توحید: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۶۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:


توحید در عبادت به این معنا است که جز خدا هیچ موجود دیگری را نمی توان یافت که شایسته پرستش باشد.از مولای متقیان امام علی علیه السلام در تفسیر بخش هایی از اذان نقل شده است که فرمود: «اما قوله «اشهد ان لا اله الاالله » كانه یقول: اعلم انه لامعبود الا الله (عزوجل) و ان كل معبود باطل سوى الله» یعنی قول کسی که می گوید من شهادت می دهم که خدایی جز او را نمی شناسم به این معنا است  که معبودی جز خدا وجود ندارد و هر معبودی به جز او باطل( غیر قابل پرستش) است.<ref>شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 39.</ref>
توحید در عبادت به این معنا است که جز خدا هیچ موجود دیگری را نمی توان یافت که شایسته پرستش باشد.از مولای متقیان امام علی علیه السلام در تفسیر بخش هایی از اذان نقل شده است که فرمود: «اما قوله «اشهد ان لا اله الاالله » كانه یقول: اعلم انه لامعبود الا الله (عزوجل) و ان كل معبود باطل سوى الله» یعنی قول کسی که می گوید من شهادت می دهم که خدایی جز او را نمی شناسم به این معنا است  که معبودی جز خدا وجود ندارد و هر معبودی به جز او باطل( غیر قابل پرستش) است.<ref>شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 39.</ref>
==توحید در نگاه مذاهب اسلامی==
مسئله توحید و مباحث مربوط به آن، معرکه آرای مذاهب اسلامی، امامیه، معتزله، اشاعره و اهل حدیث  است. با این حال تمامی مذاهب  یاد شده در باره توحید ذاتی و توحید در عبادت مناقشه ای ندارند. علاوه در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد اشاعره، منكر توحید صفاتى‌ بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند. شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول‌ اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی‌ است كه مورد انكار معتزله است.مطهری، <ref>آشنایی با علوم اسلامی: ص 35</ref>
==توحید در نگاه امامیه==
متکلمان امامیه در باره توحید نظر وسیعی دارند  در نگاه ایشان توحید علاوه بر این که شامل شدن توحید ذاتی و توحید در عبادت، شامل توحید صفاتی و افعالی نیز می شود. با این حال نگاه امامیه در توحید صفاتی با نگاه معتزله متفاوت است همان گونه که نگاه امامیه با نگاه اشاعره نسبت به توحید افعالی متفاوت است، زیرا معتزله  ذات الهی را خالی از هر گونه صفتی می دانند، ولی امامیه صفات الهی را عین ذات الهی می دانند. <ref>مرتضی مطهری، آشنایی با علوم اسلامی: ص 35.</ref>
==پانویس==


==جایگاه توحید در اسلام==
==جایگاه توحید در اسلام==


هر چند واژه توحید در قرآن  نیامده، اما آیات فراوانی از آن درباره اثبات توحید و نفی شرک است.<ref> با استفاده از رمضانی، حسن، «توحید»، سایت دانشنامه موضوعی قرآن</ref>و به تصریح قرآن، پیام تمامی پیامبران، اعتقاد به توحید بوده است.<ref>همان</ref>  
هر چند واژه توحید در قرآن  نیامده، اما آیات فراوانی از آن درباره اثبات توحید و نفی شرک است.<ref> با استفاده از رمضانی، حسن، «توحید»، سایت دانشنامه موضوعی قرآن</ref>و به تصریح قرآن، پیام تمامی پیامبران، اعتقاد به توحید بوده است.<ref>همان</ref>  
این واژه  با تعابیر و عبارات مختلف، بارها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله در سوره توحید که خداوند «احد» یعنی یگانه خوانده شده است.شریعتمداری، <ref>«توحید از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه (۱)»، ص۴۸.</ref> نفی خدایان دیگر، یکی بودن خدا، یک خدا برای همگان، خدای همه عالم، نکوهش معتقدان به وجود خدایان، تأکید بر نفی اعتقاد به چند خدا، رد ادعای قائلان به تثلیث و سه‌گانه‌باوری، و همچنین نفی هر گونه مثل و مانند برای خدا، از جمله مفاهیم مرتبط با توحید است که در قرآن کریم آمده است.<ref>طارمی‌راد، «توحید»، ص۴۰۶و۴۰۷.</ref>
این واژه  با تعابیر و عبارات مختلف، بارها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله در سوره توحید که خداوند «احد» یعنی یگانه خوانده شده است.شریعتمداری، <ref>« شریعتمداری،  توحید از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه،  ص۴۸.</ref> نفی خدایان دیگر، یکی بودن خدا، یک خدا برای همگان، خدای همه عالم، نکوهش معتقدان به وجود خدایان، تأکید بر نفی اعتقاد به چند خدا، رد ادعای قائلان به تثلیث و سه‌گانه‌باوری، و همچنین نفی هر گونه مثل و مانند برای خدا، از جمله مفاهیم مرتبط با توحید است که در قرآن کریم آمده است.<ref>طارمی‌راد، «توحید»، ص۴۰۶و۴۰۷.</ref>شهادت بر یکتایی خدا و پرهیز از شرک، اولین اقدامی است که پیامبر اسلام ص در ابتدای دعوت آشکار خود، خطاب به مردم مکه بیان کرده است. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌دار صادر، ج۲، ص۲۴.</ref>نمایندگان پیامبر ص از جمله معاذ بن جبل که برای تبلیغ اسلام به سرزمین‌های مختلف می‌رفتند، همواره مردم را به پذیرش یکتایی خداوند دعوت می‌کردند. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌دار صادر، ج۲، ص۷۶ و ۸۱.</ref>
شهادت بر یکتایی خدا و پرهیز از شرک، اولین اقدامی است که پیامبر اسلام ص در ابتدای دعوت آشکار خود، خطاب به مردم مکه بیان کرده است. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌دار صادر، ج۲، ص۲۴.</ref>نمایندگان پیامبر ص از جمله معاذ بن جبل که برای تبلیغ اسلام به سرزمین‌های مختلف می‌رفتند، همواره مردم را به پذیرش یکتایی خداوند دعوت می‌کردند. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،‌دار صادر، ج۲، ص۷۶ و ۸۱.</ref>
برخی از عالمان مسلمان با تکیه بر جایگاه ویژه و مهم آموزه توحید در اسلام، مسلمانان را «اهل التوحید» خوانده‌اند.<ref>طارمی‌راد، «توحید»، ص۴۰۶.</ref>و آن را نشانه مسلمانی قلمداد کرده‌اند.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۱)، ۱۳۹۴ش، ص۱۸۰</ref>
برخی از عالمان مسلمان با تکیه بر جایگاه ویژه و مهم آموزه توحید در اسلام، مسلمانان را «اهل التوحید» خوانده‌اند.<ref>طارمی‌راد، «توحید»، ص۴۰۶.</ref>و آن را نشانه مسلمانی قلمداد کرده‌اند.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۱)، ۱۳۹۴ش، ص۱۸۰</ref>
امام علی(ع)، اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند را پایه معرفت خدا  دانسته است. <ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه اول، ص۳۹.</ref>
امام علی(ع)، اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند را پایه معرفت خدا  دانسته است. <ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه اول، ص۳۹.</ref>
ملاصدرا هدف اصلی قرآن کریم را اثبات توحید خدا می داند. <ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۵۴.</ref>
ملاصدرا هدف اصلی قرآن کریم را اثبات توحید خدا می داند. <ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۵۴.</ref>


==جایگاه توحید در تعالیم اسلام==


و اما آیاتی از قرآن کریم که به طور مستقیم به توحید اشاره می کند، عبارت است از:
در مباحث خداشناسی، توحید به معنای یکتاپرستی یكى از اصول اعتقادى اسلام و همه ادیان ابراهیمى است. اهمیت این اصل به این دلیل است که به نظر بسیاری از متکلمین اسلامی دیگر اصول دین اسلام مبتنی بر اصل توحید هستند. به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین علیه السلام در روایتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کنند که "التوحید نصف الدین".توحید نیمی از دین است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، ص 28، ح 24.</ref>
و یا شخصی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و پرسید: اساس علم چیست؟ حضرت فرمودند: «معرفة الله حق معرفته»؛ شناخت خدا آن چنان كه شایسته اوست. پرسید: حق معرفت خدا چیست؟ حضرت فرمودند: این كه بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبود واحد خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی كه مثل و مانندی ندارد این است حق معرفت خداوند.؟ آدرس ؟


    قُل هُوَ اللهُ أحَد: بگو او خدای یکتاست.<ref>سوره اخلاص آیه 1</ref>
    لا إلٰه إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره محمد آیه 19</ref>
    لا إلٰه إلّا هو: هیچ خدایی جز او نیست.<ref>سوره بقره آیه 163</ref>
    إلٰهُکُم إلٰهٌ واحِد: همانا خدای شما خدای یکتاست.<ref>سوره کهف آیه 110</ref>
    ما مِن إلٰهٍ إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره ص آیه 65</ref>


==توحید در نگاه مذاهب اسلامی==


مسئله توحید و مباحث مربوط به آن، معرکه آرای مذاهب اسلامی، امامیه، معتزله، اشاعره و اهل حدیث  است. با این حال تمامی مذاهب  یاد شده در باره توحید ذاتی و توحید در عبادت مناقشه ای ندارند. علاوه در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد اشاعره، منكر توحید صفاتى‌ بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند. شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول‌ اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی‌ است كه مورد انكار معتزله است.مطهری، <ref>آشنایی با علوم اسلامی: ص 35</ref>


==جایگاه توحید در تعالیم اسلام==
==توحید در نگاه امامیه==


متکلمان امامیه در باره توحید نظر وسیعی دارند  در نگاه ایشان توحید علاوه بر این که شامل شدن توحید ذاتی و توحید در عبادت، شامل توحید صفاتی و افعالی نیز می شود. با این حال نگاه امامیه در توحید صفاتی با نگاه معتزله متفاوت است همان گونه که نگاه امامیه با نگاه اشاعره نسبت به توحید افعالی متفاوت است، زیرا معتزله  ذات الهی را خالی از هر گونه صفتی می دانند، ولی امامیه صفات الهی را عین ذات الهی می دانند. <ref>مرتضی مطهری، آشنایی با علوم اسلامی: ص 35.</ref>


 
==پانویس==
در مباحث خداشناسی، توحید به معنای یکتاپرستی یكى از اصول اعتقادى اسلام و همه ادیان ابراهیمى است. اهمیت این اصل به این دلیل است که به نظر بسیاری از متکلمین اسلامی دیگر اصول دین اسلام مبتنی بر اصل توحید هستند. به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین علیه السلام در روایتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کنند که "التوحید نصف الدین".[۲]؛ توحید نیمی از دین است.
 
و یا شخصی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و پرسید: اساس علم چیست؟ حضرت فرمودند: «معرفة الله حق معرفته»؛ شناخت خدا آن چنان كه شایسته اوست. پرسید: حق معرفت خدا چیست؟ حضرت فرمودند: این كه بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبود واحد خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی كه مثل و مانندی ندارد این است حق معرفت خداوند.
confirmed
۵٬۹۱۷

ویرایش