۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' علیه السلام ' به ' علیه‌السلام '
جز (جایگزینی متن - 'پژوهشگران' به 'پژوهشگران') |
جز (جایگزینی متن - ' علیه السلام ' به ' علیه‌السلام ') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
علت نام‌گذاری آنان به کیسانیه استنادشان به کیسان است. (کیس) در لغت به معنای باهوش و با کیاست است.<ref>الفیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۲، ج ۲، ص۳۸۶.</ref> در تاریخ فرق اسلامی<ref>همان، ج۲، صص۳۶-۳۵.</ref>درباره این که کیسان چه کسی است نظرات مختلفی وجود دارد. | علت نام‌گذاری آنان به کیسانیه استنادشان به کیسان است. (کیس) در لغت به معنای باهوش و با کیاست است.<ref>الفیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۲، ج ۲، ص۳۸۶.</ref> در تاریخ فرق اسلامی<ref>همان، ج۲، صص۳۶-۳۵.</ref>درباره این که کیسان چه کسی است نظرات مختلفی وجود دارد. | ||
کیسان، لقب [[مختار]] است؛<ref>نک. البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۳۱.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] در علت نام‌گذاری مختار به کیسان می‌گوید: بر فرض درستی این لقب برای او منشأش همان روایت کشی از امیرالمومنان | کیسان، لقب [[مختار]] است؛<ref>نک. البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۳۱.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] در علت نام‌گذاری مختار به کیسان می‌گوید: بر فرض درستی این لقب برای او منشأش همان روایت کشی از امیرالمومنان علیه‌السلام است که دوبار مختار را با لقب «یا کیّس» خطاب قرار دادند، سپس این را به صیغه تثنیه در آوردند و کیسان گفتند.<ref>معجم الرجال، ج۱۸ص ۱۰۲-۱۰۳.</ref> | ||
کیسان، شخص دیگری غیر از مختار است؛<ref> گفته شده این شخص، از موالیان علی بن ابیطالب(ع) یا از شاگردان محمد بن حنفیه بوده است. نک. ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه فی السیایه و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیه، ص۴۱.</ref> و مختار [[عقاید]] خود را از یکی از وابستگان علی | کیسان، شخص دیگری غیر از مختار است؛<ref> گفته شده این شخص، از موالیان علی بن ابیطالب(ع) یا از شاگردان محمد بن حنفیه بوده است. نک. ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه فی السیایه و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیه، ص۴۱.</ref> و مختار [[عقاید]] خود را از یکی از وابستگان علی علیه‌السلام که کیسان نام داشت گرفته است.<ref>نک. بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۲۷.</ref> برخی نیز کیسان را لقب ابوعمره؛ رییس پلیس مختار و برخی نیز کیسان را لقب غلام [[حضرت علی(ع)|حضرت علی علیه السلام]] دانسته‌اند.<ref>الکیسانیة فی التاریخ و الادب، ص۵۹؛ الزینة، ص۲۳۸.</ref> | ||
=باورهای کیسانیه= | =باورهای کیسانیه= | ||
به علت در دسترس نبودن عقاید مستقیم کیسانیان اعتقادات آنها مستند به گزارشهایی است که مخالفانشان اعم از امامیه یا اهل تسنن به دست داده‌اند. به اعتقاد امام محمد ابوزهره نظریات کیسانیان مشوب به آرای فلسفی است. آنان به بداء، تناسخ، این که هرچیزی دارای ظاهر و باطنی است، جمع شدن حکمت‌ها و اسرار عالم در [[انسان]] و علم علی | به علت در دسترس نبودن عقاید مستقیم کیسانیان اعتقادات آنها مستند به گزارشهایی است که مخالفانشان اعم از امامیه یا اهل تسنن به دست داده‌اند. به اعتقاد امام محمد ابوزهره نظریات کیسانیان مشوب به آرای فلسفی است. آنان به بداء، تناسخ، این که هرچیزی دارای ظاهر و باطنی است، جمع شدن حکمت‌ها و اسرار عالم در [[انسان]] و علم علی علیه‌السلام به این اسرار و حکم، و… معتقدند.<ref>نک. ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه فی السیایه و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیه، صص۴۴-۴۱.</ref> | ||
در صفحات ۴۵ تا ۵۱ جلد ۲ کتاب تاریخ فرق اسلامی، اعتقاد به مهدویت محمد حنفیه، قول به بداء، علم مستودع برای امام، حلول و تناسخ، دعوی نبوت و باطنی گرایی، از معتقدات کیسانیه ذکر شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی ج۲ ص ۴۵-۵۱.</ref> البته درباره استناد سه اعتقاد اخیر یعنی؛ [[تناسخ]] و حلول، دعوی [[نبوت]] و باطنی‌گرایی به آنان اظهار تردید شده و احتمال قوی‌تر را بر عدم اطلاع مختار از چنین اموری دانسته‌اند.<ref>نک. نشار، نشأة الفکر الفلسفی، ج۲، ص۵۸.</ref> | در صفحات ۴۵ تا ۵۱ جلد ۲ کتاب تاریخ فرق اسلامی، اعتقاد به مهدویت محمد حنفیه، قول به بداء، علم مستودع برای امام، حلول و تناسخ، دعوی نبوت و باطنی گرایی، از معتقدات کیسانیه ذکر شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی ج۲ ص ۴۵-۵۱.</ref> البته درباره استناد سه اعتقاد اخیر یعنی؛ [[تناسخ]] و حلول، دعوی [[نبوت]] و باطنی‌گرایی به آنان اظهار تردید شده و احتمال قوی‌تر را بر عدم اطلاع مختار از چنین اموری دانسته‌اند.<ref>نک. نشار، نشأة الفکر الفلسفی، ج۲، ص۵۸.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
=علم مستودع امام= | =علم مستودع امام= | ||
“ظاهرا شهرستانی یگانه کس یا یکی از معدود کسانی است که از «علم مستودع» نزد امام از دیدگاه کیسانیه سخن به میان آورده است. او پس از ستودن محمد بن حنفیه به اینکه دانشی سرشار و اندیشه‌ای روشن و پیش‌بینیهایی درست از آینده داشت و امیر مؤمنان | “ظاهرا شهرستانی یگانه کس یا یکی از معدود کسانی است که از «علم مستودع» نزد امام از دیدگاه کیسانیه سخن به میان آورده است. او پس از ستودن محمد بن حنفیه به اینکه دانشی سرشار و اندیشه‌ای روشن و پیش‌بینیهایی درست از آینده داشت و امیر مؤمنان علیه‌السلام او را از احوال فتنه‌های آینده روزگار آگاهانیده بود می‌افزاید: گفته‌اند: «او علم مستودع امامت را در اختیار داشت تا آنکه این امانت را به صاحبش رساند».<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۴۸.</ref> | ||
=حلول و تناسخ= | =حلول و تناسخ= | ||
درباره حلول و تناسخ، به برخی از شاخه‌های این فرقه نسبت داده‌اند که معتقدند: امامت درعلی | درباره حلول و تناسخ، به برخی از شاخه‌های این فرقه نسبت داده‌اند که معتقدند: امامت درعلی علیه‌السلام و سپس حسن علیه‌السلام و سپس حسین علیه‌السلام و بعد از آن در محمد حنفیه جریان یافته است، معنی این سخن آنان این است که روح خدا در نبی(ص)، روح نبی در علی علیه السلام، روح علی علیه‌السلام در حسن علیه‌السلام روح حسن علیه‌السلام در حسین علیه‌السلام و روح حسین علیه‌السلام در محمد حنفیه و روح محمد حنفیه در فرزندش هاشم و… حلول کرده است.<ref> اشعری، المقالات و الفرق، ص۲۷.</ref> | ||
=ادعای نبوت مختار= | =ادعای نبوت مختار= | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
کیسانیه با وجود اینکه دوام چندانی نداشت؛ اما فرقه‌های مختلفی در درون آن پدید آمد. برخی از منابع این گروه را شامل دوازده فرقه دانسته‌اند.<ref> اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۱۸.</ref> وجه مشترک فرقه‌های کیسانی، اعتقاد به امامت محمد بن حنفیه و قول به جواز بداء است.<ref> نک: رازی، گرایش‌ها و مذاهب اسلامی، ص۱۳۴ و بغدادی، الفرق بین الفرق، ص ۲۷.</ref> | کیسانیه با وجود اینکه دوام چندانی نداشت؛ اما فرقه‌های مختلفی در درون آن پدید آمد. برخی از منابع این گروه را شامل دوازده فرقه دانسته‌اند.<ref> اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۱۸.</ref> وجه مشترک فرقه‌های کیسانی، اعتقاد به امامت محمد بن حنفیه و قول به جواز بداء است.<ref> نک: رازی، گرایش‌ها و مذاهب اسلامی، ص۱۳۴ و بغدادی، الفرق بین الفرق، ص ۲۷.</ref> | ||
شاخه‌های کیسانیه با اختلاف نظر بر سر امام بعد از علی، | شاخه‌های کیسانیه با اختلاف نظر بر سر امام بعد از علی، علیه‌السلام پدیدار می‌شوند؛ | ||
گروهی از کیسانیه معتقدند: امام بعد از امیرالمومنین | گروهی از کیسانیه معتقدند: امام بعد از امیرالمومنین علیه‌السلام محمد حنفیه است. آنان می‌گفتند او مانند علی علیه‌السلام که پرچمدار پیامبر صلی الله علیه و آله بود، پرچمدار پدرش در جنگ جمل بوده است؛ | ||
گروهی معتقدند: بعد از علی علیه السلام، حسن | گروهی معتقدند: بعد از علی علیه السلام، حسن علیه‌السلام و حسین علیه‌السلام امام هستند و پس از آنها محمد بن حنفیه امام است که خودشان بر دو شاخه می‌شوند؛ | ||
گروهی معتقدند محمد بن حنفیه زنده و همان مهدی منتظر | گروهی معتقدند محمد بن حنفیه زنده و همان مهدی منتظر علیه‌السلام است. این فرقه کربیه نام دارند. علت نام‌گذاری آنها به کربیه انتسابشان به پیرمردی نابینا به نام ابوکرب الضریر است. اینان معتقد بودند؛ محمد بن حنفیه در کوه رضوی است و تا زمان ظهور؛ از آسمان برایش غذا آورده می‌شود و حیواناتی از او محافظت می‌کنند.<ref> اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۱۹.</ref> | ||
گروهی، به مرگ محمد بن حنفیه باور دارند که دو دسته می‌شوند؛ | گروهی، به مرگ محمد بن حنفیه باور دارند که دو دسته می‌شوند؛ | ||
برخی معتقدند امام بعد از او، برادرزاده‌اش علی بن الحسین | برخی معتقدند امام بعد از او، برادرزاده‌اش علی بن الحسین علیه‌السلام است؛ | ||
برخی معتقدند پس از او، امامت به ابوهاشم عبدالله بن محمد بن حنفیه رسید که به هاشمیه معروف شده و بعد از مرگ ابوهاشم بر سر جانشینی وی دچار اختلاف شدند؛ | برخی معتقدند پس از او، امامت به ابوهاشم عبدالله بن محمد بن حنفیه رسید که به هاشمیه معروف شده و بعد از مرگ ابوهاشم بر سر جانشینی وی دچار اختلاف شدند؛ | ||