تفسیر از منظر مفسران و عالمان علوم قرآنی فریقین (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

مبانی تفسیری: مبانی جمع «مبنا» و در لغت به معانی چندی از قبیل: بنیاد، اساس، شالوده و پایه بکار رفته است. <ref>لغت نامه، ج 12، ص 17759</ref>  

مبانی تفسیری به باورهای بنیادینی اطلاق می‌گردد که بعنوان اصول موضوعه مورد پذیرش همه مفسران می‌باشد بعبارت دیگر مبانی تفسیری به سلسله مباحثی گفته می‌شود که بعنوان زیربنا و پایه در مباحث تفسیری قرارنمی‌گیرد؛ نظیر وحیانی بودن [[قرآن|قرآن]]؛ تحریف یا عدم تحریف قرآن؛ امکان و عدم امکان فهم پذیری قرآن و....که در صورت اثبات یا عدم اثبات آن تاثیرات مهمی در مباحث تفسیری خواهد داشت. <ref>جهت توضیح بیشتر رک به: روش‌شناسی تفسیر قرآن، ص 3؛ مبانی و روش‌های تفسیری،؟ ص40؛ منطق تفسیر قرآن، ص 11 - 12.</ref>

قواعد تفسیری: قاعده در لغت بمعنای اساس و عمود بوده و در اصطلاح تفسیری به اصولی اطلاق می‌گردد که بر پایه مبانی و موازین خاصی شکل گرفته است بگونه‌ای که بوسیله آن اصول و قواعد، مسائل تفسیری و معارف قرآنی استنباط می‌گردد. بعنوان نمونه با پذیرش قواعدی نظیر حجیت ظواهر قرآن، می‌توان درقرآن تدبر نموده و معارف قرآنی را از آن استخراج نمود. بدیهی است در غیر اینصورت امکان برداشت هیچ نوع معرفت قرآنی ممکن نخواهد بود.<ref>جهت تفصیل بیشتر در معانی قاعده، رک به: قواعد التفسیر تالیف فاکر میبدی ص 33</ref>  

== تفسیر در لغت ==  

 

== تفسیر در اصطلاح مفسران و عالمان علوم قرآنی ==

 

=== معنای تفسیر از منظر اهل سنت ===  

 

==== بدرالدین زرکشی ====

 

ایشان در ادامه اظهارمی‌دارد تفسیر قرآن مستلزم علومی نظیر لغت، نحو، تصریف و... است که لازم است مفسر بدان آگاه باشد.<ref>البرهان فی علوم القرآن ج 1ص 13 </ref>

 

از منظر برخی مفسرین تفسیر بمعنای کشف معانی قرآن است اعم از اینکه معانی کشف شده متعلق به الفاظ مشکل باشد یا اسان و نیز اعم از اینکه معانی مذکور بحسب معانی ظاهری الفاظ باشد یا غیر آن در حالی که تاویل- در الفاظ جریان نداشته و- بیشتر در جملات استعمال می‌گردد. برخی نیز معتقدند متعلق تفسیر، روایت و متعلق تاویل، درایه می‌باشد.<ref>الاتقان ج 2ص461</ref>  

از منظربرخی دیگر تفسیر، علم به نزول آیات و مسائل مرتبط با آن و نیز علم به اسباب و شان نزول، مکی و مدنی، محکم و متشابه و نظائر آن می‌باشد و از منظر ابوحیان تفسیر علمی است که در آن اموری نظیر چگونگی تلفظ کلمات قرآنی و معانی آن و نیز ترکییات گوناگونی که بحسب آنها معانی نیز متعدد می‌گردد مورد بحث قرار نمی‌گیرد.<ref>الاتقان ج 2ص462</ref>  

ایشان در کتاب:" أصول فی التفسیر" مفهوم لغوی تفسیر را کشف معانی پوشیده و معنای اصطلاحی آن را بیان معانی قرآن می‌داند.

=== معنای تفسیر از منظر امامیه ===  

==== طبرسی ====  

==== آیه الله خوئی ====

==== آیه الله معرفت ====  

 

علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن در معنای واژه تفسیر می‌فرماید: التفسیر (و هو بیان معانی الآیات القرآنیة و الکشف عن مقاصدها و مدالیلها) <ref>المیزان ج 1ص 4</ref>

انگاه ایشان سئوالی را طرح می‌کند که ایا اطلاق تفسیر به بیان کلماتی که معانی شان ظاهر و متبادر می‌باشد صحیح است یا خیر؟ <ref>همان</ref>  

ایشان در ادامه به دیدگاه رائج بین مفسرین در معنای تفسیر اشاره کرده و اظهار می‌دارد: از منظر برخی در مفهوم کلمه تفسیر، نوعی خفاء و پیچیدگی نهفته است که بوسیله تفسیر بر طرف می‌گردد. <ref>همان</ref>

بنابر این از منظر ایشان تفسیر قرآن اختصاص به الفاظ ومعانی مشکل نداشته بلکه حتی در مواردی که مفهوم کلام روشن است نیز ممکن است معنای تفسیر تحقق یابد.  

ایشان در ادامه به حل تناقض ظاهری بین دو حقیقت "اسان بودن فهم قرآن و غامض بودن برخی موضوعات قرآنی " از طریق مذکور – تمییز بین تفسیر لفظ و تفسیر معنا می‌پردازد.

در اینصورت هر گاه به تبیین ماهیت آن پرداخته و تصویر روشنی از آن را بیان کنیم در حقیقت آن را تفسیر کرده‌ایم نظیر ایاتی که مشتمل بر کلمه لوح محفوظ، عرش،، الموازین، والملک، والشیطان، وإنزال الحدید، ورجوع البشر إلی الله، الخزائن، ملکوت السماء، وتسبیح ما فی السماوات والأرض و....می‌باشد.<ref>علوم القرآن ص 221-219</ref>  

 

لازم به ذکر است: بر اساس مطالبی که از کتاب علوم القرآن نقل گردید پاسخ این سئوال که: اگر تفسیر به معنای کشف الغطا و تبیین موارد مبهم است چگونه با آیه شریفه (ولا یأتونک بمثل إلا جئناک بالحق وأحسن تفسیرا) که قرآن را احسن التفسیر می‌داند و نیز ایاتی که فهم قرآن را برای مردم اسان می‌داند: یسرنا القرآن للذکر و... منطبق می‌باشد؟ داده شد.  

بنابراین تبیینی که ازایات قرآن توسط مفسر ذکر می‌گردد و افراد عادی از فهم آن عاجزند نسبت به معانی اولیه الفاظ نبوده بلکه مربوط به معانی حقیقی واژه‌ها و تراکیبی است که نوعی ابهام در آنها وجود دارد نظیر لوح، عرش، ملائکه، جن، صفات الهی، جنت، دوزخ و....

=== مقایسه بین دیدگاه مولف کتاب علوم القرآن با دیدگاه مشهور در معنای تفسیر ===

== تبصره ==

=== نکته اول: اجتهادی بودن مساله مبانی تفسیر ی فریقین ===  

 

=== نکته دوم: تبیین محل نزاع ===  

 

=== نکته سوم: تفسیر به معنای تبیین نه تاویل و معانی باطنی ===  

 

== نتائج ==  

 

== پانویس ==

{{پانویس|2}}