قتیبه: تفاوت میان نسخه‌ها

دوران سیاسی قتیبة بن مسلم همزمان با خلافت عبدالملک بن مروان اموی شروع می‌گردد. قتیبه در زمان خلافت عبدالملک بن مروان به حکومت ری برگزیده شد.  وی در زمان حکومت ولید بن عبدالملک، توانست لیاقت خود را برای حکومت به حجاج بن یوسف ثقفی که حاکم عراق بود، نشان دهد و پس از آن حجاج بن یوسف وی را به حکومت منطقه بزرگ خراسان منصوب نمود.

از موارد حضور وی در کنار حجاج بن یوسف، حمایت قتیبه از حجاج در زمان شورش مردم بصره بود؛ وی در این ماجرا به همراه گروهی از بنی اعصر به حمایت از حجاج آمد و در جنگ با شورشیان، فرمانده جناح میمنه سپاه حجاج را به عهده داشت؛ به نظر می‌رسد که وی توانسته باشد، اعتماد حجاج را برای دریافت حکم امارت خراسان به وی نشان داده باشد. به علت این‌که خراسان از مناطق بسیار مهم ایران در آن زمان بود و از طرف شرق با کشورهای همسایه، هم‌مرز بود. قبل از قتیبه، مهلّب بن ابی‌صفره حاکم خراسان بود و پس از مرگش یزید پسر وی قرار بود به حکومت خراسان برسد؛ ولی حجاج بن یوسف وی را عزل کرد و قتیبة بن مسلم را به جای وی از ری به خراسان آورد و این منطقه را به وی سپرد؛ در هنگام عزیمت یزید از خراسان به سمت عراق، عبدالملک بن مروان از دنیا رفت؛ حجاج بن یوسف که از یزید دل خوشی نداشت، وی را دستگیر و زندانی نمود و اموالش را به تاراج برد و وی را نیز شکنجه نمود؛ یزید توانست از زندان حجاج بگریزد و به سلیمان پناه برد؛ به جهت حمایت‌های سلیمان از وی در نزد خلیفه ولید بن عبدالملک، ولید وی را عفو نمود و یزید از نزدیکان سلیمان شد. جایگزینی قتیبه به جای یزید بن مهلب موجب عداوت بین قتیبه و یزید گردید و باعث شد، یزید در زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک، از وی نزد خلیفه بدگویی نماید و منجر به عزل وی از خراسان گردد. درباره این موضوع با تفصیل بیشتری بحث خواهد گردید.

دوران فتوحات قتیبة بن مسلم شامل چندین مرحله است که وی در هر مرحله قسمتی از مناطق شرقی ایران را به تصرف خود درآورد و توانست در آخرین مرحله کشورگشایی خود به نزدیک چین برسد و برخی گفته‌اند حتی توانست برخی از مناطق چین را به تصرف خود نیز درآورد.  

همچنین آمده است که قتیبة بن مسلم با فیروز پسر کسری جنگ کرد و وی را شکست داد؛ سپس دختر وی شاه ‌آفرید را نزد حجاج فرستاد و حجاج نیز وی را نزد خلیفه ولید بن عبدالملک فرستاد.  آمده است یزید بن ولید بن عبدالملک پسر این مادر از خلیفه به نواده کسری بودن افتخار می‌کرد.

از دیگر اقدامات قتیبة بن مسلم در زمان حکومت بر خراسان، کشتن نیزک طرخان حاکم بادغیس بود که وی را پس از دادن امان در سال 91 هجری کشت.  نیزک طرخان مدت‌ها بود که از دست قتیبة بن مسلم فراری بود و واسطه دستگیری و کشتن وی سلیمان ناصح، مشاور قتیبه بود که از طرف وی به نیزک طرخان امان داد؛ ولی وقتی وی را به دربار قتیبه آوردند، قتیبة بن مسلم سه روز در انظار ظاهر نشد و در روز چهارم در دربار حاضر شد و گفت: «اگر تنها سه کلمه از عمر من باقی مانده باشد، من می‌گویم بکشیدش، بکشیدش، بکشیدش؛ سپس دستور داد نیزک طرخان و هفتصد نفر از افرادش را به تیغ جلاد سپارند و آن‌ها را گردن زدند.

ولید بن عبدالملک تصمیم داشت فرزند خود عبدالعزیز را به ولایتعهدی منصوب و برادرش سلیمان را از ولایتعهدی خلع نماید. از این تصمیم وی امرای عراق و فارس استقبال کردند و حمایت خود را اعلام نمودند. حجاج بن یوسف ثقفی، قتیبة بن مسلم باهلی، محمد بن قاسم ثقفی از جمله امرایی بودند که در این ماجرا، حمایت خود را از تصمیم خلیفه اعلام نمودند.  ولی عُمرِ خلیفه کفاف نداد و وی نتوانست سلیمان بن عبدالملک را از ولایتعهدی برکنار نماید و پسرش را به عنوان خلیفه بعدی معرفی کند. ولید بن عبدالملک در سال 96 هجری از دنیا رفت. برخی حمایت قتیبة بن مسلم در این ماجرا از تصمیم خلیفه و سعی وی در برکنار نمودن سلیمان بن عبدالملک (خلیفه بعدی) از ولایتعهدی را مهم‌ترین دلیل دشمنی سلیمان بن عبدالملک با وی می‌دانند که در سال 99 هجری منجر به قتل وی شد.

[http://pajoohe.ir/%D9%82%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A9-%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9-%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C__a-41952.aspx سایت پژوهه]