confirmed
۴٬۲۳۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
=جامعیت قرآن= | =جامعیت قرآن= | ||
جامعیّت قرآن یکی از مباحث اساسی و بنیادی در مسائل مختلف علوم قرآنی است. در تفسیر نیز در درک و فهم آیات قرآن نقش مهمّی دارد و یکی از مبانی تفسیر عصری تلقّی شده و پیش فرض و باور هر مفسّری بوده و قبول یا انکار جامعیّت قرآن توسط مفسّران، بیانگر مبنای تفسیری آنان در نگرش به قرآن کریم است. | جامعیّت قرآن یکی از مباحث اساسی و بنیادی در مسائل مختلف علوم قرآنی است. در تفسیر نیز در درک و فهم آیات قرآن نقش مهمّی دارد و یکی از مبانی تفسیر عصری تلقّی شده و پیش فرض و باور هر مفسّری بوده و قبول یا انکار جامعیّت قرآن توسط مفسّران، بیانگر مبنای تفسیری آنان در نگرش به قرآن کریم است. | ||
اصطلاح «جامعیّت» از واژگان نوظهور و نوساخته در حوزه علوم قرآنی و تفسیر قرآن است که در کتاب¬های پیشینیان اثری از کاربرد آن نمی توان یافت، بلکه این واژه از اصطلاحات جدیدی است که قرآن¬پژوهان و مفسّران معاصر غالبا در تفسیر آیات مربوط به قلمرو موضوعی قرآن به کار برده¬اند. البته بحث از قلمرو و دامنه موضوعی قرآن، مطلبی است که از قدیم مورد توجّه قرآن¬پژوهان و مفسران بوده است. از جمله سیوطی در «الاتقان فی علوم القرآن» در نوع شصت وپنج، فصلی را با عنوان «العلوم المستنبطه من القرآن» آورده و در آن به اثبات تنوّع علوم در قرآن پرداخته است | =مفهوم شناسی= | ||
اصطلاح «جامعیّت» از واژگان نوظهور و نوساخته در حوزه علوم قرآنی و تفسیر قرآن است که در کتاب¬های پیشینیان اثری از کاربرد آن نمی توان یافت، بلکه این واژه از اصطلاحات جدیدی است که قرآن¬پژوهان و مفسّران معاصر غالبا در تفسیر آیات مربوط به قلمرو موضوعی قرآن به کار برده¬اند. البته بحث از قلمرو و دامنه موضوعی قرآن، مطلبی است که از قدیم مورد توجّه قرآن¬پژوهان و مفسران بوده است. از جمله سیوطی در «الاتقان فی علوم القرآن» در نوع شصت وپنج، فصلی را با عنوان «العلوم المستنبطه من القرآن» آورده و در آن به اثبات تنوّع علوم در قرآن پرداخته است. در بین قرآن‌پژوهان معاصر آیت الله معرفت در جلد شش کتاب «التمهید فی علوم القرآن» در باب اعجاز علمی قرآن، مبحثی را با عنوان «هل القرآن مشتمل علی جمیع العلوم» بیان کرده است . در بین معاصران نیز، کتابهایی همچون جامعیّت قرآن توسط محمد علی ایازی و جامعیّت قرآن کریم توسط مصطفی کریمی، به رشته تحریر در آمده است. | |||
واژه «جامعیّت» از نظر ساختار صرفی، مصدر صناعی مرکب از اسم فاعل ثلاثی مجرد (جامع) از ماده «جَمَعَ، یَجمَعُ، جَمعا»، یای نسبت (ی) و تای مربوطه (ه) است. جَمع در لغت به پیوند دادن اجزای یک چیز، جمع کردن اشیاء پراکنده، و جامع به معنای گرد آورنده و فراگیرنده معنا شده و جامعیّت نیز در لغت در معانی وضع یا کیفیت جامع بودن، فراگیری و شمول و فراگیری آمده است | =معنای لغوی= | ||
واژه «جامعیّت» از نظر ساختار صرفی، مصدر صناعی مرکب از اسم فاعل ثلاثی مجرد (جامع) از ماده «جَمَعَ، یَجمَعُ، جَمعا»، یای نسبت (ی) و تای مربوطه (ه) است. جَمع در لغت به پیوند دادن اجزای یک چیز، جمع کردن اشیاء پراکنده، و جامع به معنای گرد آورنده و فراگیرنده معنا شده و جامعیّت نیز در لغت در معانی وضع یا کیفیت جامع بودن، فراگیری و شمول و فراگیری آمده است. | |||
رایج‌ترین و متداول‌ترین اصطلاح در منابع عربی که قرابت معنایی و ساختاری با واژه«جامعیّت» دارد، مصدر صناعی«شمولیّت» است که مرکب از مصدر ثلاثی مجرد (شمول) ماده« شَمِلَ- يَشمَلُ»، یای نسبت (ی) و تای مربوطه (ه) بوده که در لغت به معنای پوشاندن، عمومیّت احاطه کردن، معنا شده است. | |||
از این‌رو با توجه به ریشه و همچنین ساختار مصدر صناعی بودن دو واژه جامعیّت و شمولیّت؛ گردآورندگی و فراگیرندگی صحیح¬ترین معنا برای آن دو بوده با این تفاوت که از نظر استعمال، واژه جامعیّت غالبا در منابع فارسی و اصطلاح شمولیّت در منابع عربی کاربرد دارد. | |||
3-1-1-2. کاربردهای قرآنی | 3-1-1-2. کاربردهای قرآنی | ||
لفظ «جامعیّت» در آیات قرآن استعمال نشده، ولی ساختار اسم فاعل آن(جامع) در قرآن در سه مورد، به عنوان صفت خداوند متعال در آیات ﴿رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعاد﴾ (آل عمران: 9)؛ پروردگارا، بىترديد تو مردمان را در روزى كه هيچ ترديدى در آن نيست براى داورى گرد مىآورى. اين وعده خداست و قطعا خدا خلف وعده نمىكند.، ﴿...إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِينَ وَ الْكافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعا﴾ (نساء: 140)؛ ...قطعا خداوند منافقان و كافران را يكسره در دوزخ گرد مىآورد.، و به معنای امر مهمّ و جامع در آیه ﴿ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا كانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّى يَسْتَأْذِنُوه...﴾ (نور: 12)؛ مؤمنان راستين تنها كسانىاند كه به خدا و پيامبرش ايمان آوردهاند، و هنگامى كه با پيامبر بر سر كارى كه مربوط به جامعه اسلامى است گرد آمدهاند، پيش از آنكه از او اجازه بگيرند، از نزد وى بيرون نمىروند.، کاربرد داشته است. | لفظ «جامعیّت» در آیات قرآن استعمال نشده، ولی ساختار اسم فاعل آن(جامع) در قرآن در سه مورد، به عنوان صفت خداوند متعال در آیات ﴿رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعاد﴾ (آل عمران: 9)؛ پروردگارا، بىترديد تو مردمان را در روزى كه هيچ ترديدى در آن نيست براى داورى گرد مىآورى. اين وعده خداست و قطعا خدا خلف وعده نمىكند.، ﴿...إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِينَ وَ الْكافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعا﴾ (نساء: 140)؛ ...قطعا خداوند منافقان و كافران را يكسره در دوزخ گرد مىآورد.، و به معنای امر مهمّ و جامع در آیه ﴿ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا كانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّى يَسْتَأْذِنُوه...﴾ (نور: 12)؛ مؤمنان راستين تنها كسانىاند كه به خدا و پيامبرش ايمان آوردهاند، و هنگامى كه با پيامبر بر سر كارى كه مربوط به جامعه اسلامى است گرد آمدهاند، پيش از آنكه از او اجازه بگيرند، از نزد وى بيرون نمىروند.، کاربرد داشته است. | ||