۸۷٬۵۶۷
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'جهانی سازی' به 'جهانیسازی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
== چکیده: == | == چکیده: == | ||
[[ایران]] و [[مصر]] به عنوان دو کانون اصلی تمدن شرق، از گذشته با یکدیگر مراوده داشته و در پیشبرد تاریخ و تمدن بشری نقشی حیاتی ایفا کردهاند. در طول تاریخ، مردم ایران و مصر همواره به همکاری روزافزون تمایل نشان میدادند. آشنایی با پیشینه تاریخی و فرهنگی روابط دو کشور میتواند ما را در درک موقعیتها و ضرورتهای کنونی کمک نماید. این مقاله به بررسی مناسبات ایران و مصر در دورانهای قدیم و پس از اسلام و در قرن اخیر و نیز نقش روحانیون در روابط دو کشور، حرکت اصلاحی [[سید | [[ایران]] و [[مصر]] به عنوان دو کانون اصلی تمدن شرق، از گذشته با یکدیگر مراوده داشته و در پیشبرد تاریخ و تمدن بشری نقشی حیاتی ایفا کردهاند. در طول تاریخ، مردم ایران و مصر همواره به همکاری روزافزون تمایل نشان میدادند. آشنایی با پیشینه تاریخی و فرهنگی روابط دو کشور میتواند ما را در درک موقعیتها و ضرورتهای کنونی کمک نماید. این مقاله به بررسی مناسبات ایران و مصر در دورانهای قدیم و پس از اسلام و در قرن اخیر و نیز نقش روحانیون در روابط دو کشور، حرکت اصلاحی [[سید جمال الدین اسد آبادی|سید جمالالدین حسینی]] [اسدآبادی]، و [[قمی، شیخ محمد تقی|شیخ محمدتقی قمی]] پرداخته و در پایان نیز نقش [[ایران]] و [[مصر]] در چالش جهانیشدن و گفتوگوی تمدنها را بررسی مینماید. <br> | ||
کلیدواژهها: تقریب بین مذاهب، روابط حرکت اصلاحی، جهانی شدن، گفتوگوی تمدنها | کلیدواژهها: تقریب بین مذاهب، روابط حرکت اصلاحی، جهانی شدن، گفتوگوی تمدنها | ||
== مقدمه: == | == مقدمه: == | ||
ایران و مصر به عنوان دو مرکز عمده و دو حوزه اصلی تمدن شرق، از | ایران و مصر به عنوان دو مرکز عمده و دو حوزه اصلی تمدن شرق، از دیرباز با یکدیگر ارتباط داشته، در پیشبرد تاریخ و تمدن بشری نقشی بسیار تعیینکننده ایفا کردهاند. آغاز این روابط به زمانهای بسیار دور باز میگردد؛ زمانی که هر دو کشور «گهواره تمدن» خوانده میشدند. در طول تاریخ این روابط، اگرچه شاهان وقت، گاهی از سر حسادت و زمانی دیگر بر اثر رقابت، یکدیگر را به چالش میطلبیدند، ولی مردم ایران و مصر همواره به ارتباط و همکاری بیشتر تمایل نشان میدادند. به هر حال، آشنایی با سابقه تاریخی و فرهنگی روابط دو کشور میتواند ما را در زمینه شناخت موقعیتها، ضرورتها و شرایط حاضر که بسط و تحکیم روابط را در راستای مصالح کشور و امت اسلامی، امری ضروری ساخته است، یاری کند. | ||
== مناسبات ایران و مصر در عهد باستان == | == مناسبات ایران و مصر در عهد باستان == | ||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در منابع و کتابهای تاریخی مصری آمدهاست که ایرانیان در زمان هخامنشیان به فرمان «داریوش»، «تقویم» و «طب» را از مصریان آموختند. در مقابل، مصریان از نظام آبیاری ایرانیان، یعنی «قنات»، الگوبرداری کردند! هم چنین به دستور داریوش کتابخانههایی در مصر احداث گردید که تا آن زمان در این کشور ناشناخته بود. <br> | در منابع و کتابهای تاریخی مصری آمدهاست که ایرانیان در زمان هخامنشیان به فرمان «داریوش»، «تقویم» و «طب» را از مصریان آموختند. در مقابل، مصریان از نظام آبیاری ایرانیان، یعنی «قنات»، الگوبرداری کردند! هم چنین به دستور داریوش کتابخانههایی در مصر احداث گردید که تا آن زمان در این کشور ناشناخته بود. <br> | ||
«قلقشندی» در «صبح الاعشی»، از برگزاری جشن نوروز (النیروز) در مصر سخن میگوید. علاوه بر این که مصریان بعدها به تقلید از ایرانیان، روز اعتدال بهاری (شم النسیم) را جشن گرفتند و مهرگان (مهرجان)، روز آغاز سال کشاورزی مصریان گردید... <br> | «قلقشندی» در «صبح الاعشی»، از برگزاری جشن نوروز (النیروز) در مصر سخن میگوید. علاوه بر این که مصریان بعدها به تقلید از ایرانیان، روز اعتدال بهاری (شم النسیم) را جشن گرفتند و مهرگان (مهرجان)، روز آغاز سال کشاورزی مصریان گردید... <br> | ||
روابط ایران و مصر به دنبال حملات «اسکندر مقدونی» و تسلط جانشینان وی بر منطقه، بیشتر تحت تأثیر سیاست جنگی و مناسبات متشنج ایران و روم قرار گرفت، همانطور که فراز و نشیبهای دیگر همواره در روابط دو کشور، وجود داشتهاست. | روابط ایران و مصر به دنبال حملات «اسکندر مقدونی» و تسلط جانشینان وی بر منطقه، بیشتر تحت تأثیر سیاست جنگی و مناسبات متشنج ایران و روم قرار گرفت، همانطور که فراز و نشیبهای دیگر همواره در روابط دو کشور، وجود داشتهاست. | ||
== روابط ایران و مصر در دوران پس از اسلام == | == روابط ایران و مصر در دوران پس از اسلام == | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
در سال 1516میلادی شاه اسماعیل اول بنیانگذار سلسله صفوی در صدد ائتلاف با سلطان مصر «الغوری» علیه دولت عثمانی برآمد و به این منظور سفیری به همراه یک نامه دوستانه و دویست غلام و کنیز نزد سلطان مصر فرستاد. سلطان مصر پیشنهاد پادشاه ایران را پذیرفت و با سپاهی بالغ بر سی هزار نفر به جانب سوریه حرکت کرد. از این زمان روابط ایران و مصر در چارچوب روابط دیپلماتیک قابل مطالعه و بررسی است. در عهدنامه ارض روم که در سال 1848میلادی توسط میرزا تقی خان امیر کبیر از سوی ایران امضا گردید، تصریح شده است که دولت ایران در هر یک از شهرهای ممالیک عثمانی که دارای منافع تجاری است، (بجز مکه و مدینه) میتواند کنسولگری تأسیس نماید. <br> | در سال 1516میلادی شاه اسماعیل اول بنیانگذار سلسله صفوی در صدد ائتلاف با سلطان مصر «الغوری» علیه دولت عثمانی برآمد و به این منظور سفیری به همراه یک نامه دوستانه و دویست غلام و کنیز نزد سلطان مصر فرستاد. سلطان مصر پیشنهاد پادشاه ایران را پذیرفت و با سپاهی بالغ بر سی هزار نفر به جانب سوریه حرکت کرد. از این زمان روابط ایران و مصر در چارچوب روابط دیپلماتیک قابل مطالعه و بررسی است. در عهدنامه ارض روم که در سال 1848میلادی توسط میرزا تقی خان امیر کبیر از سوی ایران امضا گردید، تصریح شده است که دولت ایران در هر یک از شهرهای ممالیک عثمانی که دارای منافع تجاری است، (بجز مکه و مدینه) میتواند کنسولگری تأسیس نماید. <br> | ||
هشت سال بعد، در سال 1855میلادی، دولت ایران برای اولینبار به اعزام یک مأمور موقت به عنوان «مصلحتگذار» از استانبول به قاهره مبادرت نمود. در سال 1299هجری قمری اختلافاتی بین تجار ایران و گمرکات مصر بر سر تنباکوی ایران پیش آمد. <br> | هشت سال بعد، در سال 1855میلادی، دولت ایران برای اولینبار به اعزام یک مأمور موقت به عنوان «مصلحتگذار» از استانبول به قاهره مبادرت نمود. در سال 1299هجری قمری اختلافاتی بین تجار ایران و گمرکات مصر بر سر تنباکوی ایران پیش آمد. <br> | ||
سفارت ایران در استانبول، «حاجی محمد صادق خان» را به عنوان مصلحتگذار و مأمور ثابت به مصر فرستاد. این اقدام، زمینهساز پایههای اولیه برقراری مناسبات سیاسی ایران و مصر در تاریخ معاصر بوده است. | سفارت ایران در استانبول، «حاجی محمد صادق خان» را به عنوان مصلحتگذار و مأمور ثابت به مصر فرستاد. این اقدام، زمینهساز پایههای اولیه برقراری مناسبات سیاسی ایران و مصر در تاریخ معاصر بوده است. | ||
== روابط ایران و مصر در قرن بیستم == | == روابط ایران و مصر در قرن بیستم == | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
رشد جنبش اسلام خواهی در منطقه به طور اعم و در مصر به طور اخص که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران روند قابل توجهی داشت موجب گردید مقامات مصری، جمهوری اسلامی ایران را به دخالت در امور داخلی کشور خود متهم کنند! ولی هیچگاه نتوانستند مدرک و سندی در این مورد ارایه نمایند. با این حال، دولت مصر با عنوان کردن این اتهام، در تاریخ سیزدهم اسفند ماه 1366 اقدام به بستن «دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران» در قاهره نمود. <br> | رشد جنبش اسلام خواهی در منطقه به طور اعم و در مصر به طور اخص که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران روند قابل توجهی داشت موجب گردید مقامات مصری، جمهوری اسلامی ایران را به دخالت در امور داخلی کشور خود متهم کنند! ولی هیچگاه نتوانستند مدرک و سندی در این مورد ارایه نمایند. با این حال، دولت مصر با عنوان کردن این اتهام، در تاریخ سیزدهم اسفند ماه 1366 اقدام به بستن «دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران» در قاهره نمود. <br> | ||
با پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ تحمیلی، جمهوری اسلامی ایران در یک حرکت بشردوستانه و به طور یک جانبه، اسرای مصری را که در طول جنگ در کنار نیروهای عراقی به اسارت درآمده بودند، از طریق وساطت شیخ محمد غزالی، روحانی برجسته مصری، آزاد کرد. پس از پایان جنگ دوم خلیج فارس و آزادسازی کویت توسط نیروهای متفقین به رهبری آمریکا، بار دیگر نقشه سیاسی خاورمیانه دگرگون شد. این دگرگونیها و تحولات، زمینه مناسبی برای نزدیکی تهران و قاهره فراهم آورد و در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه 1370 دفاتر حفاظت منافع دو کشور در تهران و قاهره گشایش یافت. از آن زمان تاکنون مقامات دو کشور ـ عمدتاً وزرای خارجه ـ طی تماسها و گفتوگوهای دو جانبه در صدد بهبود مناسبات برآمده و میکوشند سطح آن را ارتقا دهند <ref>احمدهاشم، 1372، ص 78.</ref> <br> | با پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ تحمیلی، جمهوری اسلامی ایران در یک حرکت بشردوستانه و به طور یک جانبه، اسرای مصری را که در طول جنگ در کنار نیروهای عراقی به اسارت درآمده بودند، از طریق وساطت شیخ محمد غزالی، روحانی برجسته مصری، آزاد کرد. پس از پایان جنگ دوم خلیج فارس و آزادسازی کویت توسط نیروهای متفقین به رهبری آمریکا، بار دیگر نقشه سیاسی خاورمیانه دگرگون شد. این دگرگونیها و تحولات، زمینه مناسبی برای نزدیکی تهران و قاهره فراهم آورد و در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه 1370 دفاتر حفاظت منافع دو کشور در تهران و قاهره گشایش یافت. از آن زمان تاکنون مقامات دو کشور ـ عمدتاً وزرای خارجه ـ طی تماسها و گفتوگوهای دو جانبه در صدد بهبود مناسبات برآمده و میکوشند سطح آن را ارتقا دهند <ref>احمدهاشم، 1372، ص 78.</ref> <br> | ||
طی یک دهه گذشته دو کشور در مسایل بینالمللی زیر همکاری خوبی با یکدیگر داشتهاند: | طی یک دهه گذشته دو کشور در مسایل بینالمللی زیر همکاری خوبی با یکدیگر داشتهاند: | ||
# هماهنگی مواضع دو کشور در مسئله بوسنی و کمک به مسلمانان آن کشور؛ | # هماهنگی مواضع دو کشور در مسئله بوسنی و کمک به مسلمانان آن کشور؛ | ||
# موضعگیری نزدیک دو کشور درباره NPT (پیمان منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی)؛ | # موضعگیری نزدیک دو کشور درباره NPT (پیمان منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی)؛ | ||
# رایزنیهای دو کشور در مسئله حقوق بشر که به تغییر رأی مصر نسبت به قطع نامه حقوق بشر علیه ایران از مثبت به ممتنع انجامید؛ | # رایزنیهای دو کشور در مسئله حقوق بشر که به تغییر رأی مصر نسبت به قطع نامه حقوق بشر علیه ایران از مثبت به ممتنع انجامید؛ | ||
# همکاری دو کشور در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی و شرکت «عمرو موسی» وزیر خارجه مصر در اجلاس تهران و در پیش گرفتن مواضع مشترک در بسیاری از مسایل مطرح شده در کمیتههای کنفرانس. | # همکاری دو کشور در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی و شرکت «عمرو موسی» وزیر خارجه مصر در اجلاس تهران و در پیش گرفتن مواضع مشترک در بسیاری از مسایل مطرح شده در کمیتههای کنفرانس. | ||
در سطح همکاریهای منطقهای نیز دو کشور در موارد بسیاری مواضع مشترک دارند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | در سطح همکاریهای منطقهای نیز دو کشور در موارد بسیاری مواضع مشترک دارند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
# ضرورت جلوگیری از گسترش سلاحهای کشتار جمعی رژیم صهیونیستی؛ | # ضرورت جلوگیری از گسترش سلاحهای کشتار جمعی رژیم صهیونیستی؛ | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
در این زمینه ساخت پنج کارخانه نیشکر در استان خراسان از سوی مصر و امضای یادداشت تفاهم برای فروش یک هزار دستگاه تراکتور به بخش خصوصی مصر و مبادلات تجاری دیگر، از جمله فعالیتهای اقتصادی قابل ذکر است. <br> | در این زمینه ساخت پنج کارخانه نیشکر در استان خراسان از سوی مصر و امضای یادداشت تفاهم برای فروش یک هزار دستگاه تراکتور به بخش خصوصی مصر و مبادلات تجاری دیگر، از جمله فعالیتهای اقتصادی قابل ذکر است. <br> | ||
ب ـ همکاریهای فرهنگی: امضای توافقنامه همکاریهای علمی میان دانشگاه عینشمس مصر و دانشگاه علامه طباطبایی، سفر برخی علمای برجسته و شخصیتهای علمی، ادبی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به مصر و ملاقات آنها با شیخ الازهر و دیدار شخصیتهای علمی و مطبوعاتی مصر با مسئولان ایران، همچنین نمایش فیلمهای ایرانی در مصر و دیدارهای دوستانه ورزشی جزء فعالیتهای فرهنگی سالهای اخیر به شمار میآید. | ب ـ همکاریهای فرهنگی: امضای توافقنامه همکاریهای علمی میان دانشگاه عینشمس مصر و دانشگاه علامه طباطبایی، سفر برخی علمای برجسته و شخصیتهای علمی، ادبی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به مصر و ملاقات آنها با شیخ الازهر و دیدار شخصیتهای علمی و مطبوعاتی مصر با مسئولان ایران، همچنین نمایش فیلمهای ایرانی در مصر و دیدارهای دوستانه ورزشی جزء فعالیتهای فرهنگی سالهای اخیر به شمار میآید. | ||
البته همه مواضع و موارد اشاره شده را میتوان در چارچوب دور شدن تدریجی مصر از کمپ دیوید تلقی کرد. | البته همه مواضع و موارد اشاره شده را میتوان در چارچوب دور شدن تدریجی مصر از کمپ دیوید تلقی کرد. | ||
== نقش علما و روحانیون در روابط ایران و مصر == | == نقش علما و روحانیون در روابط ایران و مصر == | ||
بیتردید مردم ایران و مصر از نظر دینداری و توجه به امور مذهبی با یکدیگر شباهتهای فراوانی دارند. هر دو ملت در مبارزات ضداستعماری خود از عامل دین به عنوان انگیزهای برای «جهاد» علیه استعمارگران بهرهبردند. تاریخ گواه است که ارتشیان مصر در «جنگ رمضان» با ندای «الله اکبر» از کانال سوئز عبور کردند و استحکامات خط بارلو را در هم شکستند. <br> | بیتردید مردم ایران و مصر از نظر دینداری و توجه به امور مذهبی با یکدیگر شباهتهای فراوانی دارند. هر دو ملت در مبارزات ضداستعماری خود از عامل دین به عنوان انگیزهای برای «جهاد» علیه استعمارگران بهرهبردند. تاریخ گواه است که ارتشیان مصر در «جنگ رمضان» با ندای «الله اکبر» از کانال سوئز عبور کردند و استحکامات خط بارلو را در هم شکستند. <br> | ||
همچنین عشق و علاقه به اهلبیت(علیهمالسلام) یکی از شاخصههای مذهبی مشترک است که به روشنی نزد ایرانیان و مصریان دیده میشود. در این میان، نقش علما و روحانیون آگاه در نزدیک سازی دو ملت ایران و مصر بسیار با اهمیت است. در این جا به ذکر دو نمونه، یعنی تأثیر حرکت اصلاحی سید جمالالدین حسینی [اسدآبادی] و حرکت تقریب بین مذاهب [[محمد تقی قمی|شیخ محمدتقی قمی]] در تحولات ایران و مصر و کل منطقه اکتفا میکنیم. | همچنین عشق و علاقه به اهلبیت(علیهمالسلام) یکی از شاخصههای مذهبی مشترک است که به روشنی نزد ایرانیان و مصریان دیده میشود. در این میان، نقش علما و روحانیون آگاه در نزدیک سازی دو ملت ایران و مصر بسیار با اهمیت است. در این جا به ذکر دو نمونه، یعنی تأثیر حرکت اصلاحی سید جمالالدین حسینی [اسدآبادی] و حرکت تقریب بین مذاهب [[محمد تقی قمی|شیخ محمدتقی قمی]] در تحولات ایران و مصر و کل منطقه اکتفا میکنیم. | ||
== حرکت اصلاحی سید جمالالدین اسدآبادی == | == حرکت اصلاحی سید جمالالدین اسدآبادی == | ||
خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
در همین دوران بود که عبده، رساله «نیجریه»<ref>«رساله نیجریه» یا ناتورالیسم سید که در زمان اقامت وی در هند تألیف و منتشرشده و بارها به زبانهای مختلف چاپ شده است، توسط شیخ محمد عبده با همکاری ابوتراب، شاگرد سید، به عربی ترجمه گشته که اخیراً در ضمن «رسائل فی الفلسفة والعرفان»، تحت عنوان الرد علی الدهریین با توضیحات برای بار دوم به چاپ رسیده است.</ref> را با همکاری ابوتراب شاگرد ایرانی سید به عربی ترجمه و با مقدمه مشروحی در قاهره چاپ نمود. <br> | در همین دوران بود که عبده، رساله «نیجریه»<ref>«رساله نیجریه» یا ناتورالیسم سید که در زمان اقامت وی در هند تألیف و منتشرشده و بارها به زبانهای مختلف چاپ شده است، توسط شیخ محمد عبده با همکاری ابوتراب، شاگرد سید، به عربی ترجمه گشته که اخیراً در ضمن «رسائل فی الفلسفة والعرفان»، تحت عنوان الرد علی الدهریین با توضیحات برای بار دوم به چاپ رسیده است.</ref> را با همکاری ابوتراب شاگرد ایرانی سید به عربی ترجمه و با مقدمه مشروحی در قاهره چاپ نمود. <br> | ||
هدف دوم سید از ارایه درسهای عمومی، بیداری مردم مصر و نقد حکومت استبدادی و افشای مظالم استعمار بود. سید به صراحت از اشغال کشورهای اسلامی مغرب، تونس و الجزایر به دست فرانسه و اشغال مصر و سودان و دیگر بلاد اسلامی به دست انگلستان به شدت انتقاد میکرد و درهمین راستا سرانجام «حزب الوطنی» را در مصر تأسیس کرد که مرحوم «سید محمد رشید رضا» در کتاب «تاریخ الاستاذ الامام»، از آن به نام الحزب الوطنی الحر یاد میکند. <br> | هدف دوم سید از ارایه درسهای عمومی، بیداری مردم مصر و نقد حکومت استبدادی و افشای مظالم استعمار بود. سید به صراحت از اشغال کشورهای اسلامی مغرب، تونس و الجزایر به دست فرانسه و اشغال مصر و سودان و دیگر بلاد اسلامی به دست انگلستان به شدت انتقاد میکرد و درهمین راستا سرانجام «حزب الوطنی» را در مصر تأسیس کرد که مرحوم «سید محمد رشید رضا» در کتاب «تاریخ الاستاذ الامام»، از آن به نام الحزب الوطنی الحر یاد میکند. <br> | ||
به هر حال، نقش سید در تحول الازهر، بیداری مردم مصر و آگاهی سیاستمداران، روشن است، اما این حرکت بدون همکاری و همدلی طرف مصری شیخ محمد عبده و دیگران هرگز امکانپذیر نبود و به همین دلیل سرانجام رجال حکومت مصر به درخواست انگلیس سید را از مصر اخراج کردند، ولی او به پاریس رفت و «العروة الوثقی» را با همکاری شیخ محمدعبده منتشر ساخت که خود داستان جداگانهای دارد.<ref>العروة الوثقی، یک نشریه فرهنگی سیاسی بود که به طور ماهیانه توسط سید باهمکاری شیخ محمد عبده در پاریس منتشر میگردید، ولی پس از 18 شماره، از انتشارآن جلوگیری شد... مجموعه 18 شماره آن با مقدمه و توضیحات این جانب اخیراً برای بار چهارم از سوی مرکز بررسیهای اسلامی قم منتشر شده است.</ref | به هر حال، نقش سید در تحول الازهر، بیداری مردم مصر و آگاهی سیاستمداران، روشن است، اما این حرکت بدون همکاری و همدلی طرف مصری شیخ محمد عبده و دیگران هرگز امکانپذیر نبود و به همین دلیل سرانجام رجال حکومت مصر به درخواست انگلیس سید را از مصر اخراج کردند، ولی او به پاریس رفت و «العروة الوثقی» را با همکاری شیخ محمدعبده منتشر ساخت که خود داستان جداگانهای دارد.<ref>العروة الوثقی، یک نشریه فرهنگی سیاسی بود که به طور ماهیانه توسط سید باهمکاری شیخ محمد عبده در پاریس منتشر میگردید، ولی پس از 18 شماره، از انتشارآن جلوگیری شد... مجموعه 18 شماره آن با مقدمه و توضیحات این جانب اخیراً برای بار چهارم از سوی مرکز بررسیهای اسلامی قم منتشر شده است.</ref> | ||
== تقریب بین مذاهب == | == تقریب بین مذاهب == | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
چنین بود که دارالتقریب شکل گرفت. دوره کامل 15ساله «رسالة الاسلام قاهره» که از سوی مجمع التقریب تهران، به طور کامل تجدید چاپ شدهاست، تاریخ این حرکت اصلاحی ایرانی مصری را نشان میدهد. <br> | چنین بود که دارالتقریب شکل گرفت. دوره کامل 15ساله «رسالة الاسلام قاهره» که از سوی مجمع التقریب تهران، به طور کامل تجدید چاپ شدهاست، تاریخ این حرکت اصلاحی ایرانی مصری را نشان میدهد. <br> | ||
بیتردید اگر همکاری علمای بزرگ مصر و ایران (مانند مرحوم آیتالله بروجردی) نبود، شیخ قمی به تنهایی قادر به انجام کاری نبود. در نتیجه همین تلاشها بود که سرانجام فتوای معروف شیخ محمود شلتوت: «یجوز التعبد بمذهب الشیعة کسائر المذاهب» صادر شد و بعد فقه شیعه در الازهر تدریس شد و تفسیر «مجمع البیان» در قاهره به چاپ رسید و... <br> | بیتردید اگر همکاری علمای بزرگ مصر و ایران (مانند مرحوم آیتالله بروجردی) نبود، شیخ قمی به تنهایی قادر به انجام کاری نبود. در نتیجه همین تلاشها بود که سرانجام فتوای معروف شیخ محمود شلتوت: «یجوز التعبد بمذهب الشیعة کسائر المذاهب» صادر شد و بعد فقه شیعه در الازهر تدریس شد و تفسیر «مجمع البیان» در قاهره به چاپ رسید و... <br> | ||
بیتردید این حرکت ایرانی مصری، در واقع بسیاری از مشکلات و اختلافات شیعه و سنی در جهان اسلام را بر طرف ساخت و ما اگر امروز شاهد همزیستی مسالمتآمیز پیروان همه مذاهب اسلامی در بلاد اسلامی هستیم، نتیجه همکاری علمای مصری ایرانی است و باید این راه با همکاری ایران و مصر استمرار یابد. | بیتردید این حرکت ایرانی مصری، در واقع بسیاری از مشکلات و اختلافات شیعه و سنی در جهان اسلام را بر طرف ساخت و ما اگر امروز شاهد همزیستی مسالمتآمیز پیروان همه مذاهب اسلامی در بلاد اسلامی هستیم، نتیجه همکاری علمای مصری ایرانی است و باید این راه با همکاری ایران و مصر استمرار یابد. | ||
== ایران و مصر و چالش جهانیشدن == | == ایران و مصر و چالش جهانیشدن == | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
دکتر محمد عابد الجابری دراینباره میگوید: «اهداف جهانیشدن روشن است؛ جهانیشدن موجودیتهای سهگانه دولت، ملت و میهن را هدف قرار داده است. اگر این سه موجودیت را از میان برداریم، چه چیز باقی میماند؟ آنچه میماند، جایگزین همه موجودیتها میشود: امپراتوری جهانی یعنی شرکتها و مؤسسات چندملیتی که راهاندازی، جهتدهی و رهبری جهان را بر عهده دارد و به این ترتیب در همه جا جایگزین دولت میشود».<br> | دکتر محمد عابد الجابری دراینباره میگوید: «اهداف جهانیشدن روشن است؛ جهانیشدن موجودیتهای سهگانه دولت، ملت و میهن را هدف قرار داده است. اگر این سه موجودیت را از میان برداریم، چه چیز باقی میماند؟ آنچه میماند، جایگزین همه موجودیتها میشود: امپراتوری جهانی یعنی شرکتها و مؤسسات چندملیتی که راهاندازی، جهتدهی و رهبری جهان را بر عهده دارد و به این ترتیب در همه جا جایگزین دولت میشود».<br> | ||
ایران و مصر با روابط بهتر و بیشتر در گروه 15 که حالا باید آن را 16 یا 19 بنامیم میتوانند با قدرت و توان مضاعف، پدیده جهانی شدن را بررسی کنند. <br> | ایران و مصر با روابط بهتر و بیشتر در گروه 15 که حالا باید آن را 16 یا 19 بنامیم میتوانند با قدرت و توان مضاعف، پدیده جهانی شدن را بررسی کنند. <br> | ||
البته از این مهمتر، بعد فرهنگی و اخلاقی پدیده جهانیشدن است: گسترش ارتباطات، ماهواره و اینترنت اگرچه جنبههای سودمندی دارد، ولی در امور اخلاقی، جهان را به سوی بحران و انحطاط وحشتناکی پیش میبرد! این امر چارهاندیشی سریع و فوری میطلبد که در این میان الازهر مصر با تاریخ هزارساله و حوزه علمیه قم با سابقه پربار و درخشان خود، وظیفه دارند برای مقابله با آن، راهحل مناسبی ارایه کنند. | البته از این مهمتر، بعد فرهنگی و اخلاقی پدیده جهانیشدن است: گسترش ارتباطات، ماهواره و اینترنت اگرچه جنبههای سودمندی دارد، ولی در امور اخلاقی، جهان را به سوی بحران و انحطاط وحشتناکی پیش میبرد! این امر چارهاندیشی سریع و فوری میطلبد که در این میان الازهر مصر با تاریخ هزارساله و حوزه علمیه قم با سابقه پربار و درخشان خود، وظیفه دارند برای مقابله با آن، راهحل مناسبی ارایه کنند. | ||
== ایران و مصر و طرح گفتوگوی تمدنها == | == ایران و مصر و طرح گفتوگوی تمدنها == | ||
سال گذشته کنفرانسی درباره نقش تمدنهای مصر، ایران، ایتالیا، و یونان در تهران برگزار شد. بیتردید این قبیل نشستها در شناخت گذشته و تاریخ تمدنها سودمند است، ولی باید توجه نمود که گذشته ما و تمدن اسلامی ایران و مصر سد مستحکمی است که میتوان به آن تکیه نمود، اما حرکت ما باید رو به جلو باشد.<ref>با توجه به این که بخش عظیمی از تمدن انسانی مرهون کوششهای مردم است و نقش بارز ایران نیز در تکامل تمدن بشری بر کسی پوشیده نیست، چگونه میتوان گفتوگوی تمدنها را به بار نشاند در حالی که یک بخش عمده آن، به گفتوگو پیوسته است؟ البته مراد ما از گفت و گوی تمدنها و نقش ایران و مصر در آن، گفتوگو درباره آثار باستانی و یا گذشته تاریخ درخشان نیست، ما قصد نداریم نقش گذشته تمدنهای یونان و مصر و ایران را برجسته کنیم، ولی برای امروز خود و دنیای بشری طرحی نداشته باشیم. تمدن اسلامی طلیعهدار تمدنهای بشری است. فرهنگ اسلامی نجاتبخش انسانها و راهگشای حل مشکلات آنها است. ما در این گفتوگوها، به عنوان عناصری مسلمان، با فرهنگی غنی و پرمایه، باید برای جهان امروز طرحی ویژه عرضه کنیم.</ref> لازم است در شرایط کنونی برای دنیای امروز، طرحی نو درانداخت. تمدن اسلامی تکامل بخش تمدنهای پیشین است و برای مشکلات حاضر در سطح جهان نیز میتواند راهحل ارایه نماید. <br> | سال گذشته کنفرانسی درباره نقش تمدنهای مصر، ایران، ایتالیا، و یونان در تهران برگزار شد. بیتردید این قبیل نشستها در شناخت گذشته و تاریخ تمدنها سودمند است، ولی باید توجه نمود که گذشته ما و تمدن اسلامی ایران و مصر سد مستحکمی است که میتوان به آن تکیه نمود، اما حرکت ما باید رو به جلو باشد.<ref>با توجه به این که بخش عظیمی از تمدن انسانی مرهون کوششهای مردم است و نقش بارز ایران نیز در تکامل تمدن بشری بر کسی پوشیده نیست، چگونه میتوان گفتوگوی تمدنها را به بار نشاند در حالی که یک بخش عمده آن، به گفتوگو پیوسته است؟ البته مراد ما از گفت و گوی تمدنها و نقش ایران و مصر در آن، گفتوگو درباره آثار باستانی و یا گذشته تاریخ درخشان نیست، ما قصد نداریم نقش گذشته تمدنهای یونان و مصر و ایران را برجسته کنیم، ولی برای امروز خود و دنیای بشری طرحی نداشته باشیم. تمدن اسلامی طلیعهدار تمدنهای بشری است. فرهنگ اسلامی نجاتبخش انسانها و راهگشای حل مشکلات آنها است. ما در این گفتوگوها، به عنوان عناصری مسلمان، با فرهنگی غنی و پرمایه، باید برای جهان امروز طرحی ویژه عرضه کنیم.</ref> لازم است در شرایط کنونی برای دنیای امروز، طرحی نو درانداخت. تمدن اسلامی تکامل بخش تمدنهای پیشین است و برای مشکلات حاضر در سطح جهان نیز میتواند راهحل ارایه نماید. <br> | ||
طرح گفتوگوی تمدنها که توسط آقای خاتمی مطرح شده است، در یک بخش قصد مقابله با یورش فرهنگ آمریکایی و تسلط آن بر جهان دارد. پوشیده نیست که تمدنها و فرهنگهای متعددی در جهان وجود دارند که هر کدام در شکل گیری شخصیت مستقل هر یک از ملتهای جهان نقش دارند، ولی امروز شاهد آن هستیم که ملتهای جهان از روند تزریق یک نوع فرهنگ خاص که به شیوههای گوناگون تبلیغاتی و با استفاده از فنآوری جدید ارتباطات انجام میگیرد، احساس نگرانی میکنند. <br> | طرح گفتوگوی تمدنها که توسط آقای خاتمی مطرح شده است، در یک بخش قصد مقابله با یورش فرهنگ آمریکایی و تسلط آن بر جهان دارد. پوشیده نیست که تمدنها و فرهنگهای متعددی در جهان وجود دارند که هر کدام در شکل گیری شخصیت مستقل هر یک از ملتهای جهان نقش دارند، ولی امروز شاهد آن هستیم که ملتهای جهان از روند تزریق یک نوع فرهنگ خاص که به شیوههای گوناگون تبلیغاتی و با استفاده از فنآوری جدید ارتباطات انجام میگیرد، احساس نگرانی میکنند. <br> | ||
منظور از این روند، آمریکایی کردن فرهنگ و آداب و رسوم ملتها است که جهان را در نوردیده است. اندیشه گفتوگوی تمدنها به دنبال اثبات این مطلب است که در دنیای امروز فرهنگها و تمدنهای متعدد حق دارند با حفظ استقلال و موجودیت خود از طریق تعامل فرهنگی و تمدنی در راستای ساختن دنیای جدید سرشار از صلح و تفاهم، تلاش کنند. ایران و مصر با فرهنگ غنی و پرمایه خود میتوانند با ورود به این عرصه و با هم فکری و همدلی، این راه را هموار سازند. بدیهی است این دو کشور ابتدا باید با یکدیگر به گفتوگو بپردازند تا در مرحله بعدی بتوانند ابتکاراتی مشترک در زمینه گفتوگوی تمدنها عرضه نمایند. | منظور از این روند، آمریکایی کردن فرهنگ و آداب و رسوم ملتها است که جهان را در نوردیده است. اندیشه گفتوگوی تمدنها به دنبال اثبات این مطلب است که در دنیای امروز فرهنگها و تمدنهای متعدد حق دارند با حفظ استقلال و موجودیت خود از طریق تعامل فرهنگی و تمدنی در راستای ساختن دنیای جدید سرشار از صلح و تفاهم، تلاش کنند. ایران و مصر با فرهنگ غنی و پرمایه خود میتوانند با ورود به این عرصه و با هم فکری و همدلی، این راه را هموار سازند. بدیهی است این دو کشور ابتدا باید با یکدیگر به گفتوگو بپردازند تا در مرحله بعدی بتوانند ابتکاراتی مشترک در زمینه گفتوگوی تمدنها عرضه نمایند. | ||
== جمعبندی == | == جمعبندی == | ||
خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
یکی از ائمه اهل سنت در جملهای پربار میگوید: «در امور مورد توافق با هم متحد شویم و در موارد اختلاف یکدیگر را معذور بداریم» و این بهترین راه است. <br> | یکی از ائمه اهل سنت در جملهای پربار میگوید: «در امور مورد توافق با هم متحد شویم و در موارد اختلاف یکدیگر را معذور بداریم» و این بهترین راه است. <br> | ||
مصر در آخرین کنفرانس گروه 15 از عضویت ایران در آن دفاع کرد و پس از آن، رئیسجمهور مصر به طور رسمی با رئیسجمهور ایران تماس گرفت و این پیام را به وی ابلاغ نمود. <br> | مصر در آخرین کنفرانس گروه 15 از عضویت ایران در آن دفاع کرد و پس از آن، رئیسجمهور مصر به طور رسمی با رئیسجمهور ایران تماس گرفت و این پیام را به وی ابلاغ نمود. <br> | ||
وزیر خارجه [وقت] مصر، عمرو موسی، در ملاقاتهای مکرر خود با دکتر ولایتی و بعد دکتر خرازی همواره مواضع دوستانه و برادرانه مصر را در قبال ایران ابراز داشته است و این نوع اقدامات، گامهای دیگری در راه دوری از «کمپ دیوید» است. | وزیر خارجه [وقت] مصر، عمرو موسی، در ملاقاتهای مکرر خود با دکتر ولایتی و بعد دکتر خرازی همواره مواضع دوستانه و برادرانه مصر را در قبال ایران ابراز داشته است و این نوع اقدامات، گامهای دیگری در راه دوری از «کمپ دیوید» است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |