|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات حزب
| |
| | عنوان = تقریب مذاهب اسلامی از نگاه اخوان المسلمین
| |
| | تصویر = تقریب مذاهب اسلامی از نگاه اخوان المسلمین.jpg
| |
| | نام = تقریب مذاهب اسلامی از نگاه اخوان المسلمین
| |
| | تاریخ تأسیس = ۱۹۲۸ م
| |
| | مؤسس = [[حسن البنا]]
| |
| | رهبران = حسن البنا، سید قطب و...
| |
| | اهداف = بازگرداندن مردم به [[اسلام]]؛ ایجاد [[حکومت اسلامی]]
| |
| }}
| |
| '''تقریب مذاهب اسلامی از نگاه اخوان المسلمین'''، تنها جماعت [[سلفیت|سلفی]] است که تعصب مذهبی را انکار می‌کند و روابطش را تنها براساس [[اسلام]] و نه [[مذهب|مذاهب]] برقرار می‌کند همین [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] است. [[حسن البنا]] اهتمام داشت که در نشریه خود مطالب نزدیک کننده [[مذهب شیعه|شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] را منتشر کند. ساختار فکری حسن البنا و اخوان‌المسلمین و تاکیدات آن بر تقریب بین مذاهب اسلامی از مواردی است که می‌توان با نگاه به آنها این جنبش را بهتر شناخت. و برای رساندن صدای مخالفت خود به عربستان با دارالتقریب همکاری می‌کرد.
| |
| امروزه تاثیر [[ایدئولوژی]] تقریب را می‌توان در عملکرد [[حماس]]، نظاره گر بود. حماس که از ظرفیت تقریب برای آزادسازی [[مسجد الاقصی|قدس]] استفاده نمود چشم جهانیان را به همدلی [[محور مقاومت]] و ج.ا.ا متوجه ساخت و این پیام را برای [[امت اسلامی|امت اسلام]] به ارمغان آورد که؛ با تقریب عملی می‌توان شمیم آزادی قدس را در عالم طنین انداز کرد.
| |
|
| |
|
| |
| == تقریب از نگاه اخوان‌المسلمین ==
| |
| [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] از ابتدای پیدایش، نگاه مثبتی به تقریب داشتند، و در راستای تحقق آن اقدامات عملی مهمی را انجام داده اند. به همین دلیل یکی از اصول ثابت اندیشۀ سیاسی اخوان‌المسلمین «تلاش در جهت ایجاد وحدت اسلامی» از طریق تعامل با فرقه‌های اسلامی و اجتناب از جدال مذهبی است. وحدت گفتمانی در اخوان مبتنی بر شخصیت هایی مانند حسن البنا بود که در کسوت رهبران آن بودند و قدرت را در دست داشتند. از نظر حسن البناء «[[وحدت اسلامی|وحدت]]» پایه اساسی نهضت است و بدون از میان برداشتن عوامل و عناصر تشتت و تفرقه امت اسلامی، پیروزی نهضت اسلامی میسر نیست.
| |
|
| |
| در اینجا ذکر خاطره‌ای از [[محمد تقی قمی|شیخ قمی]] خالی از لطف نیست. بعد از حادثه اعدام [[سید ابوطالب یزدی]] در [[حجاز]]، سفر ایرانی‌ها به [[حج]] برای چند سال قطع شد و سپس حج ایرانی‌ها از سر گرفته شد. در آن هنگام [[دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة|دارالتقریب]] تعمدا [[مناسک حج]] را براساس مذاهب پنج گانه یعنی [[اهل سنت و جماعت|مذاهب اهل‌سنت]] به اضافه [[مذهب شیعه|شیعه امامیه]] منتشر کرد تا آنچه بر اساس تبلیغات پس از اعدام سید ایرانی در اذهان نسبت به [[مذهب شیعه|شیعه]] ایجاد شده بود از بین ببرد.
| |
|
| |
| طی سال‌های قطع سفر حج ایرانیان از طرف حسن البنا و گروهش تبلیغ می‌شد که شیعه و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] در اکثر مناسک حج مشترک هستند. هرچند در آن ایام امکان ورود این تبلیغات به [[عربستان سعودی|عربستان]] بخاطر قوانین آنجا وجود نداشت اما شیخ البنا راهی برای آن پیدا کرد. همه این مناسک را در نشریه‌ای منتشر کرد و در موسم حج بین [[حجاج]] توزیع کرد که تاثیر زیادی بین [[مسلمان|مسلمانان]] داشت. در همان سال شیخ حسن البنا در ایام حج با عالم مجاهد [[سید ابوالقاسم کاشانی|آیت‌الله ابوالقاسم کاشانی]] رهبر دینی جنبش ملی شدن نفت در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] دیدار کرد.
| |
|
| |
| == اخوان‌المسلمین سلفی و وحدت اسلامی ==
| |
| دعوت به [[وحدت اسلامی|وحدت]] دو جهان عربی و اسلام و استقلال آنها و عدم جهت‌گیری آن به سوی شرق یا غرب، یکی از مهمترین اهداف و شعارهای جماعت اخون‌ا‌لمسلمین بود که در آغاز دهه 40 مطرح شد. یکی از اصول ثابت اندیشۀ سیاسی اخوان « تلاش در جهت ایجاد [[وحدت اسلامی]]» از طریق تعامل با [[فرق و مذاهب اسلامی|فرقه‌های اسلامی]] و اجتناب از جدال مذهبی است. وحدت گفتمانی در اخوان مبتنی بر شخصیت‌هایی مانند حسن البنا بود که در کسوت رهبران آن بودند و قدرت را در دست داشتند. از نظر حسن البناء «[[وحدت اسلامی|وحدت]]» پایه اساسی نهضت است و بدون از میان برداشتن عوامل و عناصر تشتت و تفرقه [[امت اسلامی]]، پیروزی نهضت اسلامی میسر نیست.
| |
|
| |
| == دغدغه تقریبی حسن البنا ==
| |
| یکی از شخصیت‌های معروف شیعه و از داعیان تقریب بین شیعه و سنی انجام داده است، خاطرات [[محمد تقی قمی|آیت‌الله محمدتقی قمی]] با حسن البنا را ذکر کرده است
| |
| هنگامی که [[محمد تقی قمی|شیخ قمی]] خاطراتش با جماعت تقریب را ذکر می‌کند در مورد شیخ حسن البنا زیاد صحبت می‌کند. به گفته او حسن البنا از [[الأزهر|علمای الازهر]] نبود و با شیوخ [[الأزهر|الازهر]] نسبتی نداشت اما مانند کوهی استوار در فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی و همچنین اخلاص بود.
| |
|
| |
| او با این ویژگی‌های بزرگ در بین قشر دانشجو راه پیدا کرد و نسلی باتقوا، مجاهد و باورمند به فرهنگ اسلامی را تربیت کرد که دغدغه [[تقریب (مقاله)|تقریب بین مذاهب اسلامی]] را داشتند. این دغدغه از هدف بزرگ او منبعث می‌شد که همانا بازگشت امت اسلامی به عزت و کرامت و جایگاه تاریخی خود بود. این روح تقریبی به جماعت اخوان‌المسلمین که وی آن را تاسیس کرده بود هم سرایت کرد و آثار آن همچنان در اخوان‌المسلمین وجود دارد.
| |
|
| |
| == اخوان‌المسلمین و شیعه بعد از حسن البنا ==
| |
| ترور این رهبر بزرگ پایان روابط بین اخوان و شیعه نبود، بلکه مرحله‌ای جدید بود که در پی آن روابط محکمتر از قبل پیگیری شد. خصوصا در جایی که [[ابراهیم حسین شاذلی|سید قطب]] تاثیر زیادی در نوشته‌های عالم بزرگ شیعی [[سید محمد باقر صدر|سیدمحمدباقر صدر]] برجای گذاشت؛ به‌ویژه در زمان نوشتن [[کتاب فلسفه ما]] و [[کتاب اقتصاد ما]].
| |
|
| |
| اما مساله بزرگ و شگفت آور آنجا بود که علامه دکتر [[اسحاق موسی الحسینی]] در کتاب خود «اخوان‌المسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر» گفت: «برخی دانشجویان شیعه که در [[جمهوری عربی مصر|مصر]] درس می خواندند به [[اخوان المسلمین|جماعت اخوان]] ملحق شدند؛ البته [[مذهب]] خود را تغییر ندادند. آنها به این دلیل به اخوان پیوستند که جنبشی اسلامی بود».
| |
|
| |
| == حسن البنا و ادغام شیعه و اهل‌سنت ==
| |
| در این زمینه حتی [[عبدالحلیم محمود]] مورخ بزرگ اخوان می گوید: «اگر شرایط به حسن البنا اجازه می‌داد، وی این مذهب را با [[اهل سنت و جماعت|مذاهب اهل‌سنت]] ادغام می‌کرد که قطعا برکات زیادی برای امت اسلامی داشت.»
| |
|
| |
| این نظر تنها مختص اخوان نبود و تنها در افکار مرشد اول اخوان حضور نداشت، بلکه این دیدگاه در جامعه [[مذهب شیعه|شیعیان]] هم امتداد داشت.
| |
|
| |
| [[سید هادی خسروشاهی]] در مقاله‌ای با ذکر دیدار البنا با [[سید ابوالقاسم کاشانی|آیت‌الله کاشانی]] می‌گوید: «نکته دیگر در این زمینه دیدار شیخ حسن البنا با آیت‌الله کاشانی در سفر [[حج]] است که بعد از انجام آن توافق شد کنفرانسی اسلامی در [[تهران]] با مشارکت شخصیت‌هایی از [[جهان اسلام]] برگزار شود که در آن روابط بین [[مسلمان|مسلمین]] بیش از پیش تقویت گردد.»
| |
|
| |
| == عمر التلمسانی ==
| |
| [[عمرالتلمسانی|عبدالفتاح عبدالقادر مصطفی التلمسانی]] ([[عمرالتلمسانی|عمر التلمسانی]]) می نویسد: اصرار حسن البنا در باره [[وحدت اسلامی|وحدت]] به حدی رسید که به دنبال اجلاسی بود که تمام [[فرق و مذاهب اسلامی|فرق اسلامی]] را دربرگیرد تا اینکه [[خدا|خداوند]] همه را به سمتی هدایت کند که از [[تکفیر]] یکدیگر اجتناب کنند مخصوصا که [[قرآن]] واحد، [[دین]] واحد، [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] واحد و [[خدا|خدای]] واحد دارند<ref>تلمسانی ، عمر، الملهم الموهوب حسن البنا، ص 78؛ چاپ قاهره. </ref>.
| |
|
| |
| == مصطفی السباعی ==
| |
| دکتر [[مصطفی السباعی]] ([[مصطفی الحسنی السباعی]])؛ که از دیگر بزرگان اخوان المسلمین در حوزه تقریب به شمار می‌رود، تاکید بسزایی بر تمرکز و کاربردی سازی [[فقه مقارن]] در پیشبرد اهداف تقریبی دارد. این مسئله تا جایی پیش رفت که در تألیفات و تدریس‌های خود از [[فقه |فقه شیعه]] بهره می برد و در مسائل فقهی به [[فتوا|فتاوای]] [[مذهب شیعه|عالمان شیعه]] بسنده می‌کرد.
| |
| از همین روی السباعی مهمترین عامل در شکل گیری تقریب عملی را، نشست و گفتگوی اندیشمندان [[فرق و مذاهب اسلامی|فریقین]] با یکدیگر می‌دانست<ref>سباعی، مصطفی (1388ق)، الاشتراکیة الاسلام، ص 118؛ قاهره: دارالبلاء.</ref>.
| |
|
| |
| امروزه تاثیر [[ایدئولوژی]] تقریب را می‌توان در عملکرد [[حماس]]، نظاره‌گر بود.
| |
| حماس که از ظرفیت تقریب برای آزادسازی [[مسجد الاقصی|قدس]] استفاده نمود چشم جهانیان را به همدلی محور مقاومت و ج.ا.ا متوجه ساخت و این پیام را برای [[امت اسلامی|امت اسلام]] به ارمغان آورد که؛ با تقریب عملی می‌توان شمیم آزادی قدس را در عالم طنین انداز کرد.
| |
|
| |
| == آیت الله کاشانی، گزینه رهبری اخوان‌المسلمین ==
| |
| [[سید ابوالقاسم کاشانی|آیت‌الله کاشانی]] یکی از بزرگان [[مذهب شیعه|شیعه]] که از وی صحبت کردیم بعد از [[ترور]] حسن البنا یکی از مهمترین گزینه‌های مرشد [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] بود و در مورد وی گفت‌وگو و بحث زیادی داخل جماعت انجام شد.
| |
| اما کفه [[حسن الهضیبی]] ([[حسن الهضیبی|حسن اسماعیل الهُضَیبی]]) سنگینی کرد و وی مرشد شد؛ با این حال این دلالت می‌کند بر اینکه اخوان مشی خود را مطابق شیعه می‌داند.
| |
| این حرف من نیست، بلکه کلام بی کم و کاست خود اخوان است، آنجا که «[[سالم البهنساوی]]» یکی از متفکرین اخوان می‌گوید: «از زمان تشکیل [[دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة|جماعت تقریب بین مذاهب اسلامی]] که [[حسن البنا|امام البنا]] و [[محمد تقی قمی|امام قمی]] در آن مشارکت کردند، همکاری بین شیعه و سنی وجود دارد که نهایتا به سفر امام [[سید مجتبی نواب صفوی|نواب صفوی]] به [[قاهره]] در سال 1954 شد. در این مورد جای تعجب نیست چراکه مشی دو گروه این امر را ایجاب می‌کند.»
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| * [https://www.farsnews.ir/news/13921225001136/%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B3%D9%84%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B4%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86% برگرفته از سایت www.farsnews.ir]
| |
| * [https://taqrib.ir/fa/article/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7-%D9%88-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 برگرفته از سایت taqrib.ir/fa/article]
| |
| * [https://www.taghribnews.com/fa/article/342793/%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C برگرفته از سایت www.taghribnews.com]
| |
|
| |
|
| |
|
| == <big>استان سیستان و بلوچستان</big> == | | == <big>استان سیستان و بلوچستان</big> == |
