شب قدر: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:لیله القدر.jpg|بی‌قاب|چپ]]

'''شب قدر''' یکی از شب‌های [[رمضان|ماه رمضان]]، شبی که از هزار ماه برتر است. شب [[نزول قرآن]]، تقدیر امور و بخشش [[گناه|گناهان]] است. شب قدر بزرگ‌ترین سند [[امامت]] و تداوم آن در طول زمان است. بر اساس [[روایات]] در این شب، تقدیر یک ساله افراد مشخص می‌‌گردد. در تعالیم [[اسلام]] و در کلام [[معصومین (ع)|معصومین (علیهم‌السلام)]]، یک شب خاص به‌عنوان شب قدر معرفی نشده؛ بلکه یکی از شب‌های [[19 رمضان|نوزدهم]]، [[بیست و یکم رمضان|بیست و یکم]] و یا [[بیست و سوم ماه رمضان|بیست و سوم]] ماه مبارک رمضان، شب قدر دانسته شده است. در [[روایات]] به احیا (شب زنده‌داری) شب‌های قدر سفارش زیادی شده و اعمالی برای این شب‌ها تعیین گردیده است.

مراد از قدر، تقدیر و اندازه‏‌گیری است و '''«شب قدر»'''، شب اندازه‏‌گیری است و [[خدا|خداوند]] متعال دراین شب حوادث یک سال را تقدیر می‌‌کند و زندگی، [[مرگ]]، رزق، سعادت و شقاوت انسان‌ها و اموری از این قبیل را در این شب مقدر می‌‌گرداند.

در بعضی از روایات منقول از [[ائمه|ائمه اطهار (علیهم‌السلام)]]، '''«شب قدر»''' مردد بین [[19 رمضان|نوزدهم]] و [[بیست و یکم رمضان|بیست و یکم]] و [[بیست و سوم ماه رمضان]] است و در برخی دیگر از آنها مردد بین شب بیست و یکم و بیست و سوم و در روایات دیگری متعین در شب بیست و سوم است<ref>طبرسی، ''مجمع البیان''، 1338 ش، ج 10، ص ‏519.</ref>. و عدم تعین یک شب به جهت تعظیم امر شب قدر بوده تا بندگان خدا با گناهان خود به آن اهانت نکنند.

پس از دیدگاه روایات [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌السلام)]] شب قدر از شب‏‌های ماه رمضان و یکی از سه شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم است. اما روایات منقول از طرق [[اهل‌سنت‏]] به طورعجیبی با هم اختلاف داشته و قابل جمع نیستند ولی معروف بین اهل‌سنت این است که شب [[بیست و هفتم رمضان|بیست و هفتم]] ماه رمضان شب قدر است<ref>سیوطی، ''تفسیر الدرالمنثور''، ج‏ 6.</ref> و در آن شب قرآن نازل شده است.

'''«شب قدر»''' منحصر در شب نزول قرآن و سالی که قرآن درآن نازل شد نیست؛ ‏بلکه با تکرار سال‌ها، آن شب نیز تکرار می‌‌‌شود. یعنی درهر [[رمضان|ماه رمضان]]، شب قدری است که در آن شب امور سال آینده تقدیر می‌‌‌شود. دلیل براین امر این است که:

* اولا: نزول قرآن به صورت یکپارچه در یکی از شب‌‏های قدر چهارده قرن گذشته ممکن است ولی تعیین حوادث تمامی قرون گذشته و آینده در آن شب بی‏ معناست.

* ثانیا: کلمۀ «یفرق‏» در آیۀ شریفۀ: {{متن قرآن|فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ |سوره = دخان |آیه = 4 }} به خاطر مضارع بودنش، استمرار را می‌‌رساند و نیز کلمه «تنزل‏» درآیۀ کریمۀ: {{متن قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ |سوره = قدر |آیه = 4 }} به دلیل مضارع بودنش دلالت ‏بر استمرار دارد.

* ثالثا: از ظاهر عبارت: '''«شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن»'''‏ چنین برمی‌آید که مادامی که ماه رمضان تکرار می‌‌‌شود آن شب نیز تکرار می‌‌‌شود. پس شب قدر منحصر در یک شب نیست؛ ‏بلکه درهر سال و در ماه رمضان تکرار می‌‌‌شود.

در این خصوص در تفسیر برهان از شیخ طوسی از ابوذر روایت‏ شده که گفت: به [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] عرض کردم یا رسول الله آیا شب قدر شبی است که در عهد [[پیامبران|انبیا]] بوده و امر به آنان نازل می‌‌شده و چون از دنیا می‌‌رفتند نزول امر در آن شب تعطیل می‌‌شده است؟ فرمود: «نه، بلکه شب قدر تا قیامت هست<ref>بحرانی، ''تفسیر البرهان''، ج‏ 4، ص‏ 488، ح‏ 26.</ref>». ‏

حضرت فرمود: «عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد<ref>کلینی، ''فروع کافی''، ج‏ 4، ص‏157، ح‏ 4.</ref>».

# نزول تدریجی در طول بیست و سه سال [[نبوت]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]].

آیاتی چون: {{متن قرآن|وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا |سوره = اسراء |آیه = 106 }} نزول تدریجی قرآن را بیان می‌‌کند.

در نزول دفعی (یکباره)، قرآن کریم که مرکب از سوره‌‏ها و آیات است ‏یک دفعه نازل نشده است؛ ‏بلکه به صورت اجمال همۀ قرآن نازل شده است؛ چون آیاتی که درباره وقایع شخصی و حوادث جزئی نازل شده ارتباط کامل با زمان و مکان و اشخاص و احوال خاص‌ه‏ای دارد که دربارۀ آن اشخاص و آن احوال و در آن زمان و مکان نازل شده و معلوم است که چنین آیاتی درست در نمی‌آید مگر این که زمان و مکانش و واقعه‏‌ای که درباره‏‌اش نازل شده رخ دهد به طوری که اگر از آن زمان‏‌ها و مکان‏‌ها و وقایع خاصه صرف نظر شود و فرض شود که قرآن یک باره نازل شده، قهرا موارد آن آیات حذف می‌‌‌شود و دیگر بر آنها تطبیق نمی‌کنند، پس قرآن به همین هیئت که هست دو بار نازل نشده؛ بلکه بین دو نزول قرآن فرق است و فرق آن در اجمال و تفصیل است. همان اجمال و تفصیلی که در آیۀ شریفۀ: {{متن قرآن|كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ |سوره = هود |آیه = 1 }} به آن اشاره شده است. و در '''«شب قدر»'''  [[قرآن|قرآن کریم]] به صورت اجمال و یک‌باره بر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] نازل شد و در طول بیست و سه سال به تفصیل و به تدریج و آیه به آیه نازل گردید.

بر اساس آیۀ شریفۀ: {{متن قرآن|تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ|سوره = قدر|آیه = 4}} [[ملائکه]] و [[روح]] در این شب به اذن پروردگارشان نازل می‌‌شوند. مراد از [[روح]]، آن روحی است که از عالم امر است و خدای متعال درباره‏‌اش فرموده است: {{متن قرآن|قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي ...|سوره = اسراء|آیه = 85}} دراین که مراد از امر چیست؟ بحث‌‏های مفصلی در تفسیر شریف [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]] آمده است که به جهت اختصار مبحث، ‏به دو روایت در مورد نزول [[ملائکه]] و این که [[روح]] چیست ‏بسنده می‌‌‌شود.

# [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] فرمود: وقتی شب قدر می‌‌‌شود ملائکه‏‌ای که ساکن در '''«سدره المنتهی‏»''' هستند و [[جبرئیل]] یکی از ایشان است نازل می‌‌شوند در حالی که جبرئیل به اتفاق سایرین پرچم‏‌هایی را به همراه دارند. یک پرچم بالای قبر من، و یکی بر بالای [[بیت‌المقدس]] و پرچمی در [[مسجد‌الحرام]] و پرچمی بر [[طورسینا|طور سینا]] نصب می‌‌‏کنند و هیچ مؤمن و مؤمنه‏‌ای دراین نقاط نمی‌ماند مگر آن که جبرئیل به او سلام می‌‌‏کنند، مگر کسی که دائم الخمر و یا معتاد به خوردن گوشت ‏خوک و یا زعفران مالیدن به بدن خود باشد<ref>طبرسی، مجمع البیان، 1338 ش، ج‏ 10، ص‏ 520.</ref>.

# از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] در مورد [[روح]] سؤال شد. حضرت فرمودند: روح از [[جبرئیل]] بزرگتر است و جبرئیل از سنخ [[ملائکه]] است و روح ازآن سنخ نیست. مگر نمی‌بینی خدای متعال فرموده: '''«تنزل الملائکه والروح‏»''' پس معلوم می‌‌شود روح غیر از ملائکه است<ref>بحرانی، ''تفسیر برهان''، ج‏ 4، ص‏ 481، ح‏ 1.</ref>.

[[رده:مناسبت‌های اسلامی]]

[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]]