فتاوای تقریبی در دوران معاصر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فتاوای تقریبی درصد ساله اخیر  (1)'''، <ref>نویسنده: سید مصطفی حسینی رودباری</ref> اولین بخش از مقاله‌ای با همین عنوان است که به بررسی فتاوای صادر شده با رویکرد تقریبی می پردازد.

= فتوای مرجعیت عراق :جهاد کفایی  در مقابله با جریان تکفیری داعش =

بحرانی که درعراق در اثر فتنه [[گروهک تروریستی داعش|گروهک داعش]] بوقوع پیوست و  همچنان ادامه دارد زمینهٔ بروز جریانات و حوادثی گردید  که بارزترین آن صدور فتوای سرنوشت ساز [[مرجعیت]] عراق مبنی بر  وجوب کفایی جهاد علیه جریان تکفیری داعش بود  بازتاب این فتوا درعراق و جهان اسلام بگونه‌ای بود که موجب بسیج گسترده مردم عراق اعم از شیعه و سنی و پیروان ادیان دیگرو نیز اعلام آمادگی بسیاری از مسلمانان در کشورهای مختلف در جهت مقابله با تروریست‌ها گردید بگونه‌ای که می توان این فتوا را موجب تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی و دیگر ادیان الهی در عراق دانست.<br>

از طرف دیگر صدور این فتوا موجب رعب و وحشت این گروه جنایتکار و حامیان غربی و عربی آنان گردید بهمین دلیل با تمامی امکانات رسانه‌ای و مالی خویش در صدد مقابله با آن بر آمدند حتی برخی از عالمان فریب خورده و شاید مزدور و خودفروخته  نظیر  قرضاوی‌، رافع الرفاعی و حارث الضاری فتوای [[آیت الله سیستانی]] را حرکتی علیه اهل‌سنت دانسته و بدینوسیله سعی در شعله‌ورتر کردن آتش  فتنه فرقه‌ای و مذهبی داشتند  در حالی که فتوای مرجعیت عراق فارغ از هر نوع گرایش مذهبی و دینی  خاص بوده و مخاطبین آن نیز عموم مردم می‌باشند که ازآنان خواسته شده است در جهت حفظ وحدت و یکپارچگی عراق و دفاع از میهن و نوامیس خویش اقدام کنند واساسا در آن اسمی از شیعه یا سنی یا مسیحی و ...برده نشده است.

در قسمتی از از این پیام که توسط نمایندهٔ ایشان بیان گردید آمده است:

مرجعیت دینی از شهروندانی که قادر به حمل سلاح هستند، می‌خواهد داوطلبانه به صفوف نیروهای امنیتی برای دفاع از عراق بپیوندند، عراق با چالش بزرگی روبرو است و مسئولیت مقابله با تروریست‌ها، مسئولیت همگانی است و مختص یک طایفه خاص نیست و ماهیت خطراتی که عراق را در حال حاضر احاطه کرده، مستلزم دفاع از میهن و مردم و نوامیس آن است و این یک واجب کفایی است. 1

شیخ خالد الملا رئیس شورای علمای جنوب عراق از اهل‌سنت  در رد ادعای امثال قرضاوی می‌گوید:

آیت الله سیستانی هنگامی که مرقد امامین عسکریین(ع) هدف عملیات انتحاری انفجاری قرار گرفت، هرگز علیه هیچ طرف یا قشری از ملت عراق فتوا صادر نکرد، بلکه همه را به حفظ آرامش و خودداری از واکنش‌های خشونت آمیز سفارش کردند، اما امروز که موصل شهری که اکثریت جمعیت آن را اهل‌سنت تشکیل می دهند، در معرض حملات داعش قرار گرفت، این فتوا را صادر کرد؛ زیرا خطری را که اهل‌سنت را تهدید می‌کند، درک کرد. بنابراین، فتوای آیت الله سیستانی هرگز علیه اهل‌سنت نیست، بلکه در راستای حمایت از همهٔ ملت عراق از جمله اهل‌سنت صادر شده است.2

ایشان مدتی قبل نیز که آیت الله سیستانی فتوایی صادر کرد مبنی بر حرمت ریخته شدن خون مردم عراق به ویژه اهل‌سنت در عراق اعلام کرد که:

مرجع اعلی آقای سیستانی از برادران شیعه خواسته بود از برادران اهل سنت خود دفاع کرده و خطر را از آنها دفع کنند و همچنین به علمای امت دربارهٔ طرح‌های دشمنان که به دنبال تفرقه و دودستگی میان مردم عراق هستند، هشدار داده بود.3

این شخصیت اهل‌سنت می‌گوید  : آقای سیستانی گفته‌اند من خدمتگزار همه عراقی‌ها هستم و هیچ فرقی میان سنی یا شیعی یا کردی یا مسیحی وجود ندارد.4

حسن فرحان مالکی یکی از اندیشمندان  سعودی نیز در تمجید از حرکت مرجعیت عراق در سخنانی ابراز داشت : « از سال 1923 میلادی تا به امروز، فتوای آیت الله سیستانی اولین فتوای جهاد در عراق به شمار می‌آید. فتوایی که در آن به مقابله با داعش به عنوان دشمن مشترک شیعه و اهل‌سنت حکم شده است. این در حالی است که فتاوای ما ( علمای وهابی) روزی دو بار عوض می شود. یک بار بر له یک مسأله حکم می‌دهیم و همان روز بر علیه همان موضوع حکم می‌کنیم»

ایشان در تحلیلی علت استقبال گستردهٔ مردم عراق اینچنین بیان نمود:  

علی جمعه" مفتی سابق مصر نیز به نوعی با فتوای آیت الله سیستانی علیه داعش و تروریست‌ها همراهی نشان داد و گفت:

فتاوای تکفیری خواستار کشتار نیروهای ارتش و پلیس با استناد به تفکرات ابن تیمیه می شوند، تکفیری‌ها واقعیت دورهٔ معاصر ما را به وضعیت مغول و ممالیک(دولت ممالیک در مصر) تشبیه می‌کنند و گمان می‌کنند که حامیان دین هستند و باید با حاکمان و والیان امور بجنگند؛ زیرا به زعم آنها، شرع الهی را پیاده نمی‌کنند.6

باید گفت فتوای مرجعیت عراق در لزوم مقابله با داعش برخاسته از نگرشی عمیق به مسائل سیاسی جوامع اسلامی و نیز  مبانی عقیدتی استواری است که در مواضع و بیانات آیت الله سیستانی  به شکل‌های گوناگون ذکر شده است در یکی از پیام‌های ایشان  که بمناسبت هفته وحدت توسط دفتر ایشان منتشر گردیدآمده است:  

در ادامه این پیام آمده است:

همانگونه که ملاحظه می شود در این پیام اثری از تعصبات مذهبی نبوده و خطاب ایشان به امت اسلامی مبنی بر لزوم  وحدت و انسجام در برابر تهاجم بیگانگان بر اساس مبانی مشترک عقیدتی –بر گرفته از قرآن و سنت -است.

در پایان این نوشتار می‌گوییم: فتوای جهاد کفایی در مبارزه با گروه  جنایتکار داعش را  د ر استمرار سلسله فتاوایی است  که در طول تاریخ عالمان راستین و بیدار امت اسلامی بر اساس مقتضیات زمان خویش ابراز نموده‌اند که در یادداشت‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.                                                                            

=فتاوای  تقریبی عالمان سنی و شیعه  د ر دفاع از فلسطین=

شکی نیست که  بزرگترین و محوری ترین مساله جهان اسلام در دهه های اخیر موضوع فلسطین و مسائل پیرامون ان بوده است مساله ای که حتی دشمنان غربی و شرقی اسلام نیز با تکیه بر ان سیاست های پلید و خائنانه خویش را در جهان اسلام گسترش داده  و می دهند قدرتهای استکباری  و شیطانی با رسمیت بخشیدن به اشغال فلسطین و تاسیس دولت جعلی اسرائیل در قلب جهان اسلام توانستند تخم نفاق و تفرقه را در تمامی ممالک اسلامی پاشیده واز طریق سران خودفروخته و عمال خائنشان در کشورهای اسلامی بویژه جهان عرب ان را استمرار دهند

در این کارزار و نبرد بین حق و باطل که بیش از 60سال از ان می گذرد دول استعمارگر و دست نشانده های انان در بیشتر مواقع به اهداف پلیدشان رسیده و جشن پیروزی بر مسلمانا ن را سر داده اند متاسفانه مسلمانان در اکثرجبهه های این نبرد نه تنها طعم پیروزی را نچشیده بلکه هر روز بیش از گذشته از مواضع قبلی خویش نیز عقب نشینی کرده اند بگونه ای که حتی اصل صورت مساله نیز به دلیل قصور یا تقصیر رهبران و عالمان دینی جهان اسلام برای بسیاری از مسلمانان بفراموشی سپرده شد وجای خود را به [[اختلافات]] داخلی و مذهبی و طائفه ای داد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ضربه ای مهلک بر پیکر مستکبرین و حامیان رژیم جعلی صهیونیستها وارد و مساله فلسطین و ازادی قدس شریف از چنگال صهیونیستها در راس اهداف وشعارهای محوری ان گردید بخصوص انکه با حرکت الهی سیاسی  امام خمینی ره  مبنی بر نامگذاری  اخرین جمعه ماه مبارک رمضان بعنوان روز جهانی قدس بار دیگر نگاه جهان اسلام به لزوم وحدت و انسجام مسلمانان در برابر کفر واستکبار جهانی وازادی قدس شریف از چنگال صهیونیست ها  دوخته شد چنانکه  از ان زمان ببعد به لطف الهی شاهد بیداری روز افزون امت اسلامی و تزلزل و سقوط  پایه های رژیم صهیونیستی هستیم که اخرین و برجسته ترین ان پیروزی عظیم مردم غزه دربرابر این رژیم جنایتکار بود که انشاء الله این روند تا ازادی کامل سرزمینهای اشغالی ادامه خواهد داشت .

انچه در این مقال پی انیم تبیین نقش عالمان برجسته و بیداری است  (اعم از سنی وشیعه ) که  بدور از تعصبات فرقه ای و مذهبی در دفاع از موضوع فلسطین و زنده نگاه داشتن یاد این فاجعه بزرگ انسانی و اسلامی در اذهان مسلمانان سهم وافری داشته وبا فتاوای روشنگر خویش  در تهییج و بیداری واتحاد انان  علیه صهیونیسم جها نی زمینه شکست ونابودی  نهائی این غده چرکین و سرطانی را انشاءالله فراهم نموده اند .

در اولین مقال ازاین سلسله  از بزرگمردی یاد می کنیم  که از اوان شکل گیری توطئه غصب فلسطین توسط قدرتهای استکباری با بصیرت الهی اش توانست پرده از این طرح  خائنانه  نظام سلطه  برداشته و مسلمانان را نسبت به جدی گرفتن این خطر شکننده هشدار دهد این شخص کسی نیست جز عالم بصیر و برجسته اسلامی یعنی ایه الله شیخ محمد حسین کاشف الغطا ء -ره -

او گرچه از عالمان بزرگ شیعی محسوب می شود اما فتاوای او در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی بسیار فراتر از تعصبات مذهبی بوده بهیج وجه صبغه شیعی نداشت  تمام همت وهدف او اتحاد مسلمانان( با همه مذاهبی که دارند )در برابر قدرتهای استکباری است که کمر به نابودی اسلام ومسلمین وسیطره بر ممالک اسلامی بسته اند .

این شخصیت والا ازنخستین عالمانی است که از روند مهاجرتهای مشکوک یهودیان از کشورهای مختلف به فلسطین اظهار نگرانی نموده و به همین جهت در سال 1310ش درکنفرانسی که قبل از اشغال فلسطین -1327ش -در زمینه بررسی این مساله مهم در بیت المقدس تشکیل گردید با سخنرانی حماسی خویش وظایف مسلمانان بویژه عالمان دینی را در برابر این توطئه عظیم تشریح نمود ایشان بمدت پانزده روز درفلسطین اقامت نموده وبه شهرهای مختلف این کشور سفرنمود ودرهمه این شهرها به افشاگری نقشه های استعمارگران که در راس انها دولت خبیث انگلستان قرار داشت می پرداخت ایشان در راستای هدف مقدس خویش دربیداری مسلمانان  سپس به لبنان وسوریه وازانجا به ایران مسافرت نمود ودر مدت سفر سه ماه شان به ایران تاثیر فراوانی بر علما ومراجع این دیار دراتخاذ مواضع قاطع در برابر خطریهود وصهیونیسم ایفا نمود.

دراینجا برخی از فتاوای روشنگر و انقلابی  ایشان را درزمینه دفاع از موضوع فلسطین بیان می کنیم لازم به ذکر است که فتاوای ایشان بر خلاف فتاوای معمول برخی مراجع که فقط به ارائه حکم بسنده می کنند مشمل بر مبانی قرانی وروائی ان نیز می باشد بگونه ای که فرد با دیدن اصل حکم به مبانی ان نیز پی برده واگاهی اش بر حکم صادر شده افزون می گردد.

حکم جهاد ایشان بعنوان  رهبر شیعیان در نجف اشرف که خطاب به مسلمانان درزمینه لزوم  نجات فلسطین صادر کردند بشرح ذیل است :

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ غْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَیُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِیبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ

برخی بزرگان نسخه ای از فتوایی را که در مورد لزوم دفاع از فلسطین صادر کرده بودم در خواست کردند و انگیزه این درخواست، دردها و محنت حاضری است که پس از 30 سال مبارزه و فداکاریهای بیشمار که با جان و مال انجام گرفته و از حد شمارش خارج است به این سرزمین مقدس رسیده است. و ما هم اینک شاهدیم محنت و بلوی از مرزهای فتوی گذر کرده و وجدان هر مسلمان با احساسی را خدشه دار کرده است. و ضمیرش وجوب دفاع از فلسطین را با تمام قدرت به او الهام کرده و بذل جان و مال عزیز در این راه و اعلان جهاد مقدس آسان و سبک شده است. پس ای مسلمانان سستی و تنبلی به خود راه ندهیدکه شما برتر و بالاترید.« إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ یَنصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ‏ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ وللّهَ قویٌ عَزِیزٌ  

در زمینه صدور این فتوا و اهمیت ان گزارش سفارت ایران در بغداد خواندنی است دراین گزارش امده است :

علمای عرب شیعهي نجف مجدداً تلگراف‌هایی به ملك غازی و كمیسر عالی فلسطین‏ مخابره نموده و از مظالم انگلیس در فلسطین دادخواهی كرده‏اند. آقای شیخ محمد حسین كاشف الغطا كه از مشاهیر علمای عرب در نجف می‏باشد نیز تلگرافی به‏ كمیسر عالی انگلیس و كمیسیون فنی انگلیس مخابره نموده و اضافه كرده است كه‏ مردم از علما فتوای جهاد خواسته‏اند.<ref>سایت موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی -پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران –بر گرفته از مقدمه کتاب -ایران و استعمار انگلیس -</ref>

 

علّامه كاشف الغطاء سپس خود رأساً حكم جهاد را صادر كرد. <ref>همان  

دربخشی از حکم جهاد ایشان امده است :                                                                                                                                                                                                                            

ای اسلام و ای عرب، بلكه ای برادر و یا اینكه ای بشر، وضعیتی كه فلسطین سر بریده به آن رسیده است، به نظر همه مشهود و عیان شده و چنانكه گفته‏ایم باز هم‏ می‏گوییم كه موضوع فلسطین قضیه‌ي بالاختصاص خود فلسطین نبوده... ای عرب، ای‏ مسلمین، ای بشر، جهاد در فلسطین بر هر انسان واجب شده، نه بر عرب و مسلمین تنها... این است دعوت و ندای عمومی اینجانب كه به امّت عرب و اسلام‏ می‏فرستم. خدا گواه است كه اينجانب از دهه‌ي ششم عمر تجاوز كردم و اگر ازدحام و ازدیاد انواع علل رنجوری بر این استخوان‌های پوسیده‏ام حمله نمی‏آوردند، اول‏ شخصی بودم كه به این دعوت لبیك می‏گفتم... "محمدحسین آل كاشفالغطاء<ref>همان</ref>

ایشان در فتوایی دیگر براساس موازین شرعی و عقلی به تقسیم‏بندی كشورهای جهان اسلام در عملیاتی نمودن این جهاد مقدس اعلام می کند که نخستین كشوری كه باید رایت جهاد را به اهتزاز دراورد اردن هاشمي و پس از آن،حجاز  وآنگاه مصر   و سوریه را مورد خطاب قرار داده و سپس می‏گوید:                               م                                                                                                                    

«می‏گویند 400 میلیون مسلمان در كره‌ي زمین موجود است. چطور می‏شد اگر ده‏ یك این عده از راه غیرت اقدام نموده، برای ادای وظیفه‌ي خویش نسبت به فلسطین، و به یاری مجاهدین آن ملحق می‏شدند؟ البته گره‌ي فلسطین گشوده می‏شد، اشغال آن‏ خاتمه می‏پذیرفت... به خدا قسم كه از مرحله خیلی دور افتادیم و پرت گشتیم و هنوز آنچه را كه باید، بیان نكردیم... كنگره‏ها منعقد و مقررات آن تقدیم می‏شود و هیئت‌ها برای لندن مسافرت می‏كند، با همه‌ي اینها قشون انگلیس شكم زن‌های آبستن را در فلسطین سفره می‏كند، بیگناهان را بی‏جان و خون‌های پاك را روان می‏سازد و با تمام‏ شدت به تبهكاری‌های بزرگ خود ادامه می‏دهد و حجاز و اردن هم با چشم و گوش‏ همه چیز را می‏بینند و می‏شنوند، با وجود این با كمال تفریح رفت و آمد دارند. حتی‏ دو بز آنها از جای خود نجنبیدند. ای كاش به این هم اكتفا و شرّ خود را از سر فلسطین‏ كوتاه می‏كردند و با ستمكاران مساعدت و همراهی نمی‏نمودند. ولی عموم مسلمانان‏ در اقطار زمین چیزی كه دارند، اعتراض هست، هیاهو، نطق، مقاله‌نویسی، شعرگویی‏ و بعضی مساعدت‌های مادی بسیار كم كه حالِ یك قطره آب بر سنگ را دارد و حال‏ آنكه خیلی از مسلمانان دارای هزاران بلكه میلیون‌ها لیره هستند. آیا هیچ شنیده شد یكی از آنها با هزار لیره استرلینگ كمكی كرده باشد، چنانكه یهودیان كه عده‏شان‏ كمتر و طبع‌شان پست‏تر است، می‏كنند؟<ref>5

ایشان در بخش پایانی گفتارشان حقیقت دردناکی را بیان می كند که حکایت از اسیب شناسی عمیق شان از بحران های داخلی جوامع اسلامی است تا بدینوسیله وجدانهای خفته مسلمانان را در لزوم تحرک و قیام جدی در برابر دشمنانشان بیدار نماید.

«با وجود همه‌ي اینها، كاش مسلمانان به حق اعتراف كنند و حقیقت را پاك و پوست كنده اظهار نمایند. آن حقیقت این است كه بلیه مسلمانان از خود مسلمانان‏ است و از بلیه صهیونی و انگلیس خیلی بزرگ‌تر می‏باشد. این حقایق آشكار را هر كس‏ می‏داند و جز شاگرد كوچك دبستان كسی آن را ابراز نمی‏نماید. نجف اشرف، مدرسه‌ي كاشف الغطاء، محمدحسین آل كاشف الغطاء، 24 شوال‏ 1357 برابر 18/12/1938 <ref>همان</ref>

 

جواب سئوال دوم- در صورتی که فلسطین برای دفع دشمن کافی نباشد بر مسلمانان دیگر به ترتیب نزدیکی به محل – تا حدی که تمامی مسلمانانی که توان انجام این کار را دارند در برگیرد- واجب است.

 

جواب سئوال چهارم- بله، بر تمامی مسلمانان در سایر مناطق و کشورها واجب است که یهود و حامیان و کمک دهندگان به او تحریم کنند. و هرکسی که از یهود چیزی خریده و یا تولیدات آنان را بپوشد و یا از محصولات آنها بخورد و یا هر نوع معامله تحاری یا غیر تجاری با آنان بکند با خدا و پیامبرش به ستیز، موجب غضب خدا و رسولش شده و به حق خیانت ورزیده و قلب اعراب و اسلام را جحریحه دارکرده و بلکه به موجب کلام اللهی « مَن یَتَولِهِم مِنکُم فإنَّه اِن َّ الله لا یَهدی القومِ الظالِمین» از دین اسلام خارج شده است.

همانطور که از اخرین پاسخ ایشان استفاد ه می شود  ایشان هر نوع معامله با یهود را حرام دانسته و بر اساس مبانی قرانی  ان را سبب ارتداد از دین می داند .

 

باید گفت اگر مسلمانان یویژه سران انها فقط به همین حکم الهی عمل نموده و از انجام هر نوع معامله با صهیونیستها و حامیان انها اجتناب می  کردند شاهد اینهمه مصائب دردناکی که تا کنون برامت اسلام گذشته است نبودیم

 

 

از جمله فتاوای مهمی که می توان ان را در زمره [[فتاوای تقریبی]] بمعنای واقعیش محسوب نمود فتوای کمیته [[الازهر الشریف|الازهر]] - برترین   نهاد مذهبی وعلمی در [[مصر]] و [[کشورهای اسلامی]] - مبنی بر حرمت و ممنوعیت هر نوع تعامل با رژیم صهیونیستی می باشد این فتوا که در همان سالهای اول اشغال فلسطین صادر گردید –1375ه ق و1956م – همانطور که در ادامه مقاله متن ان خواهد امد بر گرفته از مبانی قران وسنت رسول اکرم ص بوده و هیچ گونه صبغه فرقه ای و تعصبات مذهبی خاص در ان مشاهده نمی شود .

 

 

 

1- ذیل این فتوا امضای سران و نمایندگان شاخص هر یک ا ز مذاهب اربعه اهل سنت مصر دیده می شود که حاکی از وحدت عالمان این دیار با یکدیگر می باشد

2- نکته دیگر جایگاه برحسته دانشگاه الازهر در بین کشورهای اسلامی است که در زمان صدور این فتوا نقش محوری را در رهبری دینی مسلمانان ایفا می نمود

3- در بین عالمان الازهر که فتوای مذکور را صادر نموده اند نام شخصیت بزرگ تقریبی جهان اسلام شیخ محمود شلتوت (ره ) نیز دیده می شود ایشان بعد ازمدتی (1383ه ق ) ریاست دانشگاه الازهر مصر را بر عهده گرفت ودر طول مدت مسئولیتش توانست منشا خدمات فراونی در وحدت و گسترش اندیشه تقریب مذاهب اسلامی بین مسلمانان جهان گردد .

4- در فتوای کمیته الازهر شریف ضمن بهره گیری از قران کریم و تاریخ پر افتخار صدر اسلام ، تجاوزوغصب کشور فلسطین بوسیله صهیونیستها به تجاوز مشرکین و کفاربه شهر مقدس مکه تشبیه گردیده واز مسلمانان جهان -با همه اختلاف زبان و ملیت ومذهب که بینشان وجود دارد – خواسته شده است که به تبعیت از سیره و روش پیامبر ص که به همراه مسلمانان مکه مکرمه را از چنگ مشرکین ازاد نمودند در ازادی فلسطین اقدام نمایند .

5- در قسمت پایانی این حکم الهی ، کمیته فتوای الازهر شریف تمامی مسلمین را دعوت می کند که به ریسمان محکم الهی چنگ زده و به آنچه برای آنها عزت و کرامت را متحقق می سازد قیام کنند

 

 

1 ـ اصرار صلح با اسرائیل که فلسطین را از اهالی آن غصب نموده و آنان را از خانه هایشان بیرون رانده و زن و کودک و پیر و جوان آنها را در سراسر عالم آواره نموده و اموال آنان را سلب کرده و به بدترین و شنیع ترین گناهان در مورد عبادتگاهها و آثار و اماکن مقدس اسلامی مرتکب شده است.  

3 ـ درباره حکم پیمانهایی که کشورهای استعماری به آن فراخوانده و از جمله هدفهای آنها امکان دادن به اسرائیل برای باقی ماندن در سرزمین فلسطین برای اجرای سیاست استعمار می باشد.  

 

5 ـ در قبال طرحهایی که اسرائیل و در پشت آن کشورهای استعماری می کوشند تا بدان وسیله قطعه زمین خود را گسترش بخشیده و به موجب آن مهاجرین یهودی را به طرف آنجا جلب نمایند. این امر باعث تمرکز این رژیم و تقویت تسلط آن و نیز سبب تنگ نمودن عرصه بر همسایگانش و افزایش تهدید این رژیم نسبت به آنها و آمادگی برای نابودی آنها است.  

این کمیته باطلاع می رساند که صلح با اسرائیل ــ آنچنان که دعوت کنندگان به این کار می خواهند ــ به دلیل آنکه دربرگیرنده اثبات غاصب بر استمرار در غصبش و اعتراف به حقانیت تسلط او بر آنچه غضب نموده و امکان باقی ماندن در حالت دشمنی به متجاوز دادن می باشد شرعا جایز نمی باشد. تمامی شرایع آسمانی و قراردادی در مورد حرمت غصب و لزوم بازپس دادن مال غصب شده به صاحبان آن اتفاق نظر داشته و صاحب حق را به دفاع و درخواست حقش برانگیخته است.  

 

پس برای مسلمین جایز نیست که با یهودیانی که زمین فلسطین را اشغال نموده و به اهالی و اموال آنان تجاوز نموده اند به هر صورتی که به یهودیان امکان باقی ماندن در این سرزمین مقدس اسلامی به عنوان یک دولت را بدهد مصالحه نمایند. بلکه بر تمامی آنها واجب است که بدون در نظر گرفتن اختلاف زبان و رنگ و ملیتشان برای بازگرداندن این کشور با اهالی آن حفاظت "مسجدالاقصی" محل نزول وحی و جایگاه نماز انبیاء که خداوند اطراف آن را مبارک گردانده و همچنین حفاظت آثار و اماکن مقدسه اسلامی از دست این غاصبین همکاری نموده و با اسلحه و سایر نیروها، رزمندگان را در جهاد در این راه کمک کنند و هر آنچه در توان دارند در این راه بذل نمایند تا آنکه کشور از آثار این طاغیان متجاوز پاک گردد.  

 

خداوند متعال می فرماید «و اعدوالهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم لاتعملونهم الله یعلمهم» هر کسی که در این مورد کوتاهی و یا تفریط نموده یا مسلمانان را از آن دلسرد و ناامید سازد و یا به امری دعوت نماید که موجب تفرقه و به هم ریختن همبستگی مسلمانان شود و امکان اجرای نقشه های ضدعرب و اسلام و ضد این کشور عربی اسلامی توسط کشورهای استعماری و صهیونیست را فراهم کند، این چنین شخصی در حکم اسلام، متفرق کننده جمعیت مسلمین و کسی است که به بزرگترین گناهان دستآلوده است.

درحالی که تمامی مردم می دانند که یهود از ابتدای زمان رسالت اسلام تاکنون شدیدترین حیله ها را نسبت به اسلام و مسلمین و سرزمینهای اسلامی روا داشته و قصد دارند که تنها به تجاوز بر فلسطین و مسجدالاقصی اکتفا نکرده بلکه نقشه های پیش بینی شده خود را تا تحت مالکیت درآوردن کشورهای اسلامی بین رود نیل و فرات ادامه دهند.  

در صورتی که تمامی مسلمین ـ در وضعیت اسلامی ـ نسبت به دفاع از وجود اسلام واحدی انفکاک ناپذیر می باشند بر آنها شرعا واجب است که به منظور دفع این خطر و دفاع از سرزمین و نجات آن از دست غاصبین با همدیگر متحد و مجتمع گردند خداوند تعالی می فرماید: «و اعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا» و «ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بانّ لهم الجنة یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون وعدا علیه حقا فی التوراة و الانجیل و القرآن و من اوفی بعهده من الله فاستبشرو ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هوالفوز العظیم» و «الذین آمنوا یقاتلون فی سبیل الله و الذین کفروا یقاتلون فی سبیل الطاغوت فقاتلوا اولیاءالشیطان انّ کیدالشیطان کان ضعیفا».  

همکاری با کشورهایی که این گروه سرکش و طاغی را تقویت نموده و با مال و مهمات به مدد آنها برخاسته و امکان باقی ماندن در این سرزمین به آنان داده اند به دلیل آنکه متضمن کمک به آنها در این سرکشی و یاری آنها در موضع دشمنانه شان نسبت به اسلام و سرزمین اسلامی است از لحاظ شرعی جایز نمی باشد. خداوند متعال می فرماید: «انما ینهاکم الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و اخرجوکم من دیارکم و ظاهروا علی اخراجکم ان تولوهم و من یتولهم فاولئک هم الظالمون" و "لاتجد قوما یومنون بالله والیوم الاخر یوادّون من حادالله و رسوله و لو کانوا آبأهم او ابنأهم او اخوانهم او عشیرتهم اولئک کتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه و یدخلهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها رضی الله عنهم و رضوا عنه اولئک حزب الله الا ان حزب الله هم المفلحون"  

خداوند سبحانه در یک آیه تمام عواملی را که مثل شوق به نزدیکان و نماز و تجارتی که ترس کساد آن را دارند انسان از انگیزه های ترک مبارزه با دشمنان می انگارد را جمع نموده و مؤمنین را از اینکه متأثر از این عوامل شده و آنها را سبب دوستی بادشمنان بدانند برحذر داشته و می فرماید: «قل ان کان آباؤکم و ابناؤکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقترفتموها و تجارة تخشون کسادها و مساکن ترضونها احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله فتربّصوا حتی یأتی اللّه بامره و الله لایهدی القوم الفاسقین"  

 

 

 

 

 

 

بر مسلمانان واجب است که راه پیامبر (ص) را پیموده و به او اقتدا نمایند که موضع او در برابر اهالی مکه و طغیان آنان پس از آنکه او و اصحابش را از دیارشان اخراج کردند و بین آنها و اموالشان جدایی افکندند و از برپایی مراسمشان جلوگیری کردند و با عبادت بتها، بیت الله الحرام را آلودند، الگویی نیکو می باشد که خداوند به ایشان امر فرمود که برای نجات حرمش از دست متجاوزین نیرو و مهمات فراهم کرده و راههای زندگی را که متجاوزین به آن پشتگرم بودند بستند و بر آنها تنگ بگیرد.  

 

 

 

مبارزه با هر منکر و کار ناپسندیده ای که به بندگان خدا و کشور ضرر برساند از اصول اسلامی می باشد و از آنجا که از بین بردن این ناشایست در هر حالی واجب است در حالت جنگ و خصومت واجب تر و لازم تر می باشد. تجاوز این تجاوزگران در حد اخراج مسلمین از دیارشان و گرفتن اموال و آواره نمودن آنان در کشورها متوقف نگردید بلکه این تجاوز به اموری مانند احترام به مساجد و عبادتگاهها که تمامی ادیان آسمانی آن را تقدیس می کنند نیز رسید درحالی که در کلام الهی آمده است که: «و من اظلم فمن منع مساجد الله ان یذکر فیها اسمه و سعی فی خرابها اولئک ما کان لهم ان یدخلوها الا خائفین لهم فی الدنیا خزی و لهم فی الاخرة عذاب عظیم.»  

 

 

- مأخذی که د ر نقل خبر گزاری فارس به ان استناد شد ه است :

ـ منشور حرکة الجهاد الاسلامی فی فلسطین: حکم الاسلام فی قضیة فلسطین و الصلح مع الکیان الصهیونی ـ فتاوی و مواقف شرعیه، بیت المقدس للطباعة و النشر، بیروت 1991.  

نکته تاسف باری که درپایان این مقال باید بدان اعتراف نمود ان است که برغم صدورچنین فتوای مهمی در مبارزه با اسرائیل از ناحیه بزرگترین نهاد مذهبی جهان اسلام ، واکنش مناسبی دربین مسلمانان و سران ورهبران کشورهای اسلامی نسبت به اجرای ان  مشاهده نگردید شاید یکی از دلائل این امر عدم اگاهی عمیق مسلمانان از سیاستهای پیچیده دشمنان اسلام و نیز خودفروختگی برخی از سران کشورهای اسلامی بود که به خود جرات مبارزه با صهیونیستها را نمی دادند چنانکه این مشکل همچنان استمرار دارد .              

===2- فتوای اعضای جمعیت علمای بزرگ و بسیاری دیگر از علما و مدرسین در جامع الازهر در قاهره و دیگر مناطق مصر===  

« وجوب جهاد برای نجات فلسطین و حمایت از مسجد الاقصی»

« هذا بیان للناس و هدی و موعظة للمتقین»

 

ای جماعت مسلمانان کار از کار گذشت و عوامل سرکشی و طغیان علیه فلسطین لشکر آراستند. در حالی که مسجد الاقصی نخستین قبله و حرم سوم و پایانه سیر شبانه خاتم الانبیین ( ص) در این سرزمین است. کار از کار گذشت و برای شما روشن شد که باطل هنوز در شباب است و هنوز هوی بر عقلهای آنها سیطره دارد  و پیمانی را که راه عدل و انصاف می انگاشتند چیزی جز برنامه¬ریزی برای ظلم و اجحاف نمی باشد. امروز دیگر صبری بر آن ظلمی که می¬خواهند ما را در سرزمین خودمان با آن در مشکل اندازند و سینه¬های ما را به زمین آشنا سازند و پیوند های خلقهایی را که با خداوند در دین خدا و زبان و احساساتشان اتحاد به وجود آورده از هم بدرند باقی نمانده است.  

 

 

 

 

شما با این جهاد از وجود خود و از آینده فرزندان نسل آینده خود دفاع می کنید. پس از شرف خود دفاع می کنید. پس از شرف خود پاسداری و دفاع کرده و گرگها را از جنگل برانید و آن طور که حق جهاد است در راه خدا جهاد کنید.

« فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالآخِرَةِ وَمَن یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیما»ً

« و الَّذِینَ آمَنُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِیَاءَ الشَّیْطَانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطَانِ کَانَ ضَعِیفاً»

 

( اسلحه برگرفته و به تنهایی یا دسته جمعی اعزام شوید ) مبادا تاریخ بنویسد که اعراب غیور و بزرگوار در مقابل ظلم به سجده افتاده و با خواری، ذلت را پذیرا شدند. کاری سخت و مشکل همه را فرا گرفته و امروز روز حل و فصل خاتمه کار است و روز شوخی و بازی نیست. هر عرب و هر فرد مسلمان در نقاط دور و نزدیک بایستی آنچه حیله مکاران و ستم تجاوزگران را از شرف و ناموس انان دفع می کند از جان و مالشان بذل کنند. راهها را بر آنها ببندید و در همه جا در کمین آنها باشید. انها را در تجارت و معامله محاصره تحریم کنید. در میان خود، گردانهای جهاد آماده سازید و به انچه خدا بر شما واجب کرده اقدام کنید و بدانید که اکنون جهاد بر هر کسی که توانایی جسمی و مالی دارد واجب عینی است و هر کسی که از این واجب روی گرداند سبب خشم الهی و نیز گناه بزرگی شده است.

 

 

شما که با ایمانتان به خدا، جان و مالتان را به او فروخته بودید هم اینک زمان بذل و تسلیم ان فرا رسیده است. به پیمان الهی وفا کنید تا او به پیمان شما وفا کند. جهان بایستی خشم شما را در کرامه و دفاعتان از حق  نظاره کند.

این خشم شما بایستی علیه دشمنان حق و دشمنان خودتان اشد نه علیه کسانی که هموطن و شما هستند حق شرف دارند و می بایستی مورد حمایت قرار گیرند. از اینکه بر فردی از این اشخاص ستم و تجاوز روا دارید بپرهیزید زیرا خداوند تجاوزگران را دوست ندارد. بایستی در تمامی نقاط زمین به کلمه جهاد جهاد جهاد که مومنین ان را دوست می دارند پاسخ و لبیک گفته شود. خدا یا شماست.

و اعضای جمعیت علمای بزرگ و بسیاری از علما. مدرسین در دانشکده ها و دانشسراهای الازهر در قاهره و دیگر مناطق مصر.

نکته پایانی انکه در بین عالمان الازهر نقش برخی از انان در قضیه فلسطین پررنگ تر از دیگران است که در راس انان شخصیت بزرگ تقریبی جهان اسلام شیخ محمود شلتوت می باشد  <ref>دانشنامه فلسطین-صفاتاج  

ویژه نامه ها - کاروان الی بیت المقدس

شماره : 13901224000738

هنگامی که شاه ایران محمدرضا پهلوی اسرائیل غاصب را به رسمیت شناخت در طی تلگرافی به آیت الله بروجردی در قم، ضمن ردّ هر گونه ارتباط کشورهای اسلامی با اسرائیل، اقدام دولت ایران را تقبیح کرد، متن تلگرام از این قرار است:  

اسرائیلی که به سرزمین فلسطین تجاوز کرده و مردم آن را آواره و حقوقشان را غصب کرده است. مایه تأسف و تأثر همه مسلمانان جهان است که پادشاهی که خود و ملتش مسلمان است، دشمنان مسلمان را تأیید کند و با آنان رابطه دوستی برقرار سازد و ما دو بار برای جناب شاه تلگراف فرستادیم و خاطر نشان کردیم که این عمل بهانه ای است برای کسانی که خواهان قطع روابطی هستند که ما برای تقویت آن تلاش کرده ایم.  

==فتوای مشهور [[محمود شلتوت|شیخ محمود شلتوت]] رئیس دانشگاه [[الازهر الشریف|الازهر]] – مبنی بر جواز و صحت عمل مسلمانان طبق مذهب امامیه -==

مباحثی که در این نوشتار بدان پرداخته شده است بشرح ذیل است :

متن فتوای شیخ محمود شلتوت

3- تحلیل محتوای ان

4- پیامدها و اثار ان در مجامع علمی و شخصیتها

==اصل فتوی==

صدور این فتوا بدنبال استفتائی بود که از ایشان صورت گرفت . متن عربی استفتاء که در سال 1379قمری – 1959میلادی - در مجله رساله الاسلام چاپ قاهره تحت عنوان فتوی تاریخیه منتشر گردید بشرح ذیل است :

إن بعض الناس یرى أنه یجب على المسلم لكی تقع عباداته و معاملاته على وجه صحیح أن یقلد أحد المذاهب الأربعة المعروفة و لیس من بینها مذهب الشیعة الإمامیة و لا الشیعة الزیدیة فهل توافقون فضیلتكم على هذا الرأی على إطلاقه فتمنعون تقلید مذهب الشیعة الإمامیة الاثنا عشریة مثلا.

ترجمه : از ایشان سؤال شد :

عده ای ا ز مردم معتقدند که هر فرد مسلمان برای آنکه عبادات و معاملاتش صحیح انجام گیرد ، باید تابع احکام یکی از مکتبهای معروف چهارگانه باشد و در میان این مکتبهای چهارگانه نامی از مکتب شیعه امامی و شیعه زیدی برده نشده است . آیا جنابعالی با این نظر کاملا موافقید که مثلا پیروی از مکتب شیعه امامیه اثنی عشری مغایرتی با دین ندارد؟

 

 

 

 

 

 

==انگیزه صدور فتوا==

درزمینه انگیزه مرحوم شیخ شلتوت از صدور این فتوا گفتار برخی از عالمان دینی را که از نزدیک با ایشان ملاقات داشته اند ر ابیان می کنیم:

مرحوم میرزا خلیل کمره‌ای در اين زمینه   می‌نویسد:

 

 

شیخ محمد جواد مغنیه نيز ملاقات خویش را با شیخ شلتوت این گونه توصیف می کند  :

==تبیین متن فتوا==

 

الف - در فراز اول این فتوا امده است :

إن الإسلام لا یوجب على أحد من أتباعه اتبّاع مذهب معین بل نقول إن لكل مسلم الحق فی أن یقلد بادئ ذی بدء أی مذهب من المذاهب المنقولة نقلا صحیحاً و المدونة أحكامها فی كتبها الخاصة  

اینکه اسلام از مسلمانان نخواسته از مذهب خاصی تبعیت کنند حقیقتی است که تصور صحیح ان مستلزم تصدیقش می باشد چون قران کریم دینی را که برای مسلمانان بر گزیده است اسلام – ان الدین عندالله الاسلام – و نامی را که برای پیروان این ایین بر گزیده است مسلمان می باشد – مله ابیکم ابراهیم هو سمیکم المسلمین من قبل و فی هذا- بدیهی است که در کتاب خدا که مصدر نخست استنباط دین است اسمی از فرق و مذاهب خاص و عناوینی از قبیل سنی و شیعه نیامده است از اینرو مسلمانان هیچ الزامی ندارند که خود ر ا مکلف به تبعیت از مذهب خاصی بنمایند

نگاه عالمانه ایشان در این فراز برگرفته از قران و سنت رسول اکرم ص است که از مسلمانان خواسته اند که اسلام را در دو بخش اصول عقیدتی  و احکام قطعی   شریعت دیده  و عناوین و نامگذاری های فرقه ای و مذهبی را که بعدها پیدا شده است را جزء دین ندانند از این رو لازم است فارغ از عناوین خاص فرقه ای که انان را ممتاز از یکدیگر می کند به ارکان اصلی و قطعی  دین عنایت ویژه نموده  و  از  اسمگذاری های تفرقه انگیز حتی المقدور اجتناب نمایند

ایشان در یکی از تالیفاتشان نیز که بنام ا لاسلام:عقیده و شریعه منتشر شده است معتقد است که مسائل اختلافی در دین هیچگاه نمی تواند مرز میان اسلام و کفر بوده و تنها امور قطعی دین است که می تواند حد فاصل ایندو قرار گیرد :

ما می توانیم مقرر کنیم که دانستنیهائی که از طریق قطعی وارد نشده یا از طریق قطعی وارد شده ولی توام با احتمال در دلالت است و علما در ان اختلاف کرده اند از عقائدی نیست که دین ما را به ان مکلف کرده و به عنوان مرز میان ایمان و کفر محسوب شود مانند مسئله رویت خدا با چشمان معمولی و زیادی صفات بر ذات و مرتکب گناهان کبیره و غیره <ref>الاسلام عقید ه و شریعه ص54-56از کتاب شیخ محمود شلتوت طلایه دار تقریب ص 23 )</ref>

نکته دیگری که در این فراز ذکر شده است این است که از منظر مرحوم شلتوت فقط مذهبی قابل پذیرش است که بطریق صحیح نقل شده و مستند به کتب اصلی ان مذهب باشد ایشان در توضیح این نکته که در پاسخ یکی از در خواست کنندگان که خواستار توضیح این فقره از فتوا بودند اینچنین نگاشتند :مراد از این عبارت (مذاهب منقول به نقل صحیح که احکام ان در کتب مخصوص بخود تدوین شده باشد ) در فتوی ،هر مذهبی است که این شرائط بر ان منطبق گردد و سیاق عبارت فتوا این معنا را بخوبی می رساند و بخاطر اینکه تصور نشود مقصود و جوب تقلید از مذاهب چهار گانه اهل تسنن است خاطر نشان ساخته ایم که :هر مسلمانی می تواند از اول هر مذهبی که به نقل صحیح و مدون در کتب مخصوص به خود است پیروی نماید.  

ایشان در ادامه توضیحاتشان مرقوم می دارند :

اینکه گفتیم مذاهبی که احکامش در کتب مخصوص بخود تدوین شده باشد  بدین منظور است که می بینیم بعضی از    کتب مذهبی بطور ناقص و ناصحیحی از ناحیه مذاهب دیگر نقل شده که یا ناشی از بی توجهی و بی دقتی و یا بخاطر وارد نبودن نویسنده به حقیقت ان مذهب بوده و یا احیانا ناشی از تعصب و تمایل به الوده ساختن ان مذهب بوده است از این رو برای شناسائی هر مذهبی لازم است از باب احتیاط به کتب تدوین شده خودشان مراجعه کرد و بدون شک کتب مخصوص هر مذهبی این منظور در ان رعایت شده است.

محور درصحت نقل و اعتماد به کتابهای تدوین شده در هر مذهبی تحقیقاتی است که قدما و پیشینیان د ر باره نسب و تفحص از راوی و روش دریافت راوی و امثال  ان نموده و صحت و سقم هر یک را تعیین نموده اند <ref>شیخ محمود شلتوت ص 231-232</ref>

باید گفت توضیحات یاد شده از ناحیه شیخ  مبین درک و نگرش عمیق مرحوم شلتوت در زمینه یکی از اسیبهای جدی در وحدت و تقریب میا ن مسلمانان مذاهب مختلف –عدم فهم درست پیروان مذاهب از یکدیگر -  است ایشان معتقد است اگر به منابع نخست مذاهب اسلامی – که تحریفی نسبت به انها صورت نگرفته است -  توجه کنیم و از کتابهائی که بر اساس تعصبات مذهبی و فرقه ای تدوین شده صرف نظر کنیم می بینیم زمینه های وحدت وتقریب فراوان بوده  و نگاهمان نسبت به  مذاهبی که تا کنون تلقی درستی از انها نداشتیم تغییر خواهد یافت.

ایشان ضمن امیدواری از امکان تحقق چنین نگرشی در میان مسلمانان  نسبت به وجود منابع تحریف نشده از مذاهب موجود جهت شناخت حقیقی انها  می نویسد :

خوشبختانه در هر مکتبی کتابهای خطی و چاپی وجود دارد که ما را در راه  تحقیق از چاپ و نسخه ونصوص و نیز  در باره وضع روایات و راویان انها کمک می نماید و از تمام این امور اعتماد و اطمینان به مکتب منقول و حقیقی بودن ان اشکار می گردد.<ref>همان ص233</ref>

2-در فراز دیگری از این فتوا امده است

ایشان از انجا که اختلاف بین مذاهب          اسلامی را کبروی و اساسی ندیده و احکام انها  را بر ا ساس اجتهاد بر گرفته از مبانی قران وسنت می داند معتقد است پیروان هر مذهبی می توانند از مذهبشان عدول نموده و به مذهب دیگر بگروند در این راستا ایشان می نویسد  :

 

 

 

 

 

 

...تقسیم مذاهب به شیعه و سنی تنها اصطلاح در نامگذاری است و الا تمام مسلمانان اهل سنتند زیرا که همگی عمل به سنت و دستورات پیامبر ص ر ا واجب می دانند و شیعه بدون شک نیز این چنین است هیچ شیعه ای نمی گوید که حدیث انچه را از پیامبر ص رسیده ثابت می نماید و لی من به ان عمل نمی کنم چون از پیامبر ص است بلکه انچه تمام مسلمانان گفته اند می گوید که هر گاه حدیث صحیح باشد جزء مذهب من است. <ref>همان ص 233</ref>

جالب این است که ایشان در تبیین بهتر نکته فوق به کلام یکی از شخصیتهای شیعی استناد می کند :

درتائید این موضوع –کبروی نبودن اختلاف بین مذاهب اسلامی – گفتار برادر خود علامه مرحوم شیخ محمد حسین ال کاشف الغطاء شیعه امامی عراقی ر اکه در بعضی از کتابهایش ذکر نموده نقل می کنم : در منطق دو قضیه یکی صغری و دیگری کبری وجود دارد که این دو قیاس واحدی ر ا تشکیل می دهند شکل این قیاس از این قرار است:

و هر چه از پیامبر خداص ثابت شده شرعا باید به ان عمل کرد –کبری –  

بنابر این اختلاف میان مسلمانان در کبری نیست زیرا کبری قولی است که جملگی بر انند و تردیدی دران ندارند و تنها اختلاف در صغری است که ایا این موضوع حتما از پیامبر ص است یا نه <ref>( همان ص 234)</ref>

 

 

 

 

این فتوا تاثیر بسزائی در مجامع علمی سنی و شیعی داشته و نیز در همگرائی و تقریب واقعی بین پیروان مذاهب اسلامی  نقش مهمی ایفا نمود  هر چند برخی کوته فکران و کج اندیشان از پذیرش ان سر باز زده  و حتی صاحب این فتوا ر ا مورد سرزنش و ملامت قرار دادند

به او گفتم ولی من انان ر ا دیده ام که نماز می خوانند و روزه می گیرند همچنانکه ما نماز می گزاریم و روزه می گیریم

گفت من اینچنین شنیده ام که شیعیان قران دیگری دارند و به مکه می روند تا به کعبه اهانت کنند  

به نگاه معنی داری کردم و گفتم تو معذوری متاسفانه بعضی از ما انچنان نسبت به بعض دیگر تفرقه ایجاد می کنیم که خون یکدیگر را حلال می شماریم انچنان که شوروی امریکا وامریکا شوروی را متهم می سازند گوئی ما دو امت دشمن یکدیگر هستیم نه یک امت واحد و یگانه  

ایشان در ادامه می نویسد :

انکار نمی کنم که میان علماء اختلافاتی علمی و اجتهادی است ولی هیچ روا نیست که این اختلافات علمی را به میدان زندگی عمومی بکشانیم و امت خود ر ا تقسیم کنیم و ملت کنونی و ملت اینده را در دردسر بگذاریم البته درست است که غرض ورزان و افراد ساده لوحی در گذشته این تقسیم و پراکندگی ر اایجاد کرده اند ولی اکنون به حساب چه کسی ما این نفاق را  باقی نگه داریم و به پراکندگی و اختلاف خود ادامه دهیم.<ref>مجله رساله الاسلام سال یازدهم شماره 4ص 413 و ص 235-236</ref>

1-دكتر محمد فهام شیخ الازهر

" من از جمله کسانی هستم که به شیخ محمود شلتوت به دیده تحسین می نگرم . نسبت به اخلاق ، علم، وسعت اطلاع و مهارت وی در ادبیات و تفسیر قرآن و تحقیقاتش در اصول فقه و چنین شخصیتی به جواز پیروی از مذهب شیعه فتوی داده و هیچ تردیدی ندارم که او با فتوای آشکار خود بر اساس اعتقاد من فتوی داده است .

و در حقیقت ما مامور به نزدیک شدن و همبستگی هستیم :

o و رحم الله الشیخ شلتوت الذی التفت الی هذا المعنی الکریم فخلد فی فتواه الصریحة الشجاعة حیث قال ما مضمونه : بجواز العمل بمذهب الشیعه الامامیة باعتباره مذهبا فقیها اسلامیا یقوم علی الکتاب و السنة و الدلیل الاسد و اسأل الله ان یوفق العاملین علی هذا الفتح القویم فی التقریب بین الاخوة فی العقیدة الاسلامیة الحقة " و قل اعملوا فسیر الله عملکم و المؤمنون و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین ".(محمد الفحام شیخ الازهر،21/ من شهر ذی القعده / 1397 هـ)   <ref>همان ص 209-210 و پایگاه اطلاع رسانی ایه الله بروجردی ره</ref>

و مما یثلج الصدر انه قامت فی القاهرة منذ اکثر من عشرین عاما دعوة للتقریب بین المذاهب الاسلامیة : السنة و الشیعة وکان شعارها : ( إن هذه امتکم امة واحدة و انا ربکم فاعبدون ) و قد أثمرت هذه الدعوة ثمارا حسنة و قد رأینا ثمارها فی الازهر الشریف حیث قرر دراسة فقه المذاهب الاسلامیة سنیها و شیعیها دراسة تعتمد علی الدلیل و البرهان و تخلو من التعصب کما انه عند تکوین مجمع البحوث الاسلامیة فی القاهرة ، حرص القیمون علیه ان یکون اعضاؤه ممثلین لمختلف المذاهب الاسلامیة .

کما رأینا بوادر ذلک التقارب فی فتوی شیخ الجامع الازهر فضیلة الاستاذ محمود شلتوت حیث نشر فتوی جواز التعبد علی المذاهب الاسلامیة الثابتة الاصول المعروفة المصادر و منها : مذهب الشیعة الامامیة .<ref>—همان ص 212

ترجمه : مایه خوشوقتی است که پیش از بیست سال قبل دعوت تقریب بین مذاهب اسلامی بر پا گشته مذاهب سنی و شیعه و شعارش " إن هذه امتکم امة واحدة و انا ربکم فاعبدون " و این دعوت ثمرهای نیکویی داده که ما آنها را در الازهر شریف دیدیم که تدریس فقه مذاهب اسلامی سنی و شیعه در آن مقرر گردید که بر پایه دلیل و برهان و خالی از تعصب ، همچنین یکی دیگر از آثار آن مجمع تحقیقات اسلامی در قاهره بود که اعضاء آن نمایندگان مذاهب مختلف اسلامی بود همچنانکه از نتایج این تقارب و همبستگی را در فتوای شیخ جامع الازهر ، استاد با فضیلت محمود شلتوت مشاهده کردیم که فتوای جواز تعبد طبق مذاهب اسلامی که اصولشان ثابت و مصادرشان شناخته شده است از جمله مذهب شیعه امامی را انتشار داد .

o 4-عبدالحلیم محمود شیخ الازهر

 

ایشان به هنگام ریاست الازهر شریف ، رسما اعلام داشتندکه :

" الازهر نسبت به برادران امامیمان و برادران زیدیمان ، جز پیام دوستی کامل ندارد و ما اکنون در دوره ای بسر می بریم که در آن مردم را به وحدت و برادری دعوت می کنیم و اگر رخدادی در اینجا یا آنجا رخ دهد ، ما و شما در اصلاح آن می کوشیم . همگی در راه صلح و دوستی و محبت گام بر می داریم و آن کلمه تفرقه انگیزی که در کتاب مذکرة التوحید آمده ان شاء الله اصلاح خواهد شد و امیدواریم که شما هم همین عمل را در آنجا انجام دهید ( و از نشر مطالب تفرقه انگیز در کتابها جلوگیری می کنید ).

من معتقدم که فتوای استاد بزرگ شیخ محمود شلتوت ، گام وسیعی در این میدان است که مایه امیدواری تمام زمامداران و علمای با اخلاص و تکذیب آنچه را است که مستشرقین انتظار دارند ، مستشرقینی که انتظار می کشند که کینه و نفاق ، این امت را قبل از رسیدن به اتحاد وهمبستگی از میان بر دارد و این فتوی به نظر من نخستین گام در این راه است . نخستین گام برای یکپارچگی و جمع کردن مسلمانان تحت عنوان اسلام که خداوند آنرا کامل گردانیده و آنرا به عنوان بهترین دین برای ما برگزیده است .و همچنین سرآغاز عمل به رسالتی است که عزت و سربلندی مومنین را باز می گرداند و مایه رحمت جهانیان می گردد .

مسلما بدبینی ها و خرافات ، توده اهل سنت و شیعه را به پستی می کشاند و اختلاف و دو دستگی ، همگی را از حقیقت و زندگی دور می سازد .

دنیا به سرعت رو به آزادی ( از قیود ) می شتابد و در نردبان ترقی مادی محض بالا می رود و به عقب افتادگان ( و فرو رفتگان در اختلاف و خرافات ) همچون موجوداتی دیگر می نگرد .<ref>همان ص213 و مجله رساله الاسلام سال يازدهم شماره 4ص 413-414</ref>

 

 

 

8-ايه الله ميلاني ره  

از سوی ایشان مجلس باشکوهی دراستان قدس رضوی دراستقبال از فتوای تاریخی شیخ الازهر برگزار گردید دراین جلسه که سایر علمای مشهد چون ایه الله کفائی حضور داشتند دبیر کل دارالتقریب به ایراد سخنرانی پرداخت و انگاه در حضور علمای اعلام اصل فتوی به کتابخانه استان قدس تقدیم گردید.

در کتاب اسلام و انسان ص 213 از تالیفات مرحوم علامه طباطبائی ا مده است :

اتحاد یا تقریب اسلامی تردیدی در رجحان ان از نظر عقل و منطق نیست روی همین اصل شیعیان صدر اول هرگز از صف اکثریت کنار نرفته و در پیشرفت امور اسلامی با عموم مسلمین هر گونه تشریک مساعی می نمودند و تائید اندیشه تقریب بین مذاهب اسلامی از طرف مراجع شیعه برای همین منظور بوده و شیخ بزرگوار الازهر ینز این حقیقت را با کمال صراحت لهجه بیان نموده و اتفاق کامل دینی شیعه و سنی را به همه جهانیان اعلام نموده و شیعه باید سپاسگزار این مرد بزرگوار بوده و از عمل بی الایش وی تقدیر نماید  

</ref>    

 

مرحوم مطهری نیزدراین زمینه می نویسد :

برای اولین بار بعد از چند سال بین زعیم روحانی شیعه و زعیم روحانی شیخ عبدالمجید سلیم و بعد از او به فاصله دو سال شیخ محمود شلتوت مفتی سرزمین مصر و رئیس جامع الازهرروابط دوستانه بر قرار شد و نامه مبادله گردید قطعا طرز تفکر معظم له و حسن تفاهمی که بین ایشان و شیخ شلتوت بود موثر بود در اینکه ان فتوای تاریخی معروف را در مورد به رسمیت شناختن مذهب شیعه بدهد .

شهید مطهری در ادامه این مطلب می نویسد :

معظم له را نباید گفت نسبت به این مسئله علاقه مند بود بلکه باید گفت عاشق و دلباخته این موضوع بود و مرغ دلش برای این موضوع پر می زد  <ref>. تکامل اجتماعی انسان ص 205  نقل از طلایه دار تقریب ص202-203</ref>

==پانويس==

{{پانویس|2}}

[[رده: فتاوای تقریبی]]

[[رده: فتاوای تقریبی معاصر]]

[[رده: صاحبان فتاوای تقریبی]]