۸۷٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
آنچه این مقاله در صدد معرفی آن است بخش ناشناختهای از اندیشههای آیتالله سید محمد باقر صدر است، که تا به امروز مورد دقت قرار نگرفته و یا کمتر در معرض بحث و کنکاش علمی بوده است. <br> | آنچه این مقاله در صدد معرفی آن است بخش ناشناختهای از اندیشههای آیتالله سید محمد باقر صدر است، که تا به امروز مورد دقت قرار نگرفته و یا کمتر در معرض بحث و کنکاش علمی بوده است. <br> | ||
اثری که به تازگی برای اولینبار و در کتاب ارزشمند «مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السید محمد باقر الصدر» نگاشتۀ محقق توانا جناب استاد «سید منذر حکیم» به تصویر کشیده شده است. <br> | اثری که به تازگی برای اولینبار و در کتاب ارزشمند «مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السید محمد باقر الصدر» نگاشتۀ محقق توانا جناب استاد «سید منذر حکیم» به تصویر کشیده شده است. <br> | ||
در حقیقت، به بهانۀ این کتاب، اندیشههای اجتماعی شهید سید محمد باقر صدر را مرور نموده و با نکاتی در مورد این اثر آشنا میشویم. | در حقیقت، به بهانۀ این کتاب، اندیشههای اجتماعی شهید سید محمد باقر صدر را مرور نموده و با نکاتی در مورد این اثر آشنا میشویم. | ||
==نگاه قرآنی، محور انديشههای شهيد صدر== | ==نگاه قرآنی، محور انديشههای شهيد صدر== | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
آیتالله صدر با نگاهی عمیق و به دور از تعصبات نابجای مذهبی با مبنایی استوار قرآن کریم را که کتاب حیات انسان و نقطۀ اصیل و حد مشترک تمامی مسلمانان است محور کار خود قرار داده و نظریات اسلامی و نظامهای فکری اسلام را برای مسلمان معاصر به تصویر میکشد. <br> | آیتالله صدر با نگاهی عمیق و به دور از تعصبات نابجای مذهبی با مبنایی استوار قرآن کریم را که کتاب حیات انسان و نقطۀ اصیل و حد مشترک تمامی مسلمانان است محور کار خود قرار داده و نظریات اسلامی و نظامهای فکری اسلام را برای مسلمان معاصر به تصویر میکشد. <br> | ||
شاید بتوان گفت آنچه کار شهید صدر را از کارهای رایج و تکراری متمایز مینماید ـ پس از اتکای به قرآن و نگاه فرامذهبی ـ نگاه روشمند او به مباحث و روشهای استوار و بیاشکال وی در کشف و ارائۀ اندیشههای دینی از قرآن کریم است، که خود به تنهایی نقطۀ عطفی در تاریخ اندیشۀ دینی به حساب میآید و فضاهای بینهایتی را برای محققان حوزۀ دین بازگشایی مینماید؛ عرصههایی که شاید پیش از این شهید فرزانه و تلاشهای خستگیناپذیر او بسیار دور و دستنایافتنی به نظر میرسید. <br> | شاید بتوان گفت آنچه کار شهید صدر را از کارهای رایج و تکراری متمایز مینماید ـ پس از اتکای به قرآن و نگاه فرامذهبی ـ نگاه روشمند او به مباحث و روشهای استوار و بیاشکال وی در کشف و ارائۀ اندیشههای دینی از قرآن کریم است، که خود به تنهایی نقطۀ عطفی در تاریخ اندیشۀ دینی به حساب میآید و فضاهای بینهایتی را برای محققان حوزۀ دین بازگشایی مینماید؛ عرصههایی که شاید پیش از این شهید فرزانه و تلاشهای خستگیناپذیر او بسیار دور و دستنایافتنی به نظر میرسید. <br> | ||
وی بر پایۀ همین نگاه روشمند، به اکتشاف نظریات مورد نیاز در فضای معاصر میپردازد و مباحثی چون «اقتصادنا» و «فلسفتنا» را از درون اصیلترین منبع دینی، یعنی قرآن کریم، استخراج و استنباط و به جامعۀ انسانی تقدیم مینماید. | وی بر پایۀ همین نگاه روشمند، به اکتشاف نظریات مورد نیاز در فضای معاصر میپردازد و مباحثی چون «اقتصادنا» و «فلسفتنا» را از درون اصیلترین منبع دینی، یعنی قرآن کریم، استخراج و استنباط و به جامعۀ انسانی تقدیم مینماید. | ||
==«مجتمعنا» و چرايی آن== | ==«مجتمعنا» و چرايی آن== | ||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
«شهيد صدر بحثهاى اقتصادى خود را كه با عنوان «اقتصادنا» ارائه شد، بر بحثهاى اجتماعى و كتاب «مجتمعنا» مقدم نمود در حالى كه بهطور منطقى بحثهاى اقتصادى در حقيقت يكى از فروع نظريه اجتماعى ايشان است، در باب چرايى اين تقديم با توجه به مطالعاتی که داشتم مىتوان گفت: دلیل تقدیم «[[اقتصادنا]]» بر «مجتمعنا» حساسیت اوضاع سياسی عراق در آن زمان و ورود اندیشههای مارکسیستی در درونمايه نظام سياسى اقتصادی عراق بود. در چنين فضايى شهید صدر تلاش نمود تا هم عظمت اسلام را به عنوان جامعترین ادیان نمایان سازد و هم در مقابل شبهات و هجمههاى ماركسيستى پاسخگوى نيازهاى فكرى جامعه اسلامى آن زمان باشد. مؤید این مطلب مباحث جلد اول کتاب «اقتصادنا» است که در حقيقت خمیرمایهای اجتماعی با رویکردی اقتصادی است».<br> | «شهيد صدر بحثهاى اقتصادى خود را كه با عنوان «اقتصادنا» ارائه شد، بر بحثهاى اجتماعى و كتاب «مجتمعنا» مقدم نمود در حالى كه بهطور منطقى بحثهاى اقتصادى در حقيقت يكى از فروع نظريه اجتماعى ايشان است، در باب چرايى اين تقديم با توجه به مطالعاتی که داشتم مىتوان گفت: دلیل تقدیم «[[اقتصادنا]]» بر «مجتمعنا» حساسیت اوضاع سياسی عراق در آن زمان و ورود اندیشههای مارکسیستی در درونمايه نظام سياسى اقتصادی عراق بود. در چنين فضايى شهید صدر تلاش نمود تا هم عظمت اسلام را به عنوان جامعترین ادیان نمایان سازد و هم در مقابل شبهات و هجمههاى ماركسيستى پاسخگوى نيازهاى فكرى جامعه اسلامى آن زمان باشد. مؤید این مطلب مباحث جلد اول کتاب «اقتصادنا» است که در حقيقت خمیرمایهای اجتماعی با رویکردی اقتصادی است».<br> | ||
بنابراین در حقیقت، مبانی و مباحث اندیشۀ اجتماعی اسلام بر پایۀ قرآن کریم نزد شهید صدر بر اساس سیر منطقی آن، پیش از مباحث اقتصادنا شکل گرفته و منسجم گردیده است، اما به دلیل شرایط اجتماعی خاص انتشار آن به تأخیر افتاده است؛ تأخیری که به عدم ارائه این اثر و عدم انتشار آن تا پایان حیات کوتاه اما پربرکت این شهید عالی مقام منجر گردید. <br> | بنابراین در حقیقت، مبانی و مباحث اندیشۀ اجتماعی اسلام بر پایۀ قرآن کریم نزد شهید صدر بر اساس سیر منطقی آن، پیش از مباحث اقتصادنا شکل گرفته و منسجم گردیده است، اما به دلیل شرایط اجتماعی خاص انتشار آن به تأخیر افتاده است؛ تأخیری که به عدم ارائه این اثر و عدم انتشار آن تا پایان حیات کوتاه اما پربرکت این شهید عالی مقام منجر گردید. <br> | ||
بر این پایه، دور از ذهن نیست اگر ادعا شود مجموعۀ منسجمی از اندیشههای اجتماعی شهید صدر نه در زمان حیاتش و نه بعد از شهادت او منتشر نگردیده است، و همین امر اندیشمند فرزانه سید منذر حکیم را به تحقیق و کنکاش درباره این مباحث برانگیخته تا این بخش از آثار استاد شهیدش را که پنهان مانده و در آثار او مورد کمتوجهی و غفلت بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است نمایان ساخته و به پیجویان اندیشههای او ارائه نماید. | بر این پایه، دور از ذهن نیست اگر ادعا شود مجموعۀ منسجمی از اندیشههای اجتماعی شهید صدر نه در زمان حیاتش و نه بعد از شهادت او منتشر نگردیده است، و همین امر اندیشمند فرزانه سید منذر حکیم را به تحقیق و کنکاش درباره این مباحث برانگیخته تا این بخش از آثار استاد شهیدش را که پنهان مانده و در آثار او مورد کمتوجهی و غفلت بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است نمایان ساخته و به پیجویان اندیشههای او ارائه نماید. | ||
== ويژگیها و امتيازات کتاب «مجتمعنا» == | == ويژگیها و امتيازات کتاب «مجتمعنا» == | ||
کتاب «مجتمعنا» از چند منظر مهم و اساسی، اهمیت داشته و در آن نکات بسیار مهمی وجود دارد که درخور دقت و شایستۀ تأمل عمیق است: | کتاب «مجتمعنا» از چند منظر مهم و اساسی، اهمیت داشته و در آن نکات بسیار مهمی وجود دارد که درخور دقت و شایستۀ تأمل عمیق است: | ||
1. یکی از مهمترین نکات این تحقیق ارزشمند که در نهایت امانت صورت گرفته، بازخوانی ایدههای قرآنی شهید صدر در حوزۀ مباحث اجتماعی است. <br> | 1. یکی از مهمترین نکات این تحقیق ارزشمند که در نهایت امانت صورت گرفته، بازخوانی ایدههای قرآنی شهید صدر در حوزۀ مباحث اجتماعی است. <br> | ||
بحثهای پایهای و سؤالات اساسی مانند: چیستی جامعۀ مطلوب انسانی از نگاه اسلام، اصول و پایههای چنین جامعهای، نظريۀ مبنا در این باب، اهداف و دور نمای چنین جامعهای، راههای علمی و عملی برای رسیدن به یک جامعۀ انسانی مبتنی بر اصول اسلامی، و بسیاری از سؤالات اساسی دیگر که در آثار شهید صدر فراوان به آنها پرداخته شده است.<br> | بحثهای پایهای و سؤالات اساسی مانند: چیستی جامعۀ مطلوب انسانی از نگاه اسلام، اصول و پایههای چنین جامعهای، نظريۀ مبنا در این باب، اهداف و دور نمای چنین جامعهای، راههای علمی و عملی برای رسیدن به یک جامعۀ انسانی مبتنی بر اصول اسلامی، و بسیاری از سؤالات اساسی دیگر که در آثار شهید صدر فراوان به آنها پرداخته شده است.<br> | ||
اصل ایدۀ اجتماعی آیتالله شهید صدر در کتاب «فلسفتنا» و همچنین جزوههاى «الاسلام یقود الحیاه» که ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به حضرت امام خمینی(ره) تقدیم نمود. | اصل ایدۀ اجتماعی آیتالله شهید صدر در کتاب «فلسفتنا» و همچنین جزوههاى «الاسلام یقود الحیاه» که ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به حضرت امام خمینی(ره) تقدیم نمود. | ||
* -مبانی اندیشهای ایشان در باب جامعۀ قرآنى که در کتاب «المدرسه القرآنیه» نظریهپردازی آن طراحی و ارائه شده است. | * -مبانی اندیشهای ایشان در باب جامعۀ قرآنى که در کتاب «المدرسه القرآنیه» نظریهپردازی آن طراحی و ارائه شده است. | ||
و بسیاری مباحث دیگر... <br> | و بسیاری مباحث دیگر... <br> | ||
تمامی این مباحث و پیشفرضهای بسیار دیگر که در آثار شهید صدر موجود است در این کتاب به صورت جدی بازخوانی شده است. | تمامی این مباحث و پیشفرضهای بسیار دیگر که در آثار شهید صدر موجود است در این کتاب به صورت جدی بازخوانی شده است. | ||
2. دومین ویژگی ممتاز این تألیف کشف مبنا و شکل مطلوب برای ارائۀ مباحث اجتماعی قرآن از دیدگاه شهید صدر است.<br> | 2. دومین ویژگی ممتاز این تألیف کشف مبنا و شکل مطلوب برای ارائۀ مباحث اجتماعی قرآن از دیدگاه شهید صدر است.<br> | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
==«مجتمعنا» در يک نگاه== | ==«مجتمعنا» در يک نگاه== | ||
کتاب «مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السید محمد باقر الصدر» که حاصل تلاش استاد توانا سید منذر حکیم است در شش بخش شکل گرفته است: <br> | کتاب «مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السید محمد باقر الصدر» که حاصل تلاش استاد توانا سید منذر حکیم است در شش بخش شکل گرفته است: <br> | ||
مقدمات کتاب: که در دو بخش سامان یافته است: | مقدمات کتاب: که در دو بخش سامان یافته است: | ||
* -آشنایی با زندگینامه علامۀ شهید سید محمد باقر صدر (قدس)؛ | * -آشنایی با زندگینامه علامۀ شهید سید محمد باقر صدر (قدس)؛ | ||
* -تبیین ضرورت و اهمیت بحث از جامعۀ انسانی در پرتو قرآن و سنت. | * -تبیین ضرورت و اهمیت بحث از جامعۀ انسانی در پرتو قرآن و سنت. | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
بازشناسی مفاهیم و اصطلاحات: که در آن به بررسی مفهوم مجتمع و تعریف آن نزد اندیشمندان اسلامی و دانشمندان علوم اجتماعی و در نهایت به تبیین مفهوم مجتمع و مصطلحات پیرامون آن در نظر شهید صدر پرداخته شده است؛<br> | بازشناسی مفاهیم و اصطلاحات: که در آن به بررسی مفهوم مجتمع و تعریف آن نزد اندیشمندان اسلامی و دانشمندان علوم اجتماعی و در نهایت به تبیین مفهوم مجتمع و مصطلحات پیرامون آن در نظر شهید صدر پرداخته شده است؛<br> | ||
بررسی راههای کشف نظریه اجتماعی در نگاه شهید صدر؛ <br> | بررسی راههای کشف نظریه اجتماعی در نگاه شهید صدر؛ <br> | ||
تاریخچه بحث «مجتمعنا» و سیر تحولات این بحث در مجموعۀ آثار شهید صدر. | تاریخچه بحث «مجتمعنا» و سیر تحولات این بحث در مجموعۀ آثار شهید صدر. | ||
=== بخش دوم === | === بخش دوم === | ||
خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
در این بخش راهحلهای چهارگانهای برای مشکلات اجتماعی انسان طرح گردیده و مورد بحث و نقد قرار گرفته و میزان کارآمدی و چرایی ناکارآمدی هر یک به دقت بررسی شده است. <br> | در این بخش راهحلهای چهارگانهای برای مشکلات اجتماعی انسان طرح گردیده و مورد بحث و نقد قرار گرفته و میزان کارآمدی و چرایی ناکارآمدی هر یک به دقت بررسی شده است. <br> | ||
نسبتسنجی علمی دقیق میان مبانی گوناگون اندیشهای در حوزۀ مباحث اجتماعی از خصوصیات بارز این بخش از کتاب است. | نسبتسنجی علمی دقیق میان مبانی گوناگون اندیشهای در حوزۀ مباحث اجتماعی از خصوصیات بارز این بخش از کتاب است. | ||
محورهای اساسی بحث در این بخش: | محورهای اساسی بحث در این بخش: | ||
* علم؛ | * علم؛ | ||
* نظام سرمایهداری؛ | * نظام سرمایهداری؛ | ||
* مارکسیسم؛ | * مارکسیسم؛ | ||
* دین. | * دین. | ||
=== بخش سوم === | === بخش سوم === | ||
به پایههای نظریۀ اجتماعی قرآن کریم اختصاص دارد، که در ضمن آن به تبیین اصول و ریشههای نظریۀ قرآنی شهید صدر در باب مجتمع انسانی پرداخته شده است. | به پایههای نظریۀ اجتماعی قرآن کریم اختصاص دارد، که در ضمن آن به تبیین اصول و ریشههای نظریۀ قرآنی شهید صدر در باب مجتمع انسانی پرداخته شده است. | ||
* محورهای اساسی بحث در این بخش: | * محورهای اساسی بحث در این بخش: | ||
* دین نیاز فطری و اجتماعی انسان؛ | * دین نیاز فطری و اجتماعی انسان؛ | ||
* تحولات اجتماعی و قانونمندی این تحولات؛ | * تحولات اجتماعی و قانونمندی این تحولات؛ | ||
* قلمرو سنتهای اجتماعی؛ | * قلمرو سنتهای اجتماعی؛ | ||
* ویژگیهای پدیدههای اجتماعی؛ | * ویژگیهای پدیدههای اجتماعی؛ | ||
* عناصر تشکیلدهنده جامعه بشری و دیدگاههای موجود در این باب (الهی و بشری)؛ | * عناصر تشکیلدهنده جامعه بشری و دیدگاههای موجود در این باب (الهی و بشری)؛ | ||
* استخلاف به عنوان یک سنت تاریخی و الهی؛ | * استخلاف به عنوان یک سنت تاریخی و الهی؛ | ||
* نقش دین در حیات اجتماعی انسان؛ | * نقش دین در حیات اجتماعی انسان؛ | ||
* سطوح ارتباطات میان عناصر تشکیلدهندۀ جامعۀ انسانی؛ | * سطوح ارتباطات میان عناصر تشکیلدهندۀ جامعۀ انسانی؛ | ||
* و ... <br> | * و ... <br> | ||
=== بخش چهارم === | === بخش چهارم === | ||
به سنتهای اجتماعی (سنن الهی در قرآن کریم) و نقش آنها در مراحل تکامل جوامع انسانی اختصاص دارد، که در آن به چرایی و چگونگی تغییرات اجتماعی و عوامل مؤثر بر افت و فرود جوامع از دیدگاه قرآن کریم پرداخته شده است. <br> | به سنتهای اجتماعی (سنن الهی در قرآن کریم) و نقش آنها در مراحل تکامل جوامع انسانی اختصاص دارد، که در آن به چرایی و چگونگی تغییرات اجتماعی و عوامل مؤثر بر افت و فرود جوامع از دیدگاه قرآن کریم پرداخته شده است. <br> | ||
محورهای اساسی بحث در این بخش: | محورهای اساسی بحث در این بخش: | ||
* نقش سنتهای اجتماعی در تکامل اجتماعی انسان؛ | * نقش سنتهای اجتماعی در تکامل اجتماعی انسان؛ | ||
* سنتهای اجتماعی و راههای کشف آن از قرآن کریم؛ | * سنتهای اجتماعی و راههای کشف آن از قرآن کریم؛ | ||
* ویژگیهای سنتهای اجتماعی تاریخی در قرآن کریم؛ | * ویژگیهای سنتهای اجتماعی تاریخی در قرآن کریم؛ | ||
* انواع سنتهای الهی و بررسی پیرامون آنها: | * انواع سنتهای الهی و بررسی پیرامون آنها: | ||
-سنتهای مشروط؛ <br> | -سنتهای مشروط؛ <br> | ||
-سنتهای مطلق؛ <br> | -سنتهای مطلق؛ <br> | ||
-سنتهای موضوعی. | -سنتهای موضوعی. | ||
* منظومۀ سنن اجتماعی در قرآن کریم. | * منظومۀ سنن اجتماعی در قرآن کریم. | ||
=== بخش پنجم === | === بخش پنجم === | ||
بررسی اساس و ریشۀ حقیقی مشکلات اجتماعی انسانها و یافتن راهحلهای واقعی برای فائق آمدن بر آنها را محور بحث قرار داده است. <br> | بررسی اساس و ریشۀ حقیقی مشکلات اجتماعی انسانها و یافتن راهحلهای واقعی برای فائق آمدن بر آنها را محور بحث قرار داده است. <br> | ||
محورهای اساسی بحث در این بخش: | محورهای اساسی بحث در این بخش: | ||
* ریشههای مشکل اجتماعی انسان و راهحلهای مفید برای آن؛ | * ریشههای مشکل اجتماعی انسان و راهحلهای مفید برای آن؛ | ||
* رسالت دین: توجه به درون انسان، نقش دین در ایجاد تحول درونی انسان؛ | * رسالت دین: توجه به درون انسان، نقش دین در ایجاد تحول درونی انسان؛ | ||
* توجه به شاخص الگو و نقش آن در حل مشکلات انسانها. | * توجه به شاخص الگو و نقش آن در حل مشکلات انسانها. | ||
=== بخش ششم === | === بخش ششم === | ||
نگاهی گذرا به نظریۀ اجتماعی قرآن کریم است که در ضمن آن بهطور خلاصه محتوای نظریۀ اجتماعی قرآن، ابعاد و گسترۀ این بحث در قرآن کریم و ادلۀ اثباتی آن در کتاب شریف الهی بررسی شده است. <br> | نگاهی گذرا به نظریۀ اجتماعی قرآن کریم است که در ضمن آن بهطور خلاصه محتوای نظریۀ اجتماعی قرآن، ابعاد و گسترۀ این بحث در قرآن کریم و ادلۀ اثباتی آن در کتاب شریف الهی بررسی شده است. <br> | ||
محورهای اساسی بحث در این بخش: | محورهای اساسی بحث در این بخش: | ||
* خط خلافت و خط شهادت: بررسی ریشهها و ادوار تاریخی و همچنین آثار و نتایج آن؛ | * خط خلافت و خط شهادت: بررسی ریشهها و ادوار تاریخی و همچنین آثار و نتایج آن؛ | ||
* نقش نظریۀ اجتماعی و تأثیر آن بر فهم قانونگذاریهای اسلام و فقه اسلامی؛ | * نقش نظریۀ اجتماعی و تأثیر آن بر فهم قانونگذاریهای اسلام و فقه اسلامی؛ | ||
-ضرورت توجه به مبانی اجتماعی به عنوان پایهای اساسی برای درک نظام فقهی و حقوقی اسلام، نتیجهای است که در این باب پیجویی شده است. | -ضرورت توجه به مبانی اجتماعی به عنوان پایهای اساسی برای درک نظام فقهی و حقوقی اسلام، نتیجهای است که در این باب پیجویی شده است. | ||
* نظریۀ اجتماعی و نظام سیاسی اسلام در عصر غیبت تا ظهور مهدی (عج)؛ | * نظریۀ اجتماعی و نظام سیاسی اسلام در عصر غیبت تا ظهور مهدی (عج)؛ | ||
* آیندۀ خلافت انسان و ویژگیهای دولت مهدوی (عج). | * آیندۀ خلافت انسان و ویژگیهای دولت مهدوی (عج). | ||
==چند نکته== | ==چند نکته== | ||
خط ۱۵۴: | خط ۱۵۲: | ||
در فضايی که با نبود يک انديشمند، گزارههای پراکندۀ او به نظم کشيده میشود و خروجی آن نظامی قابل طرح میگردد، از اساسیترين اشکالات دربارۀ آن چگونگی کشف منهج و روش آن انديشمند برای بازيابی نظام حاکم بر انديشۀ اوست. <br> | در فضايی که با نبود يک انديشمند، گزارههای پراکندۀ او به نظم کشيده میشود و خروجی آن نظامی قابل طرح میگردد، از اساسیترين اشکالات دربارۀ آن چگونگی کشف منهج و روش آن انديشمند برای بازيابی نظام حاکم بر انديشۀ اوست. <br> | ||
در چنين فرايندی محققی که به بررسی انديشههای ديگری در نظامسازی و طرح يک ايده میپردازد، بايد همت اوليۀ خود را بر کشف روش حاکم بر انديشۀ آن انديشمند قرار دهد و خود صلاحيتهای لازم را برای آشنايی با آن انديشمند و آثار وی داشته باشد. <br> | در چنين فرايندی محققی که به بررسی انديشههای ديگری در نظامسازی و طرح يک ايده میپردازد، بايد همت اوليۀ خود را بر کشف روش حاکم بر انديشۀ آن انديشمند قرار دهد و خود صلاحيتهای لازم را برای آشنايی با آن انديشمند و آثار وی داشته باشد. <br> | ||
برای رسيدن به چنين جايگاهی و تأمين اين مهم آنچه رواج دارد در دو محور قابل طرح است: | برای رسيدن به چنين جايگاهی و تأمين اين مهم آنچه رواج دارد در دو محور قابل طرح است: | ||
* بررسی تمامی آثار يک انديشمند و نگاه جامع نسبت به روش وی در طرح و ارائۀ انديشههايش؛ | * بررسی تمامی آثار يک انديشمند و نگاه جامع نسبت به روش وی در طرح و ارائۀ انديشههايش؛ | ||
* ميزان آشنايی نگارندۀ اثر با آثار و شخصيت علمی صاحب اثر. | * ميزان آشنايی نگارندۀ اثر با آثار و شخصيت علمی صاحب اثر. | ||
در مورد کتاب «مجتمعنا» میتوان گفت اين مهم به بهترين شکل ممکن صورت گرفته است، زیرا حجتالإسلام و المسلمین استاد سید منذر حکیم از يک سو از شاگردان استاد شهید سید محمد باقر صدر بوده، و از سوی ديگر سالهای بسیاری را به بررسی اندیشههای استاد خود و یافتن راهکارهای جدید در پرتو اندیشههای ایشان گذرانده است. وی در توصیف نوع ارتباط علمی خود با این شهید فرزانه میگوید: | در مورد کتاب «مجتمعنا» میتوان گفت اين مهم به بهترين شکل ممکن صورت گرفته است، زیرا حجتالإسلام و المسلمین استاد سید منذر حکیم از يک سو از شاگردان استاد شهید سید محمد باقر صدر بوده، و از سوی ديگر سالهای بسیاری را به بررسی اندیشههای استاد خود و یافتن راهکارهای جدید در پرتو اندیشههای ایشان گذرانده است. وی در توصیف نوع ارتباط علمی خود با این شهید فرزانه میگوید: | ||
«حدود سال 1350ق پيش از آنكه افتخار شاگردی در محضر درس علامه شهيد سيد محمد باقر صدر را داشته باشم در نجف اشرف با نوشتهها و شاگردان ايشان آشنا شدم و در مجالس ويژه و خارج از درس ايشان حاضر شده و سپس در سالهاي 51 تا 53 بهطور مستقيم از درس خارج فقه و اصول ايشان بهرهمند شدم و پس از آن تاكنون با نوشتههاي معظمله دمساز بوده و شيفته افكار، نظريات و روش ايشان هستم».<br> | «حدود سال 1350ق پيش از آنكه افتخار شاگردی در محضر درس علامه شهيد سيد محمد باقر صدر را داشته باشم در نجف اشرف با نوشتهها و شاگردان ايشان آشنا شدم و در مجالس ويژه و خارج از درس ايشان حاضر شده و سپس در سالهاي 51 تا 53 بهطور مستقيم از درس خارج فقه و اصول ايشان بهرهمند شدم و پس از آن تاكنون با نوشتههاي معظمله دمساز بوده و شيفته افكار، نظريات و روش ايشان هستم».<br> | ||
وی در سالهای بسیاری برای بازشناسی و بررسی مباحث اجتماعی استاد شهید، و الگوبرداری از نوع عملکرد و کشف روش او در طرح مباحث، به خصوص مباحث اجتماعی، تلاش نموده و به حق از عهدۀ این مهم برآمده است. <br> | وی در سالهای بسیاری برای بازشناسی و بررسی مباحث اجتماعی استاد شهید، و الگوبرداری از نوع عملکرد و کشف روش او در طرح مباحث، به خصوص مباحث اجتماعی، تلاش نموده و به حق از عهدۀ این مهم برآمده است. <br> | ||
از اين رو میتوان با جدّیت، به بررسی و مقايسۀ اين اثر با ديگر آثار شهيد صدر پرداخت و موفقيت اين محقق توانمند را در بازيابی نظريۀ استادش مورد کنکاش قرار داد. <br> | از اين رو میتوان با جدّیت، به بررسی و مقايسۀ اين اثر با ديگر آثار شهيد صدر پرداخت و موفقيت اين محقق توانمند را در بازيابی نظريۀ استادش مورد کنکاش قرار داد. <br> | ||
در پايان، اشاره به اين نکته لازم است که محقق فرزانه جناب حجتالإسلام و المسلمین سید منذر حکیم بر این باور است که این اثر در حقیقت جلد اول از مباحث اجتماعی شهید صدر است که در آن مبانی نظریه اجتماعی و همچنین نظریه اجتماعی شهید صدر را بر اساس مستندات قرآنی و با یک نگاه فرامذهبی ارائه نموده است، اما نظام اجتماعی بر اساس نگاه شهید صدر بخش دیگری از اندیشههای شهید صدر است که به تدوین کتاب دیگری نیاز دارد. | در پايان، اشاره به اين نکته لازم است که محقق فرزانه جناب حجتالإسلام و المسلمین سید منذر حکیم بر این باور است که این اثر در حقیقت جلد اول از مباحث اجتماعی شهید صدر است که در آن مبانی نظریه اجتماعی و همچنین نظریه اجتماعی شهید صدر را بر اساس مستندات قرآنی و با یک نگاه فرامذهبی ارائه نموده است، اما نظام اجتماعی بر اساس نگاه شهید صدر بخش دیگری از اندیشههای شهید صدر است که به تدوین کتاب دیگری نیاز دارد. | ||
== منابع == | == منابع == |