عامر بن عبدالله بن جراح: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۸ دسامبر ۲۰۲۱
جز
جایگزینی متن - 'ي' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی')
خط ۷۴: خط ۷۴:
با توجه به جایگاه ابوعبیده در [[تاریخ اسلام]] و نقش‌آفرینى‌هاى وى در جریان خلافت ابوبكر و عمر در كتاب‌هاى تفسیرى، نگاه شیعه و سنى درباره او همگون ‌نیست.
با توجه به جایگاه ابوعبیده در [[تاریخ اسلام]] و نقش‌آفرینى‌هاى وى در جریان خلافت ابوبكر و عمر در كتاب‌هاى تفسیرى، نگاه شیعه و سنى درباره او همگون ‌نیست.


1. در ذیل آیه 172 سوره آل ‌عمران/3 از ابن‌عباس آمده است: <ref> الدر المنثور، ج‌ 2، ص‌ 385</ref> پس از جنگ احد، وقتى پیامبر (ص) خواست با سپاهى از [[مسلمانان]] به تعقیب [[مشركان]] برود، عده‌اى با وجود خستگى و آثار ناشى از شكست و نیز ترس و وحشت به آن حضرت پاسخ مثبت دادند و خداوند در وصف آنان فرمود: «الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِيمٌ».
1. در ذیل آیه 172 سوره آل ‌عمران/3 از ابن‌عباس آمده است: <ref> الدر المنثور، ج‌ 2، ص‌ 385</ref> پس از جنگ احد، وقتى پیامبر (ص) خواست با سپاهى از [[مسلمانان]] به تعقیب [[مشركان]] برود، عده‌اى با وجود خستگى و آثار ناشى از شكست و نیز ترس و وحشت به آن حضرت پاسخ مثبت دادند و خداوند در وصف آنان فرمود: «الَّذِینَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِینَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِیمٌ».
خداوند در این آیه به آنان كه دعوت خدا و پیامبر را اجابت كرده و پرهیزكار و نیكوكار بوده‌اند، وعده پاداش بزرگ داده است. در ضمنِ روایت پیشین نام ابوعبیده نیز آمده است.
خداوند در این آیه به آنان كه دعوت خدا و پیامبر را اجابت كرده و پرهیزكار و نیكوكار بوده‌اند، وعده پاداش بزرگ داده است. در ضمنِ روایت پیشین نام ابوعبیده نیز آمده است.
      
      
2. [[سیوطى]] به نقل از [[ابن‌عباس]]، بخشى از آیه ‌29 سوره فتح/48: «...‌سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ...» را اشاره به چند تن، از ‌جمله ابوعبیده مى‌داند؛ <ref>الدر المنثور، ج‌ 7، ص‌ 544</ref> اما نظر به دیگر مصادیقى كه سیوطى در ذیل این آیه بیان مى‌كند، آشكارا بدست مى‌آید كه ذكر این مصادیق از باب فضیلت‌سازى است.
2. [[سیوطى]] به نقل از [[ابن‌عباس]]، بخشى از آیه ‌29 سوره فتح/48: «...‌سِیمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ...» را اشاره به چند تن، از ‌جمله ابوعبیده مى‌داند؛ <ref>الدر المنثور، ج‌ 7، ص‌ 544</ref> اما نظر به دیگر مصادیقى كه سیوطى در ذیل این آیه بیان مى‌كند، آشكارا بدست مى‌آید كه ذكر این مصادیق از باب فضیلت‌سازى است.
      
      
3. آیه 22 سوره مجادله/58: «لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ»؛ قومى را نَیابى كه به خداوند و روز بازپسین [[ایمان]] داشته باشند و با كسانى‌ كه با خداوند و پیامبر او مخالفت مى‌ورزند، دوستى كنند؛ هر چند پدرانشان یا فرزندانشان یا خاندانشان باشند.
3. آیه 22 سوره مجادله/58: «لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ»؛ قومى را نَیابى كه به خداوند و روز بازپسین [[ایمان]] داشته باشند و با كسانى‌ كه با خداوند و پیامبر او مخالفت مى‌ورزند، دوستى كنند؛ هر چند پدرانشان یا فرزندانشان یا خاندانشان باشند.
ابن ‌شوذب بر آن است كه این آیه درباره ابوعبیده نازل شده كه پدرش را در جنگ بدر به ناچار كشت؛ <ref> المعجم الكبیر، ج‌ 1، ص‌ 155؛ تفسیر ابن ‌كثیر، ج‌ 4، ص‌ 352؛ الدرالمنثور، ج‌ 8، ص‌ 86</ref> البته با توجه به آنچه از واقدى منقول‌ است كه پدر ابوعبیده پیش از ظهور اسلام از دنیا رفته بود، <ref> تاریخ دمشق، ج‌ 25، ص‌ 447؛ تهذیب التهذیب، ج‌ 5، ص‌ 67</ref> پذیرش سخن ابن ‌شوذب ناموجه مى‌نماید.
ابن ‌شوذب بر آن است كه این آیه درباره ابوعبیده نازل شده كه پدرش را در جنگ بدر به ناچار كشت؛ <ref> المعجم الكبیر، ج‌ 1، ص‌ 155؛ تفسیر ابن ‌كثیر، ج‌ 4، ص‌ 352؛ الدرالمنثور، ج‌ 8، ص‌ 86</ref> البته با توجه به آنچه از واقدى منقول‌ است كه پدر ابوعبیده پیش از ظهور اسلام از دنیا رفته بود، <ref> تاریخ دمشق، ج‌ 25، ص‌ 447؛ تهذیب التهذیب، ج‌ 5، ص‌ 67</ref> پذیرش سخن ابن ‌شوذب ناموجه مى‌نماید.
      
      
4. ماوردى در ذیل آیه 9 سوره انسان/76، به نقلى چنین آورده است: این آیه به كسانى اشاره دارد كه سرپرستى اسراى بدر را بر عهده گرفتند و ابوعبیده نیز از آنان بود: <ref> تفسیر ماوردى، ج‌ 6، ص‌ 167</ref>
4. ماوردى در ذیل آیه 9 سوره انسان/76، به نقلى چنین آورده است: این آیه به كسانى اشاره دارد كه سرپرستى اسراى بدر را بر عهده گرفتند و ابوعبیده نیز از آنان بود: <ref> تفسیر ماوردى، ج‌ 6، ص‌ 167</ref>
«إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا»؛ ما فقط براى خشنودى خداوند شما را اطعام مى‌كنیم؛ از شما نه پاداشى مى‌خواهیم و نه سپاسى. اما با توجه به قبل آیه و سیاق مجموعه آیات و نیز آنچه مفسران [[شیعه]] و [[سنى]] گفته‌اند، شأن نزول آن [[نذر]] [[امام على]] و [[حضرت فاطمه (س)]] و ایثارگرى‌هاى آنان است؛ <ref> تفسیر قمى، ج‌ 2، ص‌ 422؛ كشف‌الاسرار، ج‌ 10، ص‌ 320؛ الكشّاف، ج 4، ص‌ 670</ref> بنابراین هیچ ارتباطى به سرپرستى اسیران جنگ بدر ندارد.
«إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا»؛ ما فقط براى خشنودى خداوند شما را اطعام مى‌كنیم؛ از شما نه پاداشى مى‌خواهیم و نه سپاسى. اما با توجه به قبل آیه و سیاق مجموعه آیات و نیز آنچه مفسران [[شیعه]] و [[سنى]] گفته‌اند، شأن نزول آن [[نذر]] [[امام على]] و [[حضرت فاطمه (س)]] و ایثارگرى‌هاى آنان است؛ <ref> تفسیر قمى، ج‌ 2، ص‌ 422؛ كشف‌الاسرار، ج‌ 10، ص‌ 320؛ الكشّاف، ج 4، ص‌ 670</ref> بنابراین هیچ ارتباطى به سرپرستى اسیران جنگ بدر ندارد.
    
    
5. قتاده از حسن بصرى نقل مى‌كند كه آیه‌ 90 سوره مائده/5، پس از آن [[نازل]] شد كه جمعى از ‌جمله ابوعبیده جراح، در خانه سعد بن ‌ابى وقاص گرد آمدند و پس از صرف غذا با [[شراب]] پذیرایى شدند و چون خبر به پیامبر (ص) رسید، این آیه نازل شد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ... رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ...» و بدین ‌گونه از نوشیدن شراب نهى شدند. <ref> البرهان، ج‌ 2، ص‌ 360</ref>
5. قتاده از حسن بصرى نقل مى‌كند كه آیه‌ 90 سوره مائده/5، پس از آن [[نازل]] شد كه جمعى از ‌جمله ابوعبیده جراح، در خانه سعد بن ‌ابى وقاص گرد آمدند و پس از صرف غذا با [[شراب]] پذیرایى شدند و چون خبر به پیامبر (ص) رسید، این آیه نازل شد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ... رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ...» و بدین ‌گونه از نوشیدن شراب نهى شدند. <ref> البرهان، ج‌ 2، ص‌ 360</ref>
      
      
6. نقل است كه آیه‌ 51 سوره قلم/68 در شأن ابوعبیده و دوستانش نازل شده است؛ آنگاه كه پس از نصب على (ع) به [[امامت]] و خلافت در [[غدیرخم]] به یكدیگر مى‌گویند: چشمان پیامبر را ببین كه همچون چشمان دیوانگان مى‌چرخد: <ref> الكافى، ج‌ 4، ص‌ 566‌ـ‌567؛ بحارالانوار، ج‌ 37، ص‌ 172</ref> «وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»؛ هر چند با توجه به نزول آیه كه پیش از هجرت بوده و نیز سیاق آن، این نقل را نمى‌توان پذیرفت.
6. نقل است كه آیه‌ 51 سوره قلم/68 در شأن ابوعبیده و دوستانش نازل شده است؛ آنگاه كه پس از نصب على (ع) به [[امامت]] و خلافت در [[غدیرخم]] به یكدیگر مى‌گویند: چشمان پیامبر را ببین كه همچون چشمان دیوانگان مى‌چرخد: <ref> الكافى، ج‌ 4، ص‌ 566‌ـ‌567؛ بحارالانوار، ج‌ 37، ص‌ 172</ref> «وَإِن یَكَادُ الَّذِینَ كَفَرُوا لَیُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»؛ هر چند با توجه به نزول آیه كه پیش از هجرت بوده و نیز سیاق آن، این نقل را نمى‌توان پذیرفت.
      
      
7. آیه‌ 74 سوره توبه/9: «يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ يَنَالُواْ...‌»؛ اینان به خدا [[سوگند]] یاد مى‌كنند كه نگفته‌اند؛ ولى به راستى سخن كفرآمیز را گفته‌اند و پس از اسلام ‌آورد نشان [[كافر]] شده و آهنگِ كارى را كرده‌اند كه به آن دست نیافتند‌..‌. به نقل از حذیفه و [[عمار]] آیه درباره عده‌اى از ‌جمله ابوعبیده نازل شده كه بر آن بودند پیامبر (ص) را به‌گونه‌اى از پاى درآورند. <ref>بحارالانوار، ج‌ 21، ص‌ 222‌ـ‌223؛ البرهان، ج‌ 2، ص‌ 819</ref>
7. آیه‌ 74 سوره توبه/9: «یَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ یَنَالُواْ...‌»؛ اینان به خدا [[سوگند]] یاد مى‌كنند كه نگفته‌اند؛ ولى به راستى سخن كفرآمیز را گفته‌اند و پس از اسلام ‌آورد نشان [[كافر]] شده و آهنگِ كارى را كرده‌اند كه به آن دست نیافتند‌..‌. به نقل از حذیفه و [[عمار]] آیه درباره عده‌اى از ‌جمله ابوعبیده نازل شده كه بر آن بودند پیامبر (ص) را به‌گونه‌اى از پاى درآورند. <ref>بحارالانوار، ج‌ 21، ص‌ 222‌ـ‌223؛ البرهان، ج‌ 2، ص‌ 819</ref>
    
    
8. از [[امام ‌باقر]] و [[امام كاظم (ع)]] نیز در ذیل آیه‌ 108 سوره نساء/4: «إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لاَ يَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ» نقل شده كه این آیه در شأن چند تن از ‌جمله ابوعبیده است كه در مجالس خود سخنانى برخلاف رضایت خدا بر زبان مى‌آوردند. <ref> تفسیر عیاشى، ج‌ 1، ص‌ 275</ref>
8. از [[امام ‌باقر]] و [[امام كاظم (ع)]] نیز در ذیل آیه‌ 108 سوره نساء/4: «إِذْ یُبَیِّتُونَ مَا لاَ یَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ» نقل شده كه این آیه در شأن چند تن از ‌جمله ابوعبیده است كه در مجالس خود سخنانى برخلاف رضایت خدا بر زبان مى‌آوردند. <ref> تفسیر عیاشى، ج‌ 1، ص‌ 275</ref>


[[كلینى]] از [[امام صادق (ع)]] نقل مى‌كند كه آیات 79‌ـ‌80 سوره زخرف/43: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ × أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُم» در شأن همه آنان نازل شده كه در نشستى پنهانى بر آن شدند تا پس از پیامبر (ص) نگذارند خلافت در [[بنى‌هاشم]] باشد،[۷۳] و در این معاهده، ابوعبیده نقش كاتب را داشته است. <ref> الكافى، ج‌ 8، ص‌ 179‌ـ‌180، بحارالانوار، ج‌ 24، ص‌ 325</ref>
[[كلینى]] از [[امام صادق (ع)]] نقل مى‌كند كه آیات 79‌ـ‌80 سوره زخرف/43: «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ × أَمْ یَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُم» در شأن همه آنان نازل شده كه در نشستى پنهانى بر آن شدند تا پس از پیامبر (ص) نگذارند خلافت در [[بنى‌هاشم]] باشد،[۷۳] و در این معاهده، ابوعبیده نقش كاتب را داشته است. <ref> الكافى، ج‌ 8، ص‌ 179‌ـ‌180، بحارالانوار، ج‌ 24، ص‌ 325</ref>


خداوند در این آیات سخن از توطئه آنان به ‌میان آورده، مى‌فرماید: آنان مى‌پندارند ما اسرار پنهانشان را نمى‌دانیم. در همین [[روایت]] آیات 25‌ـ‌26 سوره محمد/47 نیز بر این افراد تطبیق شده <ref> الكافى، ج‌ 1، ص‌ 421؛ البرهان، ج‌ 4، ص‌ 884</ref> كه پس از روشن شدن راه هدایت به گذشته جاهلى خویش بازگشته مرتد شدند. آیه ‌7 سوره مجادله/58 را نیز درباره ابوعبیده و جلسه مخفیانه پیش گفته دانسته‌اند:[۷۶] «مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ...».
خداوند در این آیات سخن از توطئه آنان به ‌میان آورده، مى‌فرماید: آنان مى‌پندارند ما اسرار پنهانشان را نمى‌دانیم. در همین [[روایت]] آیات 25‌ـ‌26 سوره محمد/47 نیز بر این افراد تطبیق شده <ref> الكافى، ج‌ 1، ص‌ 421؛ البرهان، ج‌ 4، ص‌ 884</ref> كه پس از روشن شدن راه هدایت به گذشته جاهلى خویش بازگشته مرتد شدند. آیه ‌7 سوره مجادله/58 را نیز درباره ابوعبیده و جلسه مخفیانه پیش گفته دانسته‌اند:[۷۶] «مَا یَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ...».


=درگذشت=
=درگذشت=
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۷۷۵

ویرایش