۸۷٬۷۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Javadi صفحهٔ نهج‌البلاغه (کتاب) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به نهج البلاغه (کتاب) منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
}} | }} | ||
'''نَهجُ البَلاغه''' مشتمل بر خطبه‌ها، نامه‌ها، جملات قصار، و گفتارهای حکیمانه [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] است که یکی از منابع مهم و غنی برای شناخت دین [[اسلام]] و مذهب [[مذهب شیعه|تشیع]] به‌شمار می‌رود. [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]] که یکی از عالمان بزرگ [[مذهب شیعه|شیعه]] در طول تاریخ بوده، این کتاب را در اواخر قرن چهارم هجری گردآوری نموده است. نهج‌البلاغه جامع تمام گفتارها و احادیث روایت شده از [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] نیست، بلکه همانطور که از نامش پیداست، مجموعه‌ای از سخنان دارای ویژگی‌های فصاحت و بلاغت است که از امام علی (علیه‌السلام) بر جای مانده است. | '''نَهجُ البَلاغه''' مشتمل بر خطبه‌ها، نامه‌ها، جملات قصار، و گفتارهای حکیمانه [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] است که یکی از منابع مهم و غنی برای شناخت دین [[اسلام]] و مذهب [[مذهب شیعه|تشیع]] به‌شمار می‌رود. [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]] که یکی از عالمان بزرگ [[مذهب شیعه|شیعه]] در طول تاریخ بوده، این کتاب را در اواخر قرن چهارم هجری گردآوری نموده است. نهج‌البلاغه جامع تمام گفتارها و احادیث روایت شده از [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] نیست، بلکه همانطور که از نامش پیداست، مجموعه‌ای از سخنان دارای ویژگی‌های فصاحت و بلاغت است که از امام علی (علیه‌السلام) بر جای مانده است. | ||
== تدوین نهج‌البلاغه == | == تدوین نهج‌البلاغه == | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
== مؤلف نهج‌البلاغه == | == مؤلف نهج‌البلاغه == | ||
مؤلف نهج‌البلاغه [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|ابوالحسن محمد بن حسین موسوی]] معروف به [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]] و [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|شریف رضی]] است. وی در سال 359 هجری، دیده به جهان گشود و در سال 406 هجری، دیده از جهان فرو بست. سید رضی هم از جانب پدر و هم از جانب مادر نسبی بس شریف داشت. از سوی پدر با پنج واسطه به امام هفتم [[موسی بن جعفر (کاظم)|موسی بن جعفر (علیه‌السلام)]] و از سوی مادر با شش واسطه به امام چهارم [[علی بن الحسین (زین العابدین)|حضرت علی بن الحسین (علیه‌السلام)]] می‌رسید<ref>ابو منصور | مؤلف نهج‌البلاغه [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|ابوالحسن محمد بن حسین موسوی]] معروف به [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]] و [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|شریف رضی]] است. وی در سال 359 هجری، دیده به جهان گشود و در سال 406 هجری، دیده از جهان فرو بست. سید رضی هم از جانب پدر و هم از جانب مادر نسبی بس شریف داشت. از سوی پدر با پنج واسطه به امام هفتم [[موسی بن جعفر (کاظم)|موسی بن جعفر (علیه‌السلام)]] و از سوی مادر با شش واسطه به امام چهارم [[علی بن الحسین (زین العابدین)|حضرت علی بن الحسین (علیه‌السلام)]] می‌رسید<ref>ابو منصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل الثعالبى، یتیمة الدهر فى محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق مفید محمد قمیحه، الطبعه الثانیه، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1403 ق. ص 3، ص 155؛ جمال‌الدین احمد بن على الحسینى المعروف بابن عنبه، عمده الطالب فى انساب آل ابى طالب، اشرف على مراجعته و مقابله الاصول لجنه احیاء التراث، دار مکتبه الحیاه، بیروت، ص 236</ref>. از این رو بهاءالدوله دیلمی او را به ذی الحسبین و شریف رضی ملقب نمود<ref>ابوبکر احمد بن على الخطیب البغدادى، تاریخ بغداد أو مدینه السلام، دارالکتب العلمیه، بیروت، ج 2، ص 246؛ ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن الجوزى، المنتظم فى تاریخ الامم و الملوک، دراسة و تحقیق محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، راجعه و صححه نعیم زرزور، الطبعه الاولى، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1412 ق. ج 15، ص 115؛ ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر الدمشقى، البدایه و النهایه، تحقیق على شیرى، الطبعه الاولى، دار احیاء التراث العربى، بیروت، ج 12، ص 4؛ محمد باقر الخوانسارى، روضات الجنات فى احوال العلماء و السادات، الطبعه الاولى، الدار الاسلامیه، بیروت، 1411 ق. ج 6، ص 178؛ کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربى، نقله الى العربیه عبدالحلیم النجار، الطبعه الثانیه، افست دارالکتاب الاسلامى، قم، ج 2، ص 62</ref>. | ||
سید رضی از اوان کودکی همراه برادرش [[سید مرتضی علم‌الهدی|سید مرتضی]] به تحصیل علوم مقدماتی پرداخت و هوش سرشار و استعداد کم‌نظیر خود را در عرصه‌های مختلف ظاهر ساخت. بیش از ده سال از سن شریف رضی نگذشته بود که به سرودن شعر پرداخت و چنان قریحه‌ای از خود نشان داد که سابقه نداشت. هنوز بیستمین بهار زندگی را پشت سر نگذاشته بود که در تمام معارف و [[علوم اسلامی]] سرآمد همگان گشت، و در سرودن شعر به مقامی دست یافت که هیچ کس بدان مرتبه راه نیافت. | سید رضی از اوان کودکی همراه برادرش [[سید مرتضی علم‌الهدی|سید مرتضی]] به تحصیل علوم مقدماتی پرداخت و هوش سرشار و استعداد کم‌نظیر خود را در عرصه‌های مختلف ظاهر ساخت. بیش از ده سال از سن شریف رضی نگذشته بود که به سرودن شعر پرداخت و چنان قریحه‌ای از خود نشان داد که سابقه نداشت. هنوز بیستمین بهار زندگی را پشت سر نگذاشته بود که در تمام معارف و [[علوم اسلامی]] سرآمد همگان گشت، و در سرودن شعر به مقامی دست یافت که هیچ کس بدان مرتبه راه نیافت. | ||
سید رضی در عزت نفس و بلندنظری، سخاوت و بخشندگی، پایبندی به امور شرعی، پرهیز از تملق و چاپلوسی، پارسایی و پرواپیشگی در روزگار خود مانند نداشت. روح آزادگی در شریف رضی چنان جلوه داشت که با ابواسحاق صابی<ref>ابواسحاق ابراهیم بن هلال حرانى از ادیبان و | سید رضی در عزت نفس و بلندنظری، سخاوت و بخشندگی، پایبندی به امور شرعی، پرهیز از تملق و چاپلوسی، پارسایی و پرواپیشگی در روزگار خود مانند نداشت. روح آزادگی در شریف رضی چنان جلوه داشت که با ابواسحاق صابی<ref>ابواسحاق ابراهیم بن هلال حرانى از ادیبان و کاتبان برجسته قرن پنجم هجرى بوده است. وى در نویسندگى و انشا مقامى بلند داشت و او را در شمار ابن عمید آوردهاند. ابواسحاق بر آیین صابئین (پیروان حضرت یحیى) بود و بر آیین خود تعصب مىورزید. ر. ک: محمد بن اسحاق الندیم، الفهرست، طبع تجدد، تهران، 1393 ق. ص 149؛ یتیمه الدهر، ج 2، صص 287 - 368؛ شهاب‌الدین ابو عبدالله یاقوت الحموى، معجم الادباء، دار احیاء التراث العربى، بیروت، ج 2، صص 20 - 94؛ شمس الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن خلکان، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تحقیق احسان عباس، دار الثقافه، بیروت، ج 1، صص 52 - 54؛ عباس بن محمد رضا القمى، الکنى و الالقاب، المطیعه الحیدریه، النجف، 1376 ق. ج 2، صص 366 - 368؛ زکى مبارک، النثر الفنى فى القرن الرابع، الطبعه الثانیه، مکتبه السعاده، القاهره، ج 2، صص 290 - 295</ref>. غیر مسلمان رابطه‌ای صمیمی‌داشت و میان آن دو مراودات و مراسلات علمی و ادبی برقرار بود؛ و چون او درگذشت، سید رضی در قصیده‌ای عالی و بسیار حزن انگیز او را مرثیه گفت<ref>ابوالحسن محمد بن الحسین الموسوى (الشریف الرضى)، دیوان الشریف الرضى، الطبعه الاولى، وزاره الارشاد الاسلامى 1406 ق. ج 1، صص 381 - 385</ref>. برخی از این مرثیه‌سرایی برآشفتند و سید رضی را سرزنش کردند که شخصی چون او، از دودمان پیامبر، کسی چون ابواسحاق صابی [[کافر]] را مرثیه می‌گوید و از فقدان او چنین می‌نالد! و سید رضی پاسخ داد که من فضل و کمال او را ستوده‌ام، نه جسم و بدن او را <ref>الکنى و الالقاب، ج 2، ص 368</ref>. | ||
ثعالبی ادیب معاصر با سید رضی، در گذشته به سال 429 هجری درباره او چنین می‌نویسد: | ثعالبی ادیب معاصر با سید رضی، در گذشته به سال 429 هجری درباره او چنین می‌نویسد: | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== نام نهج‌البلاغه == | == نام نهج‌البلاغه == | ||
[[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی(ره)]] این کتاب را | [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی(ره)]] این کتاب را نهج‌البلاغه، یعنی راه و روش [[بلاغت]] نامید؛ زیرا این کتاب، درهای بلاغت را به روی خواننده می‌گشاید و جویندگان بلاغت را به آن نزدیک می‌سازد. نیاز دانشمند و دانشجو را برمی‌آورد و گم شده و خواسته [[بلیغ]] و [[زاهد]] است. از آن روز که این کتاب به دنیای فرهنگ و ادب گام نهاد، در میان دانشمندان و خطیبان و اهل ادب بلندآوازه شد و ستاره آن در [[شام (شامات)|شام]] و [[عراق]] و نجد و تهامه درخشید...<ref> شرح نهج‌البلاغه، ص 7</ref>. | ||
== اسناد، شرح‌ها، ترجمه‌ها == | == اسناد، شرح‌ها، ترجمه‌ها == | ||