تفاهمات اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

همه می‏‌گویند: لا اله الّا اللّه‏، همه به رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان دارند و نبوت را به او پایان‏‌یافته می‌‏دانند و دین او را خاتم ادیان می‌‏شناسند، همه قرآن را کتاب مقدس آسمانی خود می‌‏دانند و آن را تلاوت می‏کنند و قانون اساسی همه مسلمین می‌‏شناسند، همه به سوی یک قبله نماز می‏خوانند و یک بانگ به نام اذان بر می‌‏آورند، همه در یک ماه معین از سال که ماه رمضان است روزه می‌‏گیرند، همه روز فطر و اضحی را عید خود می‏‌شمارند،

همه مراسم حج را مانند هم انجام می‌دهندو با هم در حرم خدا جمع می‏‌شوند، و حتی همه خاندان نبوت را دوست می‏‌دارند و به آنها احترام می‏‌گزارند. اینها کافی است که دلهای آنها را به یکدیگر پیوند دهد و احساسات برادری و اخوت اسلامی را در آنها برانگیزد.  

ولی امان از سوء تفاهمات، امان از توهمات و تصورات غلطی که فرق مختلف درباره یکدیگر دارند و امان از عواملی که کاری جز تیره‏تر کردن روابط مسلمانان ندارند.

ما در صدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه ‏ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم، زیرا این، کاری است که اولًا از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از میان برود.

جهات اختلاف فرق و مذاهب آن‏قدر زیاد نیست که مانع اخوت اسلامی بشود و جهات اشتراک آنها آن‏قدر زیاد و نیرومند است که می‏تواند آنها را به هم بپیوندد.

و نیز ما نمی‏خواهیم ادعا کنیم که تمام اختلافات مسلمین از نوع سوءتفاهم است. خیر، چنین ادعایی هم نداریم. همه اختلافات سوءتفاهم نیست، اگر بناست حل بشود به طریق دیگر غیر از رفع سوء تفاهمات باید حل شود.

2. یکی از فلسفه ‏های فریضه حج محکم شدن پیوندها و تفاهم بیشتر افراد مسلمین است.

4. بررسی سوء تفاهمهایی که از این طرف نسبت به برادران غیر شیعی وجود دارد

5. راه‌های عملی برای کاستن و از میان بردن سوء تفاهمها

از قرآن شروع می‏کنیم:

الف. در سوره آل عمران، آیه 103 می‏فرماید: «وَ اعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرّقوا» یعنی همه با هم ریسمان الهی را محکم بگیرید و پراکنده نشوید.

این آیه با کمال صراحت به موضوع «با هم» بودن و با هم دستورهای الهی را اجرا کردن و پراکنده اجرا نکردن توجه کرده است. اندک توجهی به مفهوم آیه می‏رساند که عنایت این کتاب آسمانی به این است که مسلمانان متفرق و پراکنده نباشند.

ب. سوره آل عمران، آیه 105 که دنباله این آیه است (با یک آیه فاصله) می‏فرماید: «وَ لا تَکونوا کَالَّذینَ تَفَرَّقوا وَ اخْتَلَفوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ اولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ» یعنی شما مانند دیگران (پیروان سایر ادیان) مباشید که پس از آنکه‏ آیات روشن الهی برایشان آمد فرقه فرقه شدند و اختلاف پیدا کردند، برای چنین کسانی عذاب عظیم است.  

مفهوم این آیه نیز واضح است. این آیه مخصوصاً به تفرقات مذهبی یعنی فرقه فرقه شدن‏ها و مذاهب به وجود آمدن‏ها اشاره می‌کند، زیرا این نوع اختلافات از هر نوع دیگر خطرناک‏تر است.

ببینید، آیه ‏ای که در میان این دو آیه قرار گرفته است آیه دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر است. این برای آن است که قرآن کریم می‏خواهد بفهماند که همواره باید از طریق دعوت به خیر و صلاح و امر به معروف و نهی از منکر این وحدت محفوظ بماند؛ اگر این استوانه اسلامی یعنی اصل دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر بخوابد، وحدت اسلامی و اتحاد مسلمانان نیز از میان می‌‏رود.

ما مسلمانان دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر داریم ولی چون هدف‌های اسلامی را نمی‏شناسیم، مخصوصاً از هدف‌های بزرگ و اساسی و اصولی اسلام بی‌‏خبریم، از اسلام فقط با یک سلسله دستورهای ظاهری که مربوط به قشر اسلام است نه لبّ و مغز آن آشنایی داریم، هروقت به فکر دعوت و ارشاد می‏افتیم از حدود مسائل ساده اخلاقی و عبادی تجاوز نمی‏‌کنیم و حال آنکه یکی از هدف‌های بزرگ اسلام بلکه بزرگ‌ترین هدف اسلام در امور عملی وحدت و اتفاق مسلمانان است.

این آیه کریمه می‏‌خواهد بفهماند چون مخالفان اسلام با هدف‌های اسلامی مخالفند آرزومند تفرق و پراکندگی آنها می‌باشند و از وحدت مسلمانان می‏ترسند، آنها هستند که آتش‌های تفرقه و اختلاف را دامن می‌‏زنند و موانع برای وحدت مسلمین ایجاد می‏‌کنند.

نزاعها بر دو قسم است: بعضی نزاعها مربوط به تضاد منافع آنی افراد است، اما بعضی نزاع‌ها ریشه عقیده‌ای دارند. این‌هاست که فوق‌‏العاده خطرناک است، این‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‏شود و بحث‌ها و جدل‌ها و کتاب‌ها و نوشته‌ها ب‏وجود می‏‌آورد و قرن‌ها ادامه پیدا می‌کند و هرچه زمان می‌‏گذرد بر موجبات آن افزوده می‌‏شود و شکاف عمیق‌‏تر می‏‌گردد.

ثَلاثٌ لا یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ: اخْلاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصیحَةُ لِائِمَّةِ الْمُسْلِمینَ وَ اللُّزومُ لِجَماعَتِهِمْ ‏<ref>کافی، ج 1/ ص 403</ref> یعنی سه چیز است که هرگز دل مرد مسلمان در مورد آنها نمی‏لغزد و خیانت نمی‌کند: عملی را خالصاً لوجه الله بجا آوردن، خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان، همراهی و ملازمت جماعت مسلمین.

از قضا این جمله ‏ها جزء کلماتی است که رسول اکرم در حجةالوداع برای مردم القاء کرد. رسول اکرم در حجةالوداع در مواقف چندی برای مردم سخن گفته است:

در مسجد‌الحرام، در عرفات، در مسجد خیف (منی)، در غدیر خم. جمله ‏های بالا را در مسجد خیف که در منی واقع است ادا فرموده است.

2. در کافی‏ می‏نویسد: معاویة بن وهب گفت از امام صادق ‌علیه‌السلام پرسیدم: ما (یعنی شیعیان) چگونه باید با دیگران (اهل تسنن) معاشرت کنیم، تکلیف ما با آنها چیست؟ امام فرمود: ببینید ائمه شما چگونه رفتار می‏کنند، مانند امامان خود رفتار کنید. به خدا قسم امامان شما بیماران آنها را عیادت می‏کنند، جنازه‏‌های آنها را تشییع می‌‏کنند، برای آنها شهادت می‌دهند.<ref>کافی، ج 2/ ص</ref> 636