معیارهای مشترک سندی رد و قبول حدیث از منظر فریقین: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'می نویسد' به 'می‌نویسد'
جز (جایگزینی متن - 'می باشند' به 'می‌باشند')
جز (جایگزینی متن - 'می نویسد' به 'می‌نویسد')
خط ۲۶: خط ۲۶:


   
   
شیخ طوسی در کتاب العده الاصول  ضمن پذیرش  وجود روایات دروغ در کتب حدیثی  و رد سخن ناصواب که همه روایات را صحیح و یا همه انها را نادرست  می دانند  به ضرورت نقد احادیث  و لزوم تمییز صحیح از فاسد ان پرداخته می نویسد :  
شیخ طوسی در کتاب العده الاصول  ضمن پذیرش  وجود روایات دروغ در کتب حدیثی  و رد سخن ناصواب که همه روایات را صحیح و یا همه انها را نادرست  می دانند  به ضرورت نقد احادیث  و لزوم تمییز صحیح از فاسد ان پرداخته می‌نویسد :  
ولأجل ما قلنا حمل أصحاب الحدیث نفوسهم على نقد الحدیث ، وتمییز الصحیح منها من الفاسد ولیس لأحد أن یقول : إن ما یتعلق بالدین إذا لم یقم به الحجة ، وجب القطع على کذبه ، کما نعلم کذب المدعی للنبوة إذا لم یظهر علیه المعجز ، وذلک أنه لا یمتنع أن یتعبد بالخبر وإن لم تقم به الحجة ، کما تعبد بالشهادات وإن لم تعلم صحتها .
ولأجل ما قلنا حمل أصحاب الحدیث نفوسهم على نقد الحدیث ، وتمییز الصحیح منها من الفاسد ولیس لأحد أن یقول : إن ما یتعلق بالدین إذا لم یقم به الحجة ، وجب القطع على کذبه ، کما نعلم کذب المدعی للنبوة إذا لم یظهر علیه المعجز ، وذلک أنه لا یمتنع أن یتعبد بالخبر وإن لم تقم به الحجة ، کما تعبد بالشهادات وإن لم تعلم صحتها .


خط ۳۳: خط ۳۳:




ایشان  در  رد سخن کسانی که نقد حدیث را مستلزم  طعن  به صحابه می دانند می نویسد:  
ایشان  در  رد سخن کسانی که نقد حدیث را مستلزم  طعن  به صحابه می دانند می‌نویسد:  
ولیس لأحد أن یقول : إن فی تجویزکم الکذب على هذه الأخبار أو فی بعضها طعنا على الصحابة ، لأن ذلک یوجب تعمدهم الکذب  وذلک أنه : لا یمتنع أن یکون وقع الغلط من بعض الصحابة ، لأنه لیس کل واحد منهم معصوما لا یجوز علیه الغلط ، وإنما یمنع من إجماعهم على الخطأ دون أن یکون ذلک ممتنعا من آحادهم  وأیضا : فإنهم کانوا یسمعون الحدیث من النبی صلى الله علیه وآله وسلم ولا یکتبونه فیسهون عنه أو عن بعضه ، فیقع الغلط فی نقله (<ref>العده الاصول 1376 ، ج 1 ص96-95</ref>  ).
ولیس لأحد أن یقول : إن فی تجویزکم الکذب على هذه الأخبار أو فی بعضها طعنا على الصحابة ، لأن ذلک یوجب تعمدهم الکذب  وذلک أنه : لا یمتنع أن یکون وقع الغلط من بعض الصحابة ، لأنه لیس کل واحد منهم معصوما لا یجوز علیه الغلط ، وإنما یمنع من إجماعهم على الخطأ دون أن یکون ذلک ممتنعا من آحادهم  وأیضا : فإنهم کانوا یسمعون الحدیث من النبی صلى الله علیه وآله وسلم ولا یکتبونه فیسهون عنه أو عن بعضه ، فیقع الغلط فی نقله (<ref>العده الاصول 1376 ، ج 1 ص96-95</ref>  ).


خط ۴۵: خط ۴۵:




سیوطی از علمای اهل سنت دراین رابطه می نویسد :
سیوطی از علمای اهل سنت دراین رابطه می‌نویسد :


کثیراً ما یکون الحدیث ضعیفاً أو واهِیاً ، والإسناد صحیح مُرکّب علیه ( <ref>البیضانی ، ص 29</ref>.)  
کثیراً ما یکون الحدیث ضعیفاً أو واهِیاً ، والإسناد صحیح مُرکّب علیه ( <ref>البیضانی ، ص 29</ref>.)  
ابن  حجر نیز نسبت به اسناد دروغین برخی روایات می نویسد :  
ابن  حجر نیز نسبت به اسناد دروغین برخی روایات می‌نویسد :  




:أنّ من الوضّاعِین مَن حَمَلَتْهم الشُهرة ، ومَحبَّة الظهور ، فجعلَ للإسناد الضعیف إسناداً صحیحاً مَشهوراً  ( <ref>البیضانی  ، ص 29</ref> )
:أنّ من الوضّاعِین مَن حَمَلَتْهم الشُهرة ، ومَحبَّة الظهور ، فجعلَ للإسناد الضعیف إسناداً صحیحاً مَشهوراً  ( <ref>البیضانی  ، ص 29</ref> )


مولف کتاب منهج نقدالمتن  نیز در زمینه عدم ملازمه بین  صحت  سند  و صحت در کتابش می نویسد -:  
مولف کتاب منهج نقدالمتن  نیز در زمینه عدم ملازمه بین  صحت  سند  و صحت در کتابش می‌نویسد -:  
...لان صحه سند الروایه لاتعنی ان مضمونها معلوم الصدور بل معناها ان رواتها ثقات و لما کان الثقه قد یخطی فان صدور روایته یبقی فی دائره الظن فلا بد لحسم الموقف من العرض علی محکم الکتاب و السنه – انتهی – <ref>الهاشمی ،1429، ص 9</ref>-  
...لان صحه سند الروایه لاتعنی ان مضمونها معلوم الصدور بل معناها ان رواتها ثقات و لما کان الثقه قد یخطی فان صدور روایته یبقی فی دائره الظن فلا بد لحسم الموقف من العرض علی محکم الکتاب و السنه – انتهی – <ref>الهاشمی ،1429، ص 9</ref>-  


خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
عرفوا الحدیث الصحیح بانه الحدیث المسند الذی یتصل اسناده بنقل العدل الضابط حتی ینتهی الی رسول الله ص او الی منتهاه من صحابی او من دونه ولا یکون شاذا و لا معللا – انتهی – (<ref>الصالح ،1977، ص 145</ref>)
عرفوا الحدیث الصحیح بانه الحدیث المسند الذی یتصل اسناده بنقل العدل الضابط حتی ینتهی الی رسول الله ص او الی منتهاه من صحابی او من دونه ولا یکون شاذا و لا معللا – انتهی – (<ref>الصالح ،1977، ص 145</ref>)


ایشان د رتبیین  بیشتر  حدیث صحیح می نویسد :  
ایشان د رتبیین  بیشتر  حدیث صحیح می‌نویسد :  


ان الحدیث الصحیح لا یکون شاذا و هو ما رواه الثقه مخالفا روایه الثقا ت و ان الحدیث الصحیح لا یکون معللا و هو الذی اکتشفت فیه عله خفیه تقدح فی صحته و ان کان یبدو فی الظاهر سلیما من العلل انتهی- (الصالح ،1977، ص 146)  
ان الحدیث الصحیح لا یکون شاذا و هو ما رواه الثقه مخالفا روایه الثقا ت و ان الحدیث الصحیح لا یکون معللا و هو الذی اکتشفت فیه عله خفیه تقدح فی صحته و ان کان یبدو فی الظاهر سلیما من العلل انتهی- (الصالح ،1977، ص 146)  




مولف کتاب  منهج النقد فی علوم الحدیث نیز در تعریف حدیث صحیح  می نویسد : الحدیث الصحیح: هو الحدیث الذی اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلى منتهاه، ولا یکون شاذا ولا معلا.
مولف کتاب  منهج النقد فی علوم الحدیث نیز در تعریف حدیث صحیح  می‌نویسد : الحدیث الصحیح: هو الحدیث الذی اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلى منتهاه، ولا یکون شاذا ولا معلا.


   
   
خط ۱۴۷: خط ۱۴۷:




شارح  کتاب  شهید ثانی  در تبیین  قیود بکار رفته در تعریف صحیح می نویسد :  
شارح  کتاب  شهید ثانی  در تبیین  قیود بکار رفته در تعریف صحیح می‌نویسد :  
فخرج باتصال السند : المقطوع فی أی مرتبة اتفقت . ، فإنه لا یسمى : صحیحا " ، و إن کان رواته ، من رجال الصحیح وشمل قوله ( إلى المعصوم ) : النبی ، والامام . ج - وبقوله ( بنقل العدل ) : الحسن . د - وبقوله ( الامامی ) : الموثق . ه‍ - وبقوله فی ( جمیع الطبقات ) : ما اتفق فیه واحد بغیر الوصف المذکور . ، فإنه بسببه ، یلحق بما یناسبه من الأوصاف ، لا بالصحیح .... ونبه بقوله ( وإن اعتراه شذوذ ) : على خلاف ما اصطلح علیه العامة من تعریفه حیث اعتبروا سلامته من الشذوذ . ، وقالوا فی تعریفه : انه : ( ما اتصل سنده ، بنقل العدل الضابط ، عن مثله ، وسلم عن شذوذ وعله.– انتهی –(<ref>محمد علی بقال 1408 ص 77 – 88</ref>)  
فخرج باتصال السند : المقطوع فی أی مرتبة اتفقت . ، فإنه لا یسمى : صحیحا " ، و إن کان رواته ، من رجال الصحیح وشمل قوله ( إلى المعصوم ) : النبی ، والامام . ج - وبقوله ( بنقل العدل ) : الحسن . د - وبقوله ( الامامی ) : الموثق . ه‍ - وبقوله فی ( جمیع الطبقات ) : ما اتفق فیه واحد بغیر الوصف المذکور . ، فإنه بسببه ، یلحق بما یناسبه من الأوصاف ، لا بالصحیح .... ونبه بقوله ( وإن اعتراه شذوذ ) : على خلاف ما اصطلح علیه العامة من تعریفه حیث اعتبروا سلامته من الشذوذ . ، وقالوا فی تعریفه : انه : ( ما اتصل سنده ، بنقل العدل الضابط ، عن مثله ، وسلم عن شذوذ وعله.– انتهی –(<ref>محمد علی بقال 1408 ص 77 – 88</ref>)  


خط ۱۵۸: خط ۱۵۸:




مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف صحیح می نویسد :  
مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف صحیح می‌نویسد :  
الصحیح: من اتصلت روایته إلى المعصوم بإمامی عادل -انتهی –(الموسوی الغریفی 1406،ص 24،)
الصحیح: من اتصلت روایته إلى المعصوم بإمامی عادل -انتهی –(الموسوی الغریفی 1406،ص 24،)


خط ۲۲۲: خط ۲۲۲:


   
   
مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف حسن می نویسد :  
مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف حسن می‌نویسد :  
الثانی : والحسن : ما اتصل سنده إلى المعصوم ( ع ) بإمامی ممدوح من غیر نص على عدالته ، مع تحقق ذلک فی جمیع مراتبه أو فی بعضها ، مع کون الباقی من رجال الصحیح .– انتهی – <ref>الموسوی الغریفی1406، ج اص 125</ref>   
الثانی : والحسن : ما اتصل سنده إلى المعصوم ( ع ) بإمامی ممدوح من غیر نص على عدالته ، مع تحقق ذلک فی جمیع مراتبه أو فی بعضها ، مع کون الباقی من رجال الصحیح .– انتهی – <ref>الموسوی الغریفی1406، ج اص 125</ref>   


خط ۲۴۴: خط ۲۴۴:
==الف – حدیث موثق درنگاه اهل سنت==  
==الف – حدیث موثق درنگاه اهل سنت==  
    
    
مولف  کتاب المقنع فی علوم الحدیث  از قول شافعی در زمینه قول ثقه می نویسد :  
مولف  کتاب المقنع فی علوم الحدیث  از قول شافعی در زمینه قول ثقه می‌نویسد :  
قَالَ الشَّافِعِی إِذا روى الثِّقَة عَن الثِّقَة حَتَّى یَنْتَهِی إِلَى رَسُول الله صلى الله عَلَیْهِ  وَسلم فَهُوَ ثَابت(<ref>الشافعی المصری، 1413 ص 43</ref>)
قَالَ الشَّافِعِی إِذا روى الثِّقَة عَن الثِّقَة حَتَّى یَنْتَهِی إِلَى رَسُول الله صلى الله عَلَیْهِ  وَسلم فَهُوَ ثَابت(<ref>الشافعی المصری، 1413 ص 43</ref>)




خطیب قزوینی در  ا لکفایه فی علم الدرایه تحت عنوان  : باب ما جاء فی أن الحدیث عن رسول الله صلى الله علیه وسلم لا یقبل الا عن ثقة  می نویسد :  
خطیب قزوینی در  ا لکفایه فی علم الدرایه تحت عنوان  : باب ما جاء فی أن الحدیث عن رسول الله صلى الله علیه وسلم لا یقبل الا عن ثقة  می‌نویسد :  


   
   
خط ۲۵۴: خط ۲۵۴:




سعیدبن قاسم الحلاق القاسمی  در کتاب  قواعد التحدیث،  تحت عنوان  : فی بیان أن خبر الواحد الثقة حجة یلزم به العمل می نویسد :
سعیدبن قاسم الحلاق القاسمی  در کتاب  قواعد التحدیث،  تحت عنوان  : فی بیان أن خبر الواحد الثقة حجة یلزم به العمل می‌نویسد :




خط ۲۷۳: خط ۲۷۳:




ایشان  در العده فی اصول الفقه می نویسد :   
ایشان  در العده فی اصول الفقه می‌نویسد :   
فأما ما اخترته من المذهب فهو أن خبر الواحد إذا کان واردا من طریق أصحابنا القائلین بالإمامة ، وکان ذلک مرویا عن النبی صلى الله علیه وآله وسلم أو عن واحد من الأئمة علیهم السلام ، وکان ممن لا یطعن فی روایته ، ویکون سدیدا فی نقله ، ولم تکن هناک قرینة تدل على صحة ما تضمنه الخبر ، لأنه إن کانت هناک قرینة تدل على صحة ذلک ، کان الاعتبار بالقرینة ، وکان ذلک موجبا للعلم - ونحن نذکر القرائن فیما بعد - جاز العمل به(<ref>الطوسی 1376 ج 1ص  127</ref> .  
فأما ما اخترته من المذهب فهو أن خبر الواحد إذا کان واردا من طریق أصحابنا القائلین بالإمامة ، وکان ذلک مرویا عن النبی صلى الله علیه وآله وسلم أو عن واحد من الأئمة علیهم السلام ، وکان ممن لا یطعن فی روایته ، ویکون سدیدا فی نقله ، ولم تکن هناک قرینة تدل على صحة ما تضمنه الخبر ، لأنه إن کانت هناک قرینة تدل على صحة ذلک ، کان الاعتبار بالقرینة ، وکان ذلک موجبا للعلم - ونحن نذکر القرائن فیما بعد - جاز العمل به(<ref>الطوسی 1376 ج 1ص  127</ref> .  




ایشان  مبنای مذکور را  به علمای امامیه  نسبت داده  و می نویسد :  
ایشان  مبنای مذکور را  به علمای امامیه  نسبت داده  و می‌نویسد :  


والَّذی یدل على ذلک : إجماع الفرقة المحقة ، فإنی وجدتها مجمعة على العمل بهذه الأخبار التی رووها فی تصانیفهم ودونوها فی أصولهم ، لا یتناکرون ذلک ولا یتدافعونه ، حتى أن واحدا منهم إذا أفتى بشیء لا یعرفونه سألوه من أین قلت هذا ؟ فإذا أحالهم على کتاب معروف ، أو أصل مشهور ، وکان راویه ثقة لا ینکر حدیثه ، سکتوا وسلموا الأمر فی ذلک وقبلوا قوله ، وهذه عادتهم وسجیتهم من عهد النبی صلى الله علیه وآله وسلم ومن بعده من الأئمة علیهم السلام ، ومن زمن الصادق جعفر بن محمد علیه السلام الَّذی انتشر العلم عنه وکثرت الروایة من جهته ، فلو لا أن العمل بهذه الأخبار کان جائزا لما أجمعوا على ذلک ولأنکروه ، لأن إجماعهم فیه معصوم لا یجوز علیه الغلط والسهو . انتهی-<ref>الطوسی 1376 ج 1ص  127  
والَّذی یدل على ذلک : إجماع الفرقة المحقة ، فإنی وجدتها مجمعة على العمل بهذه الأخبار التی رووها فی تصانیفهم ودونوها فی أصولهم ، لا یتناکرون ذلک ولا یتدافعونه ، حتى أن واحدا منهم إذا أفتى بشیء لا یعرفونه سألوه من أین قلت هذا ؟ فإذا أحالهم على کتاب معروف ، أو أصل مشهور ، وکان راویه ثقة لا ینکر حدیثه ، سکتوا وسلموا الأمر فی ذلک وقبلوا قوله ، وهذه عادتهم وسجیتهم من عهد النبی صلى الله علیه وآله وسلم ومن بعده من الأئمة علیهم السلام ، ومن زمن الصادق جعفر بن محمد علیه السلام الَّذی انتشر العلم عنه وکثرت الروایة من جهته ، فلو لا أن العمل بهذه الأخبار کان جائزا لما أجمعوا على ذلک ولأنکروه ، لأن إجماعهم فیه معصوم لا یجوز علیه الغلط والسهو . انتهی-<ref>الطوسی 1376 ج 1ص  127  
خط ۳۸۸: خط ۳۸۸:




ایشان درادامه می نویسد :  
ایشان درادامه می‌نویسد :  
وهذه الأنواع العشرة التی سلکناها فی عداد الضعیف الخالص للضعف، لیست على درجة واحدة من الضعف، بل تتفاوت تَبَعًا لحال رواتها، فمن الضعیف أضعف، کما أن من الصحیح أصح. وقد ساق الحاکم أبو عبدالله تفصیلاً دقیقًا لأوهى أسانید الرجال والبلاد فی کتابه " معرفة علوم الحدیث "- انتهی – (<ref>الصالح 1977،ص166-207 </ref>
وهذه الأنواع العشرة التی سلکناها فی عداد الضعیف الخالص للضعف، لیست على درجة واحدة من الضعف، بل تتفاوت تَبَعًا لحال رواتها، فمن الضعیف أضعف، کما أن من الصحیح أصح. وقد ساق الحاکم أبو عبدالله تفصیلاً دقیقًا لأوهى أسانید الرجال والبلاد فی کتابه " معرفة علوم الحدیث "- انتهی – (<ref>الصالح 1977،ص166-207 </ref>
   
   
لکن در برخی از کتابهای اهل سنت  انواع حدیث ضعیف بیش از موارد فوق بیان گردیده است .  محمدبن محمدبن سویله ابوشهبه در کتاب  الوسیط فی علوم و مصطلح الحدیث درزمینه انواع حدیث ضعیف می نویسد :  
لکن در برخی از کتابهای اهل سنت  انواع حدیث ضعیف بیش از موارد فوق بیان گردیده است .  محمدبن محمدبن سویله ابوشهبه در کتاب  الوسیط فی علوم و مصطلح الحدیث درزمینه انواع حدیث ضعیف می‌نویسد :  




خط ۴۵۰: خط ۴۵۰:




می نویسد - :   
می‌نویسد - :   


وما شرطوه من کون الحدیث الضعیف فی فضائل الأعمال وما فی معناها لا یسوّغ ذلک العمل به لأنه لا ینبغی أن یکلف أو یتکلف المسلم العمل بشیء لم تصح نسبته إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم. والعامل بذلک الخبر لم یعمل به إلا رجاء ما یترتب على عمله ذلک من الفضل العظیم ولو تجرد الخبر من ذلک الثواب لما عمل به، فما الذی یدل على حصول ذلک الثواب إذا لم یثبت ذلک الخبر.
وما شرطوه من کون الحدیث الضعیف فی فضائل الأعمال وما فی معناها لا یسوّغ ذلک العمل به لأنه لا ینبغی أن یکلف أو یتکلف المسلم العمل بشیء لم تصح نسبته إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم. والعامل بذلک الخبر لم یعمل به إلا رجاء ما یترتب على عمله ذلک من الفضل العظیم ولو تجرد الخبر من ذلک الثواب لما عمل به، فما الذی یدل على حصول ذلک الثواب إذا لم یثبت ذلک الخبر.
خط ۴۵۶: خط ۴۵۶:




ایشان در ادامه می نویسد :  قال شیخ الإسلام:" وکذلک ما علیه العلماء من العلماء بالحدیث الضعیف فی فضائل الأعمال لیس معناه إثبات الإستحباب بالحدیث الذی لا یحتج به فإن الإستحباب حکم شرعی فلا یثبت إلا بدلیل شرعی. ومن أخبر عن الله عز وجل أنه یحب عملاً من الأعمال من غیر دلیل شرعی فقد شرع من الدین ما لم یأذن به الله عز وجل کما لو ثبت الإیجاب أو التحریم. ولهذا یختلف العلماء فی الإستحباب کما یختلفون فی غیره بل هو أصل الدین المشروع- انتهی –(<ref>العثیم 1405 ص 54-62</ref> )  
ایشان در ادامه می‌نویسد :  قال شیخ الإسلام:" وکذلک ما علیه العلماء من العلماء بالحدیث الضعیف فی فضائل الأعمال لیس معناه إثبات الإستحباب بالحدیث الذی لا یحتج به فإن الإستحباب حکم شرعی فلا یثبت إلا بدلیل شرعی. ومن أخبر عن الله عز وجل أنه یحب عملاً من الأعمال من غیر دلیل شرعی فقد شرع من الدین ما لم یأذن به الله عز وجل کما لو ثبت الإیجاب أو التحریم. ولهذا یختلف العلماء فی الإستحباب کما یختلفون فی غیره بل هو أصل الدین المشروع- انتهی –(<ref>العثیم 1405 ص 54-62</ref> )  




خط ۴۶۶: خط ۴۶۶:




دکتر عبدالهادی الفضلی فی کتاب اصول الحدیث دراین رابطه  - تقسیم حدیث ضعیف به مقبول و مردود می نویسد :  
دکتر عبدالهادی الفضلی فی کتاب اصول الحدیث دراین رابطه  - تقسیم حدیث ضعیف به مقبول و مردود می‌نویسد :  




خط ۴۷۳: خط ۴۷۳:




ایشان در زمینه علت ضعف  روایت  عمربن حنظله می نویسد :  
ایشان در زمینه علت ضعف  روایت  عمربن حنظله می‌نویسد :  
وضعف هذه الروایة آت من وجود ( محمد بن عیسى ) و ( داود بن الحصین  فی سندها ، ضعفهما الشهید الثانی فی ( الدرایة )
وضعف هذه الروایة آت من وجود ( محمد بن عیسى ) و ( داود بن الحصین  فی سندها ، ضعفهما الشهید الثانی فی ( الدرایة )


خط ۴۸۶: خط ۴۸۶:




مولف کتاب" رسائل فی درایه الحدیث " نیز  در بیان  اقوال  علمای امامیه  در زمینه حدیث ضعیف می نویسد :  
مولف کتاب" رسائل فی درایه الحدیث " نیز  در بیان  اقوال  علمای امامیه  در زمینه حدیث ضعیف می‌نویسد :  


:أمّا الضعیفُ  فذهب الأکثرُ إلى مَنعِ العمل به مطلقاً . وأجازه آخرون مع اعتضادِه بالشهرةِ روایةً أو فتوى ؛ لقوّة الظنِّ فی جانِبِها وإن ضَعُف الطریقُ ، کما تُعلم مَذاهبُ الفِرَقِ بإخبار أهلِها وإن لم یَبْلُغُوا حدَّ التواترِ . وهذه حجّةُ مَن عَمِل بالموثَّقِ أیضاً .... وجَوَّز الأکثرُ العملَ به فی نحو القَصَص والمَواعِظ وفَضائِل الأعمالِ ، لا فی أحکامِ الحلالِ والحرامِ ، وهو حَسَنٌ حیثُ لا یَبْلُغُ الضعفُ حدَّ الوضعِ- انتهی – <ref>حافظیان البابُلی 1423،ج 1ص 126</ref>
:أمّا الضعیفُ  فذهب الأکثرُ إلى مَنعِ العمل به مطلقاً . وأجازه آخرون مع اعتضادِه بالشهرةِ روایةً أو فتوى ؛ لقوّة الظنِّ فی جانِبِها وإن ضَعُف الطریقُ ، کما تُعلم مَذاهبُ الفِرَقِ بإخبار أهلِها وإن لم یَبْلُغُوا حدَّ التواترِ . وهذه حجّةُ مَن عَمِل بالموثَّقِ أیضاً .... وجَوَّز الأکثرُ العملَ به فی نحو القَصَص والمَواعِظ وفَضائِل الأعمالِ ، لا فی أحکامِ الحلالِ والحرامِ ، وهو حَسَنٌ حیثُ لا یَبْلُغُ الضعفُ حدَّ الوضعِ- انتهی – <ref>حافظیان البابُلی 1423،ج 1ص 126</ref>
خط ۵۰۶: خط ۵۰۶:




دانشمند بزرگ اهل سنت صبحی الصالح  در کتابش : علوم الحدیث و مصطلحه  در تعریف حدیث مسند می نویسد :  
دانشمند بزرگ اهل سنت صبحی الصالح  در کتابش : علوم الحدیث و مصطلحه  در تعریف حدیث مسند می‌نویسد :  




خط ۵۱۲: خط ۵۱۲:


   
   
دانشمند دیگر اهل سنت  محمدبن محمدبن سویله ابوشهبه نیز در کتاب  الوسیط فی علوم و مصطلح الحدیث در بیان دیدگاه مشهورعلمای اهل سنت نسبت به معنای اصطلاحی حدیث مرسل می نویسد :  
دانشمند دیگر اهل سنت  محمدبن محمدبن سویله ابوشهبه نیز در کتاب  الوسیط فی علوم و مصطلح الحدیث در بیان دیدگاه مشهورعلمای اهل سنت نسبت به معنای اصطلاحی حدیث مرسل می‌نویسد :  




خط ۵۱۸: خط ۵۱۸:




ایشان در بیان  دیدگاه فقها و اصولیین در تعریف مرسل می نویسد :  
ایشان در بیان  دیدگاه فقها و اصولیین در تعریف مرسل می‌نویسد :  




خط ۵۲۶: خط ۵۲۶:




باید گفت مرسل در نزد امامیه نیز همانند مرسل در نگاه اهل سنت است بدین معنا که در نگاه امامیه مرسل حدیثی است که راویش انرا به امام  معصوم  نسبت می دهد در حالی که او را  دیدار ننموده است  . شهید ثانی در کتاب  الرعایه فی علم الدرایه درتعریف مرسل می نویسد :  
باید گفت مرسل در نزد امامیه نیز همانند مرسل در نگاه اهل سنت است بدین معنا که در نگاه امامیه مرسل حدیثی است که راویش انرا به امام  معصوم  نسبت می دهد در حالی که او را  دیدار ننموده است  . شهید ثانی در کتاب  الرعایه فی علم الدرایه درتعریف مرسل می‌نویسد :  




خط ۵۳۲: خط ۵۳۲:




دکتر عبدالهادی الفضلی نیز در کتابش اصول الحدیث  در معنای لغوی ارسال  و مرسل می نویسد :  
دکتر عبدالهادی الفضلی نیز در کتابش اصول الحدیث  در معنای لغوی ارسال  و مرسل می‌نویسد :  




خط ۵۳۸: خط ۵۳۸:




انگاه به معنای اصطلاحی  مرسل پرداخته و می نویسد : وسمی الحدیث - هنا - بالمرسل لإطلاقه من قید الاسناد والمرسل - علمیا - هو الذی لم تتم فیه سلسلة الرواة وذلک  إما بسقوط جمیع الرواة الوسائط بین راوی الحدیث ، والمعصوم الذی روی عنه الحدیث  وإما بسقوط بعض الرواة الوسائط وبشرط عدم معرفة اسم الراوی الذی لم یرد ذکره فی السند ، وذلک لأن المعروف المحذوف فی قوة المذکور ، فیکون الحدیث معه من نوع المسند لا المرسل  
انگاه به معنای اصطلاحی  مرسل پرداخته و می‌نویسد : وسمی الحدیث - هنا - بالمرسل لإطلاقه من قید الاسناد والمرسل - علمیا - هو الذی لم تتم فیه سلسلة الرواة وذلک  إما بسقوط جمیع الرواة الوسائط بین راوی الحدیث ، والمعصوم الذی روی عنه الحدیث  وإما بسقوط بعض الرواة الوسائط وبشرط عدم معرفة اسم الراوی الذی لم یرد ذکره فی السند ، وذلک لأن المعروف المحذوف فی قوة المذکور ، فیکون الحدیث معه من نوع المسند لا المرسل  




خط ۵۵۰: خط ۵۵۰:
===الف – حکم حدیث مرسل از منظر اهل سنت :===
===الف – حکم حدیث مرسل از منظر اهل سنت :===
   
   
دیدگاه اهل سند در ااعتبار حدیث مرسل و عدم اعتبار ان مختلف است بسیاری از انان معتقدند اگر راوی مرسل  بگونه باشد که جز از ثقه از کسی روایتی نقل نمی کند در اینصورت  مرسل او قابل قبول است  و اگر در روش خود چنین روشی نداشته باشد روایتش غیر مقبول است  . سیوطی در  تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی  در بیان دیدگاه محدثین اهل سنت  نسبت به حکم حدیث مرسل می نویسد :   
دیدگاه اهل سند در ااعتبار حدیث مرسل و عدم اعتبار ان مختلف است بسیاری از انان معتقدند اگر راوی مرسل  بگونه باشد که جز از ثقه از کسی روایتی نقل نمی کند در اینصورت  مرسل او قابل قبول است  و اگر در روش خود چنین روشی نداشته باشد روایتش غیر مقبول است  . سیوطی در  تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی  در بیان دیدگاه محدثین اهل سنت  نسبت به حکم حدیث مرسل می‌نویسد :   
(ثُمَّ الْمُرْسَلُ حَدِیثٌ ضَعِیفٌ) ، لَا یُحْتَجُّ بِهِ (عِنْدَ جَمَاهِیرِ الْمُحَدِّثِینَ وَالشَّافِعِیِّ) ، کَمَا حَکَاهُ عَنْهُمْ مُسْلِمٌ فِی صَدْرِ صَحِیحِهِ، وَابْنُ عَبْدِ الْبَرِّ فِی " التَّمْهِیدِ "، وَحَکَاهُ الْحَاکِمُ، عَنِ ابْنِ الْمُسَیَّبِ، وَمَالِکٍ، (وَکَثِیرٍ مِنَ الْفُقَهَاءِ وَأَصْحَابِالْأُصُولِ) .
(ثُمَّ الْمُرْسَلُ حَدِیثٌ ضَعِیفٌ) ، لَا یُحْتَجُّ بِهِ (عِنْدَ جَمَاهِیرِ الْمُحَدِّثِینَ وَالشَّافِعِیِّ) ، کَمَا حَکَاهُ عَنْهُمْ مُسْلِمٌ فِی صَدْرِ صَحِیحِهِ، وَابْنُ عَبْدِ الْبَرِّ فِی " التَّمْهِیدِ "، وَحَکَاهُ الْحَاکِمُ، عَنِ ابْنِ الْمُسَیَّبِ، وَمَالِکٍ، (وَکَثِیرٍ مِنَ الْفُقَهَاءِ وَأَصْحَابِالْأُصُولِ) .




ایشان  علت  عدم اعتبار حدیث مرسل را  جهل به حال  روات حذف شده در سند  روایت دانسته و می نویسد :
ایشان  علت  عدم اعتبار حدیث مرسل را  جهل به حال  روات حذف شده در سند  روایت دانسته و می‌نویسد :




خط ۵۶۴: خط ۵۶۴:


اشْتُهِرَ عَنِ الشَّافِعِیِّ أَنَّهُ لَا یَحْتَجُّ بِالْمُرْسَلِ، إِلَّا مَرَاسِیلَ سَعِیدِ بْنِ الْمُسَیَّبِ.....انتهی (السیوطی ص222-224 )   
اشْتُهِرَ عَنِ الشَّافِعِیِّ أَنَّهُ لَا یَحْتَجُّ بِالْمُرْسَلِ، إِلَّا مَرَاسِیلَ سَعِیدِ بْنِ الْمُسَیَّبِ.....انتهی (السیوطی ص222-224 )   
دکتر  صبحی الصالح  در کتاب  علوم الحدیث و مصطلحه در بیان  حکم حدیث مرسل می نویسد :  
دکتر  صبحی الصالح  در کتاب  علوم الحدیث و مصطلحه در بیان  حکم حدیث مرسل می‌نویسد :  




Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۵۶۷

ویرایش