۲۱٬۸۹۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
!نام | !نام | ||
!محمد حسین | !محمد حسین طباطبایی بروجردی | ||
|- | |- | ||
|نامه‌ای دیگر | |نامه‌ای دیگر | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
بروجرد | بروجرد | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| خط ۵۱: | خط ۴۷: | ||
آیت الله بروجردی حدود سی و سه سال در بروجرد اقامت داشتند. و در تمام این مدت به طور مستمر مشغول به تحصیل ، تالیف، تدریس فقه واصول بودند. اكثر آثار مكتوب و ابتكارات علمی ایشان در فقه مانند حاشیه بر عروةالوثقی، اصول، حدیث و رجال، حاصل تلاش این دوره اقامت در بروجرد است. | آیت الله بروجردی حدود سی و سه سال در بروجرد اقامت داشتند. و در تمام این مدت به طور مستمر مشغول به تحصیل ، تالیف، تدریس فقه واصول بودند. اكثر آثار مكتوب و ابتكارات علمی ایشان در فقه مانند حاشیه بر عروةالوثقی، اصول، حدیث و رجال، حاصل تلاش این دوره اقامت در بروجرد است. | ||
=هجرت به قم= | =هجرت به قم= | ||
آیت الله العظمی بروجردی در سال 1364 هـ .ق برای معالجه از بروجرد به تهران آمدند و در بیمارستان فیروزآبادی مورد عمل جراحی قرار گرفت . علمای اعلام از قم، تهران و ... به عیادت ایشان شتا فتند. در این هنگام چند نفر از فقهای سرشناس حوزه علمیه قم خصوصا امام خمینی(ره) فرصت را مغتنم شمرده از آیت الله بروجردی جهت اقامت در قم و قبول مرجعیت جهان تشیع و رهبری و مدیریت حوزه علمیه قم دعوت کردند.9 این موضوع با اصرار آقایان و استخاره به قرآن مجید، مورد قبول واقع شد. آیت الله بروجردی پس از تشرف به مشهد مقدس، عصر پنج شنبه 26 صفر 1364 ق . در میان استقبال بی نظیر مراجع، علما و مردم قم، وارد این شهر مقدس شد. <br /> | آیت الله العظمی بروجردی در سال 1364 هـ .ق برای معالجه از بروجرد به تهران آمدند و در بیمارستان فیروزآبادی مورد عمل جراحی قرار گرفت. علمای اعلام از قم، تهران و ... به عیادت ایشان شتا فتند. در این هنگام چند نفر از فقهای سرشناس حوزه علمیه قم خصوصا امام خمینی(ره) فرصت را مغتنم شمرده از آیت الله بروجردی جهت اقامت در قم و قبول مرجعیت جهان تشیع و رهبری و مدیریت حوزه علمیه قم دعوت کردند.9 این موضوع با اصرار آقایان و استخاره به قرآن مجید، مورد قبول واقع شد. آیت الله بروجردی پس از تشرف به مشهد مقدس، عصر پنج شنبه 26 صفر 1364 ق . در میان استقبال بی نظیر مراجع، علما و مردم قم، وارد این شهر مقدس شد. <br /> | ||
اغلب فضلا و مدرسین سرشناس از جمله امام خمینی(ره) و آیت الله سید محمد محقق داماد و حاج آقا مرتضی حائری برای نشان دادن اهمیت دروس ایشان و تشویق فضلا به حضور درآن دروس، همراه با شاگردان خود در مجالس درس ایشان حضور می‌یافتند | اغلب فضلا و مدرسین سرشناس از جمله امام خمینی(ره) و آیت الله سید محمد محقق داماد و حاج آقا مرتضی حائری برای نشان دادن اهمیت دروس ایشان و تشویق فضلا به حضور درآن دروس، همراه با شاگردان خود در مجالس درس ایشان حضور می‌یافتند | ||
آیت الله سید صدرالدین صدر از مراجع تقلید که در صحن بزرگ حضرت معصومه(ع) اقامه جماعت می کرد، جایگاه نماز خود را به آیت الله بروجردی واگذار کرد. | آیت الله سید صدرالدین صدر از مراجع تقلید که در صحن بزرگ حضرت معصومه(ع) اقامه جماعت می کرد، جایگاه نماز خود را به آیت الله بروجردی واگذار کرد. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۳: | ||
مرحوم آیت الله سید محمدتقی خوانساری با رغبت و نشاط به عنوان احترام در درس ایشان شرکت می کرد. 11 | مرحوم آیت الله سید محمدتقی خوانساری با رغبت و نشاط به عنوان احترام در درس ایشان شرکت می کرد. 11 | ||
=ویژگی های اخلاقی= | =ویژگی های اخلاقی= | ||
شناخت ویژگی‌های اخلاقی | شناخت ویژگی‌های اخلاقی آیت الله العظمی بروجردی ، چراغی پر نور فراروی کسانی است که سلوک در مسیر أولیاءالله را تنها راه هدایت و سعادت خود می دانند<br />: | ||
1. اخلاص: | 1. اخلاص: | ||
آیت الله العظمی بروجردی خدا را با تمام وجود باور کرده بود، هر وقت سخن از خدمات ایشان به میان می آمد می‌فرمودند: اخلص العمل فان الناقد بصیر عمل خود را خالص کن؛ زیرا بازرس عمل بسیار بیناست<br />. | آیت الله العظمی بروجردی خدا را با تمام وجود باور کرده بود، هر وقت سخن از خدمات ایشان به میان می آمد می‌فرمودند: اخلص العمل فان الناقد بصیر عمل خود را خالص کن؛ زیرا بازرس عمل بسیار بیناست<br />. | ||
2. اشتیاق به دانش و معرفت : | 2. اشتیاق به دانش و معرفت: | ||
ایشان تا آخر عمر لحظه‌ای دست از کسب علم و معرفت برنداشت. در سال‌های پایانی عمر، چون دوران جوانی، شب¬های بسیاری تا صبح غرق در مطالعه بود. ایشان فرموده بود که: «من از مطالعات علمی خسته نمی‌شوم، بلکه هرگاه از کارهای دیگر خسته می‌شوم، با مطالعات علمی خستگی خود را رفع می‌کنم.» <br /> | ایشان تا آخر عمر لحظه‌ای دست از کسب علم و معرفت برنداشت. در سال‌های پایانی عمر، چون دوران جوانی، شب¬های بسیاری تا صبح غرق در مطالعه بود. ایشان فرموده بود که: «من از مطالعات علمی خسته نمی‌شوم، بلکه هرگاه از کارهای دیگر خسته می‌شوم، با مطالعات علمی خستگی خود را رفع می‌کنم.» <br /> | ||
3. روح سماحت و بزرگواری: | 3. روح سماحت و بزرگواری: | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۴: | ||
آیت الله بروجردی خود را وقف عزَت اسلام و مسلمین کرده بود و در این راه از هیچ امری دریغ نکرد. او در تمام عمر عزت نفس خود را حفظ کرد و هیچ گاه دست کمک و یاری به سوی کسی دراز نکرد و تنها پناهگاهش خدا بود. <br /> | آیت الله بروجردی خود را وقف عزَت اسلام و مسلمین کرده بود و در این راه از هیچ امری دریغ نکرد. او در تمام عمر عزت نفس خود را حفظ کرد و هیچ گاه دست کمک و یاری به سوی کسی دراز نکرد و تنها پناهگاهش خدا بود. <br /> | ||
5. اهتمام به شوکت اسلام: | 5. اهتمام به شوکت اسلام: | ||
در آخرین روزهای عمرشان وقتی خبر دادند پرفسور موریس متخصص قلب، از پاریس برای معالجه ایشان به قم آمده است. ایشان را به حضور نپذیرفتند و از همراهان خواستند اتاق را مرتب کنند و شانه‌ای به ایشان بدهند تا محاسن خود را مرتب کند و وقتی به ایشان عرض کردند، اشکالی ندارد، چون حال شما خیلی خوب نیست !! فرمود : « من امروز پیشوای مسلمین هستم، نباید در مقابل یک بیگانه به این حال باشم.» <br /> | در آخرین روزهای عمرشان وقتی خبر دادند پرفسور موریس متخصص قلب، از پاریس برای معالجه ایشان به قم آمده است. ایشان را به حضور نپذیرفتند و از همراهان خواستند اتاق را مرتب کنند و شانه‌ای به ایشان بدهند تا محاسن خود را مرتب کند و وقتی به ایشان عرض کردند، اشکالی ندارد، چون حال شما خیلی خوب نیست !! فرمود: « من امروز پیشوای مسلمین هستم، نباید در مقابل یک بیگانه به این حال باشم.» <br /> | ||
6. مبارزه با عوام زد گی : | 6. مبارزه با عوام زد گی: | ||
در مسائل مربوط به عزاداری امام حسین(ع) که گاه آلوده با کارهای خلاف می‌شد و بعضی حاضر نیستند تذکر لازم را به این افراد بدهند، آن مرد بزرگ ، وظیفه خود را انجام می‌داد، و از هیچ چیز باک نداشت. <br /> | در مسائل مربوط به عزاداری امام حسین(ع) که گاه آلوده با کارهای خلاف می‌شد و بعضی حاضر نیستند تذکر لازم را به این افراد بدهند، آن مرد بزرگ ، وظیفه خود را انجام می‌داد، و از هیچ چیز باک نداشت. <br /> | ||
.7ایمان قوی به رابطه دین و سیاست: | .7ایمان قوی به رابطه دین و سیاست: | ||
آیت الله بروجردی گر چه به خاطر حوادث دردناك مشروطیت كه سیاست بازان عامل دست اجانب، سر رشته كار را از دست روحانیت خارج ساختند و بر كیان مسلمین ایران ضربه زدند، نسبت به بسیاری از حركت‌های سیاسی بدبین بود، ولى این امر در نگرش كلی او نسبت به مسائل سیاسی و حكومت اسلامی تأثیری نداشت به همین جهت با استفاده از مقام ولایت فقیه، كارهایى انجام می‌داد كه گاه در نظرافراد عادی عجیب به نظر می‌رسید! <br /> | آیت الله بروجردی گر چه به خاطر حوادث دردناك مشروطیت كه سیاست بازان عامل دست اجانب، سر رشته كار را از دست روحانیت خارج ساختند و بر كیان مسلمین ایران ضربه زدند، نسبت به بسیاری از حركت‌های سیاسی بدبین بود، ولى این امر در نگرش كلی او نسبت به مسائل سیاسی و حكومت اسلامی تأثیری نداشت به همین جهت با استفاده از مقام ولایت فقیه، كارهایى انجام می‌داد كه گاه در نظرافراد عادی عجیب به نظر می‌رسید! <br /> | ||
7. کظم غیظ: | 7. کظم غیظ: | ||
آیت الله بروجردی وقتی مصلحت اسلام و دین به میان می‌آمد، اگر خطایی می‌دید به شدت عصبانی می‌شد. اما در امور دنیایی با خود عهد کرده بود، اگر عصبانی شود یک سال تمام روزه بگیرد و یک بار که عصبانی شد، یک سال تمام | آیت الله بروجردی وقتی مصلحت اسلام و دین به میان می‌آمد، اگر خطایی می‌دید به شدت عصبانی می‌شد. اما در امور دنیایی با خود عهد کرده بود، اگر عصبانی شود یک سال تمام روزه بگیرد و یک بار که عصبانی شد، یک سال تمام ـ به غیر از روزهای حرام ـ روزه گرفت. <br /> | ||
8. آرزوی شهادت: | 8. آرزوی شهادت: | ||
آن آیت الهی تا دقایق پایانی عمر در اشتیاق شهادت بود. مرحوم آیت¬الله العظمی گلپایگانی(ره) می‌فرمودند: | آن آیت الهی تا دقایق پایانی عمر در اشتیاق شهادت بود. مرحوم آیت¬الله العظمی گلپایگانی(ره) می‌فرمودند: | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۱: | ||
2. برخورداری از الطاف الهی | 2. برخورداری از الطاف الهی | ||
شهید مطهری می‌گوید : «روزی بعد از طرح درس فرمود: من توجهی به روایات این مسئله نداشتم، اما همین امروز صبح قبل از شروع درس یادداشت‌ها را مطالعه می‌کردم که ناخواسته یادداشت‌های این بحث آمد جلوی دستم و روایات را خواندم و چه قدر روایات جالبی بود؛ من این را از الطاف الهی می‌دانم ، چرا که آیت الله العظمی بروجردی از اول قصد نشر فقاهت برای خدای متعال را داشت.» <br /> | شهید مطهری می‌گوید : «روزی بعد از طرح درس فرمود: من توجهی به روایات این مسئله نداشتم، اما همین امروز صبح قبل از شروع درس یادداشت‌ها را مطالعه می‌کردم که ناخواسته یادداشت‌های این بحث آمد جلوی دستم و روایات را خواندم و چه قدر روایات جالبی بود؛ من این را از الطاف الهی می‌دانم ، چرا که آیت الله العظمی بروجردی از اول قصد نشر فقاهت برای خدای متعال را داشت.» <br /> | ||
3. سبک ابتکاری: حاج شیخ مجتبی عراقی(ره)می‌گوید: «افزون بر بعد معنوی و حالات ملکوتی آن مرحوم، سبک ابتکاری در تدریس و استنباط را داشت که طلاب را جذب می‌کرد، ایشان هر فرعی را به مبدأ آن بر می‌گرداند.» <br /> | 3. سبک ابتکاری: حاج شیخ مجتبی عراقی(ره) می‌گوید: «افزون بر بعد معنوی و حالات ملکوتی آن مرحوم، سبک ابتکاری در تدریس و استنباط را داشت که طلاب را جذب می‌کرد، ایشان هر فرعی را به مبدأ آن بر می‌گرداند.» <br /> | ||
=مکتب فقهی= | =مکتب فقهی= | ||
ایشان همچون علمای سلف مثل شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ طبرسی وعلامه بحرالعلوم، در علوم اسلامی دارای جامعیت بود. در فقه شیوه‌ای استنباطی را به کار برد. علاوه بر این، به تتبع و جستجو در اقوال پیشینیان و نظریات قدما در فقه (چه شیعه و چه سنی) می‌پرداختند. | ایشان همچون علمای سلف مثل شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ طبرسی وعلامه بحرالعلوم، در علوم اسلامی دارای جامعیت بود. در فقه شیوه‌ای استنباطی را به کار برد. علاوه بر این، به تتبع و جستجو در اقوال پیشینیان و نظریات قدما در فقه (چه شیعه و چه سنی) می‌پرداختند. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۹۷: | ||
الف ) اهمیت آگاهی از فتاوای قدما | الف ) اهمیت آگاهی از فتاوای قدما | ||
ایشان در تدریس فقه، دارای ابتكارات فراوانی بود. به آرای قدمای شیعه و شهرت فتوایی آنان اهمیتی فوق العاده می‌داد. ایشان در مسائل مورد بحث، ابتدا به اقوال علمای اهل سنت توجه می‌کرد، سپس اقوال علمای شیعه را از کتب آنان بدون واسطه نقل کرده و مورد بحث قرار می‌دادند. <br /> | ایشان در تدریس فقه، دارای ابتكارات فراوانی بود. به آرای قدمای شیعه و شهرت فتوایی آنان اهمیتی فوق العاده می‌داد. ایشان در مسائل مورد بحث، ابتدا به اقوال علمای اهل سنت توجه می‌کرد، سپس اقوال علمای شیعه را از کتب آنان بدون واسطه نقل کرده و مورد بحث قرار می‌دادند. <br /> | ||
ایشان مسائل فقهی را به دو دسته تقسیم می‌كرد: یك دسته، مسائل | ایشان مسائل فقهی را به دو دسته تقسیم می‌كرد: یك دسته، مسائل متلقات. دستـه دیگر ، مسائل مشروحه. یعنی، آنچه را بعداً فقها شرح و تفصیل داده‌اند. این تقسیم بندی، غیر از تقسیم فقه به فقه منصوص و فقه تفریعی است. <br /> | ||
ب ) اهمیت آگاهی از فتاوای اهل سنّت برای فقهای امامیه<br /> | ب ) اهمیت آگاهی از فتاوای اهل سنّت برای فقهای امامیه<br /> | ||
ایشان معتقد بود: با مراجعه به روایات وفتاوای رایج علمای اهل سنتِ معاصر با ائمه (ع)، بهتر می‌توان روایات و اقوال ائمه (ع) را فهمید ومی‌فرمود: «فقه شیعه حاشیه بر فقه اهل سنت است»؛ زیرا در آن عصر، بنا به دلایل سیاسی فتاوای مورد عمل مسلمانان همان فتوای اهل سنت بود، راویان واصحاب ائمه با توجه به فتاوی آنان از ائمه سؤال می‌كردند، وائمه هم با توجه به آنها پاسخ می‌گفتند. <br /> | ایشان معتقد بود: با مراجعه به روایات وفتاوای رایج علمای اهل سنتِ معاصر با ائمه (ع)، بهتر می‌توان روایات و اقوال ائمه (ع) را فهمید ومی‌فرمود: «فقه شیعه حاشیه بر فقه اهل سنت است»؛ زیرا در آن عصر، بنا به دلایل سیاسی فتاوای مورد عمل مسلمانان همان فتوای اهل سنت بود، راویان واصحاب ائمه با توجه به فتاوی آنان از ائمه سؤال می‌كردند، وائمه هم با توجه به آنها پاسخ می‌گفتند. <br /> | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۰۷: | ||
=تألیفات حضرت آیت الله العظمی بروجردی= | =تألیفات حضرت آیت الله العظمی بروجردی= | ||
مرجع روشن بین شیعه در كنار تدریس و كارهای روزانه، به تحقیق میپرداخت و نتایج پژوهشهای خویش را ثبت می‌كرد. آن بزرگوار در پاسخ علاقهمندانی كه در پی بهره گیری از نوشته‌های ایشان بودند فرمود: زیاد چیز نوشتهام ... بعضی از آنها بر اثر نقل و انتقال از بروجرد به قم مفقود شده است. آثار علمی آن مرجع وارسته نشانه تلاش فراوان وی در این باره است. | مرجع روشن بین شیعه در كنار تدریس و كارهای روزانه، به تحقیق میپرداخت و نتایج پژوهشهای خویش را ثبت می‌كرد. آن بزرگوار در پاسخ علاقهمندانی كه در پی بهره گیری از نوشته‌های ایشان بودند فرمود: زیاد چیز نوشتهام ... بعضی از آنها بر اثر نقل و انتقال از بروجرد به قم مفقود شده است. آثار علمی آن مرجع وارسته نشانه تلاش فراوان وی در این باره است. | ||
نمونه‌ای از این آثار: | |||
==الف : کتب عربی :== | ==الف : کتب عربی :== | ||
1– ترتیب اسانید من لایحضره الفقیه. 2 – ترتیب رجال اسانید من لایحضره الفقیه.3 – ترتیب اسانید امالی الصدوق. 4 – ترتیب اسانید الخصال. 5 – ترتیب اسانید علل الشرایع . 6 – ترتیب اسانید تهذیب الاحکام . 7 – ترتیب رجال اسانید التهذیب . 8 – ترتیب اسانید ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. 9 – ترتیب اسانید عدة کتب . 10 – ترتیب رجال الطوسی . 11 – ترتیب اسانید رجال الکشی . 12 – ترتیب اسانید رجال النجاشی . 13 – ترتیب رجال الفهرستین . 14 – بیوت الشیعة . 15 – حاشیة علی رجال النجاشی . 16 – حاشیة علی عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب ( از ابن عنبه) .17 – حاشیة علی منهج المقال . 18 – ترتیب فهرست منتجب الدین . 19 – رسالة فی ترجمة بعض اعاظم اسرته و اجداده. 20 – طبقات الرواة . 21 – حاشیة علی رجال الشیخ طوسی . 22 – رسالة حول سند الصحیفة السجادیة . 23 – حاشیة علی فرائد الاصول للشیخ انصاری . 24 – حاشیة علی کفایة الاصول . 25 – الاحادیث المقلوبة و جواباتها . 26 – حاشیة علی وسائل الشیعة . 27 – جامع احادیث الشیعة (31جلد) 28 – حاشیة علی مبسوط الشیخ الطوسی . 29 – حاشیة علی خلاف الشیخ الطوسی 30 – حاشیة علی عروة الوثقی . 31 – الفقه الاستدلالی 32 – رسالة فی المواسعة و المضایقة 33– رسالة فی منجرات المریض 34 – رسالة فی المهور 35 – حاشیة علی نهایة الشیخ الطوسی 36 – رسالة فی المنطق 37 – تعلیقة علی الاسفار لملاصدرا الشیرازی 38 – حاشیة علی منهج الرشاد 39 – | 1– ترتیب اسانید من لایحضره الفقیه. 2 – ترتیب رجال اسانید من لایحضره الفقیه. 3 – ترتیب اسانید امالی الصدوق. 4 – ترتیب اسانید الخصال. 5 – ترتیب اسانید علل الشرایع. 6 – ترتیب اسانید تهذیب الاحکام . 7 – ترتیب رجال اسانید التهذیب. 8 – ترتیب اسانید ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. 9 – ترتیب اسانید عدة کتب. 10 – ترتیب رجال الطوسی. 11 – ترتیب اسانید رجال الکشی. 12 – ترتیب اسانید رجال النجاشی. 13 – ترتیب رجال الفهرستین. 14 – بیوت الشیعة. 15 – حاشیة علی رجال النجاشی. 16 – حاشیة علی عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب ( از ابن عنبه).17 – حاشیة علی منهج المقال. 18 – ترتیب فهرست منتجب الدین. 19 – رسالة فی ترجمة بعض اعاظم اسرته و اجداده. 20 – طبقات الرواة. 21 – حاشیة علی رجال الشیخ طوسی. 22 – رسالة حول سند الصحیفة السجادیة. 23 – حاشیة علی فرائد الاصول للشیخ انصاری. 24 – حاشیة علی کفایة الاصول. 25 – الاحادیث المقلوبة و جواباتها. 26 – حاشیة علی وسائل الشیعة. 27 – جامع احادیث الشیعة (31جلد) 28 – حاشیة علی مبسوط الشیخ الطوسی. 29 – حاشیة علی خلاف الشیخ الطوسی. 30 – حاشیة علی عروة الوثقی. 31 – الفقه الاستدلالی. 32 – رسالة فی المواسعة و المضایقة. 33– رسالة فی منجرات المریض. 34 – رسالة فی المهور. 35 – حاشیة علی نهایة الشیخ الطوسی. 36 – رسالة فی المنطق. 37 – تعلیقة علی الاسفار لملاصدرا الشیرازی. 38 – حاشیة علی منهج الرشاد. 39 – المهدی، علیه‌السلام، فی کتب اهل السنة. 40 – الاثار المنظومة. 41 – حاشیة علی مجمع المسائل. 42 – حاشیة علی وسیلة النجاة. 43 – الاعتقادات. 44 – حاشیة علی منتخب الرسائل. 45 – صراط النجاة. 46 – مجمع الفروع. 47 – حاشیة علی تبصرة المتعلمین. 48 – انیس المقلدین. | ||
==ب: کتب فارسی:== | ==ب: کتب فارسی:== | ||
1 – توضیح المناسک 2 – توضیح المسائل 3 – مناسک حج | 1 – توضیح المناسک. 2 – توضیح المسائل. 3 – مناسک حج. | ||
آن بزرگوار در سال¬های اقامت در بروجرد، همواره در اندیشه نگارش مجموعهای بود كه فقیهان را در استنباط احكام یاری دهد و آنها را از مراجعه به | آن بزرگوار در سال¬های اقامت در بروجرد، همواره در اندیشه نگارش مجموعهای بود كه فقیهان را در استنباط احكام یاری دهد و آنها را از مراجعه به كتاب‌های روایی متعدد بینیاز سازد. وقتی به قم آمدند. و شاگردان خبره‌ای تربیت كرد، این اندیشه را با آنها در میان گذاشت و به یاری گروهی از آنان در مدت هشت سال، اثر 31جلدی «جامع احادیث الشیعه» را آماده چاپ کرد.33 | ||
=ایجاد روابط حسنه بین مذاهب اسلامی= | =ایجاد روابط حسنه بین مذاهب اسلامی= | ||
در زمانی که استعمار گران به چپاول ملل اسلامی چشم داشتند و اختلاف بین فرق مختلف اسلامی، گسترش | در زمانی که استعمار گران به چپاول ملل اسلامی چشم داشتند و اختلاف بین فرق مختلف اسلامی، گسترش می‌یافت، وحدت میان مذاهب مختلف اسلامی آرزوی دیرین تمام مصلحان مسلمان بود. تلاش‌های مختلفی نیز برای رسیدن به این هدف بزرگ، صورت می گرفت. تأسیس دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه، از مهم‌ترین و پایدارترین این اقدامات بود. | ||
آیت الله بروجردی به عنوان پناهگاه مسلمانان | آیت الله بروجردی به عنوان پناهگاه مسلمانان جهان، به خصوص شیعیان به همراه بزرگانی چون شهید محمد باقر صدر، شیخ محمود شلتوت، شیخ عبد المجید سلیم و محمد عبده از ایجاد تفرقه جلو گیری می‌کردند. ایشان معتقد بودند که در قرآن، سنت پیامبر اکرم، سیره اهل بیت و مشی علمای سلف می توان موارد بسیار زیادی را یافت که در آنها به نقش تقریب مذاهب وجلوگیری از تفرقه تاکید شده است. | ||
راه‌های دستیابی به وحدت از دیدگاه ایشان پیوند علمای اسلام،احیای شخصیت اسلامی مسلمانان، وجود دشمن مشترک برای مسلمانان و احترام متقابل فرقه‌های اسلامی به یکدیگر بود. | |||
علاوه بر اینها | علاوه بر اینها آیت الله بروجردی تقریب مذاهب اسلامی را فرصتی برای معرفی شیعه و ارائه معارف شیعه به جهان تسنن می‌دانست. | ||
=ایجاد مراکز بزرگ مذهبی= | =ایجاد مراکز بزرگ مذهبی= | ||
مهم‌ترین آنها عبارتند از: | |||
1 . مسجد اعظم قم . 2 . مدرسه نجف . 3 . مدرسه كربلا . 4 . مسجد بغداد . 5 . بیمارستان نجف . 6 . حسینیه و حمام سامرا . 7 . مدرسه بقعه كربلا . 8 . مدرسه كرمانشاه . 9 . مسجد بزرگ ایرانشهر . 10 . مسجد بزرگ و زیبای طرابلس لبنان . 11 . مدرسه و مسجد درود . 12 . مسجد صحنه كرمانشاه . 13 . مسجد شاهرود . 14 . چهار مسجد بزرگ در آفریقا . 15 . ساختمان مسجد نور آباد لرستان . 16 . مسجد سید بروجرد . 17 . قبرستان وادی السلام قم . 18 . مدرسه | 1 . مسجد اعظم قم. 2 . مدرسه نجف. 3 . مدرسه كربلا. 4 . مسجد بغداد. 5 . بیمارستان نجف. 6 . حسینیه و حمام سامرا. 7 . مدرسه بقعه كربلا. 8 . مدرسه كرمانشاه. 9 . مسجد بزرگ ایرانشهر. 10 . مسجد بزرگ و زیبای طرابلس لبنان. 11 . مدرسه و مسجد درود. 12 . مسجد صحنه كرمانشاه. 13 . مسجد شاهرود. 14 . چهار مسجد بزرگ در آفریقا. 15 . ساختمان مسجد نور آباد لرستان. 16 . مسجد سید بروجرد. 17 . قبرستان وادی السلام قم. 18 . مدرسه آیت الله بروجردی در قم. 19 . بیمارستان نكویی قم. 20 . مسجد و مركز اسلامی هامبورگ آلمان. 21 . كتابخانه شخصی آیت الله فقید. 22 . كتابخانه مسجد اعظم. 23 . كتابخانه مدرسه نجف. 24 . کتابخانه مدرسه كرمانشاه. 25 . كتابخانه مدرسه جدید الاحداث قم. | ||
=اندیشه سیاسی آیت الله بروجردی= | =اندیشه سیاسی آیت الله بروجردی= | ||
حضرت آیت الله بروجردی (ره) سیاست را از اسلام جدا | حضرت آیت الله بروجردی(ره) سیاست را از اسلام جدا نمی‌دانست و مسائل سیاسی را با فکری باز و پویا دنبال می‌نمود. ملاقات‌ها و حمایت‌های ایشان از آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی که در آن عصر، رادمرد بزرگ سیاسی دینی و سمبل سیاست اسلامی بود، نیز دلیل روشنی بر مشروعیت و لزوم کارهای سیاسی و دخالت در سیاست برای دفاع از دین است. <br /> | ||
ایام مرجعیت | ایام مرجعیت آیت الله العظمی بروجردی مصادف با هجمه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به ساحت دین مقدس اسلام بود. | ||
این | این هجمه‌ها به دو بخش تقسیم می‌شد: | ||
1ـ مواردی که حاکمیت سیاسی کشور به صورت آشکار و پنهان در آن دست داشت همانند: | 1ـ مواردی که حاکمیت سیاسی کشور به صورت آشکار و پنهان در آن دست داشت همانند: | ||
ایجاد محدودیت برای بزرگان و | ایجاد محدودیت برای بزرگان و علمای دینی. | ||
نفوذ فرقه گمراه بهائیت در ارکان سیاسی و اقتصادی کشور . | نفوذ فرقه گمراه بهائیت در ارکان سیاسی و اقتصادی کشور. | ||
تلاش برای محو و قطع ارتباط با فرهنگ اسلامی . | تلاش برای محو و قطع ارتباط با فرهنگ اسلامی. | ||
نفی و انکار دین و | نفی و انکار دین و آموزه‌های آن، خصوصاً حمله به مذهب حقه جعفری. | ||
ترویج و گسترش منکراتی نظیر : شرب | ترویج و گسترش منکراتی نظیر: شرب خمر، زنا و ... برای نشان دادن بی‌اعتنایی مردم به دین و... . | ||
2- مواردی که فراتر از مرزهای داخلی کشور بود مانند : مسأله فلسطین . | 2- مواردی که فراتر از مرزهای داخلی کشور بود مانند: مسأله فلسطین. | ||
موضع آیت الله العظمی بروجردی درقبال اشغال قدس شریف و سرزمین | موضع آیت الله العظمی بروجردی درقبال اشغال قدس شریف و سرزمین فلسطین، توسط متجاوزان صهیونیست، موضعی غیرتمندانه بود. ایشان در سال 1327 ش . بیانیه پر محتوایی را در محکومیت صهیونیسم بین‌الملل و غاصبان فلسطین صادر فرمود و در آن از مجاهدان فلسطینی با احترام یاد کرده و برای پیروزی آنها دعا می‌کرد.37 | ||
دفاع | == دفاع آیت الله العظمی بروجردی از ساحت دین == | ||
ایشان با تمام امکانات و توان، از ساحت دین دفاع | ایشان با تمام امکانات و توان، از ساحت دین دفاع می‌کرد و به هیچ عنوان در مسائل مربوط به دین، اهل مماشات و مسامحه نبود.38 | ||
منابع موجود نشان میدهد كه آن پیر فرزانه در كمك به انقلابیون مؤمن، سیاستی بسیار دقیق داشت، و زمان را برای رویارویی مستقیم با دربار مناسب نمیدید. از سوی دیگر رها كردن شاه و راندنِ كامل وی موجب فرو غلتیدن فزونتر او در دامان بیگانگان | منابع موجود نشان میدهد كه آن پیر فرزانه در كمك به انقلابیون مؤمن، سیاستی بسیار دقیق داشت، و زمان را برای رویارویی مستقیم با دربار مناسب نمیدید. از سوی دیگر رها كردن شاه و راندنِ كامل وی موجب فرو غلتیدن فزونتر او در دامان بیگانگان می‌شد، پس گاه با وی مدارا می‌كرد تا آن جوان مغرور جای پای خود را سست نبیند و برای حفظ خویش به بیگانگان پناه نبرد. 39 | ||
مرحوم | مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی در این باره می‌گوید: | ||
«به نظر من | «به نظر من آیت الله بروجردى و تلاش¬هاى آن بزرگوار، زمینه سازانقلاب اسلامى بود ، زیرا آیت الله بروجردی به حوزه قم رشد و شخصیت داد . مبارزات حضرت امام در پرتو این شخصیت حوزه بود كه به ثمر نشست. اگر این هویت و عظمت حوزه كه آیت الله بروجردی بدان بخشیده بود، وجود نداشت، مسلماً انقلاب و حركتى سازنده پا نمی‌گرفت. » | ||
مبارزه با | == مبارزه با فرقه‌های ضاله == | ||
رهبران بهائی در دوره نخستین ایجاد آیین دروغین خویش با جعل شریعتی ساده که در عین حال دارای مشکلات اساسی حقوقی و متضاد با تعالیم ادعایی آنان | رهبران بهائی در دوره نخستین ایجاد آیین دروغین خویش با جعل شریعتی ساده که در عین حال دارای مشکلات اساسی حقوقی و متضاد با تعالیم ادعایی آنان است، به ارائه احکامی مانند: نماز، روزه، حج و... سایر آداب اسلامی پرداخته تا با این شبیه سازی کودکانه کارهای خود را دین معرفی کند.ایشان با آگاهی کامل از تعالیم تحمیق کننده بهائیت و انگیزه‌های شیطانی بیگانگان در حمایت از این نحله ساختگی، خطر بهائیت را بسیار جدی دانسته و اهمال و کوتاهی در جلوگیری از خطر آنان را جایز نمی‌دانستند<br /> . | ||
=وفات= | =وفات= | ||
سرانجام در سیزدهم شوال 1380 هـ.ق برابر با دهم فروردین 1340 هـ.ش، برای همیشه چشم از جهان فرو بست . حاضرانی که در کنار بالین آن حضرت نشسته بودند | سرانجام در سیزدهم شوال 1380 هـ.ق برابر با دهم فروردین 1340 هـ.ش، برای همیشه چشم از جهان فرو بست. حاضرانی که در کنار بالین آن حضرت نشسته بودند می‌گویند: آن مرد بزرگ خطاب به پزشكان و اطرافیان كه مشغول تلاش بودند، چنین فرمودند: | ||
«مرگ است ، مرگ ... رها كنید ... یا الله ، لااله الا الله ...» و پس از سه مرتبه تكرار، این | «مرگ است ، مرگ ... رها كنید ... یا الله ، لااله الا الله ...» و پس از سه مرتبه تكرار، این جمله، دیدگان پر فروغ و حق بینش آهسته به روی هم قرار گرفت، لب‌ها بسته شد، قلب آرام گرفت، پیكر عزیز و شریفش بی‌حركت گردید، دفتر حیات عاریت بسته شد و خورشید درخشان عمر، غروب كرد، روح پاك او، با فراغت بال و سرشار از عظمت قدم به دنیای جاوید گذاشت تا در جوار قرب كردگار و ائمه معصومین آرام گیرد ... . | ||
=آیت الله العظمی بروجردی در انظار بزرگان= | =آیت الله العظمی بروجردی در انظار بزرگان= | ||
==الف ) از دیدگاه علمای شیعه== | ==الف ) از دیدگاه علمای شیعه== | ||
'''آیت الله بروجردی از منظر امام خمینی'''<br> | |||
علاقه زاید الوصف امام به | |||
شهید | علاقه زاید الوصف امام به آیت الله بروجردی، بسیار کم نظیر و شاید منحصر به فرد بود. آیت الله مسعودی خمینی می‌گوید: امام خمینی می فرمودند: به جدم قسم، هنوز سراغ ندارم کسی مثل من آقای بروجردی را دوست داشته باشد.47 | ||
«امام خمینی | شهید آیت الله مطهری نیز می‌نویسد: | ||
«امام خمینی می‌فرمود: من در حال مطالعهٔ آقای بروجردی هستم و جز حقیقت چیز دیگری در این آقا نمی‌بینم »<br /> | |||
جاى خوش وقتى بسیار است كه همت و پشتكار مؤسسین این مجمع و شما حضار محترم | '''آیت الله العظمی بروجردی در نگاه رهبر معظم انقلاب'''<br> | ||
این شخصیت عالی قدر و كم نظیر مرجع عام شیعه در زمان خود و استاد فقیهان و مراجع | |||
علم و تقوى و اخلاص و روشن بینى و بزرگ منشى و كیاست و نو آورى و جامع نگرى و خستگى ناپذیرى و بسى | جاى خوش وقتى بسیار است كه همت و پشتكار مؤسسین این مجمع و شما حضار محترم آن، مصروف تجدید یاد و اعلاء ذكر فقیه عظیم‌القدر و كم نظیرى شده است كه بركات و آثار حیات پربار او به زمان خود او و به عرصه فقاهت، منحصر نماند و او چون خورشیدى درخشان بر تعدادى از علوم اسلامى بلكه بر روش ها و شیوه هاى تحقیق در آنها و نیز بر فضاى عام حیات مسلمین در زمان خود و پس از آن پرتو افشانى كرد و هنوز علماى اسلام و جهان اسلام از تأثیرات مبارک آن عمر پرثمر و ریاست و مرجعیت تامه پانزده ساله او متمتع‌اند. | ||
او در فقاهت ، مبتكر شیوه اى جدید و در رجال و حدیث ، صاحب | این شخصیت عالی قدر و كم نظیر مرجع عام شیعه در زمان خود و استاد فقیهان و مراجع معاصر، حضرت آیت الله العظمى مرحوم حاج آقا حسین بروجردى است. | ||
حوزه علمیه تحت زعامت او پرورشگاه و خاستگاه افكار نو و گوهرهاى درخشانى شد كه به بركت آن در سالهاى بعد نهضت روحانیت پى ریخته شد و حركتى كه در اوج آن انقلاب عظیم و شكوهمند اسلامى به رهبرى مجدد بزرگ اسلام حضرت امام خمینى ، | علم و تقوى و اخلاص و روشن بینى و بزرگ منشى و كیاست و نو آورى و جامع نگرى و خستگى ناپذیرى و بسى خصلت‌هاى كمیاب و نفیس دیگر از این مرد بزرگ و ذخیره الهى، چنان شخصیت ذو ابعاد و عظیمى فراهم آورده بود كه نظیر آن را در فقهاى صاحب نام و برخوردار از زعامت به ندرت مى توان یافت. | ||
با این | او در فقاهت ، مبتكر شیوه اى جدید و در رجال و حدیث ، صاحب سبک بود و در تدریس و تربیت شاگرد و تعلیم كار دسته جمعى بر زمان خود سبقت داشت. بینش وسیع او از مرزهاى حوزه قم و حوزه‌هاى علمیه و چارچوب كشور جمهورى اسلامى ایران و جهان تشیع فراتر مى رفت و بر جهان اسلام و همه مذاهب مسلمین پرتو مى افكند. زعامت او نه تنها به اداره امور درسى و معیشتى حوزه ها كه به مسائل سیاسى و اخلاقى آن، و نه تنها به امور حوزه، كه به امور دینى و شعائر اسلامی در سراسر كشور و در سطح بین المللى شمول مى یافت. | ||
اكنون كه پس از گذشت سى سال از رحلت مرحوم آیت الله العظمى بروجردى | حوزه علمیه تحت زعامت او پرورشگاه و خاستگاه افكار نو و گوهرهاى درخشانى شد كه به بركت آن در سالهاى بعد نهضت روحانیت پى ریخته شد و حركتى كه در اوج آن انقلاب عظیم و شكوهمند اسلامى به رهبرى مجدد بزرگ اسلام حضرت امام خمینى(ره)، بود، سر برآورد. | ||
از خداوند متعال علو درجات آن عالم جلیل القدر و توفیقات آقایان محترم را ظل توجهات حضرت بقیة الله- روحى فداه - مسألت مى نمایم . 49 | با این همه، در مجموع شخصیت آن بزرگ مرد آن چه بیش از همه درخشنده و چشم گیر بود، اخلاص و تقوایى بود كه وى در همه امور خود از آن بهره مى گرفت. | ||
اكنون كه پس از گذشت سى سال از رحلت مرحوم آیت الله العظمى بروجردى(ره) ، به بركت نظام جمهورى اسلامى یاد و تجلیل مى شود، شایسته است كه حوزه‌هاى علمیه و زعماى علمى آن به این تكریم اكتفا نكرده، روشهاى علمى و تحقیقى آن بزرگوار را نیز كه همچنان از تازگى برخوردار است، تعقیب و تكمیل كنند و گردونه فقاهت اسلام را به پیش برند. | |||
سیدعلى | از خداوند متعال علو درجات آن عالم جلیل القدر و توفیقات آقایان محترم را ظل توجهات حضرت بقیة الله- روحى فداه - مسألت مى نمایم. 49 | ||
والسلام علیكم و رحمة الله | |||
سیدعلى خامنه‌اى | |||
8 /2 /1370<br /> | 8 /2 /1370<br /> | ||
'''مرحوم آیت الله سید جمال‌الدین گلپایگانی'''<br> | |||
آیت الله سید مصطفی خوانساری می‌گوید : | |||
«آیت الله حاج سید جمال‌الدین گلپایگانى براى معالجه به تهران آمده بود و در بیمارستان بازرگانان (نجمیه) بسترى بود. وقتى به ملاقات ایشان رفتیم فرمود: به حاج آقا حسین سلام مرا برسانید و بگویید: اگر بنا بود سید جمال مقلد باشد از شما تقلید می‌كرد. <br /> | |||
«آیت الله كریمی جهرمی | '''آیت الله العظمی گلپایگانی'''<br> | ||
آیت الله العظمی گلپایگانی از آغاز ورود آن بزرگوار به قم تا پایان زندگی او، در اعزاز و اجلال آن بزرگ مرد كوشش داشتند و در مراعات احترام ایشان چنان بودند كه حتی از این كه لفظ | |||
«آیت الله كریمی جهرمی می‌نویسد: | |||
ایشان با وجود این كه شخصیت علمی و | آیت الله العظمی گلپایگانی از آغاز ورود آن بزرگوار به قم تا پایان زندگی او، در اعزاز و اجلال آن بزرگ مرد كوشش داشتند و در مراعات احترام ایشان چنان بودند كه حتی از این كه لفظ «آیت الله» روی رساله عملیه‌شان در زمان آن زعیم بزرگ نوشته شود ابا و امتناع ورزیدند . <br /> | ||
'''آیت الله العظمی حاج سید احمد خوانساری''' | |||
ایشان با وجود این كه شخصیت علمی و عملی‌اش محرز بود و مقبول خواص و توده‌های مردم بود، ولی در برابر مرحوم آیت الله العظمی بروجردی متواضع بود ، به گونه‌ای كه وقتی معظّم له از ایشان( سید احمد خوانساری) درخواست كردند كه به تهران برود و امامت مسجد سید عزیز الله را بپذیرد، پذیرفت. <br /> | |||
==ب) از دیدگاه علمـای سنی== | ==ب) از دیدگاه علمـای سنی== | ||
'''شیخ [[عبدالمجید سلیم]]'''<br> | |||
علامه [[محمد تقی قمی]] | |||
«هرگاه نامه آیت¬الله بروجردی را براى شیخ عبدالمجید | علامه [[محمد تقی قمی]] می‌گوید: | ||
«هرگاه نامه آیت¬الله بروجردی را براى شیخ عبدالمجید سلیم، ـ رئیس جامع الازهرـ می‌بردم، ایشان بلند می‌شدند و نامه را می‌گرفتند و می‌بوسیدند، آن گاه می‌نشستند.» <br /> | |||
'''شیخ [[محمود شلتوت]]'''<br> | |||
... دعا می¬کنم که آن بزرگوار همیشه مصدر و منبع برکات برای مسلمانان و وحدت کلمه آنان باشد . خداوند عمر شما را طولانی و پیروزی و موفقیت را نصیب شما گرداند... . <br /> | ... دعا می¬کنم که آن بزرگوار همیشه مصدر و منبع برکات برای مسلمانان و وحدت کلمه آنان باشد . خداوند عمر شما را طولانی و پیروزی و موفقیت را نصیب شما گرداند... . <br /> | ||
'''شیخ حسین باقوری'''<br> | |||
ایشان در قم با | |||
«اعظم شخصیة رأیته فی | ایشان در قم با آیت الله العظمی بروجردی دیدار کرد و در بازگشت به مصر آیت الله بروجردی را چنین توصیف کرد: | ||
«اعظم شخصیة رأیته فی عمری؛ او بزرگ‌ترین شخصیتی است که در طول عمرم دیده‌ام». <br /> | |||
==ج) از دیدگاه غیر مسلمانان== | ==ج) از دیدگاه غیر مسلمانان== | ||
'''دکتر آرشه تونک'''<br> | |||
دکتر آرشه | |||
«من تا به امروز هیچگاه این چنین تحت تأثیر روحانیت كسی قرار نگرفته | دکتر آرشه تونک ، رئیس انجمن بین‌المللی مبارزه با مشروبات الكلی با وجود آن که به نقاط مختلف جهان سفر کرده و با رهبران بزرگ سیاسی و مذهبی بسیاری ملاقات کرده بود، بعد از ملاقات با ایشان گفته بود: | ||
«من تا به امروز هیچگاه این چنین تحت تأثیر روحانیت كسی قرار نگرفته بودم». <br /> | |||
«هنگامی كه وی به حضور | آیت الله سید محمد حسین علوی می‌نویسد: | ||
«هنگامی كه وی به حضور آیت الله فقید رسید، آنچنان قیافه جذاب و روحانیت و معنویت آیت الله فقید او را به خود متوجه ساخت كه حدود یک ساعتی را كه در محضر این مرد بود و در اطراف موضوع تحریم الكل از آیت الله فقید سئوالاتی می‌نمود علاوه بر این كه طرز نشستن به همان نحوه بود كه در برابر مجسمه حضرت مسیح و در كلیساها و هنگام عبادت به آن كیفیت جلوس می‌كنند، در همه این مدت چشم از صورت ایشان برنمی‌داشت و کوچک‌ترین توجهی به اطرافش نداشت». <br /> | |||
پروفسور موریس در اولین | '''پروفسور موریس'''<br> | ||
«جاذبه روحانیت حضرت | |||
پروفسور موریس در اولین ملاقات، چنان تحت تأثیر روحانیت و عظمت آیت الله فقید قرار گرفت كه خودش به این مطلب در همان جلسه اول اعتراف كرد. وی هنگام ترک ایران خطاب به خبر نگاران گفت: | |||
جرج جرداق نویسنده و دانشمند مسیحی | «جاذبه روحانیت حضرت آیت الله مرا تحت تأثیر قرار داد و خیلی مایل بودم به من اجازه می‌فرمودند چند دقیقه‌ای در یكی از مساجد برای سلامت و بهبود كامل ایشان دعا كنم». <br /> | ||
«... من شما را | '''جرج جرداق'''<br> | ||
جرج جرداق نویسنده و دانشمند مسیحی لبنانی، مولف کتاب ارزشمند و خواندنی الامام علی صوت العدالة الانسانیه، این کتاب را به مرحوم آیت الله العظمی بروجردی اهدا کرد و در نامه‌ای برای آن بزرگوار نوشته: | |||
«... من شما را شایسته‌ترین شخصیتی یافتم که این کتاب را به او هدیه نمایم، لذا آن را به شما اهدا می‌کنم». <br /> | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده:پیشگامان تقریب]] | [[رده:پیشگامان تقریب]] | ||
[[رده:عالمان وحدت گرا]] | [[رده:عالمان وحدت گرا]] | ||