confirmed، مدیران
۳۷٬۲۱۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| تاریخ تولد = سال ششم بعد از واقعه [[عام الفیل]] | | تاریخ تولد = سال ششم بعد از واقعه [[عام الفیل]] | ||
| محل تولد = [[مکه]] | | محل تولد = [[مکه]] | ||
| سال درگذشت = | | سال درگذشت = ۳۵ق. | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = [[مدینه]] | | محل درگذشت = [[مدینه]] | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''عثمان بن عَفان''' سومین [[خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد اهل سنت و از اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه)]] است. عثمان بنابر شورایی که عمر بن خطاب پیش از مرگ خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد به خلافت رسید و از سال ۲۳ قمری تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ قمری حکومت کرد. | '''عثمان بن عَفان''' سومین [[خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد اهل سنت و از اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] است. عثمان بنابر شورایی که عمر بن خطاب پیش از مرگ خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد به خلافت رسید و از سال ۲۳ قمری تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ قمری حکومت کرد. | ||
عثمان ۴۹ روز آخر عمر خود را در محاصره مخالفین و معترضین خود بود که نهایتاً به قتل او انجامید. عثمان همچنین نسخهای رسمی از [[قرآن]] را جمعآوری و به ثبت رسانید. پس از قتل عثمان اختلافات گروههای مسلمانان و سرزمینهای متحده اسلامی (مثل [[شام]]، [[عراق]]، [[حجاز]] و [[مصر]]) بیشتر شد، این ناسازگاریهای سیاسی و دینی منجر به درگیریهایی موسوم به فتنه اول و دوم گردید. | عثمان ۴۹ روز آخر عمر خود را در محاصره مخالفین و معترضین خود بود که نهایتاً به قتل او انجامید. عثمان همچنین نسخهای رسمی از [[قرآن]] را جمعآوری و به ثبت رسانید. پس از قتل عثمان اختلافات گروههای مسلمانان و سرزمینهای متحده اسلامی (مثل [[شام]]، [[عراق]]، [[حجاز]] و [[مصر]]) بیشتر شد، این ناسازگاریهای سیاسی و دینی منجر به درگیریهایی موسوم به فتنه اول و دوم گردید. | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
عثمان بن ابى العاص بن امیه بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصىّ، مادرش اروى دختر کریز بن ربیعة بن حبیب بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصى است و مادر مادرش بیضاء دختر [[عبدالمطلب|عبدالمطلب]] بن هاشم بن عبد مناف است که کنیهاش ام حکیم است<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص </ref>. | عثمان بن ابى العاص بن امیه بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصىّ، مادرش اروى دختر کریز بن ربیعة بن حبیب بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصى است و مادر مادرش بیضاء دختر [[عبدالمطلب|عبدالمطلب]] بن هاشم بن عبد مناف است که کنیهاش ام حکیم است<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص </ref>. | ||
کنیه عثمان در [[جاهلیت]] ابو عمرو بود و چون اسلام آشکار شد از رقیه دختر [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] داراى پسرى به نام عبدالله شد و کنیه ابو عبدالله را براى خود برگزید<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص </ref> تولد عثمان را به اختلاف، سال هفتم<ref>. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۷</ref>. یا ششم [[عام الفیل]] نوشتهاند. | کنیه عثمان در [[جاهلیت]] ابو عمرو بود و چون اسلام آشکار شد از رقیه دختر [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] داراى پسرى به نام عبدالله شد و کنیه ابو عبدالله را براى خود برگزید<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص </ref> تولد عثمان را به اختلاف، سال هفتم<ref>. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۷</ref>. یا ششم [[عام الفیل]] نوشتهاند. | ||
گفتهاند که عثمان به دعوت ابوبکر<ref>ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۱</ref> در [[مکه]] اسلام آورد. البته برخی اسلام او را در پی اسلام [[طلحه]] و [[زبیر]] دانستهاند<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص ۴۶</ref>. | گفتهاند که عثمان به دعوت ابوبکر<ref>ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۱</ref> در [[مکه]] اسلام آورد. البته برخی اسلام او را در پی اسلام [[طلحه]] و [[زبیر]] دانستهاند<ref>طبقات ابن سعد/ترجمه، ج۳ ص ۴۶</ref>. | ||
== اسلام آوردن عثمان == | == اسلام آوردن عثمان == | ||
عثمان به دعوت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، در مکه [[اسلام]] آورد<ref>ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۱</ref>. سال دقیق اسلام آوردن عثمان به درستی دانسته نیست؛ ولی گفتهاند که او در همان اوایل دعوت پیامبر(صلی الله علیه) در خانه ارقم بن ابی ارقم [[ایمان]] آورده است. <ref> ابن جوزی، المنتظم، ۴، ۳۳۵</ref> | عثمان به دعوت [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، در مکه [[اسلام]] آورد<ref>ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۱</ref>. سال دقیق اسلام آوردن عثمان به درستی دانسته نیست؛ ولی گفتهاند که او در همان اوایل دعوت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در خانه ارقم بن ابی ارقم [[ایمان]] آورده است. <ref> ابن جوزی، المنتظم، ۴، ۳۳۵</ref> | ||
عثمان از نخستین کسانی است که از مکه به [[حبشه]] هجرت کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۸</ref>. با این که در زمان [[جنگ بدر]] در [[مدینه]] بود، در جنگ شرکت نکرد. تاریخنگاران گفتهاند علت عدم شرکت او در جنگ، بیماری همسرش رقیه دختر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه)]] بود و شخص پیامبر او را ملزم به ماندن در مدینه کرد و رقیه در پایان همان جنگ درگذشت<ref>واقدی، المغازی، ۱، ۱۰۱؛ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۸؛ ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۲</ref>. | عثمان از نخستین کسانی است که از مکه به [[حبشه]] هجرت کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۸</ref>. با این که در زمان [[جنگ بدر]] در [[مدینه]] بود، در جنگ شرکت نکرد. تاریخنگاران گفتهاند علت عدم شرکت او در جنگ، بیماری همسرش رقیه دختر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] بود و شخص پیامبر او را ملزم به ماندن در مدینه کرد و رقیه در پایان همان جنگ درگذشت<ref>واقدی، المغازی، ۱، ۱۰۱؛ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۳، ۱۰۳۸؛ ذهبی، اسدالغابه، ۳، ۴۸۲</ref>. | ||
== عثمان قبل از خلافت == | == عثمان قبل از خلافت == | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
همچنین رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در جریان [[صلح حدیبیه]] او را به عنوان سفیر به نزد قریش فرستادند تا به آنها بگوید که مسلمانان براى جنگ نیامده اند، بلکه براى تعظیم خانه خدا آمده و پس از قربانى شتران شهر را ترک خواهند کرد. | همچنین رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در جریان [[صلح حدیبیه]] او را به عنوان سفیر به نزد قریش فرستادند تا به آنها بگوید که مسلمانان براى جنگ نیامده اند، بلکه براى تعظیم خانه خدا آمده و پس از قربانى شتران شهر را ترک خواهند کرد. | ||
عثمان در بلدح با [[قریش]] برخورد. پیام [[رسول خدا]] (صلی الله علیه) را به قریش رساند . قریش گفتند که از همانجا بازگرد و به محمد (صلی الله علیه و آله) بگو: آنان اجازه نخواهند داد تا او وارد [[مکه]] شود. | عثمان در بلدح با [[قریش]] برخورد. پیام [[رسول خدا]] (صلی الله علیه و آله و سلم) را به قریش رساند . قریش گفتند که از همانجا بازگرد و به محمد (صلی الله علیه و آله) بگو: آنان اجازه نخواهند داد تا او وارد [[مکه]] شود. | ||
در این لحظه ابان بن سعید بن عاص از اشراف مکه بدو پناه داد و براى حفظ جان او، پشت سر وى سوار اسب شد و او را به مکه آورد. عثمان با تک تک اشراف مکه سخن گفت، اما اقدام عثمان نیز حاصلى در بر نداشت. گفته اند که عثمان سه روز در مکه براى دعوت قریش به پذیرش صلح ماند. غیبت سه روز او موجب نگرانی و بیعت رضوان بین مسلمانان شد. | در این لحظه ابان بن سعید بن عاص از اشراف مکه بدو پناه داد و براى حفظ جان او، پشت سر وى سوار اسب شد و او را به مکه آورد. عثمان با تک تک اشراف مکه سخن گفت، اما اقدام عثمان نیز حاصلى در بر نداشت. گفته اند که عثمان سه روز در مکه براى دعوت قریش به پذیرش صلح ماند. غیبت سه روز او موجب نگرانی و بیعت رضوان بین مسلمانان شد. | ||
خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
از زمان هجرت تا رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله)، عثمان جز در وقایعی معدود نقش برجستهای در میان مسلمانان نداشت . آنچه در این ایام از ایشان نقل شده به شرح زیر است: | از زمان هجرت تا رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله)، عثمان جز در وقایعی معدود نقش برجستهای در میان مسلمانان نداشت . آنچه در این ایام از ایشان نقل شده به شرح زیر است: | ||
# | # | ||
# عثمان با اجازه از پیامبر(صلی الله علیه) و به دلیل بیماری سخت همسرش رقیه – در جنگ بدر حضور نیافت <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1038</ref> و همان روزی که خبر پیروزی مسلمانان به مدینه رسید، رقیه از دنیا رفت. <ref>اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 482</ref> | # عثمان با اجازه از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و به دلیل بیماری سخت همسرش رقیه – در جنگ بدر حضور نیافت <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1038</ref> و همان روزی که خبر پیروزی مسلمانان به مدینه رسید، رقیه از دنیا رفت. <ref>اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 482</ref> | ||
# در سفر مسلمانان به مکه که منجر به صلح حدیبیّه شد؛ پیامبر گرامی اسلام، عثمان را به جهت ارتباط عاطفی که با قریش داشت، برای صلح به داخل مکه فرستاد. پس از مدتی خبر رسید که اهالی مکه عثمان را کشتهاند. این خبر، مسلمانان را به این باور رسانید که باید برای جنگ آماده شوند؛ لذا با یکدیگر پیمانی بستند که به [[بیعت رضوان]] معروف شد، سپس خبر رسید که مرگ او تنها یک شایعه بوده است. طبیعتاً به همین دلیل، او در بیعت رضوان نیز حضور نداشت. <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1038</ref> | # در سفر مسلمانان به مکه که منجر به صلح حدیبیّه شد؛ پیامبر گرامی اسلام، عثمان را به جهت ارتباط عاطفی که با قریش داشت، برای صلح به داخل مکه فرستاد. پس از مدتی خبر رسید که اهالی مکه عثمان را کشتهاند. این خبر، مسلمانان را به این باور رسانید که باید برای جنگ آماده شوند؛ لذا با یکدیگر پیمانی بستند که به [[بیعت رضوان]] معروف شد، سپس خبر رسید که مرگ او تنها یک شایعه بوده است. طبیعتاً به همین دلیل، او در بیعت رضوان نیز حضور نداشت. <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1038</ref> | ||
# [[جنگ تبوک]] از جمله جنگهایی بود که سختیهای بسیاری را متوجه مسلمانان کرد؛ زیرا مسافت بسیار طولانی به همراه گرمی شدید هوا، با امکانات آنروز مسلمانان همخوانی نداشت؛ لذا نیاز به کمکهای بسیاری بود و عموم مسلمانان، در حد توان خود به سپاه اسلام کمک کردند و از آنجا که عثمان به لحاظ مالی، وضعیت مناسبتری از دیگران داشت، کمک بیشتری نسبت به دیگران کرد.<ref>ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبدالسلام، ج 3، ص 470، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق</ref> در برخی نقلها، ارقام اغراقآمیزی درباره کمکهای عثمان ذکر شده است. <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1040</ref> | # [[جنگ تبوک]] از جمله جنگهایی بود که سختیهای بسیاری را متوجه مسلمانان کرد؛ زیرا مسافت بسیار طولانی به همراه گرمی شدید هوا، با امکانات آنروز مسلمانان همخوانی نداشت؛ لذا نیاز به کمکهای بسیاری بود و عموم مسلمانان، در حد توان خود به سپاه اسلام کمک کردند و از آنجا که عثمان به لحاظ مالی، وضعیت مناسبتری از دیگران داشت، کمک بیشتری نسبت به دیگران کرد.<ref>ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبدالسلام، ج 3، ص 470، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق</ref> در برخی نقلها، ارقام اغراقآمیزی درباره کمکهای عثمان ذکر شده است. <ref>الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج 3، ص 1040</ref> | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
=== پیامدهای قتل عثمان === | === پیامدهای قتل عثمان === | ||
پس از کشته شدن عثمان بن عفان به دست شورشیان، مسلمانان با علی بن ابیطالب(علیه السلام) به عنوان خلیفه بیعت کردند. معاویه که والی شام بود، مدعی خلافت شد ولی از آنجا که در مقابل منزلت علی بن ابیطالب(علیه السلام) در جامعه پس از پیامبر(صلی الله علیه) توانایی کافی برای طرح این ادعا را نداشت، قتل عثمان را بهانه کرد و مدعی شد که علی(علیه السلام) در قتل عثمان نقش داشته و خود را ولی خون عثمان خواند و شامیان را به جنگ علیه او شوراند. | پس از کشته شدن عثمان بن عفان به دست شورشیان، مسلمانان با علی بن ابیطالب(علیه السلام) به عنوان خلیفه بیعت کردند. معاویه که والی شام بود، مدعی خلافت شد ولی از آنجا که در مقابل منزلت علی بن ابیطالب(علیه السلام) در جامعه پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) توانایی کافی برای طرح این ادعا را نداشت، قتل عثمان را بهانه کرد و مدعی شد که علی(علیه السلام) در قتل عثمان نقش داشته و خود را ولی خون عثمان خواند و شامیان را به جنگ علیه او شوراند. | ||
معاویه در پاسخ به کسانی که از او میخواستند از خلافت مشروع علی بن ابیطالب پیروی کند، میگفت علی در کشته شدن عثمان بیتقصیر نیست و اگر تقصیر ندارد، قاتلان او را به ما تحویل دهد تا آنگاه به موضوع بعدی که خلافت مسلمانان است، بپردازیم و درباره آن بیندیشیم. <ref>ابن مزاحم، وقعة صفین/ترجمه، ص:271</ref> از آن طرف، همسر عثمان پیراهن خون آلود و مقداری از ریش کنده شده او را همراه نامهای برای معاویه فرستاد و طلب خونخواهی کرد. | معاویه در پاسخ به کسانی که از او میخواستند از خلافت مشروع علی بن ابیطالب پیروی کند، میگفت علی در کشته شدن عثمان بیتقصیر نیست و اگر تقصیر ندارد، قاتلان او را به ما تحویل دهد تا آنگاه به موضوع بعدی که خلافت مسلمانان است، بپردازیم و درباره آن بیندیشیم. <ref>ابن مزاحم، وقعة صفین/ترجمه، ص:271</ref> از آن طرف، همسر عثمان پیراهن خون آلود و مقداری از ریش کنده شده او را همراه نامهای برای معاویه فرستاد و طلب خونخواهی کرد. | ||
خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
معاویه از این نامه و <sub>پیراهن عثمان</sub> برای بیعت گرفتن از مردم به نفع خود استفاده کرد و امام علی(علیه السلام) را مقصر کشته شدن عثمان معرفی نمود. علاوه بر این، او با [[پیراهن عثمان]]، مردم شام را به جنگ علیه امام علی(علیه السلام) تشویق کرد. بدین ترتیب، لباس خونین و خونخواهی عثمان تبدیل به بهانهای شد برای ناحق نشان دادن خلافت علی(علیه السلام) و حقانیت خلافت معاویه. شامیان نیز با او موافقت کردند و به معاویه گفتند: عثمان پسر عموی توست و تو ولی دم او هستی، ما نیز همراه تو هستیم. <ref>دینوری، امامت وسیاست/ترجمه، ص:۱۱۰</ref> | معاویه از این نامه و <sub>پیراهن عثمان</sub> برای بیعت گرفتن از مردم به نفع خود استفاده کرد و امام علی(علیه السلام) را مقصر کشته شدن عثمان معرفی نمود. علاوه بر این، او با [[پیراهن عثمان]]، مردم شام را به جنگ علیه امام علی(علیه السلام) تشویق کرد. بدین ترتیب، لباس خونین و خونخواهی عثمان تبدیل به بهانهای شد برای ناحق نشان دادن خلافت علی(علیه السلام) و حقانیت خلافت معاویه. شامیان نیز با او موافقت کردند و به معاویه گفتند: عثمان پسر عموی توست و تو ولی دم او هستی، ما نیز همراه تو هستیم. <ref>دینوری، امامت وسیاست/ترجمه، ص:۱۱۰</ref> | ||
قتل عثمان و متعاقب آن، ادعای خلافت معاویه، جنگهای بزرگی مانند جنگ صفین را به مسلمانان تحمیل کرد و هزاران نفر و از جمله برخی صحابه پیامبر(صلی الله علیه) مانند [[عمار بن یاسر]] در این جنگ ها جان خویش را از دست دادند. شهادت امام علی(علیه السلام) و به حکومت رسیدن معاویه و تغییر مسیر خلافت اسلامی به حکومت موروثی از مهمترین پیامدهای قتل عثمان بن عفان است. | قتل عثمان و متعاقب آن، ادعای خلافت معاویه، جنگهای بزرگی مانند جنگ صفین را به مسلمانان تحمیل کرد و هزاران نفر و از جمله برخی صحابه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مانند [[عمار بن یاسر]] در این جنگ ها جان خویش را از دست دادند. شهادت امام علی(علیه السلام) و به حکومت رسیدن معاویه و تغییر مسیر خلافت اسلامی به حکومت موروثی از مهمترین پیامدهای قتل عثمان بن عفان است. | ||
== پانویس == | == پانویس == |