۸۸٬۱۲۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[مهدی موعود' به '[[حجت بن حسن (مهدی)') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات جریان | |||
| عنوان = دولت مهدیه | |||
| تصویر = محمد_احمد_المهدی.jpg | |||
| نام = | |||
| | | جمعیت = | ||
| | | رهبران = محمد احمد | ||
| | | اهداف = | ||
| | | اصول = | ||
| | | جهت‌گیری = | ||
| وضعیت اقتصادی = | |||
| نحوه تبلیغات = | |||
}} | |||
'''دولت مهدیه''' یک جنبش در [[سودان]] بر اساس دعوت به اسلام اولیه و احیای آن و توحید همراه با رفع ستم‌ها و استعمار مصری‌ها و اروپاییان و حکام محلیبوده است. | |||
''' | |||
== فعالیت‌ها و شکل‌گیری == | == فعالیت‌ها و شکل‌گیری == | ||
در مراحل آغازین این جنبش و با هدف گسترش آن و تعقیب اهداف مورد نظر، [[محمد احمد المهدی]] و همراهان او مردم را به اسلام اولیه و احیای آن و توحید همراه با رفع ستم‌ها و استعمار مصری‌ها و اروپاییان و حکام محلی دعوت می‌کردند. | در مراحل آغازین این جنبش و با هدف گسترش آن و تعقیب اهداف مورد نظر، [[محمد احمد المهدی]] و همراهان او مردم را به اسلام اولیه و احیای آن و توحید همراه با رفع ستم‌ها و استعمار مصری‌ها و اروپاییان و حکام محلی دعوت می‌کردند. | ||
و نوید تقسیم و یا مصادره اموال و املاک آنها و برقراری عدالت و مساوات و وحودت اسلامی و حکومت اسلامی بر مبنای قرآن و سنت را می‌دادند. | و نوید تقسیم و یا مصادره اموال و املاک آنها و برقراری عدالت و مساوات و وحودت اسلامی و حکومت اسلامی بر مبنای قرآن و سنت را می‌دادند. | ||
و درصدد رفع نابه‌سامانی‌های داخلی و بیرون راندن استعمارگران اروپایی بودند. در این راستا[[محمد احمد المهدی]] با آغاز جدی فعالیت جنبش در سال 1881 به عنوان امام و رهبر و به روایت برخی [[حجت بن حسن (مهدی)]] مردم سودان را به قیام فراخواند و توانست با جمع کردن نیروهای زیادی برای جنبش نهضت خود را آغاز نماید.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار،</ref | و درصدد رفع نابه‌سامانی‌های داخلی و بیرون راندن استعمارگران اروپایی بودند. در این راستا[[محمد احمد المهدی]] با آغاز جدی فعالیت جنبش در سال 1881 به عنوان امام و رهبر و به روایت برخی [[حجت بن حسن (مهدی)]] مردم سودان را به قیام فراخواند و توانست با جمع کردن نیروهای زیادی برای جنبش نهضت خود را آغاز نماید.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار،</ref> | ||
گسترش [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] نیز به این شکل بود که با شکست نیروهای [[مصر|مصری]] برای جلوگیری از پیوستن نیروهای دولتی و [[مصر|مصری]] که برای جلوگیری از پیوستن مردم به جنبش و سرکوب مرکز توجه آنها لشکرکشی می‌کردند، | گسترش [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] نیز به این شکل بود که با شکست نیروهای [[مصر|مصری]] برای جلوگیری از پیوستن نیروهای دولتی و [[مصر|مصری]] که برای جلوگیری از پیوستن مردم به جنبش و سرکوب مرکز توجه آنها لشکرکشی می‌کردند، | ||
باعث افزایش اعتبار [[محمد احمد المهدی]] و پیوستن و گرایش فزاینده مردم و به خصوص چادرنشینان قاره آفریقا به قیام به رهبری او شد. | باعث افزایش اعتبار [[محمد احمد المهدی]] و پیوستن و گرایش فزاینده مردم و به خصوص چادرنشینان قاره آفریقا به قیام به رهبری او شد. | ||
به ویژه که یاران [[محمد احمد المهدی]] آرمان‌ها و اندیشه‌های او را در سراسر کشور تبلیغ می‌کردند و مردم با تعالیم اصلاحی او آشنا می‌کردند که موجب جذب پیروان زیادی شد به گونه‌ای که سرانجام قیام او به یک جنبش مذهبی، سیاسی، اصلاحی و ضداستعماری تبدیل شد.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبش‌هاس اسلامی معاصر، تهران: سمت، 249</ref | به ویژه که یاران [[محمد احمد المهدی]] آرمان‌ها و اندیشه‌های او را در سراسر کشور تبلیغ می‌کردند و مردم با تعالیم اصلاحی او آشنا می‌کردند که موجب جذب پیروان زیادی شد به گونه‌ای که سرانجام قیام او به یک جنبش مذهبی، سیاسی، اصلاحی و ضداستعماری تبدیل شد.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبش‌هاس اسلامی معاصر، تهران: سمت، 249</ref> | ||
در سال 1883 [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] پیروزی‌های مهمی کسب کرد و شورش خود را به ایالات ساحلی دریای سرخ گسترش داد و تا پایان این سال پیروان جنبش و نیروهای او شکست‌های سختی به نیروهای مشترک [[انگلیس|انگلیسی]] و [[مصر|مصری]] وارد کردند و همه مناطق کشور را در ابتدای سال 1884 در اختیار گرفتند. | در سال 1883 [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] پیروزی‌های مهمی کسب کرد و شورش خود را به ایالات ساحلی دریای سرخ گسترش داد و تا پایان این سال پیروان جنبش و نیروهای او شکست‌های سختی به نیروهای مشترک [[انگلیس|انگلیسی]] و [[مصر|مصری]] وارد کردند و همه مناطق کشور را در ابتدای سال 1884 در اختیار گرفتند. | ||
در این وضعیت [[انگلستان]] با هدف حفظ نفوذ استعماری خود در [[سودان]] تاکتیک خود را در قبال جنبش تغییر داد و به قصد سازش با [[محمد احمد المهدی]] تصمیم گرفت [[سودان]] را از [[مصر]] مستقل اعلام نماید. | در این وضعیت [[انگلستان]] با هدف حفظ نفوذ استعماری خود در [[سودان]] تاکتیک خود را در قبال جنبش تغییر داد و به قصد سازش با [[محمد احمد المهدی]] تصمیم گرفت [[سودان]] را از [[مصر]] مستقل اعلام نماید. | ||
== حکومت در سودان == | == حکومت در سودان == | ||
در این زمان فرماندار [[انگلیس|انگلیسی]] کل [[سودان]] با اعلام استقلال [[سودان]] از [[مصر]] [[محمد احمد المهدی]] را به عنوان سلطان کرد منصوب کرد | در این زمان فرماندار [[انگلیس|انگلیسی]] کل [[سودان]] با اعلام استقلال [[سودان]] از [[مصر]] [[محمد احمد المهدی]] را به عنوان سلطان کرد منصوب کرد | ||
اما [[محمد احمد المهدی]] که آرمان آزادی [[سودان]] و [[مصر]] و اسلام را در سرداشت با حمله به نیروهای انگلیسی و کشتن فرمانده آنها خارطوم را نیز فتح نمود و توانست بر کل [[سودان]] حکومت نماید. <ref>سیدهادی خسروشاهی، نبرد اسلام در آفریقا، جلد دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 59 –</ref> | اما [[محمد احمد المهدی]] که آرمان آزادی [[سودان]] و [[مصر]] و اسلام را در سرداشت با حمله به نیروهای انگلیسی و کشتن فرمانده آنها خارطوم را نیز فتح نمود و توانست بر کل [[سودان]] حکومت نماید. <ref>سیدهادی خسروشاهی، نبرد اسلام در آفریقا، جلد دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 59 –</ref> | ||
== وفات محمد احمد المهدی == | == وفات محمد احمد المهدی == | ||
اما مدت کوتاهی پس از فتح خارطوم [[محمد احمد المهدی]] در اواسط سال 1885 در پی یک بیمارحصبه فوت کرد و رهبری جنبش به دست جانشین او یعنی '''عبدالله''' جانشین او شد و تا سال 1898 نیز خلافت کرد.<ref>حسین گونیلی، (1343) جغرافیای ممالک اسلامی قاره آفریقا، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران،</ref | اما مدت کوتاهی پس از فتح خارطوم [[محمد احمد المهدی]] در اواسط سال 1885 در پی یک بیمارحصبه فوت کرد و رهبری جنبش به دست جانشین او یعنی '''عبدالله''' جانشین او شد و تا سال 1898 نیز خلافت کرد.<ref>حسین گونیلی، (1343) جغرافیای ممالک اسلامی قاره آفریقا، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران،</ref> | ||
دولت تحت خلافت عبدالله نیز با مسائل و مشکلات فراوانی روبرو بود و نتوانست بیش از سیزده سال دوام بیاورد. مهم‌ترین مشکلات جنبش در این دوران به اختلافات داخلی بین صفوف جنبش باز می‌گردد | دولت تحت خلافت عبدالله نیز با مسائل و مشکلات فراوانی روبرو بود و نتوانست بیش از سیزده سال دوام بیاورد. مهم‌ترین مشکلات جنبش در این دوران به اختلافات داخلی بین صفوف جنبش باز می‌گردد | ||
به گونه‌ای که برخی رهبری عبدالله برای جنبش را نمی‌پذیرفتند و این امر برای جنبش مسأله‌ساز گشت. | به گونه‌ای که برخی رهبری عبدالله برای جنبش را نمی‌پذیرفتند و این امر برای جنبش مسأله‌ساز گشت. | ||
همچنین خلیفه عبدالله پس از رفع خطر داخلی و تضعیف و برکنار کردن رقبایش هدف نشر و گسترش دعوت [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] را در سراسر جهان و همچنین فتح سرزمین‌های جهان اسلام و جهاد در این راه را در ادامه خط مهدی و با دیدگاهی بنیادگرایانه تعقیب کرد و البته دشمنی آن با استعمار نیز کماکان ادامه داشت.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 253 –</ref> | همچنین خلیفه عبدالله پس از رفع خطر داخلی و تضعیف و برکنار کردن رقبایش هدف نشر و گسترش دعوت [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] را در سراسر جهان و همچنین فتح سرزمین‌های جهان اسلام و جهاد در این راه را در ادامه خط مهدی و با دیدگاهی بنیادگرایانه تعقیب کرد و البته دشمنی آن با استعمار نیز کماکان ادامه داشت.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 253 –</ref> | ||
== اختلافات و تضعیف == | == اختلافات و تضعیف == | ||
اما همزمان با تضعیف جنبش به دلیل اختلافات داخلی در سال‌های پایان قرن نوزدهم و افزایش فعالیت‌های استعمارگران در آفریقا، درگیری‌های بین نیروهای مشترک [[انگلیس|انگلیسی]] و [[مصر|مصری]]، که فعالیت خود را مجدداً در شمال [[سودان]] افزایش داده بودند، | اما همزمان با تضعیف جنبش به دلیل اختلافات داخلی در سال‌های پایان قرن نوزدهم و افزایش فعالیت‌های استعمارگران در آفریقا، درگیری‌های بین نیروهای مشترک [[انگلیس|انگلیسی]] و [[مصر|مصری]]، که فعالیت خود را مجدداً در شمال [[سودان]] افزایش داده بودند، | ||
گسترش یافت و به دلیلی مانند داشتن تسلیحات پیشرفته توانستند نیروهای جنبش به رهبری عبدالله را شکست دهند و بر مرکز دولت مهدی مسلط شوند.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار،</ref> | گسترش یافت و به دلیلی مانند داشتن تسلیحات پیشرفته توانستند نیروهای جنبش به رهبری عبدالله را شکست دهند و بر مرکز دولت مهدی مسلط شوند.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار،</ref> | ||
== سقوط جنبش == | == سقوط جنبش == | ||
در حالی که پس از شکست نیروهای مهدیون به کردوفان عقب‌نشینی کرده بودند، [[انگلستان]] در سال 1899 برای درهم شکستن کامل مقاومت این جنبش نیروها و رهبران باقی‌مانده خلیفه عبدالله در کردوفان را نیز سرکوب کرد و عبدالله و تعدادی دیگر از یاران او کشته شدند. | در حالی که پس از شکست نیروهای مهدیون به کردوفان عقب‌نشینی کرده بودند، [[انگلستان]] در سال 1899 برای درهم شکستن کامل مقاومت این جنبش نیروها و رهبران باقی‌مانده خلیفه عبدالله در کردوفان را نیز سرکوب کرد و عبدالله و تعدادی دیگر از یاران او کشته شدند. | ||
با این وجود هر چند در آن زمان فعالیت‌های اصلی [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] قطع شد ولی جنبش به طور کامل از بین نرفت و پیروان [[محمد احمد المهدی]] در سه دهه نخست قرن بیستم و در دوران تسلط [[انگلیس]] و [[مصر]] شورش‌هایی را در سطح کوچک‌تری علیه آنها ترتیب دادند.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار، 262 – 261</ref | با این وجود هر چند در آن زمان فعالیت‌های اصلی [[جنبش مهدیه سودان|جنبش مهدیه]] قطع شد ولی جنبش به طور کامل از بین نرفت و پیروان [[محمد احمد المهدی]] در سه دهه نخست قرن بیستم و در دوران تسلط [[انگلیس]] و [[مصر]] شورش‌هایی را در سطح کوچک‌تری علیه آنها ترتیب دادند.<ref>ولادمیر لوتسکی، (1356) تاریخ عرب در دوره جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: انتشارات چاپار، 262 – 261</ref> | ||
== | == پانویس == | ||
[[رده:جریان‌ها و | {{پانویس}} | ||
[[رده:جریان‌ها و جنبش‌ها]] | |||
[[رده:سودان]] | [[رده:سودان]] | ||