۸۷٬۱۹۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[امام صادق' به '[[جعفر بن محمد (صادق)') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۸: | خط ۸: | ||
انحراف شکل گرفته در انقلاب 1962 سبب شد تا اسلامگراهای الجزایری که پیشگام مبارزه با استعمار [[فرانسه]] بودند این بار و پس از وقفهای دو دههای مبارزه گستردهای را در برابر استبداد نظامیها آغاز کنند. کودتا علیه [[جبهه نجات اسلامی]] که در فرایندی دموکراتیک در حال به دست گرفتن قدرت بود در واقع مرحله دیگری از موج مبارزه اسلامگراها در [[الجزایر]] – البته به طور مخفیانه – را سبب شد و در نهایت به راه افتادن موج [[بیداری اسلامی]] در کشورهای عربی طی چند سال اخیر جدیدترین دوره مبارزه با استبداد و دینستیزی را در این کشور رقم زده است. | انحراف شکل گرفته در انقلاب 1962 سبب شد تا اسلامگراهای الجزایری که پیشگام مبارزه با استعمار [[فرانسه]] بودند این بار و پس از وقفهای دو دههای مبارزه گستردهای را در برابر استبداد نظامیها آغاز کنند. کودتا علیه [[جبهه نجات اسلامی]] که در فرایندی دموکراتیک در حال به دست گرفتن قدرت بود در واقع مرحله دیگری از موج مبارزه اسلامگراها در [[الجزایر]] – البته به طور مخفیانه – را سبب شد و در نهایت به راه افتادن موج [[بیداری اسلامی]] در کشورهای عربی طی چند سال اخیر جدیدترین دوره مبارزه با استبداد و دینستیزی را در این کشور رقم زده است. | ||
=مقدمه= | == مقدمه == | ||
نام [[الجزایر]] با مبارزه علیه استعمار و تلاش برای استقلالطلبی گره خورده است؛ تلاشهایی که بیشتر آن بنمایه و رنگ و بوی اسلامیداشته است. به عبارتی جدای از تلاشهای ملیگرایانه بیشترین سهم در مبارزات الجزایریها برای مبارزه با استعمار را جریانهای دینی اسلامی به خود اختصاص دادهاند. دومین مؤلفهای که جنبشهای اسلامی را در این کشور باعث شده است، تلاش برای تشکیل یک حکومت اسلامی است. باید ضمن ارائه تصویری از سیر شکلگیری و تطور جنبش اسلامگرایی در [[الجزایر]]، به معرفی مهمترین احزاب و جریانهای اسلامگرا در این کشور پرداخته و همچنین دلایل و ریشههای تداوم حرکتهای اعتراضی با جوهره اسلام را دانست. | نام [[الجزایر]] با مبارزه علیه استعمار و تلاش برای استقلالطلبی گره خورده است؛ تلاشهایی که بیشتر آن بنمایه و رنگ و بوی اسلامیداشته است. به عبارتی جدای از تلاشهای ملیگرایانه بیشترین سهم در مبارزات الجزایریها برای مبارزه با استعمار را جریانهای دینی اسلامی به خود اختصاص دادهاند. دومین مؤلفهای که جنبشهای اسلامی را در این کشور باعث شده است، تلاش برای تشکیل یک حکومت اسلامی است. باید ضمن ارائه تصویری از سیر شکلگیری و تطور جنبش اسلامگرایی در [[الجزایر]]، به معرفی مهمترین احزاب و جریانهای اسلامگرا در این کشور پرداخته و همچنین دلایل و ریشههای تداوم حرکتهای اعتراضی با جوهره اسلام را دانست. | ||
=موقعیت کشور الجزایر= | == موقعیت کشور الجزایر == | ||
[[الجزایر]] کشوری در شمال قاره [[آفریقا]] است که از سمت شرق به توس و لیبی از سمت غرب به [[مراکش]] و صحرا، از جنوب غربی [[موریتانی]]، از سمت شمال به دریای مدیترانه و از سمت جنوب به [[نیجر]] و [[مالی]] محدود است. بهرغم پهناور بودن، بیشتر سطح این کشور را کویر پوشانده است؛ درواقع فقط یکششم از کلّ مساحت این کشور قابل زیستن است. | [[الجزایر]] کشوری در شمال قاره [[آفریقا]] است که از سمت شرق به توس و لیبی از سمت غرب به [[مراکش]] و صحرا، از جنوب غربی [[موریتانی]]، از سمت شمال به دریای مدیترانه و از سمت جنوب به [[نیجر]] و [[مالی]] محدود است. بهرغم پهناور بودن، بیشتر سطح این کشور را کویر پوشانده است؛ درواقع فقط یکششم از کلّ مساحت این کشور قابل زیستن است. | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
از قرن دهم هجری تحت سلطه [[حکومت عثمانی]] درآمد؛ که تا قرن دوازدهم ادامه یافت و در سال 1830 میلادی تا 1860 توسط حکومت [[فرانسه]] اشغال شد. مردم [[الجزایر]] پس از مبارزات طولانی در 1962 (1341) و بعد از 132 سال که تحت سلطه [[فرانسه]] بود به استقلال رسید و در همان سال به نام «جمهوریه الجزایریه الدموکراتیه الشعبیه» (جمهوری دموکراتیک مردمی [[الجزایر]]) به عضویت [[سازمان ملل متحد]] درآمد؛ زبان رسمی این کشور، عربی و دین آن، اسلام است.<ref>کشور الجزایر»، پایگاه اطلاعرسانی مبلغ به آدرس اینترنتی: moballegh.net/uploads/117_293_1-2-Aljazayer.doc</ref> | از قرن دهم هجری تحت سلطه [[حکومت عثمانی]] درآمد؛ که تا قرن دوازدهم ادامه یافت و در سال 1830 میلادی تا 1860 توسط حکومت [[فرانسه]] اشغال شد. مردم [[الجزایر]] پس از مبارزات طولانی در 1962 (1341) و بعد از 132 سال که تحت سلطه [[فرانسه]] بود به استقلال رسید و در همان سال به نام «جمهوریه الجزایریه الدموکراتیه الشعبیه» (جمهوری دموکراتیک مردمی [[الجزایر]]) به عضویت [[سازمان ملل متحد]] درآمد؛ زبان رسمی این کشور، عربی و دین آن، اسلام است.<ref>کشور الجزایر»، پایگاه اطلاعرسانی مبلغ به آدرس اینترنتی: moballegh.net/uploads/117_293_1-2-Aljazayer.doc</ref> | ||
=ادیان و مذاهب در الجزایر= | == ادیان و مذاهب در الجزایر == | ||
[[اسلام]] مذهب رسمی مردم [[الجزایر]] است. حدود 99 درصد مردم این کشور را مسلمانان تشکیل میدهند. اکثریت مردم [[مسلمان]] این کشور سنی مذهب و مالکیاند که در فروع مذهب، تابع نظرات مالک و در اصول مذهب خود طبق تذکرات [[اشاعره|اشعریه]] رفتار مینمایند و در امور سیاسی کاملاً تابع فرمانهای دولت و حکومت مرکزی [[الجزایر]] میباشند. | [[اسلام]] مذهب رسمی مردم [[الجزایر]] است. حدود 99 درصد مردم این کشور را مسلمانان تشکیل میدهند. اکثریت مردم [[مسلمان]] این کشور سنی مذهب و مالکیاند که در فروع مذهب، تابع نظرات مالک و در اصول مذهب خود طبق تذکرات [[اشاعره|اشعریه]] رفتار مینمایند و در امور سیاسی کاملاً تابع فرمانهای دولت و حکومت مرکزی [[الجزایر]] میباشند. | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
در این کشور همچنین چند کلیسا و پیروان مذاهب [[کاتولیک]] [[رم]] فعالیت دارند و همچنین عدهای قلیل از اقوام [[یهود]] گریخته از دیگر کشورها به این کشور مهاجرت کردند. گرایشهای دینی موجود در این کشور را میتوان به نحو زیر فهرست کرد: | در این کشور همچنین چند کلیسا و پیروان مذاهب [[کاتولیک]] [[رم]] فعالیت دارند و همچنین عدهای قلیل از اقوام [[یهود]] گریخته از دیگر کشورها به این کشور مهاجرت کردند. گرایشهای دینی موجود در این کشور را میتوان به نحو زیر فهرست کرد: | ||
==1. سلفیه اصلاحگرا == | === 1. سلفیه اصلاحگرا === | ||
این تفکر ریشه در اندیشههای [[سید جمالالدین اسدآبادی]] و [[شیخ محمد عبده]] دارد. تأثیر این تفکر بر انقلاب بزرگ [[الجزایر]] که علیه نظام سلطه [[فرانسه]] شکل گرفت بسیار شگرف بود تا آنجا که از رهبران مؤثر انقلاب [[الجزایر]] یعنی شکیب ارسلان، حرکت اسلامی خود را مرهون، تعالیم و تفکرات | این تفکر ریشه در اندیشههای [[سید جمال الدین اسد آبادی|سید جمالالدین اسدآبادی]] و [[محمد عبده|شیخ محمد عبده]] دارد. تأثیر این تفکر بر انقلاب بزرگ [[الجزایر]] که علیه نظام سلطه [[فرانسه]] شکل گرفت بسیار شگرف بود تا آنجا که از رهبران مؤثر انقلاب [[الجزایر]] یعنی شکیب ارسلان، حرکت اسلامی خود را مرهون، تعالیم و تفکرات سید جمالالدین قلمداد کرده است. | ||
البته در نظریات | البته در نظریات شیخ محمد عبده، مبارزات سیاسی بهصورت مبارزه جهادی مطرح نشده است و صرفاً به مبارزات منفی اکتفا شده است و از این روش [[رشید رضا]] شاگرد محمد عبده و شیخ [[عبدالحمید بن بادیس]] از علماء [[الجزایر]] تبعیت کردهاند؛ بهطوریکه صرفاً بر کارها و فعالیتهای مذهبی و فرهنگی در مبارزه با استعمارگران و سلطهجویان اکتفاء نمودهاند و لذا اعتقادی به مبارزات جهادی بر ضد استعمار نداشتهاند و صرفاً به نشر عقاید و تربیت دینی محض پرداختهاند.<ref>مختاری، مجید. الگوی وحدت اسلامی از دیدگاه مصلحان دینی معاصر. پایاننامه دوره فوقلیسانس دانشگاه [[جعفر بن محمد (صادق)]] علیهالسلام. تهران، 1383، ص 95</ref> | ||
==2. صوفیه == | === 2. صوفیه === | ||
صوفیه [[الجزایر]] از [[اهل تسنن]] [[الجزایر]] محسوب میشوند در فروع [[مذهب مالکی]] و در اصول مذهب، تابع تفکرات [[اشعری]] هستند و مشی و سلوک برخی از آنان در چهارچوب طریقه [[تیجانیه]] است و مرکز آنها در منطقه عین قاضی واقع شده است و برخی دیگر نیز بر طریقه [[قادریه|قادریّه]] که عمدتاً در مراکش به سر میبرند استوار است و گروهی نیز تابع طریقه [[علویه]] هستند که در غرب [[الجزایر]] ساکن میباشند. | صوفیه [[الجزایر]] از [[اهل سنت و جماعت|اهل تسنن]] [[الجزایر]] محسوب میشوند در فروع [[مذهب مالکی]] و در اصول مذهب، تابع تفکرات [[اشعری]] هستند و مشی و سلوک برخی از آنان در چهارچوب طریقه [[تیجانیه]] است و مرکز آنها در منطقه عین قاضی واقع شده است و برخی دیگر نیز بر طریقه [[قادریه|قادریّه]] که عمدتاً در مراکش به سر میبرند استوار است و گروهی نیز تابع طریقه [[علویه]] هستند که در غرب [[الجزایر]] ساکن میباشند. | ||
گروه اخیر که بهشدت با تفکرات [[سلفیه]] و [[وهابیان]] مخالفاند نوعاً مورد غضب و خشم وهابیان واقعشده و از جانب آنان مورد تهدید قرار میگیرند؛ لذا این گروه نسبت به سایر گروههای دیگر به [[شیعه]] نزدیکترند. رهبر فکری این گروه ادریس از نوادگان [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن مجتبی]] علیهالسلام است و لذا گاهی این گروه را [[ | گروه اخیر که بهشدت با تفکرات [[سلفیت|سلفیه]] و [[وهابیت|وهابیان]] مخالفاند نوعاً مورد غضب و خشم وهابیان واقعشده و از جانب آنان مورد تهدید قرار میگیرند؛ لذا این گروه نسبت به سایر گروههای دیگر به [[شیعه]] نزدیکترند. رهبر فکری این گروه ادریس از نوادگان [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن مجتبی]] علیهالسلام است و لذا گاهی این گروه را [[ادریسیه]] نیز میخوانند. <ref>ثقفی، سید محمد، جنبش اسلامی در الجزایر: عوامل شکست، درسهایی از مکتب اسلام، تیر 1371، سال 32 – شماره 3 (4 صفحه – از 65 تا 68 | ||
</ref> | </ref> | ||
==3. وهابیها == | === 3. وهابیها === | ||
شکلگیری فرقه [[وهابیت]] در [[الجزایر]] به سال 1980 میلادی برمیگردد؛ یعنی زمانی که رئیسجمهور وقت [[الجزایر]]، [[شاذلی بن جدید]] بهطور رسمی فعالیت فرق مذهبی و گروههای دینی را در [[الجزایر]] آزاد اعلام کرد و این تحول همزمان با پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] بود و همین مسئله موجب گرایش مردم [[الجزایر]] به سمت [[اسلام]] انقلابی شد و به همین دلیل حساسیت روزافزون افراطیون اهل سنت خصوصاً | شکلگیری فرقه [[وهابیت]] در [[الجزایر]] به سال 1980 میلادی برمیگردد؛ یعنی زمانی که رئیسجمهور وقت [[الجزایر]]، [[شاذلی بن جدید]] بهطور رسمی فعالیت فرق مذهبی و گروههای دینی را در [[الجزایر]] آزاد اعلام کرد و این تحول همزمان با پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] بود و همین مسئله موجب گرایش مردم [[الجزایر]] به سمت [[اسلام]] انقلابی شد و به همین دلیل حساسیت روزافزون افراطیون اهل سنت خصوصاً وهابیون را برانگیخت و برای مبارزه با رشد شیعهگرایی، به وهابیون میدان فعالیت بر ضد شیعه را دادند و لذا در [[الجزایر]] که زمینههای تمایل به [[تشیع]] فراهم بود، با رسوخ تفکرات [[وهابیت]] درصدد ایجاد و مقابله با این تفکر پیشرو برآمدند و بدینصورت در [[الجزایر]] با کمک مالی حکومت وهابی [[عربستان]] و سایر بلاد همفکر [[عربستان]]، موج [[وهابیت]] در [[الجزایر]] بهسرعت گسترش یافت و ازجمله برنامههای مبلغان [[وهابی]] در [[الجزایر]]، اعزام جوانان الجزایری به [[مکه]] و [[مدینه]] برای کسب دروس دینی و فراگیری تفکرات وهابی بود. <ref>پول نفتی که صرف تبلیغ وهابیت میشود»، گفتگو با دکتر علی الشعیبی مشاور ملک فهد، پادشاه پیشین عربستان، خبرگزاری فارس 1391/04/17 به آدرس اینترنتی: http://farsnews.com/newstext.php?nn=13910405000303</ref> | ||
دانشجویان اعزامی پس از 5 سال از [[عربستان]] به [[الجزایر]] مراجعت نموده درحالیکه حامل تفکرات [[محمد بن عبدالوهاب]] بودند. | دانشجویان اعزامی پس از 5 سال از [[عربستان]] به [[الجزایر]] مراجعت نموده درحالیکه حامل تفکرات [[محمد بن عبدالوهاب]] بودند. | ||
از طرفی [[سعودی|حکومت سعودی]] با ارسال کتب وهابی به [[الجزایر]] بهصورت مجانی و با تطمیع برخی از علماء [[الجزایر]] بهسرعت تفکرات وهابیگری را در [[الجزایر]] رشد و نشر داد. گروههای مذهبی وهابی در طول ده سال بهصورت آزادانه به تبلیغ وهابیگری پرداختند تا اینکه در سال 1990 با همزمان با تحرکات اسلامی در [[الجزایر]] و مقابله دولت [[الجزایر]] با این تحرکات، فعالیتهای این فرقه نیز محدود گردید. فعالیتهای آنان اکنون نیز ادامه دارد و نوعاً طبقه فقر و جاهل به این تفکر گرایش پیدا میکنند. | از طرفی [[سعودی|حکومت سعودی]] با ارسال کتب وهابی به [[الجزایر]] بهصورت مجانی و با تطمیع برخی از علماء [[الجزایر]] بهسرعت تفکرات وهابیگری را در [[الجزایر]] رشد و نشر داد. گروههای مذهبی وهابی در طول ده سال بهصورت آزادانه به تبلیغ وهابیگری پرداختند تا اینکه در سال 1990 با همزمان با تحرکات اسلامی در [[الجزایر]] و مقابله دولت [[الجزایر]] با این تحرکات، فعالیتهای این فرقه نیز محدود گردید. فعالیتهای آنان اکنون نیز ادامه دارد و نوعاً طبقه فقر و جاهل به این تفکر گرایش پیدا میکنند. | ||
==4. تشیع == | === 4. تشیع === | ||
تاریخ حضور [[شیعیان]] در [[الجزایر]] به قرنها قبل برمیگردد بهطوریکه در زمان حکومت اموی و فشار آنان بر شیعیان عدهای از شیعیان، از حجاز به سمت [[الجزایر]] رفته و در آنجا اقامت گزیدند و با افزایش تعداد شیعیان در منطقه مغرب عربی با محوریت نوادگان امام حسن مجتبی، دولت [[ادریسیه]] در آنجا شکل گرفت و این در حالی است که با اعزام برخی از شاگردان [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق]] علیهالسلام به [[مغرب عربی]]، زمینههای گسترش نفوذ شیعیان در [[الجزایر]] نیز فراهم گردید در زمان حکومت موحدیه که به زعامت مهدی بن تومرت بود ولو معتقد به عقاید [[شیعه]] نبودند ولی از دوستداران [[اهل بیت|اهلبیت]] محسوب میشدند و بدینصورت زمینه حضور شیعیان و نشر تفکرات [[تشیع]] در این منطقه فراهم گردید. <ref>عبدالمالک حداد، گسترش تشیع در جامعه [[الجزایر]]، درگاه اینترنتی پژوهشگاه بینالمللی المصطفی به آدرس اینترنتی: | تاریخ حضور [[شیعیان]] در [[الجزایر]] به قرنها قبل برمیگردد بهطوریکه در زمان حکومت اموی و فشار آنان بر شیعیان عدهای از شیعیان، از حجاز به سمت [[الجزایر]] رفته و در آنجا اقامت گزیدند و با افزایش تعداد شیعیان در منطقه مغرب عربی با محوریت نوادگان امام حسن مجتبی، دولت [[ادریسیه]] در آنجا شکل گرفت و این در حالی است که با اعزام برخی از شاگردان [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق]] علیهالسلام به [[مغرب عربی]]، زمینههای گسترش نفوذ شیعیان در [[الجزایر]] نیز فراهم گردید در زمان حکومت موحدیه که به زعامت مهدی بن تومرت بود ولو معتقد به عقاید [[شیعه]] نبودند ولی از دوستداران [[اهل بیت|اهلبیت]] محسوب میشدند و بدینصورت زمینه حضور شیعیان و نشر تفکرات [[تشیع]] در این منطقه فراهم گردید. <ref>عبدالمالک حداد، گسترش تشیع در جامعه [[الجزایر]]، درگاه اینترنتی پژوهشگاه بینالمللی المصطفی به آدرس اینترنتی: | ||
http://iri.miu.ac.ir/index.aspx?siteid-14&pageid-3425&newsview-439</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، گرایش به تشیع برای مدتی احیا شد. | http://iri.miu.ac.ir/index.aspx?siteid-14&pageid-3425&newsview-439</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، گرایش به تشیع برای مدتی احیا شد. | ||
== شکلگیری جنبشهای اسلامگرا == | === شکلگیری جنبشهای اسلامگرا === | ||
مردم [[مسلمان]] [[الجزایر]] از آغازین روزهای اشغال کشورشان توسط دولت استعماری [[فرانسه]] مبارزات آشکار و پنهان خود را آغاز کردند. آنها در واکنش به سلطه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی [[فرانسه]]، دست به قیامهای متعددی زدند که رهبری بیشتر این قیام و حرکتهای اسلامی را علمای مذهبی بر عهده داشتند.<ref>Historical Dictionary of Islamic fundamentalism, p23</ref> قدیمیترین قیام علیه استعمار در [[الجزایر]] منتسب به «[[امیر عبدالقادر جزایری]]» است. امیر عبدالقادر فرزند امیر محیالدین بود که خود از نواده مرابطون بود. | مردم [[مسلمان]] [[الجزایر]] از آغازین روزهای اشغال کشورشان توسط دولت استعماری [[فرانسه]] مبارزات آشکار و پنهان خود را آغاز کردند. آنها در واکنش به سلطه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی [[فرانسه]]، دست به قیامهای متعددی زدند که رهبری بیشتر این قیام و حرکتهای اسلامی را علمای مذهبی بر عهده داشتند.<ref>Historical Dictionary of Islamic fundamentalism, p23</ref> قدیمیترین قیام علیه استعمار در [[الجزایر]] منتسب به «[[امیر عبدالقادر جزایری]]» است. امیر عبدالقادر فرزند امیر محیالدین بود که خود از نواده مرابطون بود. | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
او سپس در [[الجزایر]] انجمن «ستاره شمال [[آفریقا]]» را با هدف تساوی فرهنگ فرانسوی و عربی پایهریزی کرد ولی روانه زندان شد؛ اما نخستین انقلاب پس از این دوران طولانی انفعال نسبی، در سال 1324 ه. ش. (1945 م) از شهر قسطنطنیه یا قسنطنیه (واقع در شمال شرقی [[الجزایر]]) آغاز شد. | او سپس در [[الجزایر]] انجمن «ستاره شمال [[آفریقا]]» را با هدف تساوی فرهنگ فرانسوی و عربی پایهریزی کرد ولی روانه زندان شد؛ اما نخستین انقلاب پس از این دوران طولانی انفعال نسبی، در سال 1324 ه. ش. (1945 م) از شهر قسطنطنیه یا قسنطنیه (واقع در شمال شرقی [[الجزایر]]) آغاز شد. | ||
در این سال که جنگ جهانی دوم در شرف پایان بود مردم [[الجزایر]] که خود را حتیالامکان آماده کسب استقلال کرده بودند قیام کردند، ولی [[فرانسه]] با شدت عمل غیرمنتظره در برابر این قیام ایستاد و 45000 تن از مردم الجزایر را کشت. <ref>جلال یحیی، المغرب الکبیر، دوران معاصر و نقش جنبشهای آزادیبخش در استقلال، الدار القومیة للطباعة و النشر، اسکندریة بخش 3 – 1996 م، ص 1043</ref> | در این سال که جنگ جهانی دوم در شرف پایان بود مردم [[الجزایر]] که خود را حتیالامکان آماده کسب استقلال کرده بودند قیام کردند، ولی [[فرانسه]] با شدت عمل غیرمنتظره در برابر این قیام ایستاد و 45000 تن از مردم الجزایر را کشت. <ref>جلال یحیی، المغرب الکبیر، دوران معاصر و نقش جنبشهای آزادیبخش در استقلال، الدار القومیة للطباعة و النشر، اسکندریة بخش 3 – 1996 م، ص 1043</ref> | ||
سالها پس از قیام «امیر عبدالقادر»، عالِم مذهبی شیخ «[[عبدالحمید بن بادیس]]» به همراه دوستش، [[شیخ بشیر ابراهیمی]] که او نیز روحانی بود تلاش کردند تا با تشکیل «[[ | سالها پس از قیام «امیر عبدالقادر»، عالِم مذهبی شیخ «[[عبدالحمید بن بادیس]]» به همراه دوستش، [[بشیر ابراهیمی|شیخ بشیر ابراهیمی]] که او نیز روحانی بود تلاش کردند تا با تشکیل «[[جمعیت علمای مسلمین الجزایر|جمعیة العلماء المسلمین]]» رهبری قیام ضد استعماری به دوش بکشند، هرچند مشی این دو بهویژه [[عبدالحمید بن بادیس|بنبادیس]] بیشتر بر پایه آگاهیبخشی و فعالیتهای فرهنگی استوار بود اما بهتدریج به حوزههای سیاسی وارد شد بهگونهای برخی از اعضای این گروه با تبعیت از آراء و تفکرات [[ابن تیمیه|ابنتیمیه]] و شاگردان [[محمد عبده|شیخ محمد عبده]] همانند [[رشید رضا|محمد رشید رضا]] و گروه «انصار اصلاحات در جهان اسلام» به رهبری «شکیب ارسلان»، دست به فعالیتهای مسلحانه در [[الجزایر]] زدند. <ref>حسن سید سلیمان، اسلام سیاسی در [[الجزایر]]، سند چاپ شده در کتاب اسلام در آفریقا (مدثر عبدالرحیم و التیجانی عبدالقادر، موسسه دارالحکمة للطباعة و النشر المحدوده، خرطوم، 1992 م، ص 79 – 82</ref> | ||
این جمعیت درنهایت نیز با گروههای سیاسی و مسلح ضد [[استعمار]] مانند «[[جبهه آزادیبخش ملی]]» ائتلاف نمود و به ابقای نقش برجستهای در جنگ هشتساله (1954 – 1962) علیه [[فرانسه]] پرداخت. | این جمعیت درنهایت نیز با گروههای سیاسی و مسلح ضد [[استعمار]] مانند «[[جبهه آزادیبخش ملی الجزایر|جبهه آزادیبخش ملی]]» ائتلاف نمود و به ابقای نقش برجستهای در جنگ هشتساله (1954 – 1962) علیه [[فرانسه]] پرداخت. | ||
با پیروزی انقلاب 1962 میتوان گفت که مرحله نخست حرکتها و جنبشهای اسلامی به بار نشست اما این پایانی بر جنبشهای اسلامی در این کشور نبود زیرا به دنبال قدرت گرفتن انقلابیون و انحصارطلبی ملیگراها در تسهیم قدرت و محدودیتهای بسیار برای نقشآفرینی جریانهای اسلامگرا، بار دیگر جنبشهای اسلامی شکل گرفتند با این تفاوت که این بار مبارزه برای بیرون راندن [[استعمار]] و به دست آوردن استقلال نبود بلکه تلاش برای جلوگیری از استبداد و حاکم کردن اهداف واقعی انقلاب بود که مهمترین آن را برابری، عدالت اجتماعی و اجرای احکام اسلامی تشکیل میداد. | با پیروزی انقلاب 1962 میتوان گفت که مرحله نخست حرکتها و جنبشهای اسلامی به بار نشست اما این پایانی بر جنبشهای اسلامی در این کشور نبود زیرا به دنبال قدرت گرفتن انقلابیون و انحصارطلبی ملیگراها در تسهیم قدرت و محدودیتهای بسیار برای نقشآفرینی جریانهای اسلامگرا، بار دیگر جنبشهای اسلامی شکل گرفتند با این تفاوت که این بار مبارزه برای بیرون راندن [[استعمار]] و به دست آوردن استقلال نبود بلکه تلاش برای جلوگیری از استبداد و حاکم کردن اهداف واقعی انقلاب بود که مهمترین آن را برابری، عدالت اجتماعی و اجرای احکام اسلامی تشکیل میداد. | ||
حرکت جدی و سازمانیافته جریانهای اسلامگرا پس از انقلاب از دهه 80 میلادی شکل گرفت که بار عمده آن را احزاب جدید اسلامگرا به دوش کشیدند. | حرکت جدی و سازمانیافته جریانهای اسلامگرا پس از انقلاب از دهه 80 میلادی شکل گرفت که بار عمده آن را احزاب جدید اسلامگرا به دوش کشیدند. | ||
=اصول، مبانی و اهداف= | == اصول، مبانی و اهداف == | ||
برای بررسی ریشهها، اصول و اهداف جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] توجه به یک موضوع اهمیت بسیار دارد و آن اینکه جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] را باید در دو برهه تاریخی از هم جدا کرد. نخست دوران پیش از انقلاب؛ در این دوران فلسفه شکلگیری جنبشهای اسلامی و به دنبال آن حرکتهای ملیگرایانه متأثر از موضوع استعمار بوده و هدف اصلی همه جنبشهای مردمی اعم از اسلامگرا و ملیگرا کسب استقلال بود. | برای بررسی ریشهها، اصول و اهداف جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] توجه به یک موضوع اهمیت بسیار دارد و آن اینکه جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] را باید در دو برهه تاریخی از هم جدا کرد. نخست دوران پیش از انقلاب؛ در این دوران فلسفه شکلگیری جنبشهای اسلامی و به دنبال آن حرکتهای ملیگرایانه متأثر از موضوع استعمار بوده و هدف اصلی همه جنبشهای مردمی اعم از اسلامگرا و ملیگرا کسب استقلال بود. | ||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
«عبدالقادر» نگرشی کاملاً دینی به مبارزه داشت و شعارها و اصول خود را بر اصول مذهبی استوار ساخته بود. او بر این باور بود که دشمنان [[الجزایر]]، خصوصاً فرانسویها کافران حربی هستند و برای مقابله با آنها تنها دو راه بیشتر وجود ندارد یا پیروزی یا شهادت. <ref>امیر عبدالقادر الجزایری، فرهنگنامه علمای مجاهد: http://daneshnameh.irdc.ir/?p=167</ref> | «عبدالقادر» نگرشی کاملاً دینی به مبارزه داشت و شعارها و اصول خود را بر اصول مذهبی استوار ساخته بود. او بر این باور بود که دشمنان [[الجزایر]]، خصوصاً فرانسویها کافران حربی هستند و برای مقابله با آنها تنها دو راه بیشتر وجود ندارد یا پیروزی یا شهادت. <ref>امیر عبدالقادر الجزایری، فرهنگنامه علمای مجاهد: http://daneshnameh.irdc.ir/?p=167</ref> | ||
البته [[عبدالحمید بن بادیس|شیخ عبدالحمیدبن بادیس]]، رهبر [[جمعیت علمای مسلمان الجزایر]] – و دومین رهبر مذهبی ضداستعماری پس از امیر عبدالقادر – ضمن تکیه بر دین مقدس اسلام برای احیای مجدد [[الجزایر]] بر اساس تعالیم وحی و کسب استقلال این کشور سعی کرد نگرش ملیگرایانه را نیز در اقدام خود لحاظ کند.<ref>حسن سید سلیمان؛ پیشین</ref> | البته [[عبدالحمید بن بادیس|شیخ عبدالحمیدبن بادیس]]، رهبر [[جمعیت علمای مسلمین الجزایر|جمعیت علمای مسلمان الجزایر]] – و دومین رهبر مذهبی ضداستعماری پس از امیر عبدالقادر – ضمن تکیه بر دین مقدس اسلام برای احیای مجدد [[الجزایر]] بر اساس تعالیم وحی و کسب استقلال این کشور سعی کرد نگرش ملیگرایانه را نیز در اقدام خود لحاظ کند.<ref>حسن سید سلیمان؛ پیشین</ref> | ||
بن بادیس در مقابل فرانسویها که اشغال صدمین سالگرد [[الجزایر]] را در سال 1930 جشن و [[زبان عربی]] را ملغی اعلام کرده بود، شعار «[[الجزایر]] وطن من، اسلام دین من و عربی زبان من» را مطرح کرد. وی ابتدا اقدام به تأسیس صدها مدرسه آزاد کرد که در آن زبان عربی، علوم دینی و علوم جدید تدریس میشد. | بن بادیس در مقابل فرانسویها که اشغال صدمین سالگرد [[الجزایر]] را در سال 1930 جشن و [[زبان عربی]] را ملغی اعلام کرده بود، شعار «[[الجزایر]] وطن من، اسلام دین من و عربی زبان من» را مطرح کرد. وی ابتدا اقدام به تأسیس صدها مدرسه آزاد کرد که در آن زبان عربی، علوم دینی و علوم جدید تدریس میشد. | ||
(محمد ابراهیم و دیگران؛ [[جبهه نجات اسلامی]] [[الجزایر]]، مؤسسه مطالعات اندیشهسازان نور، 1385) توجه به سخنان بنبادیس نشان میدهد که وی همزمان هم دغدغه دین دارد و هم برای حفظ زبان عربی که در واقع بخشی از هویت ملی است مبارزه میکند. | (محمد ابراهیم و دیگران؛ [[جبهه نجات اسلامی]] [[الجزایر]]، مؤسسه مطالعات اندیشهسازان نور، 1385) توجه به سخنان بنبادیس نشان میدهد که وی همزمان هم دغدغه دین دارد و هم برای حفظ زبان عربی که در واقع بخشی از هویت ملی است مبارزه میکند. | ||
در واقع برای [[بن بادیس]]، عربیت و [[اسلام]] دو روی سکه [[الجزایر]] مستقل بود. موضعگیریهای سیاسی بنبادیس در سالهای آخر زندگی، به ویژه از 1356 ق به بعد، انعطافناپذیر شد و به مبارزه مسلحانه گرایش یافت؛ بنا به گفته یکی از شاگردانش، بر آن بود که به محض اعلام جنگ ایتالیا به [[فرانسه]]، قیام خود را آغاز کند. <ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 3: 83 – 85</ref> در دوره پیش از انقلاب جریانهای سنتی اسلامی با تأسی از آموزههای دینی و تأثیرپذیری از شخصیتهای متفکر جهان عرب همچون [[حسن البنا|حسنالبنا]]، [[محمد عبده]] و [[رشید رضا]] تمام تلاششان خارج شدن از استبداد و [[استعمار]] بوده است؛ همین موضوع – یعنی حضور پررنگ [[استعمار]] بیگانه که همزمان دین و هویت ملی الجزایریها را نشانه گرفته بود – دلیل اصلی ظهور و بروز جنبشهای اسلامی شد. در همین امتداد هدف اصلی جنبشهای اسلامی مردم [[الجزایر]]، کسب استقلال از طریق مبارزه مسلحانه و جهاد علیه استعمار [[فرانسه]] و حفظ و احیاء دین بود. | در واقع برای [[عبدالحمید بن بادیس|بن بادیس]]، عربیت و [[اسلام]] دو روی سکه [[الجزایر]] مستقل بود. موضعگیریهای سیاسی بنبادیس در سالهای آخر زندگی، به ویژه از 1356 ق به بعد، انعطافناپذیر شد و به مبارزه مسلحانه گرایش یافت؛ بنا به گفته یکی از شاگردانش، بر آن بود که به محض اعلام جنگ ایتالیا به [[فرانسه]]، قیام خود را آغاز کند. <ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 3: 83 – 85</ref> در دوره پیش از انقلاب جریانهای سنتی اسلامی با تأسی از آموزههای دینی و تأثیرپذیری از شخصیتهای متفکر جهان عرب همچون [[حسن البنا|حسنالبنا]]، [[محمد عبده]] و [[رشید رضا]] تمام تلاششان خارج شدن از استبداد و [[استعمار]] بوده است؛ همین موضوع – یعنی حضور پررنگ [[استعمار]] بیگانه که همزمان دین و هویت ملی الجزایریها را نشانه گرفته بود – دلیل اصلی ظهور و بروز جنبشهای اسلامی شد. در همین امتداد هدف اصلی جنبشهای اسلامی مردم [[الجزایر]]، کسب استقلال از طریق مبارزه مسلحانه و جهاد علیه استعمار [[فرانسه]] و حفظ و احیاء دین بود. | ||
این رویکرد را به خوبی میتوان در اعلامیه [[طرابلس]] که اندک زمانی پیش از استقلال [[الجزایر]] صادر شد، مشاهده کرد: «فرهنگ [[الجزایر]]، فرهنگی ملی خواهد بود که براساس [[زبان عربی]] بنا نهاده شده است و دین اسلام از کلیه بدعتها و خرافهگراییهایی که باعث آسیب رساندن به ساحت قدسی آن میگردد، مبری است و این اندیشه الهی در چارچوب فرهنگ و شخصیت متبلور خواهد شد.» <ref>مجله البیان: شماره 23، 48 (پرونده حوادث الجزایر)</ref> | این رویکرد را به خوبی میتوان در اعلامیه [[طرابلس]] که اندک زمانی پیش از استقلال [[الجزایر]] صادر شد، مشاهده کرد: «فرهنگ [[الجزایر]]، فرهنگی ملی خواهد بود که براساس [[زبان عربی]] بنا نهاده شده است و دین اسلام از کلیه بدعتها و خرافهگراییهایی که باعث آسیب رساندن به ساحت قدسی آن میگردد، مبری است و این اندیشه الهی در چارچوب فرهنگ و شخصیت متبلور خواهد شد.» <ref>مجله البیان: شماره 23، 48 (پرونده حوادث الجزایر)</ref> | ||
خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
در یک جمعبندی کلی میتوان گفت به رغم تنوع بالا در میان جریانهای اسلامگرا در دوران پسا استقلال در [[الجزایر]] مبنا و انگیزه اصلی جنبشهای اسلامی را میتوان تلاش برای بازگشت به اسلام و آموزههای اسلامی در عرصههای مختلف دانست. این مبانی در اهداف گروهها و احزاب اسلامگرا که همان تلاش سخت و نرم در دو جبهه مبارزات مسلحانه – تا پیش از دهه 90 میلادی – و مبارزات سیاسی در قالب رقابتهای انتخاباتی به ویژه انتخابات پارلمانی برای کسب قدرت و در نهایت استقرار حکومتی دینی تجلی یافته است. به گونهای که عباس مدنی پس از پیروزی در انتخابات سال 1992 به صراحت از برنامههای حزب برای استقرار حکومتی دینی مشابه آنچه در [[ایران]] رخ داده است سخن گفت. <ref>جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی؛ چرایی و چگونگی رخداد آن، نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاهها، قم، 1378، ص 213</ref> | در یک جمعبندی کلی میتوان گفت به رغم تنوع بالا در میان جریانهای اسلامگرا در دوران پسا استقلال در [[الجزایر]] مبنا و انگیزه اصلی جنبشهای اسلامی را میتوان تلاش برای بازگشت به اسلام و آموزههای اسلامی در عرصههای مختلف دانست. این مبانی در اهداف گروهها و احزاب اسلامگرا که همان تلاش سخت و نرم در دو جبهه مبارزات مسلحانه – تا پیش از دهه 90 میلادی – و مبارزات سیاسی در قالب رقابتهای انتخاباتی به ویژه انتخابات پارلمانی برای کسب قدرت و در نهایت استقرار حکومتی دینی تجلی یافته است. به گونهای که عباس مدنی پس از پیروزی در انتخابات سال 1992 به صراحت از برنامههای حزب برای استقرار حکومتی دینی مشابه آنچه در [[ایران]] رخ داده است سخن گفت. <ref>جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی؛ چرایی و چگونگی رخداد آن، نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاهها، قم، 1378، ص 213</ref> | ||
=دلایل شکلگیری مبارزات= | == دلایل شکلگیری مبارزات == | ||
در نگاهی کلان باید گفت که مبارزات سیاسی معاصر مردم [[الجزایر]] دو انگیزه اصلی داشته است؛ نخست بیرون راندن استعمارگران و دوم مبارزه برای بازگرداندن اصول اسلامی به صحنه مدیریت جامعه پس از خارج کردن استعمارگران و پیروزی انقلاب. نکته قابلتوجه در مبارزات مردم [[الجزایر]]، ماهیت اسلامی آن است. «[[اسلام]] بود که یکصد و پنجاه سال، در [[الجزایر]] مبارزه کرد و هم او بود که ریشههای عربیت را در آن سرزمین پابرجا نگه داشت... و تنها به این وسیله بود که روح مقاومت، در [[الجزایر]] زنده ماند.» | در نگاهی کلان باید گفت که مبارزات سیاسی معاصر مردم [[الجزایر]] دو انگیزه اصلی داشته است؛ نخست بیرون راندن استعمارگران و دوم مبارزه برای بازگرداندن اصول اسلامی به صحنه مدیریت جامعه پس از خارج کردن استعمارگران و پیروزی انقلاب. نکته قابلتوجه در مبارزات مردم [[الجزایر]]، ماهیت اسلامی آن است. «[[اسلام]] بود که یکصد و پنجاه سال، در [[الجزایر]] مبارزه کرد و هم او بود که ریشههای عربیت را در آن سرزمین پابرجا نگه داشت... و تنها به این وسیله بود که روح مقاومت، در [[الجزایر]] زنده ماند.» | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
آنچه واقعیتهای تاریخی انقلاب [[الجزایر]] نشان میدهد این است که در حرکتهای ضداستعماری عامل اصلی و رهبران جنبش همگی متأثر از اسلام بودهاند. جریان اسلامگرا حتی پس از پیروزی انقلاب نیز رهبر اصلی مبارزات در [[الجزایر]] بوده است. | آنچه واقعیتهای تاریخی انقلاب [[الجزایر]] نشان میدهد این است که در حرکتهای ضداستعماری عامل اصلی و رهبران جنبش همگی متأثر از اسلام بودهاند. جریان اسلامگرا حتی پس از پیروزی انقلاب نیز رهبر اصلی مبارزات در [[الجزایر]] بوده است. | ||
=مؤلفههای مقاومت= | == مؤلفههای مقاومت == | ||
=== یکم. مؤلفههای داخلی === | ==== یکم. مؤلفههای داخلی ==== | ||
جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] تا پیش از انقلاب 1962 تماماً متأثر از حضور نیروهای بیگانه در کشورشان بودند؛ تا این تاریخ، مردم همه مشکلات و بحرانهای داخلی را حاصل [[استعمار]] بیگانه میدانستند به همین دلیل جنبشهای اسلامی پیش از انقلاب در [[الجزایر]] هیچکدام مبتنی بر مؤلفههای داخلی شکل نگرفتند؛ اما با پیروزی انقلاب بهنوعی موضوع بهطورکلی تغییر کرد و بیشترین سهم در بروز جنبشهای اسلامی جدید متأثر از اوضاع نابسامان داخلی هم از حیث بیتوجهی به خواستههای دینی و هم بیتوجهی به رفاه و نابرابریهای اجتماعی، فقدان آزادی و استبداد داخلی و فراموش کردن آرمانهای انقلاب بوده است. | جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] تا پیش از انقلاب 1962 تماماً متأثر از حضور نیروهای بیگانه در کشورشان بودند؛ تا این تاریخ، مردم همه مشکلات و بحرانهای داخلی را حاصل [[استعمار]] بیگانه میدانستند به همین دلیل جنبشهای اسلامی پیش از انقلاب در [[الجزایر]] هیچکدام مبتنی بر مؤلفههای داخلی شکل نگرفتند؛ اما با پیروزی انقلاب بهنوعی موضوع بهطورکلی تغییر کرد و بیشترین سهم در بروز جنبشهای اسلامی جدید متأثر از اوضاع نابسامان داخلی هم از حیث بیتوجهی به خواستههای دینی و هم بیتوجهی به رفاه و نابرابریهای اجتماعی، فقدان آزادی و استبداد داخلی و فراموش کردن آرمانهای انقلاب بوده است. | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
درواقع شکلگیری و تداوم نهضتهای اسلامی در [[الجزایر]] پس از انقلاب بهطور مستقیم متأثر از استبداد داخلی، حکومت بیپایان نظامیها و فقدان آزادیهای سیاسی و مذهبی بوده است. به همین دلیل میتوان مؤلفههای برشمرده شده را اصلیترین دلایل داخلی شکلگیری و تداوم جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] دانست. | درواقع شکلگیری و تداوم نهضتهای اسلامی در [[الجزایر]] پس از انقلاب بهطور مستقیم متأثر از استبداد داخلی، حکومت بیپایان نظامیها و فقدان آزادیهای سیاسی و مذهبی بوده است. به همین دلیل میتوان مؤلفههای برشمرده شده را اصلیترین دلایل داخلی شکلگیری و تداوم جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] دانست. | ||
=== دوم. مؤلفههای خارجی === | ==== دوم. مؤلفههای خارجی ==== | ||
بررسی نقش عوامل خارجی در نهضتهای اسلامی در [[الجزایر]] را در چند دوره و از چند منظر میتوان مورد توجه قرار داد. در نسل اول جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] جدای از نقشآفرینی عامل مستقیم خارجی یعنی [[استعمار]] با عنوان محرک اصلی، توجه به تأثیرگذاری جریانهای فکری و همچنین تحولات منطقهای و جهانی امری اجتنابناپذیر است. | بررسی نقش عوامل خارجی در نهضتهای اسلامی در [[الجزایر]] را در چند دوره و از چند منظر میتوان مورد توجه قرار داد. در نسل اول جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] جدای از نقشآفرینی عامل مستقیم خارجی یعنی [[استعمار]] با عنوان محرک اصلی، توجه به تأثیرگذاری جریانهای فکری و همچنین تحولات منطقهای و جهانی امری اجتنابناپذیر است. | ||
رهبران نسل اول جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] – مانند [[امیرعبدالقادر]] و بن بادیس و [[ابراهیمی]] – تأثیرپذیری مستقیمی از مکتب ضداستعماری مصر داشتهاند. آنها به شدت از افکار شخصیتی ضد استعماری و مذهبی مصری چون [[سید قطب]]، حسنالبنا ء و [[محمد عبده]] تأثیر پذیرفته و آن را سرلوحه کار خود قرار دادند. <ref>حسن سید سلیمان، اسلام سیاسی در الجزایر، سند چاپ شده در کتاب اسلام در آفریقا (مدثر عبدالرحیم و التیجانی عبدالقادر)، مؤسسه دارالحکمة للطباعة و النشر المحدوده، خرطوم، 1992 م، ص 80</ref> | رهبران نسل اول جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] – مانند [[امیرعبدالقادر]] و بن بادیس و [[ابراهیمی]] – تأثیرپذیری مستقیمی از مکتب ضداستعماری مصر داشتهاند. آنها به شدت از افکار شخصیتی ضد استعماری و مذهبی مصری چون [[سید قطب]]، حسنالبنا ء و [[محمد عبده]] تأثیر پذیرفته و آن را سرلوحه کار خود قرار دادند. <ref>حسن سید سلیمان، اسلام سیاسی در الجزایر، سند چاپ شده در کتاب اسلام در آفریقا (مدثر عبدالرحیم و التیجانی عبدالقادر)، مؤسسه دارالحکمة للطباعة و النشر المحدوده، خرطوم، 1992 م، ص 80</ref> | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
در اول نوامبر 1954 پسازآنکه دومین بیانیه نظامی جبهه آزادیبخش ملی از رادیو [[قاهره]] منتشر شد، آنها عملیات چریکی و مسلحانه را از کوههای «کابیلی» در [[الجزایر]] آغاز کردند. برای رزمندگان الجزایری منطقه «کابیلی» و مصر [[جمال عبدالناصر]] پناهگاه خوبی بود. | در اول نوامبر 1954 پسازآنکه دومین بیانیه نظامی جبهه آزادیبخش ملی از رادیو [[قاهره]] منتشر شد، آنها عملیات چریکی و مسلحانه را از کوههای «کابیلی» در [[الجزایر]] آغاز کردند. برای رزمندگان الجزایری منطقه «کابیلی» و مصر [[جمال عبدالناصر]] پناهگاه خوبی بود. | ||
همچنین مبارزه مردم ایران به رهبری [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]]، مبارزات مردم مصر به رهبری | همچنین مبارزه مردم ایران به رهبری [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]]، مبارزات مردم مصر به رهبری «جمال عبدالناصر» و برخی دیگر از کشورها برای استقلال و ملی کردن ثروت خود آموزش مهمی برای انقلابیون [[الجزایر]] بود. <ref>امیرحسین دهقان، انقلاب خونین در [[شمال آفریقا]]، روزنامه اعتماد ملی، 1388/04/14</ref> استقلال [[چین]] و [[هند]] - دو پرجمعیتترین کشور جهان – در روحیه مردم شمال آفریقا برای کسب استقلال اثر فراوانی گذاشت و آنها نیز درصدد کسب حقوق خود شدند. | ||
اینها درواقع اثرپذیری سلبی و ایجابی نسل اول جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] از عوامل خارجی بود اما نسل دوم جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] را شاید بتوان بیش از هر عامل دیگری متأثر از انقلاب اسلامی در [[ایران]] دانست. درواقع روح و هدفگذاری دور جدید قیام اسلامگرایان در [[الجزایر]] در دهه 90 میلادی – هرچند تسریعکننده آن فروریختن نظام دوقطبی و از بین رفتن بلوک شرق به رهبری شوروی سابق بود – بهشدت تحت تأثیر آموزههای انقلاب اسلامی 1979 قرار داشت. به عبارتی آنگاهکه انقلابیون [[ایران]] با پیروزی خود و تشکیل حکومت اسلامی نشان دادند که ایجاد حکومت دینی پایدار قابل تحقق است نسل جدید جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] نیز به این رویکرد متمایل گردیده و با دمیده شدن روح جدید در آن و تغییر شیوه مبارزه کوشید تا با پیروزی در انتخابات مجلس [[الجزایر]] بهسوی ایجاد حکومت اسلامی گام بردارد که با حضور و کودتای نظامیان ناکام ماند اما این باور و خواسته بیش از پیش تقویت شد. <ref>احمد موصلی، موسوعة الحرکات الاسلامیة فی الوطن العربی و ایران و ترکیا، مرکز دراسات الوحدة العربیه، بیروت 2004؛ صص 178 – 179</ref> | اینها درواقع اثرپذیری سلبی و ایجابی نسل اول جنبشهای اسلامی [[الجزایر]] از عوامل خارجی بود اما نسل دوم جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] را شاید بتوان بیش از هر عامل دیگری متأثر از انقلاب اسلامی در [[ایران]] دانست. درواقع روح و هدفگذاری دور جدید قیام اسلامگرایان در [[الجزایر]] در دهه 90 میلادی – هرچند تسریعکننده آن فروریختن نظام دوقطبی و از بین رفتن بلوک شرق به رهبری شوروی سابق بود – بهشدت تحت تأثیر آموزههای انقلاب اسلامی 1979 قرار داشت. به عبارتی آنگاهکه انقلابیون [[ایران]] با پیروزی خود و تشکیل حکومت اسلامی نشان دادند که ایجاد حکومت دینی پایدار قابل تحقق است نسل جدید جنبشهای اسلامی در [[الجزایر]] نیز به این رویکرد متمایل گردیده و با دمیده شدن روح جدید در آن و تغییر شیوه مبارزه کوشید تا با پیروزی در انتخابات مجلس [[الجزایر]] بهسوی ایجاد حکومت اسلامی گام بردارد که با حضور و کودتای نظامیان ناکام ماند اما این باور و خواسته بیش از پیش تقویت شد. <ref>احمد موصلی، موسوعة الحرکات الاسلامیة فی الوطن العربی و ایران و ترکیا، مرکز دراسات الوحدة العربیه، بیروت 2004؛ صص 178 – 179</ref> | ||
خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
شورشهایی که در سال گذشته، باعث برکناری رهبران [[تونس]]، [[مصر]]، [[لیبی]] و [[یمن]] شد و اکنون [[سوریه]] با آن درگیر است.» <ref>بهار عربی پشت دروازههای الجزایر»، خبرگزاری رویترز، روز سهشنبه 21 فوریه 2012 (2 اسفند 1390)</ref> | شورشهایی که در سال گذشته، باعث برکناری رهبران [[تونس]]، [[مصر]]، [[لیبی]] و [[یمن]] شد و اکنون [[سوریه]] با آن درگیر است.» <ref>بهار عربی پشت دروازههای الجزایر»، خبرگزاری رویترز، روز سهشنبه 21 فوریه 2012 (2 اسفند 1390)</ref> | ||
=تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر مبارزات الجزایریها= | == تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر مبارزات الجزایریها == | ||
[[انقلاب اسلامی ایران]] به سبب اهداف مشترکی که با بسیاری از جنبشهای اسلامیدارد همواره الگویی عمل پیش روی این جنبشها مطرح بوده است. | [[انقلاب اسلامی ایران]] به سبب اهداف مشترکی که با بسیاری از جنبشهای اسلامیدارد همواره الگویی عمل پیش روی این جنبشها مطرح بوده است. | ||
این تجانس توانسته است بر تفاوتهای مذهبی نیز چیره گردد. <ref>جان. ال اسپوزیتو، انقلاب اسلامی و بازتاب جهانی آن، دکتر محسن مدیر شانه چی، تهران، انتشارات بارز، سال 1382، چاپ اول، ص 325</ref> | این تجانس توانسته است بر تفاوتهای مذهبی نیز چیره گردد. <ref>جان. ال اسپوزیتو، انقلاب اسلامی و بازتاب جهانی آن، دکتر محسن مدیر شانه چی، تهران، انتشارات بارز، سال 1382، چاپ اول، ص 325</ref> | ||
خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
از حیث تأثیر ساختاری و الگوی نهادی نیز، جبهه نجات اسلامی [[الجزایر]] – به عنوان گروهی بسیار بانفوذ در بین مرد که کاملاً حامی [[جمهوری اسلامی ایران]] است شناخته میشود – بارها بر اینکه به دنبال تحقق مدلی چون حکومت جمهوری اسلامی در [[الجزایر]] است تأکید کرده است. <ref>جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی، پیشین</ref> | از حیث تأثیر ساختاری و الگوی نهادی نیز، جبهه نجات اسلامی [[الجزایر]] – به عنوان گروهی بسیار بانفوذ در بین مرد که کاملاً حامی [[جمهوری اسلامی ایران]] است شناخته میشود – بارها بر اینکه به دنبال تحقق مدلی چون حکومت جمهوری اسلامی در [[الجزایر]] است تأکید کرده است. <ref>جمعی از نویسندگان، انقلاب اسلامی، پیشین</ref> | ||
«جبهه نجات اسلامی» در سال 1991، اجازه شرکت در انتخابات پارلمان را پیدا کرد که با پیروزی قاطع، نزدیک 70 درصد کرسیهای مجلس را به دست آورد. در پی این پیروزی [[عباس مدنی]]، رهبر این حزب، تصریح کرد که میخواهیم حکومتی اسلامی شبیه به حکومت [[خمینی]] در [[ایران]] را تشکیل دهیم. بعد از این اظهارات که بیشتر شبیه یک عملیات انتحاری بود، بلافاصله ارتش [[الجزایر]] با جماعت همهجانبه [[آمریکا]] و [[اروپا]] کودتا کرد و عباس مدنی و دیگر اعضای این حزب را زندانی کردند. <ref>Ami Ayalon, Middle East Contemporary Survey, Volume 16 of MECS Series, The Moshe Dayan Center, 1995, p 194</ref> | «جبهه نجات اسلامی» در سال 1991، اجازه شرکت در انتخابات پارلمان را پیدا کرد که با پیروزی قاطع، نزدیک 70 درصد کرسیهای مجلس را به دست آورد. در پی این پیروزی [[عباس مدنی]]، رهبر این حزب، تصریح کرد که میخواهیم حکومتی اسلامی شبیه به حکومت [[سید روحالله موسوی خمینی|خمینی]] در [[ایران]] را تشکیل دهیم. بعد از این اظهارات که بیشتر شبیه یک عملیات انتحاری بود، بلافاصله ارتش [[الجزایر]] با جماعت همهجانبه [[آمریکا]] و [[اروپا]] کودتا کرد و عباس مدنی و دیگر اعضای این حزب را زندانی کردند. <ref>Ami Ayalon, Middle East Contemporary Survey, Volume 16 of MECS Series, The Moshe Dayan Center, 1995, p 194</ref> | ||
در همین راستا، برخی از دیگر جریانهای اسلامی الجزایر، پا را از این فراتر گذاشته و خواهان برپایی یک نظام اسلامی برپایه امت واحد مسلمان از [[خلیج فارس]] تا اقیانوس اطلس شدهاند. (مانند رابط الدعوه الاسلامیه در [[الجزایر]]).<ref>حمید احمدی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی در خاورمیانه عربی، مجموعه مقالات پیرامون جهان سوم، سفیر، تهران، 1369، صص 157 – 117</ref> | در همین راستا، برخی از دیگر جریانهای اسلامی الجزایر، پا را از این فراتر گذاشته و خواهان برپایی یک نظام اسلامی برپایه امت واحد مسلمان از [[خلیج فارس]] تا اقیانوس اطلس شدهاند. (مانند رابط الدعوه الاسلامیه در [[الجزایر]]).<ref>حمید احمدی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی در خاورمیانه عربی، مجموعه مقالات پیرامون جهان سوم، سفیر، تهران، 1369، صص 157 – 117</ref> | ||
خط ۱۶۸: | خط ۱۶۸: | ||
با خروج [[فرانسه]] از [[الجزایر]] و دستیابی به استقلال، ملیگراهایی که در رأس نهضت استقلالطلبانه قرار داشتند به قدرت رسیدند. ابتدا فرحت عباس به عنوان رییسجمهور برگزیده شد و احمدبن بلّا هم نخستوزیر شد. وی اعضای کابینه خود را از میان افسران سابق نهضت مقاومت برگزید. از همین نقطه بود که پروژه اسلامزدایی و حذف اسلامگرایان از عرصه قدرت سیاسی [[الجزایر]] پس از انقلابی خونینی کلید خورد. پس از اندکی بنبلّا به مقام ریاستجمهوری رسید. | با خروج [[فرانسه]] از [[الجزایر]] و دستیابی به استقلال، ملیگراهایی که در رأس نهضت استقلالطلبانه قرار داشتند به قدرت رسیدند. ابتدا فرحت عباس به عنوان رییسجمهور برگزیده شد و احمدبن بلّا هم نخستوزیر شد. وی اعضای کابینه خود را از میان افسران سابق نهضت مقاومت برگزید. از همین نقطه بود که پروژه اسلامزدایی و حذف اسلامگرایان از عرصه قدرت سیاسی [[الجزایر]] پس از انقلابی خونینی کلید خورد. پس از اندکی بنبلّا به مقام ریاستجمهوری رسید. | ||
اینان درصدد بودند تا جامعه نوین [[الجزایر]] را براساس اصول و مبانی سوسیالیسم بنا کنند. [[بن بلا]] از [[سوسیالیسم]] مارکسیستی طرفداری میکرد؛ اما جامعه آرمانی سرهنگ [[هواری بومدین]] که در این زمان نخستوزیر بود، براساس برداشتی دوگانه از سوسیالیسم و اسلام بود. این اختلاف عقیده باعث شد که بومدین در سال 1965 با یک کودتای ناگهانی بن بلّا را از قدرت برکنار و خود در مسند قدرت قرار گیرد. | اینان درصدد بودند تا جامعه نوین [[الجزایر]] را براساس اصول و مبانی سوسیالیسم بنا کنند. [[احمد بن بلا|بن بلا]] از [[سوسیالیسم]] مارکسیستی طرفداری میکرد؛ اما جامعه آرمانی سرهنگ [[بو مدین هواری|هواری بومدین]] که در این زمان نخستوزیر بود، براساس برداشتی دوگانه از سوسیالیسم و اسلام بود. این اختلاف عقیده باعث شد که بومدین در سال 1965 با یک کودتای ناگهانی بن بلّا را از قدرت برکنار و خود در مسند قدرت قرار گیرد. | ||
بومدین تا زمانی که بر سر کار بود با قدرت و اقتدار کامل، یکهتاز میدان سیاست و حاکمیت آن کشور بود. <ref>اوضاع معاصر کشورهای اسلامی، جاسم مرغی، ص 43 – 44</ref> | بومدین تا زمانی که بر سر کار بود با قدرت و اقتدار کامل، یکهتاز میدان سیاست و حاکمیت آن کشور بود. <ref>اوضاع معاصر کشورهای اسلامی، جاسم مرغی، ص 43 – 44</ref> | ||
واقعیت آن است که جنبش اسلامی در [[الجزایر]] بعد از پیروزی، از مسیر اصلی خود منحرف شد و جبهه آزادیبخش ملی – که به عنوان حزب پیروز در جنگ با فرانسویها قدرت را به دست گرفت – در مدت چهاردهه حکومت، آرمانهای اسلامی خود را فراموش کرد و [[الجزایر]] را به سوی برقراری یک حکومت مستبد غیردینی سوق داد. | واقعیت آن است که جنبش اسلامی در [[الجزایر]] بعد از پیروزی، از مسیر اصلی خود منحرف شد و جبهه آزادیبخش ملی – که به عنوان حزب پیروز در جنگ با فرانسویها قدرت را به دست گرفت – در مدت چهاردهه حکومت، آرمانهای اسلامی خود را فراموش کرد و [[الجزایر]] را به سوی برقراری یک حکومت مستبد غیردینی سوق داد. | ||
هنگامی که [[هواری بومدین]] به مقام ریاستجمهوری رسید (1965 – 1978) دولتی مرکب از نخبگان نظامی، حزبی و تکنوکراتها تشکیل داد. | هنگامی که [[بو مدین هواری|هواری بومدین]] به مقام ریاستجمهوری رسید (1965 – 1978) دولتی مرکب از نخبگان نظامی، حزبی و تکنوکراتها تشکیل داد. | ||
ایدئولوژی بومدین ترکیبی از سوسیالیسم، [[ناسیونالیسم]] و اسلام بود. «بومدین» میخواست برای [[الجزایر]] هویتی جدید بسازد تا براساس آن، هم [[فرانسه]] دوستان، هم عرب دوستان و هم اسلامگرایان را خشنود سازد و آن ایجاد الجزایری با اصول عربی و اسلامی و محتوای غیرمذهبی بود. <ref>هرایر دکمجیان، جنبشهای اسلامی معاصر در جهان عرب، مترجم: حمید احمدی، چاپ سوم، انتشارات کیهان، تهران، 1377، ص 369</ref> | ایدئولوژی بومدین ترکیبی از سوسیالیسم، [[ناسیونالیسم]] و اسلام بود. «بومدین» میخواست برای [[الجزایر]] هویتی جدید بسازد تا براساس آن، هم [[فرانسه]] دوستان، هم عرب دوستان و هم اسلامگرایان را خشنود سازد و آن ایجاد الجزایری با اصول عربی و اسلامی و محتوای غیرمذهبی بود. <ref>هرایر دکمجیان، جنبشهای اسلامی معاصر در جهان عرب، مترجم: حمید احمدی، چاپ سوم، انتشارات کیهان، تهران، 1377، ص 369</ref> | ||
خط ۱۷۹: | خط ۱۷۹: | ||
این وضعیت برای ملت [[الجزایر]] قابل تحمل نبود و مخالفت با سیاستهای دولت روز به روز افزایش یافت. وضعیت سیاسی و اجتماعی [[الجزایر]] در دهه 80 که همزمان با ریاستجمهوری «[[شاذلی بن جدید]]» بود وارد مرحله تازهای شد و اسلامگرایان با تشکیل «جبهه نجات اسلامی [[الجزایر]]» در سال 1989، مبارزات خود را برای تشکیل حکومت اسلامی در [[الجزایر]] آغاز نمودند.<ref>عبدالوهاب فراتی، پیشین</ref> | این وضعیت برای ملت [[الجزایر]] قابل تحمل نبود و مخالفت با سیاستهای دولت روز به روز افزایش یافت. وضعیت سیاسی و اجتماعی [[الجزایر]] در دهه 80 که همزمان با ریاستجمهوری «[[شاذلی بن جدید]]» بود وارد مرحله تازهای شد و اسلامگرایان با تشکیل «جبهه نجات اسلامی [[الجزایر]]» در سال 1989، مبارزات خود را برای تشکیل حکومت اسلامی در [[الجزایر]] آغاز نمودند.<ref>عبدالوهاب فراتی، پیشین</ref> | ||
=مهمترین احزاب و جریانهای سیاسی اسلامگرا= | == مهمترین احزاب و جریانهای سیاسی اسلامگرا == | ||
== یکم. پیش از انقلاب == | === یکم. پیش از انقلاب === | ||
در این دوره میتوان [[جمعیت علمای | در این دوره میتوان [[جمعیت علمای مسلمین الجزایر|جمعیت علمای مسلمین]] را مهمترین این حرکات دانست. این جنبش در سال 1936 توسط شیخ «[[عبدالحمید بن بادیس]]» در [[الجزیره]] پایتخت [[الجزایر]] تأسیس شد. «بن بادیس» در مقابل فرانسویها که اشغال صدمین سالگرد [[الجزایر]] را در سال 1930 جشن و [[زبان عربی]] را ملغی کرده بود، شعار «[[الجزایر]] وطن من. اسلام دین من و عربی زبان من» را مطرح کرد. | ||
وی روش «[[محمد عبده]]» در [[مصر]] را در محقق ساختن نهضت اسلامی از طریق اصلاحات دینی دنبال نمود و ابتدا اقدام به تأسیس صدها مدرسه آزاد کرد که در آن [[زبان عربی]]، علوم دینی و علوم جدید از قسطنطنیه در شرق تا تلمسان در غرب تدریس میشد. بن بادیس چند روزنامه نیز تأسیس کرد و باشگاههای متعددی ساخت. سرانجام استعمارگران فرانسوی او را به اتهام تبلیغات کمونیستی تبعید کردند. | وی روش «[[محمد عبده]]» در [[مصر]] را در محقق ساختن نهضت اسلامی از طریق اصلاحات دینی دنبال نمود و ابتدا اقدام به تأسیس صدها مدرسه آزاد کرد که در آن [[زبان عربی]]، علوم دینی و علوم جدید از قسطنطنیه در شرق تا تلمسان در غرب تدریس میشد. بن بادیس چند روزنامه نیز تأسیس کرد و باشگاههای متعددی ساخت. سرانجام استعمارگران فرانسوی او را به اتهام تبلیغات کمونیستی تبعید کردند. | ||
خط ۱۹۶: | خط ۱۹۶: | ||
این موضعگیری باعث شد که رئیسجمهور «بن بلا» خشمگین شده و شیخ را به دور ماندن از پایگاه خود مجبور سازد. «بن بلا» با صدور فرمانی، شیخ «بشیر ابراهیمی» را در یکی از عمارتهای بزرگ و موجود آن زمان با اقامت اجباری زیرنظر قرار داد. با تثبیت نظام تک حزبی در [[الجزایر]] در سال 1962 «جمعیت علمای مسلمین» نیز همچون احزاب دیگر از ادامه فعالیت سیاسی باز داشته شد. | این موضعگیری باعث شد که رئیسجمهور «بن بلا» خشمگین شده و شیخ را به دور ماندن از پایگاه خود مجبور سازد. «بن بلا» با صدور فرمانی، شیخ «بشیر ابراهیمی» را در یکی از عمارتهای بزرگ و موجود آن زمان با اقامت اجباری زیرنظر قرار داد. با تثبیت نظام تک حزبی در [[الجزایر]] در سال 1962 «جمعیت علمای مسلمین» نیز همچون احزاب دیگر از ادامه فعالیت سیاسی باز داشته شد. | ||
== دوم. پس از انقلاب == | === دوم. پس از انقلاب === | ||
پس از انقلاب [[الجزایر]] و با حاکم شدن نظام تک حزبی تا دهه 80 میلادی و اجرای سیاستهای شاذلیبن جدید هیچ حزب سیاسی اجازه فعالیت رسمی نداشت. با باز شدن فضای سیاسی در اواخر دهه 80 میلادی تاکنون بیش از 70 حزب وارد عرصه سیاسی [[الجزایر]] شدهاند. | پس از انقلاب [[الجزایر]] و با حاکم شدن نظام تک حزبی تا دهه 80 میلادی و اجرای سیاستهای شاذلیبن جدید هیچ حزب سیاسی اجازه فعالیت رسمی نداشت. با باز شدن فضای سیاسی در اواخر دهه 80 میلادی تاکنون بیش از 70 حزب وارد عرصه سیاسی [[الجزایر]] شدهاند. | ||
این احزاب برخی منحل شده و بسیاری نیز حزبهای منطقهای با دایره عمل محدود میباشند برای همین در اینجا چهار حزب اصلی مورد واکاوی قرار خواهند گرفت. در اینجا اشاره به این موضوع ضروری است که بیشتر حزبهای مؤثر کنونی [[الجزایر]] در واقع منشعب شده یا تأثیر پذیرفته از حزب ممنوع الفعالیت شده «جبهه نجات اسلامی» میباشند. | این احزاب برخی منحل شده و بسیاری نیز حزبهای منطقهای با دایره عمل محدود میباشند برای همین در اینجا چهار حزب اصلی مورد واکاوی قرار خواهند گرفت. در اینجا اشاره به این موضوع ضروری است که بیشتر حزبهای مؤثر کنونی [[الجزایر]] در واقع منشعب شده یا تأثیر پذیرفته از حزب ممنوع الفعالیت شده «جبهه نجات اسلامی» میباشند. | ||
===1. جبهه نجات اسلامی === | ==== 1. جبهه نجات اسلامی ==== | ||
«جبهه نجات اسلامی» جنبشی اسلامی با رویکرد سلفی (بازگشت به اسلام) است. به اعتقاد رهبران این جبهه، اسلام تنها راه اصلاح جامعه و نجات [[الجزایر]] از بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و استعمار فکری و فرهنگی و عامل بقای اصالت ملت مسلمان [[الجزایر]] پس از 132 سال اشغال و استعمار است. | «جبهه نجات اسلامی» جنبشی اسلامی با رویکرد سلفی (بازگشت به اسلام) است. به اعتقاد رهبران این جبهه، اسلام تنها راه اصلاح جامعه و نجات [[الجزایر]] از بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و استعمار فکری و فرهنگی و عامل بقای اصالت ملت مسلمان [[الجزایر]] پس از 132 سال اشغال و استعمار است. | ||
رهبران جبهه نجات اسلامی با تکیه بر مبنای اسلامی به مبارزه با پدیده غربزدگی و فرانسهگرایی و انجام اصلاحات دینی، سیاسی و اجتماعی پرداختند. <ref>حسن سیدسلیمان، پیشین</ref> | رهبران جبهه نجات اسلامی با تکیه بر مبنای اسلامی به مبارزه با پدیده غربزدگی و فرانسهگرایی و انجام اصلاحات دینی، سیاسی و اجتماعی پرداختند. <ref>حسن سیدسلیمان، پیشین</ref> | ||
خط ۲۲۵: | خط ۲۲۵: | ||
<ref>مؤسسه مطالعات و تحقیقات یافا، انقلاب اسلامی الجزایر، پیشین</ref> | <ref>مؤسسه مطالعات و تحقیقات یافا، انقلاب اسلامی الجزایر، پیشین</ref> | ||
===2. جنبش جامعه صلح === | ==== 2. جنبش جامعه صلح ==== | ||
همفکران شیخ محفوظ نحناح پس از تلاشهیا مستمر در آشتی میان احزاب اسلامی، در تاریخ 6 دسامبر 1990 اقدام به تأسیس یک حزب سیاسی جدید به نام جنبش جامعه صلح (حماس) کردند. | همفکران شیخ محفوظ نحناح پس از تلاشهیا مستمر در آشتی میان احزاب اسلامی، در تاریخ 6 دسامبر 1990 اقدام به تأسیس یک حزب سیاسی جدید به نام جنبش جامعه صلح (حماس) کردند. | ||
خط ۲۴۹: | خط ۲۴۹: | ||
در این گردهمایی کلیه روشهای مشارکت سیاسی و کیفیت میانجیگری برای خروج کشور از بحرانهای موجود مورد بحث و بررسی قرار گرفت. انتخابات ریاستجمهوری سال 1999 با حضور 7 کاندیدا برگزار شد، اما این در حالی بود که شیخ «محفوظ نحناح» با توجه به منافع عمومی و نه حزبی، علیرغم محرومیت از انتخابات، به تشکیل ائتلافی با احزاب هم رأی خود پرداخت. <ref>Jean-Noel Ferrié, “La parlementarisation de l’islam politique: la dynamique des modérés”, CERI, novembre-décembre 2006, http://www.ceri-sciencespo.com/cerifr/archive/2006.php</ref> این احزاب عبارت بودند از: جبهه آزادیبخش ملی، تجمع ملی دموکراتیک، جنبش النهضه، جنبش جامعه صلح. | در این گردهمایی کلیه روشهای مشارکت سیاسی و کیفیت میانجیگری برای خروج کشور از بحرانهای موجود مورد بحث و بررسی قرار گرفت. انتخابات ریاستجمهوری سال 1999 با حضور 7 کاندیدا برگزار شد، اما این در حالی بود که شیخ «محفوظ نحناح» با توجه به منافع عمومی و نه حزبی، علیرغم محرومیت از انتخابات، به تشکیل ائتلافی با احزاب هم رأی خود پرداخت. <ref>Jean-Noel Ferrié, “La parlementarisation de l’islam politique: la dynamique des modérés”, CERI, novembre-décembre 2006, http://www.ceri-sciencespo.com/cerifr/archive/2006.php</ref> این احزاب عبارت بودند از: جبهه آزادیبخش ملی، تجمع ملی دموکراتیک، جنبش النهضه، جنبش جامعه صلح. | ||
در انتخابات 1999 م شیخ «نحناح» - به دلیل هراس از به قدرت رسیدن سکولارها و بازگشت هرج و مرج و خشونت به الجزایر – به حمایت از [[عبدالعزیز بوتفلیقه]] پرداخت. در انتخابات پارلمانی و محلی سال 2002، جنبش جامعه صلح علیرغم فشارهایی که از جانب دیگر احزاب بر آن وارد میشد، موفق به جای دادن 38 نفر از اعضای خود در پارلمان الجزایر، 38 نفر در شورای شهرداریها و در حدود 1200 نفر در شورای محلی شد. در 19 ژوئن 2003 مؤسس جنبش جامعه صلح مبادرت به اتخاذ مواضعی کرد که برگرفته حوادث خونین [[فلسطین]]و [[عراق]]، پس از 11 سپتامبر 2001 بود. در هشتم اوت همان سال سومین گردهمایی جنبش برگزار و «شیخ ابوجره سلطانی» به عنوان جانشین شیخ «نحناح» برگزیده شد. | در انتخابات 1999 م شیخ «نحناح» - به دلیل هراس از به قدرت رسیدن سکولارها و بازگشت هرج و مرج و خشونت به الجزایر – به حمایت از [[عبدالعزیز بوتفلیقه]] پرداخت. در انتخابات پارلمانی و محلی سال 2002، جنبش جامعه صلح علیرغم فشارهایی که از جانب دیگر احزاب بر آن وارد میشد، موفق به جای دادن 38 نفر از اعضای خود در پارلمان الجزایر، 38 نفر در شورای شهرداریها و در حدود 1200 نفر در شورای محلی شد. در 19 ژوئن 2003 مؤسس جنبش جامعه صلح مبادرت به اتخاذ مواضعی کرد که برگرفته حوادث خونین [[فلسطین]] و [[عراق]]، پس از 11 سپتامبر 2001 بود. در هشتم اوت همان سال سومین گردهمایی جنبش برگزار و «شیخ ابوجره سلطانی» به عنوان جانشین شیخ «نحناح» برگزیده شد. | ||
سومین انتخابات ریاستجمهوری دمکراتیک الجزایر در هشتم آوریل 2004 برگزار شد. در این انتخابات مجلس شورای ملی ائتلاف حزبی خود را به ائتلاف برای انتخابات ریاستجمهوری تبدیل کرد که شامل «جبهه آزادیبخش ملی»، «جنبش جامعه صلح» و «تجمع ملی دموکراسی» بود. <ref>Amel Boubekeur, “Les partis islamistes algériens et la démocrativ: vers une professionnalisation politique?”, L’Année du Maghreb, IV | 2008, 219-238</ref> | سومین انتخابات ریاستجمهوری دمکراتیک الجزایر در هشتم آوریل 2004 برگزار شد. در این انتخابات مجلس شورای ملی ائتلاف حزبی خود را به ائتلاف برای انتخابات ریاستجمهوری تبدیل کرد که شامل «جبهه آزادیبخش ملی»، «جنبش جامعه صلح» و «تجمع ملی دموکراسی» بود. <ref>Amel Boubekeur, “Les partis islamistes algériens et la démocrativ: vers une professionnalisation politique?”, L’Année du Maghreb, IV | 2008, 219-238</ref> | ||
خط ۲۶۸: | خط ۲۶۸: | ||
هسته اولیه «جنبش النهضه» با عنوان یک جنبش سری در سال 1974 شکل گرفت و پس از اینکه در [[الجزایر]] فضای باز سیاسی به وجود آمد، به یک انجمن دارای ویژگی فرهنگی و اجتماعی و سپس به یک حزب سیاسی تبدیل شد. <ref> نسخه اینترنتی روزنامه نیویورک تایمز مورخ 12/25/2012: | هسته اولیه «جنبش النهضه» با عنوان یک جنبش سری در سال 1974 شکل گرفت و پس از اینکه در [[الجزایر]] فضای باز سیاسی به وجود آمد، به یک انجمن دارای ویژگی فرهنگی و اجتماعی و سپس به یک حزب سیاسی تبدیل شد. <ref> نسخه اینترنتی روزنامه نیویورک تایمز مورخ 12/25/2012: | ||
http://www.nytimes.com/2012/05/12/ world /Africa/Algerians-skeptical-of-election-results-favoring-party-in-power.html? r = 0 | http://www.nytimes.com/2012/05/12/ world /Africa/Algerians-skeptical-of-election-results-favoring-party-in-power.html? r = 0 | ||
Sur le concept d’échec de l’islam politique voir Olivier Roy, L’échec de I’islam politique, Paris, Seuil, 1992; Gilles Kepel, Jihad, expansion et déclin de l’islamisme, Gallimard, Paris,2000</ref> نخستین رهبر این حزب «لحبیب آدمی» بود که از طرفداران تشکیل حکومت اسلامی است. این حزب از نظر فکری متأثر از [[اخوانالمسلمین]] [[مصر]] است. این حزب در دورههای مختلف گفتگوهای [ملی] و دولت مشارکت داشت. «[[جنبش النهضه]]» همچنین گزینه آشتی ملی را پذیرفت و به خاطر آن مبارزه کرد و در برقراری ثبات در الجزایر سهیم بوده است. | Sur le concept d’échec de l’islam politique voir Olivier Roy, L’échec de I’islam politique, Paris, Seuil, 1992; Gilles Kepel, Jihad, expansion et déclin de l’islamisme, Gallimard, Paris,2000</ref> نخستین رهبر این حزب «لحبیب آدمی» بود که از طرفداران تشکیل حکومت اسلامی است. این حزب از نظر فکری متأثر از [[اخوان المسلمین|اخوانالمسلمین]] [[مصر]] است. این حزب در دورههای مختلف گفتگوهای [ملی] و دولت مشارکت داشت. «[[جنبش النهضه]]» همچنین گزینه آشتی ملی را پذیرفت و به خاطر آن مبارزه کرد و در برقراری ثبات در الجزایر سهیم بوده است. | ||
برنامههای سیاسی النهضه مبتنی بر تکمیل کردن اهداف بیانیه انقلاب آزادیبخش الجزایر در اول نوامبر است. به باور رهبران این حزب این بیانیه تاکنون حاکمیت الجزایر و استقلال آن را محقق کرده است اما این بیانیه خواهان تشکیل یک جمهوری دموکراتیک و اجتماعی دارای حاکمیت در چارچوب احکام و اصول اسلامی است و «جنبش النهضه» - با مرجعیت اسلامی – خود خواهان اسلام است و آن را الگویی در زندگی فردی و اجتماعی میداند که تمامی جنبههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه را در نظر دارد. | برنامههای سیاسی النهضه مبتنی بر تکمیل کردن اهداف بیانیه انقلاب آزادیبخش الجزایر در اول نوامبر است. به باور رهبران این حزب این بیانیه تاکنون حاکمیت الجزایر و استقلال آن را محقق کرده است اما این بیانیه خواهان تشکیل یک جمهوری دموکراتیک و اجتماعی دارای حاکمیت در چارچوب احکام و اصول اسلامی است و «جنبش النهضه» - با مرجعیت اسلامی – خود خواهان اسلام است و آن را الگویی در زندگی فردی و اجتماعی میداند که تمامی جنبههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه را در نظر دارد. | ||
خط ۲۷۸: | خط ۲۷۸: | ||
دبیرکل کنونی حزب «النهضه»، «فاتح ربیعی»، تلاش دارد تا از موج جدید اعتراضات در کشورش بهره برده و بار دیگر جایگاه حزب مطبوعش را بازیابی کند به همین دلیل پس از برگزاری انتخابات 2011 و پس از آنکه «ائتلاف سبز» - که النهضه یکی از اضلاع آن بود – نتوانست آراء قابل ملاحظهای بدست آورد مواضع تندی اتخاذ کرده و خواهان انحلال مجلس شد. «جنبش النهضه» الجزایر به واسطه قرابت فکریش با «اخوانالمسلمین» مصر امیدوار است بتواند در صورت وقوع انقلاب جدیدی در الجزایر به دنبال موج جدید بیداری ملتهای مسلمان در منطقه نقش محوری را ایفا کند. | دبیرکل کنونی حزب «النهضه»، «فاتح ربیعی»، تلاش دارد تا از موج جدید اعتراضات در کشورش بهره برده و بار دیگر جایگاه حزب مطبوعش را بازیابی کند به همین دلیل پس از برگزاری انتخابات 2011 و پس از آنکه «ائتلاف سبز» - که النهضه یکی از اضلاع آن بود – نتوانست آراء قابل ملاحظهای بدست آورد مواضع تندی اتخاذ کرده و خواهان انحلال مجلس شد. «جنبش النهضه» الجزایر به واسطه قرابت فکریش با «اخوانالمسلمین» مصر امیدوار است بتواند در صورت وقوع انقلاب جدیدی در الجزایر به دنبال موج جدید بیداری ملتهای مسلمان در منطقه نقش محوری را ایفا کند. | ||
===3. حزب جنبش اصلاح ملی === | ==== 3. حزب جنبش اصلاح ملی ==== | ||
عبدالله جابالله، پس از جدایی از حزب النهضه در سال 1999 به همراه دیگر همفکرانش «جنبش اصلاح ملی» را تأسیس کردند. در واقع جابالله که قصد داشت در انتخابات ریاستجمهوری این کشور شرکت کند با مخالفت اکثریت اعضای حزب روبهرو شد، او پس از کنارهگیری از حزب به همراه طرفدارانش، حزب جدید «جنبش اصلاح ملی» را در آستانه انتخابات ریاستجمهوری الجزایر در سال 1991 بنیان نهاد. گرچه «جابالله» با حمایت از سوی اعضای حزب جدید برای نامزدی ریاستجمهوری، نتوانست رأی لازم را کسب کند، اما اولین تجربه این حزب در انتخابات پارلمانی [[الجزایر]] موفقیتآمیز بود. آنها توانستند در انتخابات می 2002، چهل و سه کرسی به دست آورند. | عبدالله جابالله، پس از جدایی از حزب النهضه در سال 1999 به همراه دیگر همفکرانش «جنبش اصلاح ملی» را تأسیس کردند. در واقع جابالله که قصد داشت در انتخابات ریاستجمهوری این کشور شرکت کند با مخالفت اکثریت اعضای حزب روبهرو شد، او پس از کنارهگیری از حزب به همراه طرفدارانش، حزب جدید «جنبش اصلاح ملی» را در آستانه انتخابات ریاستجمهوری الجزایر در سال 1991 بنیان نهاد. گرچه «جابالله» با حمایت از سوی اعضای حزب جدید برای نامزدی ریاستجمهوری، نتوانست رأی لازم را کسب کند، اما اولین تجربه این حزب در انتخابات پارلمانی [[الجزایر]] موفقیتآمیز بود. آنها توانستند در انتخابات می 2002، چهل و سه کرسی به دست آورند. | ||
خط ۲۸۵: | خط ۲۸۵: | ||
«جنبش اصلاح ملی» که همانند حزب «النهضه» متأثر از تفکرات «[[اخوانالمسلمین]]» است از زمان تأسیس تلاش کرده تا زمینه وحدت احزاب اسلامگرا را فراهم کند به همین دلیل «جهید یونسی»، دبیر کل سابق این جنبش، به عنوان نماینده تمامی جریانهای اسلامی در انتخابات ریاستجمهوری سال 2009 الجزایر نامزد شد و در ادامه این تشکل نقش محوری در ایجاد ائتلاف «[[الجزایر]] سبز» برای ورود به انتخابات پارلمانی 2012 داشت. | «جنبش اصلاح ملی» که همانند حزب «النهضه» متأثر از تفکرات «[[اخوانالمسلمین]]» است از زمان تأسیس تلاش کرده تا زمینه وحدت احزاب اسلامگرا را فراهم کند به همین دلیل «جهید یونسی»، دبیر کل سابق این جنبش، به عنوان نماینده تمامی جریانهای اسلامی در انتخابات ریاستجمهوری سال 2009 الجزایر نامزد شد و در ادامه این تشکل نقش محوری در ایجاد ائتلاف «[[الجزایر]] سبز» برای ورود به انتخابات پارلمانی 2012 داشت. | ||
=نگاهی به وضعیت کنونی و آینده تحولات اسلامگرایی در الجزایر= | == نگاهی به وضعیت کنونی و آینده تحولات اسلامگرایی در الجزایر == | ||
مجاورت و هم مرزی الجزایر با تونس و لیبی – به عنوان دو کانون مهم انقلابهای عربی – بیش از هر عامل دیگری بر تحولات اخیر این کشور اثرگذار بوده است. علاوه بر این اعلان آغاز جریان اصلاحات در [[مراکش]] یعنی همسایه غربی و رقیب منطقهای [[الجزایر]] در شمال غرب آفریقا، در رویکردهای اخیر رهبران الجزیره بیتأثیر نبوده است. <ref>[[الجزایر]] در آزمون سخت اصلاحات، باشگاه اندیشه به آدرس اینترنتی: | مجاورت و هم مرزی الجزایر با تونس و لیبی – به عنوان دو کانون مهم انقلابهای عربی – بیش از هر عامل دیگری بر تحولات اخیر این کشور اثرگذار بوده است. علاوه بر این اعلان آغاز جریان اصلاحات در [[مراکش]] یعنی همسایه غربی و رقیب منطقهای [[الجزایر]] در شمال غرب آفریقا، در رویکردهای اخیر رهبران الجزیره بیتأثیر نبوده است. <ref>[[الجزایر]] در آزمون سخت اصلاحات، باشگاه اندیشه به آدرس اینترنتی: | ||
خط ۳۱۴: | خط ۳۱۴: | ||
[[رده:مقالهها]] | |||
[[رده:جریانها]] | [[رده:جریانها]] | ||
[[رده:جریانهای اسلامی]] | [[رده:جریانهای اسلامی]] | ||
[[رده:الجزایر]] | [[رده:الجزایر]] |