مرجئه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۶: خط ۵۶:


==دو حیث ارجاء==
==دو حیث ارجاء==
در تقسیم کلی می‌توان به‌مرجئه  از دو حیث نگریست:
در تقسیم‌بندی کلی می‌توان به‌مرجئه  از دو حیث نگریست:


الف) کسانی که درباره [[علی‌بن‌ابی‌طالب|حضرت علی]] و [[عثمان]] قضاوتی نکردند، بلکه کار آنان را به‌خدا واگذار کردند.
الف) کسانی که درباره [[علی‌بن‌ابی‌طالب|حضرت علی]] و [[عثمان]] قضاوتی نکردند، بلکه کار آنان را به‌خدا واگذار کردند.
خط ۷۲: خط ۷۲:
برخی از  [[اشاعره]]، [[ماتریدیه]] و [[ابوحنیفه]] و  نیز برخی از فقها در این جرگه داخل شدند.  
برخی از  [[اشاعره]]، [[ماتریدیه]] و [[ابوحنیفه]] و  نیز برخی از فقها در این جرگه داخل شدند.  


2- قائلین به اینکه ایمان مجرد معرفت بوده و معصیت  ضرری به‌ایمان نمی‌رساند.
2- قائلین به‌اینکه ایمان مجرد معرفت بوده و معصیت  ضرری به‌آن نمی‌رساند.


[[جهمیه]]،[[غیلانیه]] و [[شمریه]] از این گروه‌اند.
[[جهمیه]]،[[غیلانیه]] و [[شمریه]] از این گروه‌اند.
خط ۷۸: خط ۷۸:
به‌این عده «مرجئه غالی» می‌گویند.
به‌این عده «مرجئه غالی» می‌گویند.


3- قائلان به این که ایمان فقط قول زبانی است و حتی معرفت در آن نقشی ندارد.
3- قائلان به‌اینکه ایمان فقط قول زبانی است و حتی معرفت در آن نقشی ندارد.


این نظریه را به [[کرامیه]] نسبت داده‌اند.
این نظریه را به‌[[کرامیه]] نسبت داده‌اند.


برای مرجئه تقسیمات دیگری هم ذکر کرده‌اند؛ مثل یونسیه، عبیدیه، عنسانیه، بوثوبانیه، توفیه و صالحیه که به اعتبار مشایخ این فرقه‌ها نام‌گذاری شده‌اند.
برای مرجئه تقسیمات دیگری هم ذکر کرده‌اند؛ مثل یونسیه، عبیدیه، عنسانیه، بوثوبانیه، توفیه و صالحیه که به‌اعتبار مشایخ این فرقه‌ها نام‌گذاری شده‌اند.


درباره حیث اول می‌توان به صورت کلی تر چنین گفت: مرجئه گروهی بودند که در رابطه با امور مشتبه، قضاوتش را به روز قیامت واگذار می‌کنند تا خداوند درباره آن امور تصمیم بگیرد.
درباره حیث اول می‌توان به‌صورت کلی‌ چنین گفت: مرجئه گروهی بودند که در باره امور مشتبه، قضاوتش را به‌روز قیامت واگذار می‌کنند تا خداوند درباره آن تصمیم بگیرد.


این اعتقاد در صور مختلفی ظهور کرد که یک نمونه آن را ما ذکر کردیم.
این اعتقاد در صورت‌های مختلفی ظهور کرده که یک نمونه آن را ما ذکر کردیم.


مکتب اعتقادی مرجئه برای امویان که از ارتکاب گناهان بزرگ در نهان و آشکار پروایی نداشتند، پناهگاه و ماوای خوبی بود.
مکتب اعتقادی مرجئه برای امویان که از ارتکاب گناهان بزرگ در نهان و آشکار، پروایی نداشتند، دستاویز خوبی بود.


گفته شد مرجئه کار مرتکبین گناهان کبیره را به خدا واگذار می‌کردند.
گفته شده که مرجئه کار مرتکبین گناهان کبیره را به‌خدا واگذار می‌کردند و آنان را در آتش مخلد نمی‌دانستند و برای این سخن، آیه 107 سوره توبه را که می فرماید: "و آخرون مرجون لامرالله، اما یعذبهم و اما یتوب علیهم و الله علیم حکیم". دلیل ادعای خود ذکر  می‌کردند.
یعنی: برخی دیگر از گناه‌کاران آنهایی هستند که کارشان بر مشیت و خواست خدا موقوف است (بستگی دارد) که یا به‌عدل آنان را عذاب کند، و یا به‌لطف و کرم از گناه‌شان چشم بپوشد و خدا دانا و حکیم است.


آنان را در آتش مخلد نمی‌دانستند و برای این سخن، آیه 107 سوره توبه را دلیل بر ادعای خود می‌آوردند.
نظر کلی آنان در این باب این است که وقتی شخصی با روش مورد قبول مسلمین (اجماع، مراجعه به‌شورای اهل حل و عقد یا نصّ خلیفه پیشین) به‌خلافت برسد، باید امر او را اطاعت کرد و فرمان او را واجب شمرد.


و آخرون مرجون لامرالله، اما یعذبهم و اما یتوب علیهم و الله علیم حکیم.
مرجئه عصمت را در تعیین امام شرط نمی‌دانند و اصولا وارد  بحث امامت مفضول و فاضل نمی‌شوند.


ترجمه: برخی دیگر از گناهکاران آنهایی هستند که کارشان بر مشیت و خواست خدا موقوف است (بستگی دارد) که یا به عدل آنان را عذاب کند، و یا به لطف و کرم از گناهشان چشم بپوشد و خدا دانا و حکیم است.
همانطور که قبلا گفتیم آنها به‌طور مستقیم و یا غیر مستقیم در باره خلفای اموی به‌طرح عقاید خویش می‌پرداختند.


نظر کلی آنان در این باب این است که وقتی شخصی با روشی مورد قبول مسلمین (اجماع، مراجعه به شورای اهل حل و عقد یا نص خلیفه پیشین) به خلافت رسید باید امر او را اطاعت کرد و اطاعت فرمان او را واجب شمرد.
عقاید این سلسله، بسیار مقبول حاکمان در نیمه دوم قرن اول هجری و اوایل نیمه قرن دوم هجری بوده است.


مرجئه عصمت را در تعیین امام شرط نمی‌دانند و اصولا وارد در بحث امامت مفضول و فاضل نمی‌شوند.
در زمینه خلافت علی‌بن‌ابی‌طالب (خصیبیه)، ضمن قبول امامت و خلافت آن حضرت و مشروع دانستن آن، قاطعانه معتقدند آن حضرت از خلافت و امامت مسلمین، سهمی بیش از خلیفه چهارم بودن ندارد.


همان طور که قبلا گفتیم اینان مستقیم و یا غیر مستقیم در ارتباط با خلفای اموی به طرح عقاید خویش می‌پرداختند.
در میان مسلمین، رهبران مرجئه تنها ابوثوبان مرجی بنیان‌گذار فرقه [[ثوبانیه]] است که اعتقاد دارد غیر قریشی نیز می‌تواند امام باشد و بر آن است که هر کسی اقامه کتاب و سنت کند، می‌تواند امام باشد.


این سلسله از عقایدشان، بسیار مقبول دستگاه‌های حکومتگر نیمه دوم قرن اول هجری و اوایل نیمه دوم هجری بوده است.
او معتقد است که امامت به‌اجماع ثابت می‌شود، اما تقریبا فرقه‌های دیگر مرجئه اصل و نسب را در موضوع امامت شرط دانسته و اعتقاد دارند امام باید قریشی باشد.
 
در زمینه خلافت علی بن ابی‌طالب (خصیبیه)، ضمن قبول امامت و خلافت آن حضرت و مشروع دانستن آن، قاطعانه معتقدند آن حضرت از خلافت و امامت مسلمین، سهمی بیش از خلیفه چهارم بودن ندارد.
 
در میان مسلمین، رهبران مرجئه تنها ابوثوبان مرجی بنیان‌گذار فرقه [[ثوبانیه]] است که اعتقاد دارد غیر قریشی نیز می‌تواند امام باشد و بر آن است که هر کس اقامه کتاب و سنت کند، می‌تواند امام باشد.
 
او معتقد است که امامت به اجماع اثبات می‌گردد، اما تقریبا همه فرق دیگر مرجئه اصل و نسب را در موضوع امامت شرط دانسته و اعتقاد دارند امام باید قریشی باشد.


اهمیت مرجئه از حیث سیاسی بیشتر با توجه به دوره حکومت بنی‌امیه و علی‌الخصوص حکومت معاویه و یزید مشخص می‌شود؛ معاویه که خود فرزند ابوسفیان از بزرگان قریش بود؛ فرزند کسی که اسلام نیاورد، مگر زمانی که از جان خود بیمناک شد.
اهمیت مرجئه از حیث سیاسی بیشتر با توجه به دوره حکومت بنی‌امیه و علی‌الخصوص حکومت معاویه و یزید مشخص می‌شود؛ معاویه که خود فرزند ابوسفیان از بزرگان قریش بود؛ فرزند کسی که اسلام نیاورد، مگر زمانی که از جان خود بیمناک شد.
confirmed
۵٬۹۲۲

ویرایش