عبدالله بن مسعود: تفاوت میان نسخه‌ها

عبدالله‌ بن‌ مسعود بن‌ غافل بن حبیب هُذَلی <ref>التنبیه و الاشراف، ص۲۵۵؛ جمهرة انساب العرب، ص۱۹۷</ref> از تیره [[بنی مخزوم]] [[قریش]] است. <ref> الطبقات، ج۳، ص۱۵۰</ref> از آن رو که به هُذَیل بن مدرکه از عرب عدنانی نسب می‌بُرد، به هُذَلی مشهور بود. <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۲۵۵؛ الطبقات، ج۳، ص۱۵۰</ref> کنیه‌اش ابوعبدالرحمن <ref> الطبقات، ج۳، ص۱۵۰؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۰</ref> و ابن ام‌ عبد ثبت گشته است؛ زیرا مادرش ام‌ عبد بنت عَبدِودّ بن سواء از هُذیل بود. <ref> سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۲</ref> بر پایه گزارشی، پیامبر(ص) کنیه ابوعبدالرحمن را به او داد. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۲</ref> به‌ سبب هم‌پیمانی پدرش با [[بنی‌زهره]] از تیره‌های قریش، وی را «حلیف‌ بنی‌زهره» خوانده‌اند. <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۵۰؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۰</ref>

مادر ابن‌ مسعود از [[راویان حدیث]] پیامبر بود. <ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۹۴۶؛ اسد الغابه، ج۶، ص۳۶۳</ref> همسر وی، زینب بنت عبدالله ثقفیه، نیز راوی حدیث بود. <ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۶</ref> او دو پسر به نام عبدالرحمن و ابوعبیده داشت. <ref>الطبقات، ج۶، ص۲۱۰؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۱۹۵</ref>

درباره زمان اسلام‌آوردن ابن‌ مسعود اختلاف است. برخی او را ششمین پذیرنده اسلام دانسته و از این رو او را [[سادسُ سِتَّة]] گفته‌اند؛ <ref> المستدرک، ج۳، ص۳۱۳؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> اما ابن‌ اسحاق و برخی دیگر او را بیست و دومین اسلام آورنده شمرده‌اند. <ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۴۶۴</ref> در نحوه اسلام او آمده است که هنگام چراندن گوسفندان، اعجازی از [[پیامبر اسلام]] دید و مسلمان شد <ref>مسند احمد، ج۱، ص۳۷۹؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۷-۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱</ref> و از پیامبر خواست که به او دانش بیاموزد. پیامبر فرمود: «إنّک لَغلامٌ مُعَلَّم» (تو پسری تعلیم یافته‌ای). <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹</ref> با توجه به این گزارش‌ها اسلام آوردنش پیش از دعوت پیامبر در‌ دارُ اَرقم بوده است؛ چنانکه [[واقدی]] بدان اشاره دارد. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۰</ref>

ابن‌ مسعود نخستین‌ نومسلمانی بود که داوطلبانه [[سوره الرحمن]] را با‌ صدای‌ بلند بر مشرکان‌ مکه خواند و به همین سبب قریش او را زیر ضرب و شتم گرفتند؛ ولی از تلاوت دست برنداشت تا خواندن آن آیات را به پایان رساند. <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۴-۳۱۵؛ انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۱؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۱-۲۸۲</ref>

او همراه مادرش که اسلام آورده بود در منزل پیامبر خدمت می‌کرد و در سفر و حضر همراه وی بود و به نگهداری لوازم شخصی او همچون جامه و کفش و فراهم‌آوردن بسترش اهتمام داشت. <ref>اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۲؛ الاصابه، ج۴، ص۱۹۹-۲۰۰</ref> ازاین رو او را «صاحبُ النَّعلَینِ و السِّواکِ و الوَساد» (صاحب کفش و مسواک و بستر) لقب داده‌اند. <ref>انساب الاشراف، ج۱۱، ص۲۱۷؛ الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۰۰</ref>

ابن مسعود را به سبب [[هجرت]] به حبشه و مدینه <big>ذوالهجرتین</big> گفته‌اند. <ref>ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، اسد الغابه، (م. ۶۳۰ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۸۲</ref> در هجرت دوم، برادرش عتبه نیز حضور داشت. <ref>بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۳۳</ref> در حبشه در بازاری به خرید و فروش اشتغال داشت. <ref>بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه، (م. ۴۵۸ق.)، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۹۹</ref> اما [[ابن اسحاق]] از ۱۰ مرد و چهار زن در هجرت اول نام می‌برد که نام او در میانشان نیست. <ref> ابن هشام، عبد الملک بن هشام، السیرة النبویه، (م. ۲۱۸ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه، ج۱، ص۳۲۲--۳۲۳</ref>

[[اهل‌ سنت]] بر جلالت قدر او اتفاق‌نظر دارند و او را از [[عشره مبشره|عَشَرهٔ مُبَشَّره]] می‌دانند. <ref> الاستیعاب، ج۳، ص۹۸۸؛ اسد الغابه، ج۳، ص۲۸۴</ref> در آثار [[امامیه]] هم از‌ ابن‌ مسعود همواره‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگان‌ صحابه‌ به احترام‌ یاد و به روایت‌های او به‌ ویژه‌ احادیثش در تأیید فضیلت‌های اهل‌ بیت(ع) توجه‌ شده است. <ref>الخصال، ص۱۷۳، ۴۶۴، ۴۶۷-۴۶۹</ref> البته علماء شیعه درباره وی اتفاق‌نظر ندارند. برخی در شیعه‌بودن او تردید کرده‌اند؛ با استناد به ادله‌ای از جمله روایت منقول از [[فضل بن شاذان]] در مورد [[مخلط]] بودن (راوی‌ای که صحیح و ناصحیح را نقل می‌کند) ابن‌ مسعود  <ref>رجال کشی، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹</ref> و نیز [[فتاوای فقهی]] وی و تخطئه‌اش در برخی روایت‌ها و ترجیح قرائت [[ابی ‌بن کعب]] بر قرائت او از سوی [[امام صادق(ع)]]. <ref>الکافی، ج۲، ص۶۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵</ref>