علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

بخشی از مباحث علوم قرآنی در [[فقه]] انعکاس یافته یا حتی می‌توان مدعی شد که کاوش-های فقهی به غنای این مباحث در علوم قرآنی افزوده است؛ به‌طور مثال، مبحث [[قرائات سبعه]] از این منظر در فقه بحث و گفت‌وگو می‌شود که آیا می‌توان حمد و [[سوره]] [[نماز]] را طبق این قرائت‌ها خواند یا [[نماز]] با [[قرائت]] مشهور ( قرائت [[حفص از عاصم]]) مجزی است؟ اگر در علوم قرآنی درباره [[بسمله]] از این حیث که جزو [[آیات]] [[سوره]] است یا فقط به‌صورت فاصله کاربرد دارد، گفت‌وگو می‌شود، میان فقیهان عامه و خاصه درباره [[وجوب]] یا [[جواز]] گفتن [[بسمله]] پیش از خواندن [[سوره]] [[نماز]] بحث می‌شود؛ چنان‌که یکی یا دو تا دانستن سوره‌های [[ضحی]] و [[انشراح]] و [[فیل]] و [[قریش]] که در [[فقه]] محل بحث و گفت‌وگو است از جمله مباحثی علوم قرآنی شمرده می‌شود.

چگونگی برخورد با [[قرآن]] درجایگاه [[کتاب آسمانی]] مقدس از قبیل [[جواز]] یا عدم [[جواز]] واگذاری آن به [[کافر]]، آداب [[تلاوت]] [[قرآن]]، [[جواز]] یا عدم [[جواز]] [[ترجمه]] [[قرآن]] به زبان‌های گوناگون، [[جواز]] یا عدم [[جواز]] تغییر [[رسم‌الخط عثمانی]]، [[جواز]] یا عدم [[جواز]] انتشار [[قرآن]] با تنظیم سوره‌ها براساس نزول یا [[تفسیر]] [[قرآن]] بر این اساس و... از جمله مباحثی است که در [[فقه]] و علوم قرآنی به طور یکسان بحث وگفت‌وگو شده و می‌شود.

از قراردادها و کارکردها در اصطلاح به «[[وضع تعیینی]]» یا «[[وضع تعیّنی]]» یاد می‌شود و همچنین عناوینی مثل عرف عام، عرف خاص، [[وضع لغوی]]، [[وضع شرعی]] یا متشرعی بر آن ناظر است؛ بنابراین؛ مهم‌ترین هدف در روش تحلیل زبانی، دستیابی به این قراردادها، کارکردها واثبات آن‌ها است؛ برای مثال، باید از رهگذر کاربردها و کارکردهای واژه «جواز» درفلسفه و تعابیر [[فیلسوفان]] اثبات کرد که این واژه در [[فلسفه]] به معنای «[[امکان]]» و در برابر «[[وجوب]]» و «[[امتناع]]» است. درحالی به استناد کاربردها و کارکردهای واژه «[[جواز]]» در فقه و گفتار [[فقیهان]] می‌توان ثابت کرد که این واژه در [[فقه]] به مفهوم «[[اباحه]]» دربرابر «[[حرمت]]» است. بر همین اساس، مباحث علوم قرآنی مرتبط با ادبیات و نیز مرتبط با مباحث الفاظ [[اصول فقه]] تابع روش تحلیل زبانی است؛ برای مثال، وقتی قرار شد در علوم قرآنی درباره معنا و ریشه واژه «[[قرآن]]» گفت‌وگو شود، باید با مراجعه به آرای واژه‌شناسان و کارکرد این واژه در لغت عرب، [[قرآن]] و [[روایات]] به پاسخ آن دست یافت یا اگر صاحب‌نظری در علوم قرآنی درصدد اثبات [[حجیّت ظواهر]] [[قرآن]] باشد، باز با استناد به روش تحلیل‌زبانی باید از این مقدمات کمک بگیرد که [[قرآن]] در تفهیم و تفاهم همسو و همصدا با قواعد تخاطب و محاوره که از جمله این قواعد تکیه بر ظواهر است، با مردم به گفت‌وگو پرداخته است.<ref>[http://qoranshenakht.nashriyat.ir/node/13 علوم قرآن؛ چيستی، چرايی و چگونگی]، علی اوسط باقری</ref>