اصحاب الاعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

اصحاب؛ جمع صاحب و در لغت به معنای رفیق و ملازم است<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، ۱۴۱۲ ق، چاپ اول، ص۴۷۵.</ref> و اعراف جمع عُرف و در لغت به معنای کشتزاری است که بالاتر از سطح چشمه‌ها و برفراز بلندی‌ها قرار می‌گیرد.<ref> ابن منظور، لسان العرب، ج۹، ص۲۴۲.</ref>و برخی گفته‌اند به هر مکان بلندی اعراف  می‌گویند.<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی، ۱۳۷۵ ش، چاپ سوم، ج ۵ ص۹۳</ref> با این‌حال، عرف‌ که مفرد اعراف است، معانی گوناگون‌ دارد؛ از جمله‌ به بخش‌ زبَرین‌ کوه‌ و توده شن‌، و نیز رستنگاه‌ِ مو در پشت‌ گردن‌ جانوران‌ و گاه‌ انسان‌ نیز عرف‌ می‌گویند.<ref>ابن‌ منظور، لسان العرب‌، ذیل‌ ماده عرف‌.</ref>که‌ در هر دو کاربرد به‌ فارسی‌ آن‌ را «یال‌» می‌خوانند. اعراف‌ِ بادها و ابرها که‌ به‌ بخش‌ زبرین‌ یا پیشین‌ آن‌ها اطلاق‌ می‌شده‌ است‌ نیز نزدیک‌ به‌ همین‌ معنا می‌باشد.<ref>ازهری‌ محمد، معجم تهذیب‌ اللغه، ج۲، ص۳۴۷، به ‌کوشش‌ عبدالله‌ محمدهارون‌ و دیگران‌، قاهره‌، ۱۳۸۴ق‌/۱۹۶۴م‌.</ref>

بررسی آیات فوق نشان می‌دهد که دو گونه صفات مختلف و متضاد برای این اشخاص ذکر شده است: در آیه اول و دوم، افرادی که بر اعراف قرار دارند چنین معرفی شده‌اند که آرزو دارند وارد بهشت شوند، ولی موانعی از این امر جلوگیری کرده است به هنگامی که نگاه به بهشتیان می‌کنند بر آنها درود می‌فرستند و می‌خواهند با آن‌ها باشند، اما هنوز نمی‌توانند و هنگامی که نظر به دوزخیان می‌افکنند، از سرنوشت آن‌ها وحشت کرده و به خدا پناه می‌برند، ولی از آیه سوم و چهارم استفاده می‌شود که آن‌‍ها افرادی با نفوذ و صاحب قدرت هستند که دوزخیان را مؤاخذه و سرزنش می‌کنند و به واماندگان در اعراف کمک می‌نمایند که از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند.

و در بعضی دیگر از روایات می‌خوانیم: هم اکرم الخلق علی الله تبارک و تعالی: (آن‌ها گرامی‌ترین مردم در پیشگاه خدا هستند) و یا هم الشهداء علی الناس و النبیون شهدائهم: (آن‌ها گواهان بر مردم‌اند و پیامبران گواهان آن‌ها هستند) و روایات دیگر که حکایت دارد آن‌ها پیامبران و امامان و صلحاء و بزرگان‌اند. با این‌حال، دسته سومی از روایات نیز وجود دارد که می‌گوید: اصحاب‌الاعراف واماندگانی هستند که بدی‌ها و نیکی‌های‌شان مساوی بوده است، یا گناه‌کارانی هستند که اعمال نیکی نیز داشته‌اند. در‌این‌باره حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: هم قوم استوت حسناتهم و سیئاتهم فان ادخلهم النار فبذنوبهم و ان ادخلهم الجنة فبرحمته: (آن‌ها گروهی هستند که حسنات و سیئات‌شان مساوی است. اگر خداوند آن‌ها رابه دوزخ بفرستد، به‌ دلیل گناهان‌شان است و اگر به بهشت بفرستد، به برکت رحمت اوست.)

و اما تفسیر وجه الجمع دیدگاه‌ها این است که در اعراف هم افرادی حضور دارند که اعمال خوب و بد‌شان به گونه‌ای است که نه مستحق ثواب و ورود به بهشت هستند و نه مستحق عذاب و ورود به جهنم و هم افراد مقرب حضور دارند که شامل اولیای الهی (از انبیاء تا اهل بیت علیهم‌السلام) می‌شود که برای کمک به آن‌ها در اعراف حضور دارند.