مبانی قرآنی راهبرد رهبری در بحران سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها

ثانیاً معترضان در سوریه بر خلاف سائر کشورهای انقلابی عرب، نوعاً مسلح هستند به گونه‌ای که شناخت این گروه‌ها هم چندان دشوار نیست، گروه‌هایی نظیر: گردان‌های الحق، احرار الشام، نصرة أهل الشام، الفاروق، خالدين الوليد، عبيدة بن الجراح، عمرو بن العاص، شموخ الإسلام، جيش الأمه، المارة البیضاء، شورای دولت اسلامی القاعده، ارتش آزادی بخش، شورای ارتش انقلابی و انصار المجاهدین از جمله گروه‌های مسلحی هستند که عملاً عله نظام سوریه می‌جنگند.

هر حکومتی که پس از اسد روی کار بیاید به اندازه او، خود را به حکومت اسلامی ایران یا حزب الله نزدیک نخواهد کرد.<ref>نقل از اينترنت، سايت اسلام تايمز.</ref>  

خوشحالی سران صهیونیست را در بحران سوریه از گفتار «عاموس یدلین» رئیس سابق رکن اطلاعات ارتش اسرائیل می-توان فهمید که می‌گوید: تغییر حکومت در سوریه به سود اسرائیل است، در گذشته به اسرائیل توصیه می‌شد با سوریه صلح کند و حتی برای این منظور بهای سنگینی بپردازد ولی با وضعی که کنون پیش آمده این منظور يعنی جدایی سوریه از محور شرارت بدون پرداخت هیچگونه بهایی تامین خواهد شد .<ref>همان</ref>

غربی‌ها می‌گویند این مقاومت ـ لبنان فلسطینی در برابر اسرائیل ـ یک اژدهای افعی است که سرش در جمهوری اسلامی ایران است و دُم آن حزب الله و مقاومت اسلامی فلسطین و کمرش در سوریه است ما ـ غربی‌ها ـ در این 33 سال تلاش کردیم که دُم اژدها را بزنیم ولی غافل از آنکه خصوصیت افعی این است که دُمش را ترمیم می‌کند از طرفی نمی‌توانیم سر او را بزنیم؛ امروز موقعیتی پیش آمده است تا کمر افعی را که سوریه است بشکنیم . <ref>نقل از سايت الف، 21/06/91.</ref>

باید اذعان کرد پیچیدگی اوضاع سوریه به گونه‌ای است که می‌توان آن را مصداقی از فتنه حقیقی دانست که مواضع گوناگونی حتی توسط دوستان واقعی سوریه نسبت به آن اتخاذ می‌گردد چون در این بحران همانگونه که بیان گردید مجموعه‌ای از حق ـ مطالبات مشروع مردم و اعتراض به نظام تک حزبی و پلیسی سوریه ـ و باطل ـ تجهیز گروه‌های مسلّح داخلی به کارگردانی آمریکا و اسرائیل وارتجاع عرب و ترکیه جهت نابودی مقاومت و تشدید اختلافات طائفه‌ای ـ به هم به گونه‌ای آمیخته شده است که تشخیص صحيح حق از باطل و نیز اتخاذ موصفي واقع‌بینانه و درست بسیار دشوار شده است.

امروز آمریکا برای شبیه سازی کاری که در مصر و تونس و لیبی و امثال این‌ها انجام گرفته است متوجه شده است که سوریه را ـ که در خط مقاومت است ـ دچار مشکل کند. ماهیت قضیه در سوریه با ماهیت قضیه در این کشورها متفاوت است در این کشورها حرکت ضد آمریکا و صهیونیسم بود اما در سوریه، دست آمریکا آشکار و مشهود است، صهيونیست‌ها دنبال قضیه هستند...

حل بحران سوریه یک شرط طبیعی دارد که عبارت است از جلوگیری از ارسال سلاح به گروه‌های بی مسؤوليت داخل سوریه.

همین دولت‌هایی که جنگ نیابتی را در سوریه راه انداخته‌اند مانع از اجرای طرح اقای کوفی عنان نیز شدند و نگذاشتند این طرح به نتیجه برسد. تا زمانی که این نقشه بسیار خطرناک از طرف برخی دولت‌ها در سوریه ادامه داشته باشد وضعيّت سوریه تغییری نخواهد کرد .

از طرفی ایشان برای آنکه مطالبات بحق مردم نیز که شبیه مطالبات دیگر ملت‌های به پا خواسته عرب ـ مصر، لیبی و یمن ـ بوده استیفاء گردد از دولت سوریه خواستند که ضمن بهانه ندادن به مخالفان و افشای واقعیت‌های پشت پرده توطئه برای افکار عمومی ملّت‌های عرب، گام‌های اساسی و جدی را در جهت اصلاحات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشورش بردارد .<ref>سايت های مختلف اين سخنان را گزارش کرده¬اند که از جمله آن¬ها سايت الف، تابناک، جهان نيوز و... .</ref>  به خوبی شاهد بوديم که برخی از اين اصلاحات که از جمله آن‌ها (حذف ماده 8) پايان دادن به سيطره نظام تک حزبی در کشور و اصلاحات اساسی در قانون اساسی بود انجام گرديد و لذا احزاب می‌توانند در سرنوشت کشور دخالت کنند.

3. هدف دشمن از ایجاد بحران سوریه، تضعيف مقاومت در منطقه و تامین منافع رژیم صهیونیستی است.

4. عامل تشدید بحران سوریه، ارسال سیل گونه سلاح به داخل سوریه و حمایت مالی از گروه‌های بی مسؤوليت است.

==مباني قرآني راهبرد رهبری در بحران سوریه==

اکنون بعد از تبیین حقیقت بحران سوریه و راهبرد رهبری معظم و نظام جمهوری اسلامی به تبیین مبانی قرآنی این راهبرد می‌پردازيم:

10. اصلاح ذات البين؛

شکی نیست که منازعات کنونی در سوریه با قطع نظر از عواملی که در پیدایش و یا شعله‌ور شدن آن سهیم هستند سبب ظلم و ستم بر مردم مظلوم و مستضعف سوریه گردیده است بر اساس گزارشات موثق مردمی که خارج از معادلات سیاسی گروه‌های معارض بوده و نقش در تشدید بحران کنونی ندارند به فجیع‌ترین وضع کشته می‌شوند. زنان و کودکان و افراد مسن، بیشترین قربانی بحران کنونی سوریه می‌باشند.<ref>بر اساس گزارش خبرگزاری¬ها در شهر حوله (روز جمعه) نزديک به صد تن از جمله 35 کودک زير 10 سال به طرز فجيعی کشته شدند (سايت هراز نيوز، خبرگزاری فار س به گزارش مانيتورينگ فارسي تروريست های غرب گرا در سوریه در جنایتی جدید با چاقو، گلوله و آتش زدن، اهالی یک روستا را قتل عام کردند. منابع خبری سوریه خبر دادند که روز گذشته تروریست های مسلح کشتاری در روستای القبير در ریف حماة مرتکب شدند که 78 شهید بر جای گذاشته است. خبرگزاری فارس 10/7/91.</ref>

در پاسخ باید گفت: از آیات متعدد قرآنی به خوبی استفاده می‌شود که سکوت در برابر ظلم و ستم بر مظلومین روا نبوده و مسلمانان موظفند در هر کجا که نوای مظلومی را مي‌شنوند در برابر آن بی تفاوت نبوده و اقدامات لازم را در احقاق حق مظلومین و ستم دیدگان انجام دهند. اينک برخی از این آیات را مرور می‌کنیم:

{وما لکم لا تقاتلون فی سبيل الله والمستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين يقولون ربنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا}

{وما لکم لا تقاتلون فی سبيل الله والمستضعفين}

چه شده است شما را که در برابر یاري مستضعفان بی تفاوت شده و هیچ اقدامی جهت رهایی آن‌ها انجام نمی‌دهید ـ مگر انسانیت در شما مرده است که نسبت به ندای انسانی مردم محروم مستضعف بی تفاوت شده‌اید.

{والمستضعفين من الرجال والنساء والولدان الذين يقولون ربنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا}.

4. از لحن آیه شریفه استنباط می‌گردد که گويا خداوند متعال دعای این مستضعفین و محرومین را مستجاب نموده و این رسالت بزرگ انسانی را بر عهده مسلمانان نهاده است مسلمانانی که با تبعیت از رهبری الهی ـ واجعل لنا من لدنک ولیا... ـ خود در برابر ظلم مستکبرین بر مردم بی دفاع و مستضعف، فرمان الهی را امتثال خواهند کرد. واجعل لنا من لدنک نصیرا.

{الذين آمنوا يقاتلون فی سبيل الله والذين کفروا يقاتلون فی سبيل الطاغوت فقاتلوا اولياء الشيطان إنّ کيد الشيطان کان ضعيفا}

5. امر به قتال ـ جهاد نظامی ـ جهت رهایی مستضعفین در فقره «وما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین» عالی‌ترین و سخت‌ترین مرحله دفاع از مظلومین است که خداوند بر عهده مسلمانان گذاشته است. بدیهی است اگر به عللی ـ نظیر لزوم إذن امام معصوم در جهاد ابتدایی و... ـ این مرحله از جهاد میسور نبود مراحل پایین‌تر آن نظیر دفاع رسانه‌ای و تبلیغاتی، کمک‌های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی از ذمّه مسلمانان ساقط نمی‌گردد که الميسور لا يسقط بالمعسور.

6. به کارگیری واژه مستضعف بدل ضعيف، بیانگر آن است که ظلم و ستمی که مسلمانان مأمور به دفع آن شده‌اند ظلم و ستم بر انسان‌هایی است که از ناحیه دیگران ـ اعم از حکومت‌ها و گروه‌های داخلی وخارجی ـ مورد تجاوز و بی عدالتی قرار گرفته‌اند به علاوه آنکه واژه مستضعف، مفهومی عام بوده و انواع استضعاف ـ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی را شامل می‌شود .<ref>اين نکته از تفسير نمونه استفاده شده است.</ref>   

7. از آنجا که جهاد در جهت رهایی از مستضعفان به امر الهی صورت می‌گیرد از این رو هیچگاه چنین حرکتی خارج از جهاد فی سبیل الله نخواهد بود. بنابراین می‌توان عطف والمستضعفین را به «الله» از قبیل عطف خاص بر عام دانست .<ref>اين نکته از تفسير راهنما، ج 3ف ص 469 استفاده شده است.</ref>   

8. نکته آخر انکه می‌توان از تقارب دو واژه فی سبیل الله و المستضعفین در آیه شریفه به وحدت عملی آن دو نیز پی برود چون همان طور که از آیات دیگر نظیر آیه: {ونريد أن نمن علی الذين استضعفوا فی الأرض ونجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثين} استفاده می‌شود غرض از تشریع دین و ارسال انبيای الهی، تحقق وراثت مستضعفان بر دنیاست بنابراین هر قدمی که در راستای نجات مستضعفان برداشته می‌شود حرکت در مسیر الهی خواهد بود.

نتيجه آنکه بعد از مشاهده اوضاع کنونی سوریه باید اظهار داشت که مردم محروم و ستمدیده این کشور امروز مصداق مستضعفینی هستند که با زبان حال خویش به درگاه خداوند عاجزانه می‌خواهند که:

ربّنا أخرجنا من هذه القرية الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک وليا واجعل لنا من لدنک نصيرا. بنابراین دفاع و حمایت از چنین انسان‌هایی، رسالتی است که خداوند متعال بر عهده رهبران اسلام و مسلمانان راستین گذاشته است. بنابراین سزاوار است حتی الإمکان به کمک آن‌ها بشتابیم.

{إنّ الله يأمر بالعدل والإحسان وايتاء ذی القربی وينهی عن الفحشاء والمنکر والبغي يعظکم لعلکم تذکّرون}

اصول سه‌گانه: عدل، احسان و نیکی به نزدیکان ـ اصولی که جنبه مثبت دارند و اصول سه‌گانه: نهی از فحشاء، منکر و بغي ـ که جنبه منفی دارند.

1. امر خداوند متعال به مسلمانان وجوامع اسلامی به رعایت عدالت، مستلزم آن است که آنان در برابر ظلم و ستم بر مظلومان ـ فارغ از هر نوع مذهب و عقیده‌ای ـ بی تفاوت نبوده و در جهت یاری آن‌ها قدم بردارند همان‌طور که علی علیه السلام می فرماید: «أحسن العدل نصرة المظلوم» <ref>عيون الحکم المواعظ، ص 113.</ref> ودر بیانی دیگر فرموده: إذا رأيت مظلوماً فأعنه علی الظالم» . <ref>همان ص 133.</ref>

4. امر به احسان ـ نیکوکاری ـ در کنار امر به عدالت بیانگر آن است که اجرای عدالت به تنهایی مشکلات جوامع بشری را حل نمی‌کند بلکه در کنار عدالت لازم است مسلمانان از روحیه گذشت و ایثار و فداکاری نیز برخوردار باشند. علی علیه السلام در تفسیر آیه مذکور می‌فرماید: إن الله يأمر بالعدل والإحسان، العدل الانصاف والإحسان التفضّل .<ref>نهج البلاغة، ج 4، ص 51</ref>

6. از ذیل آیه: «يعظکم لعلکم تذکرون» استفاده می‌شود که اصول شش‌گانه مذکور در آیه اموری فطری بوده که در نهاد همه انسان‌ها نهادینه شده است بنابراین غرض خداوند متعال از آیه مذکور، بیداری روح اجتماعی و فطری انسان-هاست. به عبارت دیگر امر تشریعی الهی به اصول مذکور ـ إن الله يأمر بالعدل والاحسان ـ ریشه در تکوين نهاد و فطرت انسان‌ها دارد. بنابراین آنان که از این اصول روی برگردانند در حقیقت از فطرت الهی خویش خارج شده‌اند.

{وکذلک جعلناکم أمة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس ويکون الرسول عليکم شهيداً}

مفاد آيه شریفه این است که امت اسلام باید الگو و نمونه تمامی جهانیان باشد. چون شریعت اسلام به گونه‌ای از ناحیه خداوند متعال تشریع گردیده است که از هر نوع افراط و تفریط به دور بوده و اعتدال را در تمامی زمینه-های فردی ـ اجتماعی و... ملاحظه نموده است بنابراین امت اسلام شایسته است با بهره‌گیری از این دین معتدل و منسجم که تأمین کننده نیازهای دنیوی واخروی اوست گواه و شاهد و نمونه برای عالمیان ـ امت‌های دیگر ـ باشد. همانگونه که پیامبر (صلی الله علیه و آله) شاهد و الگوی عینی برای شما ـ مسلمانان ـ می‌باشد.

حال آیا می‌توان تصور نمود چنین امتی که باید الگو و اسوه امت‌های دیگر باشد در برابر فجایعی که در دنیا می-گذرد بی تفاوت باشد ـ فجایع دهشت‌باری که زبان از گفتن و چشم از دیدن آن‌ها عاجز است ـ آیا أمت اسلامی به ويژه رهبری آن می‌تواند در برابر گروه‌های مسلّحی که بی گناهان را سلاّخي نموده و برای تأمین اهداف اربابانشان دست به هر خیانتی می‌زنند سکوت کند؟

1ـ2. {محمد رسول الله والذين معه أشدّاء علی الکفّار رحماء بينهم... وعد الله الذين آمنوا وعملوا الصالحات منهم مغفرة وأجراً عظيما}

در دلالت این فقره آیه شریفه بر اثبات مدعا (دفاع از مقاومت اسلامی) باید گفت: دفاع مسلمین از مقاومت کنونی در منطقه ـ که سوریه اکنون در خط مقدم آن قرار دارد ـ مصداق بارز این ویژگی (اشدّاء علی الکفار رحماء بينهم) می‌باشد چون بدیهی است که نگاهی هرچند کوتاه به جناح‌های درگیر در سوریه بیانگر آن است که در یک جبهه بیش از 28 گروه مسلّح داخلی که نوعاً از آمریکا و اسرائیل و کشورهای مرتجع عرب وترکیه پشتیبانی می‌شوند قرار داشته و در جبهه مقابل آن نظام حاکم سوریه، حزب الله لبنان و مدافعین مقاومت اسلامی در برابر اسرائیل و آمریکا قرار گرفته است.

2ـ2. لن يجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبيلاً

{وإنّ طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فاصلحوا بينهما}

از طرفی دیگر توصیه قرآنی آن است که اگر طرفین به مصالحه و گفتگو و اجتناب از درگیری رضایت دادند مقصود و غرض اصلی حاصل گردیده است اما اگر یکی از طرفین نزاع به راهکار اصلاح طلبانه مؤمنين تن نداد و همچنان خواست راه قتال و نزاع را ادامه دهد توصیه قرآنی این است که مسلمین با گروه باغی پیکار نموده تا او را از بغی بازدارند:

{فإن بغت إحديهما علی الأخری فقاتلو التی تبغی حتی تفيئ إلی امر الله}

نکته مهم و قابل توجه در آیه این است که خداوند متعال قتال با اهل بغی را تا بازگشت آنان به راهکار اصلاحی مؤمنین لازم می‌داند: فقاتلو التي تبغي حتی تفيئ إلی أمر الله.

{يا أيها الذين آمنو أطيعو الله وأطيعو الرسول واولی الأمر منکم فإن تنازعتم فی شیء فردّوه إلی الله والرسول إن کنتم تؤمنون بالله واليوم الآخر ذلک خير وأحسن تأويلاً}

از منظر قران کریم مسلمانان علاوه بر لزوم دفاع از مظلوم ـ با قطع نظر از مذاهب و مکاتبی که بدان معتقدند ـ مأموريّت دارند که از همگیشان خود نیز که مبتلا به ظلم و بعضی دیگران گشته‌اند دفاع کنند چون اسلام تمامی مؤمنان و مسلمانان را با همه سلایق گوناگونی که در بینشان رایج است در حکم پیکر واحدی می‌بیند که اگر عضوی آسیب دید اعضای دیگر قهراً به یاری او می‌شتابند. در اینجا برخی از آیاتی را که متضمّن اصل فوق است بیان می‌کنیم:

{والذين إذا أصابهم البغي هم ينتصرون} (سوره شوری، آیه 39).

{وإن استنصروکم فی الدين فعليکم النصر}

بنابراین طبق مفاد آیه شریفه لازم است مسلمانان در برابر برادران و خواهران خویش که ابتلا به بغی و ستم گردیده‌اند در حدّ توانشان به کمک آنان بشتابند آیا نمی-توان گفت که مردم مسلمان و مظلوم سوریه که اکنون قربانی منازعات داخلی در کشورشان گردیده‌اند مصداق، «إذا أصابهم البغی هم ينتصرون» هستند؟ آيا راهکار مقام معظم رهبری و نظام جمهوری اسلامی چیزی جز پاسخگویی به این ندای مظلومان سوریه است؟

{محمد رسول الله والذين معه اشداء علی الکفار رحماء بينهم}

آيا «وصف رحماء بينهم» به مؤمنان و پیروان رسول اکرم مستلزم آن نیست که به کمک مسلمانان مظلوم برخیزیم؟ آیا این وصف بیانگر آن نیست که تمام مسلمانان و مؤمنان به پیامبر لازم است بینشان مهر و عطوفت و حس هم‌دردی حاکم بوده و قلبشان برای یاری یکدیگر بتپد. اگر چنین است آیا می‌توان در برابر وضعیت کنونی سوریه بی تفاوت می-ماند، آیا راهبرد رهبری در حل بحران سوریه را نمی‌توان یکی از مصادیق عینی «رحماء بينهم» دانست؟

{سارعوا إلی مغفرة من ربکم وجنة عرضها السموات والأرض أعدت للمتقين الذين ينفقون في السراء والضراء والکاظمين الغيظ والعافين عن الناس والله يحبّ المحسنين}

{ما کان لأهل المدينة ومن حولهم من الأعراب أن يتخلّفوا عن رسول الله ولا يرغبوا بأنفسهم عن نفسه ذلک بأنّهم لا يصيبهم ظمأ ولا نصب ولا مخمصة في سبيل الله ولا يطئون موطئا يغيظ الکفار ولا ينالون من عدو نيلا إلا کتب لهم به عمل صالح إنّ الله لا يضيع أجر المحسنين}

در این آیه شریفه در کنار لزوم تبعيت مسلمانان از رهبری اسلام ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله) ومقدم دانستن حفظ جان او بر جان‌های خویش، آمده است که هر نوع اقدامی از آنان که سبب برافروختن خشم دشمنان گردد ـ ولا يطئون موطئا يغيظ الکفار ـ موجب ثبت عمل صالحی برایشان در دیوان الهی خواهد بود ـ الاّ کتب لهم به عمل صالح ـ .

{ها أنتم أولاء تحبونهم ولا يحبونکم وتؤمنون بالکتاب کله وإذا لقوکم قالو أمنا وإذا خلوا عضّوا عليکم الأنامل من الغيظ قل موتوا بغيظکم إن الله عليم بذات الصدور}

==پانويس==