ابن عقده: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان =  

| تصویر = عالمان شیعه.jpg

| نام‌های دیگر =  

| سال تولد = 249 ق

| سال درگذشت = 332 ق

| تاریخ درگذشت = هفتم [[ذی القعده|ذی‏‌القعده]]

| استادان = {{فهرست جعبه افقی |ابوجعفر محمدبن مفضل بن ابراهیم اشعری |علی بن حسن بن علی بن فضال |جعفربن احمد بن یوسف اودی |حمیدبن زیادبن نینوایی ||قاسم بن محمد بن حسین بن خازم |جعفر بن عبدالله علوی |حسین بن حمدان }}

| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |[[شیخ کلینی|كلینی]] |[[ابوغالب زراری]] |ابوعبدالله محمدبن ابراهیم نعمانی معروف به ابن ابی زینب |احمدبن صلت اهوازی }}

| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |[[محدّث|محدث]] |حافظ }}

'''احمد بن محمد بن سعید بن عقده'''، معروف به «ابن عقده کوفی». از [[محدّث|محدثان]] و حافظان مشهور [[مذهب شیعه|شیعه]] ([[زیدی جارودی]]). وی از استادان [[شیخ کلینی|کلینی]] است و کلینی در [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]] بارها از او روایت کرده است. وی با این‌که [[مذهب جارودی]] (چهار امامی) داشت مورد احترام علمای [[مذهب شیعه|امامیه]] بود و اینان ارزش آثار وی را به اندازه تألیفات دانشمندان شیعه [[اثناعشری|اثنا عشری]] می‌‏دانند.

احمد بن محمد بن سعید بن عقده، معروف به «ابن عقده کوفی». از محدثان و حافظان مشهور شیعه(زیدی جارودی). وی از موالی [[بنی‌‏هاشم]] بود و جد اعلای او «عجلان» اهل همدان بوده است. پدرش «محمد عقده» معلم قرآن در کوفه و فردی خوش‏ خط بود که در ضمن این‏ کار، به حرفه صحافی نیز اشتغال داشت. ظاهراً وی نیز از موقعیت شغلی پدرش استفاده می‏‌کرد و اوراق و نوشته‏‌هایش را در آنجا صحافی می‏‌کرد. فرزند او «ابونعیم محمد بن احمد بن عقده» از راویان و حافظان حدیث بوده و [[تلعكبری|تلعکبری]] در زمان حیات پدرش، از او روایت گرفته است.  

به گفته [[ذهبی]] وی بعد از سال260هجری به طلب حدیث پرداخت و در شهرهای [[کوفه]]، [[بغداد]] و [[مکه]] از راویان بی‏‌شماری حدیث گرفت به‏ طوری که یادداشت‏‌های او قابل شمارش نیست. ذهبی در ادامه می‏‌گوید: «وی در حفظ حدیث به این درجه عالی رسید اما چون کینه خلفای نخستین را در دل داشت پس او معاند و [[زندیق]] است».  

[[یافعی]] در‌باره صاحب شرح‌حال، ضمن این‌که وی را «[[مذهب شیعه|شیعی]]» معرفی کرده است می‏‌گوید: «یکی از ارکان حدیث و یکی از نشانه‏‌های [[خدا|خداوند]] در حفظ بود».

[[دارقطنی]] می‏‌گوید: «آنچه وی دارد مردم ندارند و آن‌چه دیگران دارند در وی موجود است». ابن‌‏عقده از حافظان بزرگی است که اهل کوفه بالاجماع وی را هم ‏طراز با «[[عبدالله بن مسعود صحابی]]» قرار داده‏‌اند. به گفته دارقطنی، وی 120 هزار حدیث همراه با اسانید آنها را حفظ کرده بود، و در‌باره 300 هزار حدیث در خصوص اهل‏‌بیت (علیه السلام)، آمادگی گفتگو و مناظره داشت.  

وی فردی شجاع و بی ‏پروا بود و در زمانی که در بغداد بود، منبری در [[مسجد]] «براثا»(یکی از پایگاه‌های مهم شیعیان) داشت و در آن‌جا به ذکر مطاعن و مثالب سلف می‏‌پرداخت، به همین دلیل بارها دستگیر و به زندان انداخته شد. بسیاری از علمای حدیث از عامه و خاصه از وی روایت کرده‌‏اند و جز اندکی (مانند ذهبی، یافعی و دارقطنی) که او را صرفاً به خاطر شیعه بودنش جرح نموده‌‏اند، بقیه به ستایش از او پرداخته‏‌اند.

وی در جمع‏ آوری احادیث بی‌‏شمارش نزد اساتید بسیاری روایت گرفته است که از جمله آنها:

# ابوجعفر محمدبن مفضل بن ابراهیم اشعری،

# علی بن حسن بن علی بن فضال،

# جعفربن احمد بن یوسف اودی،

# حمیدبن زیادبن نینوایی،

# قاسم بن محمد بن حسین بن خازم،

# جعفر بن عبدالله علوی

# حسین بن حمدان هستند.

وی از استادان [[شیخ کلینی|کلینی]] است و کلینی در [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]] بارها از او روایت کرده است. [[ابوغالب زراری]]، «ابوعبدالله محمدبن ابراهیم نعمانی» معروف به «ابن ابی زینب» و «احمدبن صلت اهوازی» نیز از وی اجازه روایت داشته‌‏اند. وی با این‌که مذهب جارودی(چهار امامی) داشت مورد احترام علمای [[امامیه]] بود و اینان ارزش آثار وی را به اندازه تألیفات دانشمندان شیعه اثنا عشری می‌‏دانند. از جمله شاگردان روایی او «احمدبن محمدبن موسی بن صلت اهوازی»، «محمدبن علی بن بابویه»، «محمدبن احمدبن داود»، «هارون بن موسی تلعکبری» و «جعفر بن محمدبن قولویه» می‏‌باشند. وی نویسنده‏‌ای پرکار بود و آثار فراوانی از خود به یادگار گذاشته است.

معروف‏‌ترین تألیفات او:  

# الولایه و من روی عن غدیر خم، 

# اخبار ابی حنیفه،

# من روی عن امیرالمؤمنین و مسنده، 

# من روی عن الحسن و الحسین(علیه السلام) ، 

# من روی عن زیدبن علی، 

# الجهر ببسم الله، 

# اخبار یحیی بن حسین بن زید

# صلح الحسن(علیه السلام).

در سال 249هجری در کوفه متولد شد و در هفتم [[ذی القعده|ذی‏‌القعده]] سال 332 هجری در کوفه دعوت حق را لبیک گفت. برخی نیز [[مرگ|وفات]] او را به سال 333هجری نوشته‌‏اند.

 

* رجال طوسی، ص409 شماره 5949، وص443 شماره 6317؛

* الفهرست، شیخ طوسی، ص73 شماره 86؛  

* یافعی، مرآه الجنان، ج2ص311 وقایع سال 332ق؛  

* دائره المعارف تشیع، ج1ص350؛  

* معجم رجال الحدیث، ج3ص64 شماره 871؛  

* تاریخ بغداد، ج5ص220 شماره 2680؛  

* سیر أعلام النبلاء، ج15ص340 شماره 178؛  

* الاعلام، زرکلی، ج1ص207؛

* الانساب، سمعانی، ج4ص215؛  

* المجدی فی أنساب الطالبیین، ص322؛  

* الکنی و الالقاب، ج1ص358؛

*  الذریعه، ذیل عناوین کتاب‌ها.