پس از کسب علوم مقدّماتی وارد دانشگاه [[امام باقر]] و [[امام جعفر صادق (علیه‌السلام)]] شد <ref> رجال طوسی، ص 116 و 172</ref> و به حدّی در کسب دانش پیش رفت که دانشمندان اسلامی از وی به عنوان امام، [[مجتهد]]، [[فقیه]]، جواد و کریم یاد کرده‌اند و او را به کثرت [[حدیث]] توصیف نموده‌اند.<ref>. خلیفه بن خیاط العصفری، تاریخ خلیفه، ص 275</ref>

 

ابن سعد از حمّاد بن زید نقل می‌کند: حمّاد بن ابی سلیمان به [[بصره]] مسافرت کرد. پس از بازگشت، از وی پرسیدند: بصریان را چگونه یافتی؟ گفت: آنان شاخه‌ای از اهل [[شام]] هستند که در نزدیکی ما فرود آمده‌اند. حمّاد بن زید می‌افزاید: یعنی آنان درباره علی(علیه‌السلام) چون ما نیستند.

 

[[سید محسن امین]] این گفتار حمّاد را نشانه [[تشیّع]] او می‌داند؛ به جهت اینکه بصریان از [[علی بن ابی طالب|امیرمؤمنان(علیه‌السلام)]] روی‌گردان و اهل کوفه، [[شیعه]] آن حضرت بودند. <ref>اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج 6، ص 223</ref>

او از استادان برجسته [[ابوحنیفه]] است. ابوحنیفه مدت 18 سال در حلقه درسش شرکت کرد و تا هنگام وفات حماد، از او بهره می‌برد. <ref>. تاریخ بغداد، ج 13، ص 333</ref>

شخصی به نام ابومطیع از قول ابو‌حنیفه نقل می‌کند که نزد [[ابوجعفر منصور عباسی]] رفته بود ابوجعفر از وی پرسید اساتید تو چه کسانی بوده‌اند؟ وی در جواب گفت علوم را از حماد بن ابی سلیمان کوفی آموختم که او شاگرد [[ابراهیم نخعی]] و او نیز شاگرد [[عمر بن خطاب]] و او نیز از [[علی بن ابی طالب|علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)]] آموخت. <ref> تاریخ بغداد، ج ۱۳، ص ۳۳۴</ref>

== سفرهای حمّاد ==

حماد به شهرهای بسیاری در شرق و غرب سفر کرده و از [[محدثان]] و دانشمندان در این سرزمین‌ها دانش و [[حدیث]] آموخته است. <ref>. الانساب سمعانی، ج 7، ص 85</ref>

== اطعام حمّاد ==

صلت بن بسطام رحمه الله می‌گوید: «حماد بن ابی سلیمان رحمه الله هر شب [[رمضان]] پنجاه تن را [[افطار]] می‌داد و هرگاه شب عید فرا می‌رسد به هر یک از آنان لباس [نو] می‌پوشاند» <ref>[تاریخ اصفهان، ابونعیم اصفهانی ۱/ ۲۴۲].

باران حکمت</ref>

== در گذشت ==

حمّاد پس از خدمات زیادی که در طول عمر خود انجام داد، در سال 120 ق. و در کهولت سن وفات یافت. <ref> تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط العصفری، دارالفکر، بیروت، 1414 ق، ص 275</ref>