۱٬۷۴۱
ویرایش
طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۷ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۲۸
، ۲۷ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
Mollahashem (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی « <div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA5...» ایجاد کرد) |
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
|- | |- | ||
|عنوان مقاله | |عنوان مقاله | ||
|طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها | |طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان (زمینه‌ها، چیستى و پیامدها) | ||
|- | |- | ||
|نویسنده | |نویسنده | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
در تلاش براى یافتن پاسخى به سؤال اصلى این مقاله، نخست از تاریخچه واژه و اصطلاح خاورمیانه و از محدوه جغرافیایى و از مفهوم سیاسى گذشته و جدید آن سخن مى‌رود، سپس از بخش‌هاى مهم و اساسى طرح خاورمیانه بزرگ به همان‌گونه که در طرح غربى آن آمده، گفت وگو مى‌شود. آشنایى با مفروضه‌هایى که طرح خاورمیانه بزرگ را بر آن، نهاده‌اند، و نیز، هدف‌هاى غربى اجراى طرح، تصویر روشن‌ترى از ماهیت آن به منظور پاسخ‌یابى به چیستى این پدیده، فراهم مى‌کند. این طرح مى‌تواند موانع و مزایایى هم، براى کشورهاى مسلمان و رژیم صهیونیستى بیافریند که این موانع و مزایا، مواضع کشورهاى بالا را نسبت به آن، رقم مى‌زند، و سرانجام آن‌که، طرح خاورمیانه بزرگ با تناقضات و ابهامات بسیارى مواجه است که اجراى موفقیت‌آمیز آن را با مشکل روبه‌رو ساخته و مى‌سازد. <br> | در تلاش براى یافتن پاسخى به سؤال اصلى این مقاله، نخست از تاریخچه واژه و اصطلاح خاورمیانه و از محدوه جغرافیایى و از مفهوم سیاسى گذشته و جدید آن سخن مى‌رود، سپس از بخش‌هاى مهم و اساسى طرح خاورمیانه بزرگ به همان‌گونه که در طرح غربى آن آمده، گفت وگو مى‌شود. آشنایى با مفروضه‌هایى که طرح خاورمیانه بزرگ را بر آن، نهاده‌اند، و نیز، هدف‌هاى غربى اجراى طرح، تصویر روشن‌ترى از ماهیت آن به منظور پاسخ‌یابى به چیستى این پدیده، فراهم مى‌کند. این طرح مى‌تواند موانع و مزایایى هم، براى کشورهاى مسلمان و رژیم صهیونیستى بیافریند که این موانع و مزایا، مواضع کشورهاى بالا را نسبت به آن، رقم مى‌زند، و سرانجام آن‌که، طرح خاورمیانه بزرگ با تناقضات و ابهامات بسیارى مواجه است که اجراى موفقیت‌آمیز آن را با مشکل روبه‌رو ساخته و مى‌سازد. <br> | ||
=خاورمیانه بزرگ، محدوده جغرافیایى= | =خاورمیانه بزرگ، محدوده جغرافیایى= | ||
واژه خاورمیانه نخستین بار در 1902 / 1281 توسط یک آمریکایى به نام «آلفردتایرماهان» براى توصیف منطقه بین خاور دور(هندوستان و قلمرو انگلیس و ماوراى آن) و خاور نزدیک (قلمرو امپراتورى عثمانى) به کار رفت. وى این پیشنهاد را طى مقاله‌اى در مورد دشوارى‌هاى خلیج فارس براى انگلیس در نشریه «نشنال ریویو» مطرح کرد.اندکى بعد، این واژه از سوى روزنامه تایمز لندن و سپس در مکاتبات رسمى‌دولت انگلیس، و آن گاه توسط دولت‌هاى انگلیس و آمریکا در جنگ جهانى اول و دوم، مورد استفاده قرار گرفت. تأسیس اسرائیل غاصب در خاورمیانه و نیز آغاز و تداوم جنگ‌هاى متعدد اعراب و رژیم صهیونیستى و افزایش اهمیت جهانى نفت منطقه خاورمیانه، باعث کاربرد گسترده‌تر این واژه شد | واژه خاورمیانه نخستین بار در 1902 / 1281 توسط یک آمریکایى به نام «آلفردتایرماهان» براى توصیف منطقه بین خاور دور(هندوستان و قلمرو انگلیس و ماوراى آن) و خاور نزدیک (قلمرو امپراتورى عثمانى) به کار رفت. وى این پیشنهاد را طى مقاله‌اى در مورد دشوارى‌هاى خلیج فارس براى انگلیس در نشریه «نشنال ریویو» مطرح کرد.اندکى بعد، این واژه از سوى روزنامه تایمز لندن و سپس در مکاتبات رسمى‌دولت انگلیس، و آن گاه توسط دولت‌هاى انگلیس و آمریکا در جنگ جهانى اول و دوم، مورد استفاده قرار گرفت. تأسیس اسرائیل غاصب در خاورمیانه و نیز آغاز و تداوم جنگ‌هاى متعدد اعراب و رژیم صهیونیستى و افزایش اهمیت جهانى نفت منطقه خاورمیانه، باعث کاربرد گسترده‌تر این واژه شد. <ref>شیرودى، 1383: 14.</ref> <br> | ||
واژه خاورمیانه در یکى از محدودترین تعریف‌ها، به منطقه نفوذ انگلیس در فاصله دو جنگ جهانى اول و دوم، یعنى به فلسطین و ماوراى اردن و عراق اطلاق مى‌شد(خاورمیانه کوچک) اما بعدها، خاورمیانه تعداد بیشترى از کشورها را در برگرفت. این کشورها شامل ایران، ترکیه، اردن، مصر، قبرس، شبه جزیره عربستان، پاکستان، افغانستان، عراق، فلسطین، سوریه، لبنان و سودان است (خاورمیانه میانى) | واژه خاورمیانه در یکى از محدودترین تعریف‌ها، به منطقه نفوذ انگلیس در فاصله دو جنگ جهانى اول و دوم، یعنى به فلسطین و ماوراى اردن و عراق اطلاق مى‌شد(خاورمیانه کوچک) اما بعدها، خاورمیانه تعداد بیشترى از کشورها را در برگرفت. این کشورها شامل ایران، ترکیه، اردن، مصر، قبرس، شبه جزیره عربستان، پاکستان، افغانستان، عراق، فلسطین، سوریه، لبنان و سودان است (خاورمیانه میانى)<ref>على بابایى، 1380: 1/12.</ref> در سال‌هاى اخیر، واژه «خاورمیانه بزرگ» به عرصه واژگانى علوم سیاسى وارد شد که زمینه‌هاى آن پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 / 20 شهریور 1380 فراهم آمده است. <br> | ||
از جمله: "کالین پاول" وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2002 / 1381 در سخنرانى خود در بنیاد هرتیج، براى نخستین بار و به طور رسمى، طرح این کشور براى خاورمیانه را مبنى بر اصلاحات سیاسى، اقتصادى و آموزشى اعلام کرد. "جرج بوش پسر" در سال 2003 /1382،اندکى پیش از تهاجم نظامى‌به عراق، طى سخنانى در انستیتوى آمریکایى اینترپرایز، عزم خود مبنى بر استقرار ارزش‌هاى دموکراتیک در خاورمیانه را ابراز داشت، و‌اندکى بعد، در جهت عملیاتى کردن ارزش‌هاى مورد نظر خود، پیشنهاد ایجاد منطقه مبادله آزاد میان آمریکا و خاورمیانه تا ده سال آینده را ارائه داد. <br> | از جمله: "کالین پاول" وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2002 / 1381 در سخنرانى خود در بنیاد هرتیج، براى نخستین بار و به طور رسمى، طرح این کشور براى خاورمیانه را مبنى بر اصلاحات سیاسى، اقتصادى و آموزشى اعلام کرد. "جرج بوش پسر" در سال 2003 /1382،اندکى پیش از تهاجم نظامى‌به عراق، طى سخنانى در انستیتوى آمریکایى اینترپرایز، عزم خود مبنى بر استقرار ارزش‌هاى دموکراتیک در خاورمیانه را ابراز داشت، و‌اندکى بعد، در جهت عملیاتى کردن ارزش‌هاى مورد نظر خود، پیشنهاد ایجاد منطقه مبادله آزاد میان آمریکا و خاورمیانه تا ده سال آینده را ارائه داد. <br> | ||
«دیک چینى» معاون رییس جمهور آمریکا در همین سال و در مجمع جهانى اقتصاد، صراحتاً سیاست رسمى‌دولت آمریکا مبنى بر دموکراتیک ساختن خاورمیانه را بیان داشت. روزنامه عرب زبان «الحیات» در سال 2004 / 1383، مفاد سند اجرایى طرح خاورمیانه بزرگ را که از سوى آمریکا براى طرح در نشست سران گروه هشت در سى‌آیلند جورجیاى آمریکا ارائه شده بود، منتشر ساخت. این طرح داراى ابعاد جغرافیایى، سیاسى، فرهنگى و... است. در بعد جغرافیایى، خاورمیانه بزرگ علاوه بر کشورهایى که قبل از آن در خاورمیانه (میانى) قرار مى‌گرفتند، شامل کشورهاى آسیاى میانه چون ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان و کشورهاى حوزه قفقاز و ماوراى آن، یعنى آذربایجان، ارمنستان و گرجستان هم مى‌شود. خاورمیانه بزرگ در ابعاد سیاسى، فرهنگى و... را در مبحث زیرین پى مى‌گیریم: <br> | «دیک چینى» معاون رییس جمهور آمریکا در همین سال و در مجمع جهانى اقتصاد، صراحتاً سیاست رسمى‌دولت آمریکا مبنى بر دموکراتیک ساختن خاورمیانه را بیان داشت. روزنامه عرب زبان «الحیات» در سال 2004 / 1383، مفاد سند اجرایى طرح خاورمیانه بزرگ را که از سوى آمریکا براى طرح در نشست سران گروه هشت در سى‌آیلند جورجیاى آمریکا ارائه شده بود، منتشر ساخت. این طرح داراى ابعاد جغرافیایى، سیاسى، فرهنگى و... است. در بعد جغرافیایى، خاورمیانه بزرگ علاوه بر کشورهایى که قبل از آن در خاورمیانه (میانى) قرار مى‌گرفتند، شامل کشورهاى آسیاى میانه چون ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان و کشورهاى حوزه قفقاز و ماوراى آن، یعنى آذربایجان، ارمنستان و گرجستان هم مى‌شود. خاورمیانه بزرگ در ابعاد سیاسى، فرهنگى و... را در مبحث زیرین پى مى‌گیریم: <br> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
=محتواى طرح خاورمیانه بزرگ= | =محتواى طرح خاورمیانه بزرگ= | ||
محتواى طرحى که خاورمیانه بزرگ نامیده مى‌شود، مؤلفه‌هاى زیر را در بر دارد: | محتواى طرحى که خاورمیانه بزرگ نامیده مى‌شود، مؤلفه‌هاى زیر را در بر دارد: | ||
طرح مسئله:به اعتقاد غرب، کاستى‌هاى سه گانه‌اى که در گزارش توسعه انسانى سازمان ملل متحد طى سال‌هاى 2002 و 2003 /1381 و 1382 آمده است، یعنى فقدان آزادى، سطح نازل دانش و جایگاه نامناسب زنان در کشورهاى خاورمیانه، مى‌تواند به عواقبى منجر شود که حتى منافع ملى هر یک از کشورهاى عضو گروه هشت را نیز تهدید کند. به بیان دیگر، غربى‌ها معتقدند:مادام که تعداد افراد محروم از حقوق سیاسى و اجتماعى و اقتصادى در خاورمیانه زیاد باشد، جهان شاهد افزایش روند افراط‌گرایى، تروریسم و جرایم بین‌المللى و مهاجرت غیرقانونى خواهد بود. آمار موجود که وضعیت کنونى خاورمیانه بزرگ را توصیف مى‌کند، در باور غربى‌ها وحشتناک است | طرح مسئله:به اعتقاد غرب، کاستى‌هاى سه گانه‌اى که در گزارش توسعه انسانى سازمان ملل متحد طى سال‌هاى 2002 و 2003 /1381 و 1382 آمده است، یعنى فقدان آزادى، سطح نازل دانش و جایگاه نامناسب زنان در کشورهاى خاورمیانه، مى‌تواند به عواقبى منجر شود که حتى منافع ملى هر یک از کشورهاى عضو گروه هشت را نیز تهدید کند. به بیان دیگر، غربى‌ها معتقدند:مادام که تعداد افراد محروم از حقوق سیاسى و اجتماعى و اقتصادى در خاورمیانه زیاد باشد، جهان شاهد افزایش روند افراط‌گرایى، تروریسم و جرایم بین‌المللى و مهاجرت غیرقانونى خواهد بود. آمار موجود که وضعیت کنونى خاورمیانه بزرگ را توصیف مى‌کند، در باور غربى‌ها وحشتناک است.<ref>عیدى، 1383: 16</ref>، از جمله: <br> | ||
جمع کل در آمد داخلى کشورهاى بیست و دوگانه عضو اتحادیه عرب کمتر از درآمد اسپانیا است. حدود چهل درصد اعراب بالاى هیجده سال، یعنى 65 میلیون نفر، بى‌سوادند و زنان یک سوم این تعداد را تشکیل مى‌دهند. با ورود به سال 2010 / 1389 بیش از پنج میلیون جوان وارد بازار کار کشورهاى عربى مى‌شوند و با ورود به سال 2020/ 1399 این تعداد به ده میلیون مى‌رسد. از این رو، باید دست کم شش میلیون شغل جدید ایجاد شود، تا کشورهاى عرب بتوانند این افراد تازه وارد را جذب کنند، امّا اگر میزان بیکارى در همین سطح باشد، تا سال 2030 / 1389 شمار بیکاران به 25 میلیون نفر بالغ خواهد شد. یک سوم از افراد منطقه با درآمد کمتر از دو دلار در روز، زندگى مى‌کنند. براى بهبود شرایط زندگى در این منطقه، باید توسعه اقتصادى به دو برابر رشد کنونى برسد. در حال حاضر، این رشد، معادل سه درصد است و باید حداقل به شش درصد ترقى کند. تنها 1/6 درصد از مردم مى‌توانند از اینترنت استفاده کنند. این رقم بسیار پایین‌تر از هرجاى دیگرى در جهان حتى کشورهاى جنوب آفریقا است. زنان تقریباً 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان عرب را در اختیار دارند. یک مقایسه ساده نشان مى‌دهد که براى مثال این میزان در کشورهاى جنوب آفریقا، 8/4 درصد است. حدود 51 درصد از جوانان عرب تمایل دارند به سایر کشورها مهاجرت کنند. این مسئله را گزارش توسعه انسانى سازمان ملل در سال 2002/1381 نشان مى‌دهد. بهترین مقصد براى این جوانان کشورهاى اروپایى است. | جمع کل در آمد داخلى کشورهاى بیست و دوگانه عضو اتحادیه عرب کمتر از درآمد اسپانیا است. حدود چهل درصد اعراب بالاى هیجده سال، یعنى 65 میلیون نفر، بى‌سوادند و زنان یک سوم این تعداد را تشکیل مى‌دهند. با ورود به سال 2010 / 1389 بیش از پنج میلیون جوان وارد بازار کار کشورهاى عربى مى‌شوند و با ورود به سال 2020/ 1399 این تعداد به ده میلیون مى‌رسد. از این رو، باید دست کم شش میلیون شغل جدید ایجاد شود، تا کشورهاى عرب بتوانند این افراد تازه وارد را جذب کنند، امّا اگر میزان بیکارى در همین سطح باشد، تا سال 2030 / 1389 شمار بیکاران به 25 میلیون نفر بالغ خواهد شد. یک سوم از افراد منطقه با درآمد کمتر از دو دلار در روز، زندگى مى‌کنند. براى بهبود شرایط زندگى در این منطقه، باید توسعه اقتصادى به دو برابر رشد کنونى برسد. در حال حاضر، این رشد، معادل سه درصد است و باید حداقل به شش درصد ترقى کند. تنها 1/6 درصد از مردم مى‌توانند از اینترنت استفاده کنند. این رقم بسیار پایین‌تر از هرجاى دیگرى در جهان حتى کشورهاى جنوب آفریقا است. زنان تقریباً 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان عرب را در اختیار دارند. یک مقایسه ساده نشان مى‌دهد که براى مثال این میزان در کشورهاى جنوب آفریقا، 8/4 درصد است. حدود 51 درصد از جوانان عرب تمایل دارند به سایر کشورها مهاجرت کنند. این مسئله را گزارش توسعه انسانى سازمان ملل در سال 2002/1381 نشان مى‌دهد. بهترین مقصد براى این جوانان کشورهاى اروپایى است. <ref>پاییز خطرناک...، 1380: 141، به نقل از: محمدحسنین هیکل، ماه نامه جهات نظر، شماره 32، ص 11.</ref> <br> | ||
از نظر غرب، آمار یاد شده نشان مى‌دهد که این منطقه در معرض دو راهى قرار گرفته و این آمار در حال رشد است، به گونه‌اى که در هر سال به تعداد جوانانى افزوده مى‌شود که نیازمند سطح شایسته‌اى از زندگى، کار و آموزش هستند و از حقوق سیاسى خود محروم‌اند. این مسئله، تهدیدى مستقیم براى ثبات منطقه و منافع مشترک اعضاى گروه هشت خواهد بود. کشورهاى صنعتى اصلاحات را بهترین راه‌حل براى درمان مسائل منطقه خاورمیانه مى‌دانند و گزارش توسعه انسانى اعراب را بهانه مناسبى براى طرح خاورمیانه بزرگ تلقى کرده‌اند. بهانه‌اى که گاه برخى فعالان، دانشگاهیان و بخش خصوصى منطقه که متمایل به غرب‌اند، مطرح کرده‌اند. <br> | از نظر غرب، آمار یاد شده نشان مى‌دهد که این منطقه در معرض دو راهى قرار گرفته و این آمار در حال رشد است، به گونه‌اى که در هر سال به تعداد جوانانى افزوده مى‌شود که نیازمند سطح شایسته‌اى از زندگى، کار و آموزش هستند و از حقوق سیاسى خود محروم‌اند. این مسئله، تهدیدى مستقیم براى ثبات منطقه و منافع مشترک اعضاى گروه هشت خواهد بود. کشورهاى صنعتى اصلاحات را بهترین راه‌حل براى درمان مسائل منطقه خاورمیانه مى‌دانند و گزارش توسعه انسانى اعراب را بهانه مناسبى براى طرح خاورمیانه بزرگ تلقى کرده‌اند. بهانه‌اى که گاه برخى فعالان، دانشگاهیان و بخش خصوصى منطقه که متمایل به غرب‌اند، مطرح کرده‌اند. <br> | ||
البته بعضى از رهبران کشورهاى خاورمیانه، عملا به آن چه مفاد طرح خاورمیانه بزرگ به دنبال آن است، پاسخ مثبت داده و گام‌هایى را در جهت اصلاحات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى برداشته‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت نیز به نوبه خود این تلاش را تأیید کرده و با پیشنهادهاى خاص خود خواستار اصلاحات در منطقه خاورمیانه شده‌اند. طرح مشارکت اروپا و خاورمیانه و طرح مشارکت آمریکا و خاورمیانه و تلاش‌هاى چند جانبه براى بازسازى افغانستان و عراق، اشتیاق گروه هشت را براى انجام اصلاحات در منطقه آشکار ساخت | البته بعضى از رهبران کشورهاى خاورمیانه، عملا به آن چه مفاد طرح خاورمیانه بزرگ به دنبال آن است، پاسخ مثبت داده و گام‌هایى را در جهت اصلاحات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى برداشته‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت نیز به نوبه خود این تلاش را تأیید کرده و با پیشنهادهاى خاص خود خواستار اصلاحات در منطقه خاورمیانه شده‌اند. طرح مشارکت اروپا و خاورمیانه و طرح مشارکت آمریکا و خاورمیانه و تلاش‌هاى چند جانبه براى بازسازى افغانستان و عراق، اشتیاق گروه هشت را براى انجام اصلاحات در منطقه آشکار ساخت <ref>رویکرد مشترک...، 1383: 78.</ref> <br> | ||
به هر روى، اولویت‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ عبارت است از:اول:منطقه به سوى دموکراسى غرب‌گرایانه ترغیب شود. دوم: جوامع فرهیخته؟! در منطقه تأسیس گردد. سوم: فرصت‌هاى اقتصادى به سبک غرب توسعه یابد. این اولویت‌ها، راهى است به سوى توسعه غربى منطقه، زیرا دموکراسى، چارچوبى است که توسعه سرمایه‌دارى در درون آن تحقق پیدا مى‌کند. افرادى که از آموزش‌هاى دلخواه کاپیتالیسم برخوردار باشند، ابزارهاى توسعه بورژوازى هستند و طرح توسعه فرصت‌هاى اقتصادى بانک جهانى، ماشین توسعه به حساب مى‌آیند. توضیح هر یک از اولویت‌هاى یاد شده به این شرح است: <br> | به هر روى، اولویت‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ عبارت است از:اول:منطقه به سوى دموکراسى غرب‌گرایانه ترغیب شود. دوم: جوامع فرهیخته؟! در منطقه تأسیس گردد. سوم: فرصت‌هاى اقتصادى به سبک غرب توسعه یابد. این اولویت‌ها، راهى است به سوى توسعه غربى منطقه، زیرا دموکراسى، چارچوبى است که توسعه سرمایه‌دارى در درون آن تحقق پیدا مى‌کند. افرادى که از آموزش‌هاى دلخواه کاپیتالیسم برخوردار باشند، ابزارهاى توسعه بورژوازى هستند و طرح توسعه فرصت‌هاى اقتصادى بانک جهانى، ماشین توسعه به حساب مى‌آیند. توضیح هر یک از اولویت‌هاى یاد شده به این شرح است: <br> | ||
تشویق به تأسیس دموکراسى غرب‌مدار:در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:"از نظر سطح مشارکت، فاصله بزرگى بین کشورهاى عربى و سایر مناطق جهان وجود دارد. این کاستى در سطح آزادى دو چندان است که آن، یکى از جلوه‌هاى دردمندتر عقب‌ماندگى توسعه سیاسى محسوب مى‌شود، لذا، غرب و غرب‌گراها، دموکراسى و آزادى را براى شکوفایى فردى و جمعى کشورهاى فوق، لازم مى‌دانند؛ پدیده‌اى که آن را تا حدود زیادى در سراسر کشورهاى خاورمیانه بزرگ، نایاب مى‌بینند. در گزارش سال 2003 / 1382، تنها اسرائیل در خاورمیانه بزرگ آزاد توصیف شده، و نیز، چهار کشور دیگر، تا حدودى آزاد توصیف شده‌اند. گزارش توسعه انسانى کشورهاى عرب نشان داده که در اواخر دهه 1990/1370 از بین هفت منطقه در جهان، کشورهاى عرب مسلمان در کمترین سطح از آزادى قرار دارند. گزارش یاد شده با جدول‌هایى نشان داده که آزادى بیان و پاسخ‌گویى در کشورهاى عربى مسلمان در مقایسه با سایر کشورهاى جهان در پایین‌ترین سطح قرار دارد» | تشویق به تأسیس دموکراسى غرب‌مدار:در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:"از نظر سطح مشارکت، فاصله بزرگى بین کشورهاى عربى و سایر مناطق جهان وجود دارد. این کاستى در سطح آزادى دو چندان است که آن، یکى از جلوه‌هاى دردمندتر عقب‌ماندگى توسعه سیاسى محسوب مى‌شود، لذا، غرب و غرب‌گراها، دموکراسى و آزادى را براى شکوفایى فردى و جمعى کشورهاى فوق، لازم مى‌دانند؛ پدیده‌اى که آن را تا حدود زیادى در سراسر کشورهاى خاورمیانه بزرگ، نایاب مى‌بینند. در گزارش سال 2003 / 1382، تنها اسرائیل در خاورمیانه بزرگ آزاد توصیف شده، و نیز، چهار کشور دیگر، تا حدودى آزاد توصیف شده‌اند. گزارش توسعه انسانى کشورهاى عرب نشان داده که در اواخر دهه 1990/1370 از بین هفت منطقه در جهان، کشورهاى عرب مسلمان در کمترین سطح از آزادى قرار دارند. گزارش یاد شده با جدول‌هایى نشان داده که آزادى بیان و پاسخ‌گویى در کشورهاى عربى مسلمان در مقایسه با سایر کشورهاى جهان در پایین‌ترین سطح قرار دارد» <ref>همان.</ref> <br> | ||
علاوه بر این، جهان عرب از نظر جایگاه زنان، تنها بر کشورهاى جنوب صحراى بزرگ آفریقا رجحان دارد. این نشانه‌ها، با تمایلات ساکنان این منطقه، هماهنگى ندارد. به عنوان مثال، در گزارش توسعه انسانى سال 2003/ 1382 اعراب، ساکنان این کشورها در صدر فهرست کسانى قرار دارند که در سراسر جهان مى‌گویند: دموکراسى بهتر از هر نو دیگر حکومت است. نیز بالاترین حد از عدم پذیرش حکومت‌هاى استبدادى را ابراز کرده‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت با استناد به آمار و ارقام یاد شده، به نحوى که در سطور آتى مشاهده مى‌شود، از اصلاحات دموکراتیک در این منطقه حمایت مى‌کنند: <br> | علاوه بر این، جهان عرب از نظر جایگاه زنان، تنها بر کشورهاى جنوب صحراى بزرگ آفریقا رجحان دارد. این نشانه‌ها، با تمایلات ساکنان این منطقه، هماهنگى ندارد. به عنوان مثال، در گزارش توسعه انسانى سال 2003/ 1382 اعراب، ساکنان این کشورها در صدر فهرست کسانى قرار دارند که در سراسر جهان مى‌گویند: دموکراسى بهتر از هر نو دیگر حکومت است. نیز بالاترین حد از عدم پذیرش حکومت‌هاى استبدادى را ابراز کرده‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت با استناد به آمار و ارقام یاد شده، به نحوى که در سطور آتى مشاهده مى‌شود، از اصلاحات دموکراتیک در این منطقه حمایت مى‌کنند: <br> | ||
1 ـ چند کشور در خاورمیانه بزرگ اعلام کرده‌اند، که طى سال‌هاى 2004 تا 2006 / 1383 تا 1385 قصد دارند چند انتخابات را در سطوح ریاست جمهورى، پارلمان و شوراهاى محلى برگزار کنند. به منظور همکارى با کشورهایى که آمادگى جدى براى اجراى انتخابات آزاد و منصفانه به تعبیر غرب داشته باشند، گروه هشت مى‌تواند با ابتکار عمل خاص خود کمک‌هایى را براى مرحله پیش از انتخابات ارائه دهد. از جمله: <br> | 1 ـ چند کشور در خاورمیانه بزرگ اعلام کرده‌اند، که طى سال‌هاى 2004 تا 2006 / 1383 تا 1385 قصد دارند چند انتخابات را در سطوح ریاست جمهورى، پارلمان و شوراهاى محلى برگزار کنند. به منظور همکارى با کشورهایى که آمادگى جدى براى اجراى انتخابات آزاد و منصفانه به تعبیر غرب داشته باشند، گروه هشت مى‌تواند با ابتکار عمل خاص خود کمک‌هایى را براى مرحله پیش از انتخابات ارائه دهد. از جمله: <br> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
* ارائه کمک‌هاى فنى براى ثبت‌نام انتخاب‌کنندگان و تربیت نیرو براى کشورهایى که چنین تمایلى دارند، با تأکید خاص بر زنان انتخاب‌کننده. | * ارائه کمک‌هاى فنى براى ثبت‌نام انتخاب‌کنندگان و تربیت نیرو براى کشورهایى که چنین تمایلى دارند، با تأکید خاص بر زنان انتخاب‌کننده. | ||
2 ـ به خاطر تقویت نقش پارلمان‌ها در روند دموکراتیزه کردن این کشورها، گروه هشت مایل است برنامه‌هایى براى دیدار اعضاى پارلمان‌ها با تأکید بر اهمیت قانون گذارى و اجراى اصلاحات قانونى و گزینش انتخاب‌کنندگان از غرب را ترتیب دهد. <br> | 2 ـ به خاطر تقویت نقش پارلمان‌ها در روند دموکراتیزه کردن این کشورها، گروه هشت مایل است برنامه‌هایى براى دیدار اعضاى پارلمان‌ها با تأکید بر اهمیت قانون گذارى و اجراى اصلاحات قانونى و گزینش انتخاب‌کنندگان از غرب را ترتیب دهد. <br> | ||
3 ـ زنان در کشورهاى عرب فقط 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان را در اختیار دارند. به منظور افزایش مشارکت زنان در حیات سیاسى و اجتماعى، کشورهاى گروه هشت مى‌خواهند مؤسساتى را به راه‌اندازند که آموزش ویژه زنانى را بر عهده بگیرند که مایل به مشارکت در رقابت‌هاى انتخاباتى هستند، یا قصد تأسیس و راه‌اندازى سازمان‌هاى غیردولتى را دارند. این مؤسسات مى‌توانند دیدارهایى را بین زنان پیشگام در کشورهاى مجموعه گروه هشت و زنان منطقه فراهم سازند | 3 ـ زنان در کشورهاى عرب فقط 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان را در اختیار دارند. به منظور افزایش مشارکت زنان در حیات سیاسى و اجتماعى، کشورهاى گروه هشت مى‌خواهند مؤسساتى را به راه‌اندازند که آموزش ویژه زنانى را بر عهده بگیرند که مایل به مشارکت در رقابت‌هاى انتخاباتى هستند، یا قصد تأسیس و راه‌اندازى سازمان‌هاى غیردولتى را دارند. این مؤسسات مى‌توانند دیدارهایى را بین زنان پیشگام در کشورهاى مجموعه گروه هشت و زنان منطقه فراهم سازند <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | ||
4 ـ در زمانى که آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بانک جهانى عملا طرح‌هاى زیادى را براى ترغیب اصلاحات قانونى و قضایى به اجرا مى‌گذارند، اکثر این طرح‌ها، در سطح ملى و در زمینه‌هایى مثل آموزش قضایى و مدیریت قضایى و اصلاح سیستم قانونى صرف مى‌شود. در عین حال، کشورهاى گروه هشت به دنبال آن هستند که با تأکید بر ارتقاى سطح مردم عادى، تلاش‌هاى خود را افزایش دهند تا به زعم خود، نسبت به عدالت احساس واقعى پدید آورند. مجموعه گروه هشت در پى آن‌اند مراکزى را تأسیس یا در مؤسساتى سرمایه‌گذارى کنند که طى آن، افراد بتوانند در مورد قوانین اجتماعى و جنایى یا مذهبى به مشاوره یا اطلاعات دست یابند، یا با حقوق دانان و وکلا ارتباط برقرار کنند؛ مسئله‌اى که در باور گروه هشت تا حد زیادى در کشورهاى منطقه وجود ندارد. آنها مایل‌اند چنین مراکزى را در دانشگاه‌هاى حقوق منطقه تأسیس نمایند | 4 ـ در زمانى که آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بانک جهانى عملا طرح‌هاى زیادى را براى ترغیب اصلاحات قانونى و قضایى به اجرا مى‌گذارند، اکثر این طرح‌ها، در سطح ملى و در زمینه‌هایى مثل آموزش قضایى و مدیریت قضایى و اصلاح سیستم قانونى صرف مى‌شود. در عین حال، کشورهاى گروه هشت به دنبال آن هستند که با تأکید بر ارتقاى سطح مردم عادى، تلاش‌هاى خود را افزایش دهند تا به زعم خود، نسبت به عدالت احساس واقعى پدید آورند. مجموعه گروه هشت در پى آن‌اند مراکزى را تأسیس یا در مؤسساتى سرمایه‌گذارى کنند که طى آن، افراد بتوانند در مورد قوانین اجتماعى و جنایى یا مذهبى به مشاوره یا اطلاعات دست یابند، یا با حقوق دانان و وکلا ارتباط برقرار کنند؛ مسئله‌اى که در باور گروه هشت تا حد زیادى در کشورهاى منطقه وجود ندارد. آنها مایل‌اند چنین مراکزى را در دانشگاه‌هاى حقوق منطقه تأسیس نمایند.<ref>على بابایى، 1383:425.</ref> <br> | ||
5 ـ گزارش توسعه انسانى سازمان ملل نشان مى‌دهد که براى هر هزار شهروند عرب، کمتر از 53 روزنامه یا نشریه وجود دارد. حال آن که این آمار در کشورهاى پیشرفته براى هر هزار نفر، 285 روزنامه و نشریه است. از سوى دیگر، غرب ادعا مى‌کند نشریات عرب، داراى کیفیت پایین بوده و اکثر برنامه‌هاى تلویزیونى منطقه در مالکیت یا کنترل دولت است و غالباً چون کیفیت پایینى دارند، نیازمند برنامه‌هایى هستند که به صورت گزارش‌هاى تحلیلى و واقعى باشد. غرب در تحلیل‌هاى خود معتقد است این کاستى به عدم توجه توده‌هاى مردم به رسانه‌هاى مکتوب برمى‌گردد و مانع آگاهى و اطلاعات کافى در بین آنها مى‌شود. به منظور حل این مشکل، گروه هشت اقدامات زیر را تعقیب مى‌کند: <br> | 5 ـ گزارش توسعه انسانى سازمان ملل نشان مى‌دهد که براى هر هزار شهروند عرب، کمتر از 53 روزنامه یا نشریه وجود دارد. حال آن که این آمار در کشورهاى پیشرفته براى هر هزار نفر، 285 روزنامه و نشریه است. از سوى دیگر، غرب ادعا مى‌کند نشریات عرب، داراى کیفیت پایین بوده و اکثر برنامه‌هاى تلویزیونى منطقه در مالکیت یا کنترل دولت است و غالباً چون کیفیت پایینى دارند، نیازمند برنامه‌هایى هستند که به صورت گزارش‌هاى تحلیلى و واقعى باشد. غرب در تحلیل‌هاى خود معتقد است این کاستى به عدم توجه توده‌هاى مردم به رسانه‌هاى مکتوب برمى‌گردد و مانع آگاهى و اطلاعات کافى در بین آنها مى‌شود. به منظور حل این مشکل، گروه هشت اقدامات زیر را تعقیب مى‌کند: <br> | ||
* به راه‌انداختن یکسرى دیدارهاى متقابل بین روزنامه‌نگاران در رسانه‌هاى نوشتارى و شنیدارى. <br> | * به راه‌انداختن یکسرى دیدارهاى متقابل بین روزنامه‌نگاران در رسانه‌هاى نوشتارى و شنیدارى. <br> | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
* مستقیماً در سازمان‌هاى غیردولتى و فعال در حوزه دموکراسى، حقوق بشر، رسانه‌ها، زنان و غیره، سرمایه‌گذارى کنند. <br> | * مستقیماً در سازمان‌هاى غیردولتى و فعال در حوزه دموکراسى، حقوق بشر، رسانه‌ها، زنان و غیره، سرمایه‌گذارى کنند. <br> | ||
* با سرمایه‌گذارى بیشتر در سازمان‌هاى محلى مثل مؤسسه وست مینستر در عربستان سعودى، توان تکنیکى سازمان‌هاى غیردولتى را در منطقه افزایش داده و به آنها آموزش دهند که چگونه برنامه‌ریزى کرده و بر دولت اثر بگذارند، یا استراتژى خاص مربوط به رسانه‌ها و کسب حمایت‌هاى مردمى‌را چگونه توسعه دهند. این برنامه‌ها هم‌چنین مى‌تواند شامل دیدارهاى متقابل و تأسیس شبکه‌هاى منطقه‌اى باشد. <br> | * با سرمایه‌گذارى بیشتر در سازمان‌هاى محلى مثل مؤسسه وست مینستر در عربستان سعودى، توان تکنیکى سازمان‌هاى غیردولتى را در منطقه افزایش داده و به آنها آموزش دهند که چگونه برنامه‌ریزى کرده و بر دولت اثر بگذارند، یا استراتژى خاص مربوط به رسانه‌ها و کسب حمایت‌هاى مردمى‌را چگونه توسعه دهند. این برنامه‌ها هم‌چنین مى‌تواند شامل دیدارهاى متقابل و تأسیس شبکه‌هاى منطقه‌اى باشد. <br> | ||
* سرمایه‌گذارى در سازمان‌هاى غیردولتى مى‌تواند کارشناسان حقوق و رسانه‌اى منطقه را گردهم آورد تا ارزیابى‌هاى سالانه‌اى را در مورد تلاش‌هاى صرف شده به خاطر اصلاحات قضایى و آزادى و رسانه‌هاى عمومى‌منطقه ترتیب دهند. در این باره، گروه هشت بر این باور است که مى‌توان از الگوى پیشنهادى گزارش توسعه انسانى اعراب هم پیروى کرد | * سرمایه‌گذارى در سازمان‌هاى غیردولتى مى‌تواند کارشناسان حقوق و رسانه‌اى منطقه را گردهم آورد تا ارزیابى‌هاى سالانه‌اى را در مورد تلاش‌هاى صرف شده به خاطر اصلاحات قضایى و آزادى و رسانه‌هاى عمومى‌منطقه ترتیب دهند. در این باره، گروه هشت بر این باور است که مى‌توان از الگوى پیشنهادى گزارش توسعه انسانى اعراب هم پیروى کرد.<ref>گزارش پژوهشى...، 1381: 21.</ref> <br> | ||
تلاش براى ساختن جامعه مدنى: در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:شناخت و آگاهى، راهى است به سوى توسعه و رهایى، به ویژه در جهانى که با جهان‌گرایان گره خورده است. به هر روى، جهان غرب مى‌گوید:منطقه خاورمیانه بزرگ که روزگارى مهد اکتشافات علمى‌و معرفت بود، تا حد زیادى از جهان کنونى که رویکردى اطلاعاتى دارد، عقب‌مانده است. منطقه از شکاف اطلاعاتى خاصى رنج مى‌برد، به علاوه، فرار مغزها، چالش مهمى‌بر سر راه توسعه این کشورهاست. تولید کتاب در کشورهاى عربى تنها 1/1 درصد کل تولید کتاب جهانى است، در حالى که کتاب‌هاى دینى بیش از 15 درصد از این انتشارات را در بر مى‌گیرد. حدود یک چهارم فارغ‌التحصیلان دانشگاهى به خارج مهاجرت مى‌کنند و در مقابل، این کشورها تا حد زیادى، تکنولوژى مورد نیاز خود را وارد مى‌سازند. تعداد کتاب‌هاى ترجمه شده به زبان یونانى که تنها یازده میلیون نفر بدان تکلم دارند، پنج برابر آن چیزى است که به زبان عربى ترجمه مى‌شود. گروه هشت با تکیه بر تلاش‌هاى جارى منطقه‌اى، در حل و فصل مشکلات و چالش‌هاى بالا مى‌خواهد براى حل موانع آموزشى در منطقه به شیوه‌هاى زیر کمک کند و دانشجویان را یارى دهد تا به منظور موفقیت در بازار جهانى‌شده عصر کنونى، مهارت‌هاى لازم را کسب نمایند: <br> | تلاش براى ساختن جامعه مدنى: در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:شناخت و آگاهى، راهى است به سوى توسعه و رهایى، به ویژه در جهانى که با جهان‌گرایان گره خورده است. به هر روى، جهان غرب مى‌گوید:منطقه خاورمیانه بزرگ که روزگارى مهد اکتشافات علمى‌و معرفت بود، تا حد زیادى از جهان کنونى که رویکردى اطلاعاتى دارد، عقب‌مانده است. منطقه از شکاف اطلاعاتى خاصى رنج مى‌برد، به علاوه، فرار مغزها، چالش مهمى‌بر سر راه توسعه این کشورهاست. تولید کتاب در کشورهاى عربى تنها 1/1 درصد کل تولید کتاب جهانى است، در حالى که کتاب‌هاى دینى بیش از 15 درصد از این انتشارات را در بر مى‌گیرد. حدود یک چهارم فارغ‌التحصیلان دانشگاهى به خارج مهاجرت مى‌کنند و در مقابل، این کشورها تا حد زیادى، تکنولوژى مورد نیاز خود را وارد مى‌سازند. تعداد کتاب‌هاى ترجمه شده به زبان یونانى که تنها یازده میلیون نفر بدان تکلم دارند، پنج برابر آن چیزى است که به زبان عربى ترجمه مى‌شود. گروه هشت با تکیه بر تلاش‌هاى جارى منطقه‌اى، در حل و فصل مشکلات و چالش‌هاى بالا مى‌خواهد براى حل موانع آموزشى در منطقه به شیوه‌هاى زیر کمک کند و دانشجویان را یارى دهد تا به منظور موفقیت در بازار جهانى‌شده عصر کنونى، مهارت‌هاى لازم را کسب نمایند: <br> | ||
1 ـ منطقه به علت کاهش سرمایه‌گذارى دولت و افزایش داوطلبان به موازات فشارهاى جمعیتى، از فقدان آموزش‌هاى اساسى رنج مى‌برد، کما این که اعتبارات فرهنگى لازم براى آموزش دختران نیز در دسترس نیست. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق راهبردهایى، آموزش‌هاى اسلامى را در منطقه گسترش دهند | 1 ـ منطقه به علت کاهش سرمایه‌گذارى دولت و افزایش داوطلبان به موازات فشارهاى جمعیتى، از فقدان آموزش‌هاى اساسى رنج مى‌برد، کما این که اعتبارات فرهنگى لازم براى آموزش دختران نیز در دسترس نیست. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق راهبردهایى، آموزش‌هاى اسلامى را در منطقه گسترش دهند/ <ref>همان</ref>، مانند راهبردهاى زیر: <br> | ||
* در سال 2003 / 1382 سازمان ملل متحد برنامه مبارزه با بى‌سوادى، تحت شعار محو بى‌سوادى به مثابه آزادى را طرح کرد. کشورهاى گروه هشت باید برنامه سازمان ملل متحد را از طریق تأکید بر نسلى رها از بى‌سوادى درخاورمیانه، طى یک دهه آینده تکمیل سازد و بکوشد تا با ورود به سال 2010 / 1389 میزان بى‌سوادى را در این منطقه، به نصف کاهش دهد. طرح کشورهاى گروه هشت مثل برنامه سازمان ملل متحد به حضور زنان و دختران، تأکید خواهد داشت. اگر طرح گروه هشت بر رنج‌ها و مشکلات 65 میلیون بى‌سواد بزرگ‌سال نیز تأکید کند، باید بکوشد از طریق برنامه‌هاى متنوع از جمله اصلاح شیوه‌هاى تدریس از طریق اینترنت، آموزش حضورى معلمان را توسعه بخشد. <br> | * در سال 2003 / 1382 سازمان ملل متحد برنامه مبارزه با بى‌سوادى، تحت شعار محو بى‌سوادى به مثابه آزادى را طرح کرد. کشورهاى گروه هشت باید برنامه سازمان ملل متحد را از طریق تأکید بر نسلى رها از بى‌سوادى درخاورمیانه، طى یک دهه آینده تکمیل سازد و بکوشد تا با ورود به سال 2010 / 1389 میزان بى‌سوادى را در این منطقه، به نصف کاهش دهد. طرح کشورهاى گروه هشت مثل برنامه سازمان ملل متحد به حضور زنان و دختران، تأکید خواهد داشت. اگر طرح گروه هشت بر رنج‌ها و مشکلات 65 میلیون بى‌سواد بزرگ‌سال نیز تأکید کند، باید بکوشد از طریق برنامه‌هاى متنوع از جمله اصلاح شیوه‌هاى تدریس از طریق اینترنت، آموزش حضورى معلمان را توسعه بخشد. <br> | ||
* کشورهاى گروه هشت باید تلاش کنند تا سطح خواندن و نوشتن در بین دختران بهبود یابد. هم‌چنین، آموزشگاه‌هایى را براى آموزش معلمان به ویژه زنان، تأسیس نمایند و یا توسعه دهند. معلمان زن و افرادى که اختصاص به امر آموزش دارند، مى‌توانند در این آموزشگاه‌ها، زنان را براى سوادآموزى تربیت کنند، سپس آنها به نوبه خود، خواندن و نوشتن را به زنان و دختران دیگر مى‌آموزند. در این برنامه، هم‌چنین مى‌توان از رهنمودهاى برنامه سازمان یونسکو تحت عنوان آموزش براى همگان، به منظور آماده‌سازى گروه‌هاى مبارزه با بى‌سوادى استفاده کرد تا تعداد آنها در سال 2008/1387 به یک صد هزار معلم زن برسد | * کشورهاى گروه هشت باید تلاش کنند تا سطح خواندن و نوشتن در بین دختران بهبود یابد. هم‌چنین، آموزشگاه‌هایى را براى آموزش معلمان به ویژه زنان، تأسیس نمایند و یا توسعه دهند. معلمان زن و افرادى که اختصاص به امر آموزش دارند، مى‌توانند در این آموزشگاه‌ها، زنان را براى سوادآموزى تربیت کنند، سپس آنها به نوبه خود، خواندن و نوشتن را به زنان و دختران دیگر مى‌آموزند. در این برنامه، هم‌چنین مى‌توان از رهنمودهاى برنامه سازمان یونسکو تحت عنوان آموزش براى همگان، به منظور آماده‌سازى گروه‌هاى مبارزه با بى‌سوادى استفاده کرد تا تعداد آنها در سال 2008/1387 به یک صد هزار معلم زن برسد.<ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | ||
*گزارش توسعه انسانى اعراب کاستى مهمى‌را در ترجمه کتاب‌هاى اساسى در زمینه فلسفه، ادبیات، جامعه‌شناسى و علوم طبیعى نشان مى‌دهد و به وضعیت تأسف‌بار کتاب‌ها در دانشگاه‌ها اشاره دارد. کشورهاى گروه هشت بر پایه گزارش‌هایى چون گزارش یاد شده، به خود حق مى‌دهند در برنامه‌اى به منظور ترجمه کتاب‌هاى کلاسیک براى کشورهاى مسلمان، سرمایه‌گذارى کنند. هم‌چنین به نحوى که مناسب منافع دول غرب باشد، این دولت‌ها و انتشاراتى‌ها در یک مشارکت بین بخش خصوصى و عمومى، کتاب‌هاى کلاسیک و عربى کمیاب را چاپ و به مدارس و دانشگاه‌ها و کتابخانه‌هاى عمومى‌کشورهاى خاورمیانه هدیه کنند. <br> | *گزارش توسعه انسانى اعراب کاستى مهمى‌را در ترجمه کتاب‌هاى اساسى در زمینه فلسفه، ادبیات، جامعه‌شناسى و علوم طبیعى نشان مى‌دهد و به وضعیت تأسف‌بار کتاب‌ها در دانشگاه‌ها اشاره دارد. کشورهاى گروه هشت بر پایه گزارش‌هایى چون گزارش یاد شده، به خود حق مى‌دهند در برنامه‌اى به منظور ترجمه کتاب‌هاى کلاسیک براى کشورهاى مسلمان، سرمایه‌گذارى کنند. هم‌چنین به نحوى که مناسب منافع دول غرب باشد، این دولت‌ها و انتشاراتى‌ها در یک مشارکت بین بخش خصوصى و عمومى، کتاب‌هاى کلاسیک و عربى کمیاب را چاپ و به مدارس و دانشگاه‌ها و کتابخانه‌هاى عمومى‌کشورهاى خاورمیانه هدیه کنند. <br> | ||
* اردن اجراى طرح تأسیس مدارس علمى‌و اکتشافى را آغاز کرده و در این مدارس، از تکنولوژى پیشرفته و شیوه‌هاى جدید آموزشى استفاده مى‌شود. کشورهاى گروه هشت هم مى‌توانند این ابتکار را توسعه داده و از طریق سرمایه‌گذارى یا با کمک بخش خصوصى به سایر کشورهاى منطقه نیز انتقال دهند. <br> | * اردن اجراى طرح تأسیس مدارس علمى‌و اکتشافى را آغاز کرده و در این مدارس، از تکنولوژى پیشرفته و شیوه‌هاى جدید آموزشى استفاده مى‌شود. کشورهاى گروه هشت هم مى‌توانند این ابتکار را توسعه داده و از طریق سرمایه‌گذارى یا با کمک بخش خصوصى به سایر کشورهاى منطقه نیز انتقال دهند. <br> | ||
* خاورمیانه باید به کمک گروه هشت، کنفرانس اصلاحات آموزشى در خاورمیانه را ترتیب دهد که همایشى خواهد بود براى جریان‌هاى آگاه نسبت به اصلاحات و بخش خصوصى و رهبران نهادهاى جامعه مدنى و اجتماعى منطقه و همتایان آنها در آمریکا و اتحادیه اروپا. هدف از این کار گفت و گو پیرامون راه‌هاى غلبه بر کاستى‌هاى موجود در حوزه‌هاى آموزشى در خاورمیانه است. کشورهاى گروه هشت نیز مى‌توانند به منظور گستردن طرح خاورمیانه بزرگ، در این کنفرانس شرکت جویند. <br> | * خاورمیانه باید به کمک گروه هشت، کنفرانس اصلاحات آموزشى در خاورمیانه را ترتیب دهد که همایشى خواهد بود براى جریان‌هاى آگاه نسبت به اصلاحات و بخش خصوصى و رهبران نهادهاى جامعه مدنى و اجتماعى منطقه و همتایان آنها در آمریکا و اتحادیه اروپا. هدف از این کار گفت و گو پیرامون راه‌هاى غلبه بر کاستى‌هاى موجود در حوزه‌هاى آموزشى در خاورمیانه است. کشورهاى گروه هشت نیز مى‌توانند به منظور گستردن طرح خاورمیانه بزرگ، در این کنفرانس شرکت جویند. <br> | ||
2 ـ از جهت استفاده و ارتباط با اینترنت، منطقه خاورمیانه در پایین‌ترین سطح قرار دارد. غربى‌ها مى‌گویند کاملا ضرورت دارد که با توجه به روند افزایش اطلاعات سپرده یا ذخیره شده در اینترنت و اهمیت آن در رابطه با آموزش و بازرگانى، شکاف اطلاعاتى بین خاورمیانه و جهان پر شود. کشورهاى گروه هشت توان آن را دارند که براى فراهم ساختن ارتباطات کامپیوترى یا توسعه شبکه‌هاى آن در کل منطقه، با بخش خصوصى و عمومى‌وارد همکارى شوند. این مسئله باید حتى بین روستاها و شهرهاى یک کشور نیز توسعه پیدا کند. براى بعضى مناطق شاید | 2 ـ از جهت استفاده و ارتباط با اینترنت، منطقه خاورمیانه در پایین‌ترین سطح قرار دارد. غربى‌ها مى‌گویند کاملا ضرورت دارد که با توجه به روند افزایش اطلاعات سپرده یا ذخیره شده در اینترنت و اهمیت آن در رابطه با آموزش و بازرگانى، شکاف اطلاعاتى بین خاورمیانه و جهان پر شود. کشورهاى گروه هشت توان آن را دارند که براى فراهم ساختن ارتباطات کامپیوترى یا توسعه شبکه‌هاى آن در کل منطقه، با بخش خصوصى و عمومى‌وارد همکارى شوند. این مسئله باید حتى بین روستاها و شهرهاى یک کشور نیز توسعه پیدا کند. براى بعضى مناطق شاید مناسب‌تر باشد که در دفاتر پستى کامپیوترهایى گذشته شود تا مثل شهرها و روستاهاى کشور روسیه، مردم از آنها استفاده کنند. این طرح در درجه اول مربوط به کشورهایى از خاورمیانه خواهد بود که کمتر از کامپیوتر استفاده مى‌کنند، مثل: [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[لیبى]]، [[الجزایر]]، [[مصر]] و [[مغرب]]. غرب بر پایه طرح خاورمیانه مى‌کوشد تا ضمن فراهم ساختن کمک‌هاى مالى، شرایطى را به وجود آورد که کامپیوتر به اکثر مدارس و دفاتر پستى کشورهاى منطقه ارسال شود. هم‌چنین، گروه هشت به دنبال آن است که طرح مجهز کردن مدارس به کامپیوتر را به طرح مبارزه با بى‌سوادى پیوند دهد تا مراکز تربیت مدرس، به منظور توسعه شیوه‌هاى آموزشى، آموزگاران مناطق را از طریق اینترنت آموزش دهند. <br> | ||
3 ـ مجموعه گروه هشت در چارچوب بهبود سطح مدیریت به سبک غرب، در تمام منطقه خاورمیانه مى‌توانند بین مدارس حرفه‌اى کشورهاى خود و آموزشگاه‌هاى منطقه، اعم از دانشگاه‌ها، مشارکت‌هایى را در حوزه آموزش مدیریت به وجود آورند. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند در گروه‌ها و مواد آموزشى این آموزشگاه‌هاى مشترک، سرمایه‌گذارى کنند. برنامه‌هاى آموزشى این گونه آموزشگاه‌ها مى‌تواند دوره‌هاى یک ساله یا دوره‌هاى کوتاه مدت تر باشد که در مواد مشخصى، مثل آماده‌سازى برنامه کار شرکت‌ها یا استراتژى بازاریابى، برگزار مى‌شود. نمونه‌اى از این آموزشگاه‌ها را مى‌توان مؤسسه پول و اعتبار بحرین توصیف کرد که با مدیریت آمریکا اداره مى‌شود و با چند دانشگاه آمریکایى ارتباط دارد. | 3 ـ مجموعه گروه هشت در چارچوب بهبود سطح مدیریت به سبک غرب، در تمام منطقه خاورمیانه مى‌توانند بین مدارس حرفه‌اى کشورهاى خود و آموزشگاه‌هاى منطقه، اعم از دانشگاه‌ها، مشارکت‌هایى را در حوزه آموزش مدیریت به وجود آورند. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند در گروه‌ها و مواد آموزشى این آموزشگاه‌هاى مشترک، سرمایه‌گذارى کنند. برنامه‌هاى آموزشى این گونه آموزشگاه‌ها مى‌تواند دوره‌هاى یک ساله یا دوره‌هاى کوتاه مدت تر باشد که در مواد مشخصى، مثل آماده‌سازى برنامه کار شرکت‌ها یا استراتژى بازاریابى، برگزار مى‌شود. نمونه‌اى از این آموزشگاه‌ها را مى‌توان مؤسسه پول و اعتبار بحرین توصیف کرد که با مدیریت آمریکا اداره مى‌شود و با چند دانشگاه آمریکایى ارتباط دارد. <br> | ||
توسعه‌بخشى به اقتصاد کاپیتالیستى:در باور کاپیتالیستى، پرکردن شکاف اقتصادى بین کشورهاى خاورمیانه و جهان غرب، به همان تحولى احتیاج دارد که تا حدودى در کشورهاى اروپاى شرقى با سابقه کمونیست اجرا شد. کلید این تحول در آزادسازى توان بخش خصوصى در منطقه به ویژه در طرح‌هاى کوچک و متوسط است که اصلى‌ترین موتور رشد اقتصادى و ایجاد فرصت‌هاى کارى به شمار مى‌رود. رشد و پیدایش یک طبقه با تجربه در کارها، مهم‌ترین عنصر براى رشد دموکراسى و آزادى به شیوه غرب است. کشورهاى گروه هشت در این رابطه مى‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند | توسعه‌بخشى به اقتصاد کاپیتالیستى:در باور کاپیتالیستى، پرکردن شکاف اقتصادى بین کشورهاى خاورمیانه و جهان غرب، به همان تحولى احتیاج دارد که تا حدودى در کشورهاى اروپاى شرقى با سابقه کمونیست اجرا شد. کلید این تحول در آزادسازى توان بخش خصوصى در منطقه به ویژه در طرح‌هاى کوچک و متوسط است که اصلى‌ترین موتور رشد اقتصادى و ایجاد فرصت‌هاى کارى به شمار مى‌رود. رشد و پیدایش یک طبقه با تجربه در کارها، مهم‌ترین عنصر براى رشد دموکراسى و آزادى به شیوه غرب است. کشورهاى گروه هشت در این رابطه مى‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند <ref>پیشینه و مؤلفه‌ها...، 1383: 38</ref>: <br> | ||
1 ـ تقویت کارآمدى بخش مالى، عنصرى ضرورى براى دست یافتن به میزان بالایى از رشد و ایجاد فرصت‌هاى کارى است که در غرب هم تجربه شده است. کشورهاى گروه هشت در تحقق هدف مورد اشاره مى‌توانند طرح مالى تکامل یافته‌اى را با مشخصات زیر آغاز کنند: <br> | 1 ـ تقویت کارآمدى بخش مالى، عنصرى ضرورى براى دست یافتن به میزان بالایى از رشد و ایجاد فرصت‌هاى کارى است که در غرب هم تجربه شده است. کشورهاى گروه هشت در تحقق هدف مورد اشاره مى‌توانند طرح مالى تکامل یافته‌اى را با مشخصات زیر آغاز کنند: <br> | ||
*در منطقه خاورمیانه، برخى مؤسسات در پروژه‌هاى کوچک سرمایه‌گذارى مى‌کنند، اما دست‌اندرکاران آن غالباً با کمبودهاى مالى فراوانى مواجه‌اند، زیرا براى سرمایه‌گذارى در این رابطه چیزى جز 5 درصد از آن چه را مى‌طلبند، پیدا نمى‌کنند و عموماً بیش از 7/0 درصد از مجموع پولى که در این بخش درخواست مى‌شود، پرداخت نمى‌گردد. مجموعه کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق سرمایه‌گذارى به خصوص با تأکید بر نوعى سرمایه‌گذارى به قصد سودآورى و خصوصاً در طرح‌هایى که زنان به انجام آنها روى مى‌آورند، این کاستى را جبران کنند. مؤسسات اعطاى وام با سودهاى کم مى‌توانند به راه خود ادامه دهند و به سرمایه‌گذارى اضافى براى رشد و ادامه کار نیاز ندارند. ارزیابى گروه هشت این است که امکان اعطاى وام 400 تا 500 میلیون دلارى در این مورد وجود دارد. این وام طى پنج سال به 2/1 میلیون فعال اقتصادى که 750 هزار نفر آنها زنان مى‌باشند، داده مى‌شود تا از فقر رهایى یابند و به رفاه موجود در غرب نزدیک شوند. <br> | *در منطقه خاورمیانه، برخى مؤسسات در پروژه‌هاى کوچک سرمایه‌گذارى مى‌کنند، اما دست‌اندرکاران آن غالباً با کمبودهاى مالى فراوانى مواجه‌اند، زیرا براى سرمایه‌گذارى در این رابطه چیزى جز 5 درصد از آن چه را مى‌طلبند، پیدا نمى‌کنند و عموماً بیش از 7/0 درصد از مجموع پولى که در این بخش درخواست مى‌شود، پرداخت نمى‌گردد. مجموعه کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق سرمایه‌گذارى به خصوص با تأکید بر نوعى سرمایه‌گذارى به قصد سودآورى و خصوصاً در طرح‌هایى که زنان به انجام آنها روى مى‌آورند، این کاستى را جبران کنند. مؤسسات اعطاى وام با سودهاى کم مى‌توانند به راه خود ادامه دهند و به سرمایه‌گذارى اضافى براى رشد و ادامه کار نیاز ندارند. ارزیابى گروه هشت این است که امکان اعطاى وام 400 تا 500 میلیون دلارى در این مورد وجود دارد. این وام طى پنج سال به 2/1 میلیون فعال اقتصادى که 750 هزار نفر آنها زنان مى‌باشند، داده مى‌شود تا از فقر رهایى یابند و به رفاه موجود در غرب نزدیک شوند. <br> | ||
* صندوق بین‌المللى پول و خاورمیانه بزرگ با کشورهاى گروه هشت مى‌توانند دریک مؤسسه مالى به سبک صندوق بین‌المللى پول سرمایه‌گذارى کنند که هدفش توسعه طرح‌هاى عملى در سطوح متوسط و بزرگ باشد تا بتوان به یک تکامل اقتصادى درمنطقه دست یافت. شاید بهتر باشد که مدیریت این صندوق به گروهى از دست‌اندرکاران بخش خصوصى گروه هشت واگذار شود تا کاردانى و مدیریت خود را به منطقه خاورمیانه بزرگ ارائه کنند | * صندوق بین‌المللى پول و خاورمیانه بزرگ با کشورهاى گروه هشت مى‌توانند دریک مؤسسه مالى به سبک صندوق بین‌المللى پول سرمایه‌گذارى کنند که هدفش توسعه طرح‌هاى عملى در سطوح متوسط و بزرگ باشد تا بتوان به یک تکامل اقتصادى درمنطقه دست یافت. شاید بهتر باشد که مدیریت این صندوق به گروهى از دست‌اندرکاران بخش خصوصى گروه هشت واگذار شود تا کاردانى و مدیریت خود را به منطقه خاورمیانه بزرگ ارائه کنند.<ref>دموکراسى امریکایى...، 1383: 69.</ref> <br> | ||
*مجموعه کشورهاى گروه هشت باید بتوانند به منظور اعطاى وام به داوطلبان در خاورمیانه بزرگ، یک سازمان منطقه‌اى رشد به سبک بانک اروپایى توسعه و آبادانى، تأسیس کنند تا به کشورهایى که قصد انجام اصلاحات را دارند کمک کرده و نیازهاى اولیه آنها را تأمین نمایند. چنان که این مؤسسه جدید مى‌تواند توان‌هاى مالى کشورهاى غنى‌تر را یک‌پارچه کند و بر طرح‌هاى مربوط به توسعه و گسترش آموزش و مراقبت‌هاى بهداشتى و زیر ساخت‌هاى اصلى تأکید نماید. بانک توسعه خاورمیانه بزرگ مى‌تواند پشتیبان اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و پیش بردن استراتژى‌هاى توسعه در کشورهاى منطقه باشد. اعطاى وام (یا کمک) باید منحصراً به این باشد که کشور وام گیرنده آن را اصلاحات ملموس و ضرورى صرف کند. <br> | *مجموعه کشورهاى گروه هشت باید بتوانند به منظور اعطاى وام به داوطلبان در خاورمیانه بزرگ، یک سازمان منطقه‌اى رشد به سبک بانک اروپایى توسعه و آبادانى، تأسیس کنند تا به کشورهایى که قصد انجام اصلاحات را دارند کمک کرده و نیازهاى اولیه آنها را تأمین نمایند. چنان که این مؤسسه جدید مى‌تواند توان‌هاى مالى کشورهاى غنى‌تر را یک‌پارچه کند و بر طرح‌هاى مربوط به توسعه و گسترش آموزش و مراقبت‌هاى بهداشتى و زیر ساخت‌هاى اصلى تأکید نماید. بانک توسعه خاورمیانه بزرگ مى‌تواند پشتیبان اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و پیش بردن استراتژى‌هاى توسعه در کشورهاى منطقه باشد. اعطاى وام (یا کمک) باید منحصراً به این باشد که کشور وام گیرنده آن را اصلاحات ملموس و ضرورى صرف کند. <br> | ||
*کشورهاى گروه هشت مى‌توانند به منظور اصلاح خدمات پولى در منطقه و بهبود روند ادغام آن، کشورها را به انجام اصلاحات اقتصادى تشویق نمایند. هدف از این مشارکت، آزادسازى خدمات پولى و توسعه و گسترش آن در تمام سطح منطقه است. این کار از طریق ارائه مجموعه‌اى از کمک‌هاى تکنولوژیک و کارشناسى در حوزه سازمان‌هاى مالى و با تأکید بر موارد زیر انجام مى‌شود: اجراى طرح‌هاى اصلاح گرایانه که سلطه دولت را بر خدمات پولى و مالى کاهش مى‌دهد؛ برداشتن موانع موجود بر سر راه تعاملات پولى بین کشورها؛ نوسازى خدمات بانکى، ارائه و بهبود و گسترش ابزارهاى لازم براى پشتیبانى از اقتصاد بازار آزاد؛ و تأسیس ساختارهاى سازمانى که از آزادسازى خدمات پولى پشتیبانى کند | *کشورهاى گروه هشت مى‌توانند به منظور اصلاح خدمات پولى در منطقه و بهبود روند ادغام آن، کشورها را به انجام اصلاحات اقتصادى تشویق نمایند. هدف از این مشارکت، آزادسازى خدمات پولى و توسعه و گسترش آن در تمام سطح منطقه است. این کار از طریق ارائه مجموعه‌اى از کمک‌هاى تکنولوژیک و کارشناسى در حوزه سازمان‌هاى مالى و با تأکید بر موارد زیر انجام مى‌شود: اجراى طرح‌هاى اصلاح گرایانه که سلطه دولت را بر خدمات پولى و مالى کاهش مى‌دهد؛ برداشتن موانع موجود بر سر راه تعاملات پولى بین کشورها؛ نوسازى خدمات بانکى، ارائه و بهبود و گسترش ابزارهاى لازم براى پشتیبانى از اقتصاد بازار آزاد؛ و تأسیس ساختارهاى سازمانى که از آزادسازى خدمات پولى پشتیبانى کند <ref>همان.</ref> <br> | ||
2 ـ حجم تبادل تجارى در بین کشورهاى خاورمیانه بسیار پایین است و بیش از شش درصد از کل تجارت کشورهاى عربى را شامل نمى‌شود. اکثر کشورهاى خاورمیانه بزرگ با کشورهاى خارج از منطقه تبادل تجارى داشته و به جاى همسایگان خود ترجیح مى‌دهند با کشورهاى بسیار دورترى روابط تجارى داشته باشند. در نتیجه این کار، موانع گمرکى و غیرگمرکى تقریباً یک امر عادى است و تجارت از طریق مرزها به ندرت انجام مى‌گیرد. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند طرح تازه‌اى را به منظور رونق بخشیدن به تجارت در خاورمیانه بزرگ به راه‌اندازند که داراى عناصرى چون پیوستن به سازمان تجارت جهانى و اجراى برنامه‌هایى براى تسهیل بازرگانى باشد. گروه هشت مى‌تواند بر پیوستن کشورهاى منطقه به سازمان تجارت جهانى بیشتر تأکید ورزد. این سازمان به منظور اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و مشاوره‌هایى براى حرکت به سمت اقتصاد غرب، داراى برنامه‌هایى است، بنابراین، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند اصرار بیشترى بر پیوستن سایر کشورها نموده و نیز بر محدود کردن یا برداشتن موانع غیرگمرکى تأکید ورزند. وقتى روند پیوستن به سازمان تجارت جهانى انجام شود، مرکز توجه اعضا، پذیرش تعهدات اضافى، مثل ابعاد تجارى حقوق مالکیت فکرى و پیوند دادن تداوم کمک‌هاى تکنولوژیک به اجراى این گونه تعهدات خواهد بود. مى‌توان همین کمک‌هاى تکنولوژیک را به برنامه‌هاى دیگرى در سطح منطقه و زیر نظر گروه هشت، پیرامون اعطاى تسهیلات و بخش‌هاى حمایت مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى پیوند داد که موانع ادارى و مادى را در برابر تبادل تجارى بین کشورهاى منطقه بردارد. <br> | 2 ـ حجم تبادل تجارى در بین کشورهاى خاورمیانه بسیار پایین است و بیش از شش درصد از کل تجارت کشورهاى عربى را شامل نمى‌شود. اکثر کشورهاى خاورمیانه بزرگ با کشورهاى خارج از منطقه تبادل تجارى داشته و به جاى همسایگان خود ترجیح مى‌دهند با کشورهاى بسیار دورترى روابط تجارى داشته باشند. در نتیجه این کار، موانع گمرکى و غیرگمرکى تقریباً یک امر عادى است و تجارت از طریق مرزها به ندرت انجام مى‌گیرد. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند طرح تازه‌اى را به منظور رونق بخشیدن به تجارت در خاورمیانه بزرگ به راه‌اندازند که داراى عناصرى چون پیوستن به سازمان تجارت جهانى و اجراى برنامه‌هایى براى تسهیل بازرگانى باشد. گروه هشت مى‌تواند بر پیوستن کشورهاى منطقه به سازمان تجارت جهانى بیشتر تأکید ورزد. این سازمان به منظور اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و مشاوره‌هایى براى حرکت به سمت اقتصاد غرب، داراى برنامه‌هایى است، بنابراین، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند اصرار بیشترى بر پیوستن سایر کشورها نموده و نیز بر محدود کردن یا برداشتن موانع غیرگمرکى تأکید ورزند. وقتى روند پیوستن به سازمان تجارت جهانى انجام شود، مرکز توجه اعضا، پذیرش تعهدات اضافى، مثل ابعاد تجارى حقوق مالکیت فکرى و پیوند دادن تداوم کمک‌هاى تکنولوژیک به اجراى این گونه تعهدات خواهد بود. مى‌توان همین کمک‌هاى تکنولوژیک را به برنامه‌هاى دیگرى در سطح منطقه و زیر نظر گروه هشت، پیرامون اعطاى تسهیلات و بخش‌هاى حمایت مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى پیوند داد که موانع ادارى و مادى را در برابر تبادل تجارى بین کشورهاى منطقه بردارد. <br> | ||
3 ـ گروه هشت، مناطقى را در خاورمیانه بزرگ تأسیس خواهد کرد که هدفش بهبود تبادل تجارى در منطقه و مسائل مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى خواهد بود. این مناطق مى‌توانند مجموعه‌اى متنوع از خدمات را به منظور فعال کردن تجارت در بخش خصوصى و ارتباط برقرار کردن بین طرح‌هاى خاص ارائه کنند و بازاریابى از یک منفذ براى سرمایه‌گذاران خارجى و ارتباط برقرارکردن با دفاتر گمرکى به منظور کاهش زمان نقل و انتقال و اتخاذ قوانینى یک‌پارچه براى تسهیل در ورود و خروج کالاها و خدمات از منطقه، از آن جمله است. به علاوه، با تکیه بر موفقیتى که مناطق صادراتى و مناطق ویژه تجارى به دست آورده‌اند، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند کمک کنند تا این مناطق در خاورمیانه بزرگ تأسیس شود و هدفش ترغیب همکارى‌هاى منطقه‌اى در برنامه‌ریزى، ساخت و بازاریابى کالاها باشد. گروه هشت مى‌تواند نحوه ورود بهترى را براى بازاریابى این کالاها ارائه داده و کارشناسى‌هاى خود را در زمینه تأسیس این مناطق ارائه کند | 3 ـ گروه هشت، مناطقى را در خاورمیانه بزرگ تأسیس خواهد کرد که هدفش بهبود تبادل تجارى در منطقه و مسائل مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى خواهد بود. این مناطق مى‌توانند مجموعه‌اى متنوع از خدمات را به منظور فعال کردن تجارت در بخش خصوصى و ارتباط برقرار کردن بین طرح‌هاى خاص ارائه کنند و بازاریابى از یک منفذ براى سرمایه‌گذاران خارجى و ارتباط برقرارکردن با دفاتر گمرکى به منظور کاهش زمان نقل و انتقال و اتخاذ قوانینى یک‌پارچه براى تسهیل در ورود و خروج کالاها و خدمات از منطقه، از آن جمله است. به علاوه، با تکیه بر موفقیتى که مناطق صادراتى و مناطق ویژه تجارى به دست آورده‌اند، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند کمک کنند تا این مناطق در خاورمیانه بزرگ تأسیس شود و هدفش ترغیب همکارى‌هاى منطقه‌اى در برنامه‌ریزى، ساخت و بازاریابى کالاها باشد. گروه هشت مى‌تواند نحوه ورود بهترى را براى بازاریابى این کالاها ارائه داده و کارشناسى‌هاى خود را در زمینه تأسیس این مناطق ارائه کند. <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | ||
4 ـ به منظور تشویق به همکارى‌هاى بهتر منطقه‌اى، گروه هشت مى‌تواند یک تریبون آزاد براى فرصت‌هاى اقتصادى خاورمیانه تأسیس کند تا مقامات بلندپایه کشورهاى گروه هشت و کشورهاى خاورمیانه بزرگ بتوانند مسائل مربوط به اصلاحات اقتصادى را به بحث و مذاکره بگذارند و هم‌چنین امکان نشست‌هاى جانبى را براى مسئولان و افراد غیردولتى به ویژه بازرگانان، فراهم سازند. این تریبون تا حدودى مى‌تواند بر الگوى همکارى‌هاى اقتصادى گروه آسیاـ اقیانوسیه، تکیه کند و مسائل مربوط به اقتصاد منطقه‌اى از جمله مسائل مالى و تجارى و آنچه را مربوط به قوانین آنها مى‌شود، تحت پوشش قرار دهد | 4 ـ به منظور تشویق به همکارى‌هاى بهتر منطقه‌اى، گروه هشت مى‌تواند یک تریبون آزاد براى فرصت‌هاى اقتصادى خاورمیانه تأسیس کند تا مقامات بلندپایه کشورهاى گروه هشت و کشورهاى خاورمیانه بزرگ بتوانند مسائل مربوط به اصلاحات اقتصادى را به بحث و مذاکره بگذارند و هم‌چنین امکان نشست‌هاى جانبى را براى مسئولان و افراد غیردولتى به ویژه بازرگانان، فراهم سازند. این تریبون تا حدودى مى‌تواند بر الگوى همکارى‌هاى اقتصادى گروه آسیاـ اقیانوسیه، تکیه کند و مسائل مربوط به اقتصاد منطقه‌اى از جمله مسائل مالى و تجارى و آنچه را مربوط به قوانین آنها مى‌شود، تحت پوشش قرار دهد <ref>روزنامه شرق، ویژه‌نامه نوروز 1383: 20، به نقل از: الحیات.</ref> <br> | ||
=پایه و هدف‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ= | =پایه و هدف‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ= | ||
طرح خاورمیانه بزرگ بر چند پایه استوار است از جمله: <br> | طرح خاورمیانه بزرگ بر چند پایه استوار است از جمله: <br> | ||
الف ـ مفروضه‌ها: مفروضه‌ها امورى‌اند که مسلّم و قطعى درنظر گرفته مى‌شوند. بخشى از آنها در طرح خاورمیانه بزرگ عبارت‌اند از: <br> | '''الف ـ مفروضه‌ها:''' مفروضه‌ها امورى‌اند که مسلّم و قطعى درنظر گرفته مى‌شوند. بخشى از آنها در طرح خاورمیانه بزرگ عبارت‌اند از: <br> | ||
1ـ حل نشدن مسئله فلسطین: مسئله فلسطین مهم‌ترین و قدیمى‌ترین مسئله منطقه‌اى است که پس از نیم قرن، هم‌چنان حل نشده باقى مانده و حتى رو به وخامت مى‌رود. با توجه به سیاست‌هاى جارى اسرائیل و آمریکا، چون ایجاد دیوار حائل، استمرار تروریسم اسرائیلى، ترور رهبران فلسطینى، حمایت‌هاى علنى آمریکا از این اقدامات و... تمایل و چشم‌اندازى براى حل این مسأله، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت وجود ندارد و از دیدگاه آمریکا و اسرائیل، حل مطلوب این مسئله تنها در پایان فرآیند شکل‌گیرى خاورمیانه بزرگ، امکان‌پذیر است. <br> | '''1ـ حل نشدن مسئله فلسطین:''' مسئله فلسطین مهم‌ترین و قدیمى‌ترین مسئله منطقه‌اى است که پس از نیم قرن، هم‌چنان حل نشده باقى مانده و حتى رو به وخامت مى‌رود. با توجه به سیاست‌هاى جارى اسرائیل و آمریکا، چون ایجاد دیوار حائل، استمرار تروریسم اسرائیلى، ترور رهبران فلسطینى، حمایت‌هاى علنى آمریکا از این اقدامات و... تمایل و چشم‌اندازى براى حل این مسأله، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت وجود ندارد و از دیدگاه آمریکا و اسرائیل، حل مطلوب این مسئله تنها در پایان فرآیند شکل‌گیرى خاورمیانه بزرگ، امکان‌پذیر است. <br> | ||
2 ـ نگرانى از اسلام سیاسى و فرهنگ دینى: در نگاه آمریکایى‌ها، تهدیدها علیه آن کشور، با نضج‌گرفتن اسلام سیاسى و رفتار ناشى از فرهنگ دینى مسلمانان، شکل نهادى به خود گرفته و توأم با نفرت رو به تزاید از سیاست‌هاى آمریکا در وسیع‌ترین سطوح اجتماعى و مردمى‌قرار دارد. در عین حال، اسلام سیاسى از کنترل رژیم‌هاى دوست آمریکا نیز خارج بوده و بعضاً رشد اسلام سیاسى نتیجه سیاست‌ها و ناتوانى‌هاى همین رژیم‌هاست | '''2 ـ نگرانى از اسلام سیاسى و فرهنگ دینى:''' در نگاه آمریکایى‌ها، تهدیدها علیه آن کشور، با نضج‌گرفتن اسلام سیاسى و رفتار ناشى از فرهنگ دینى مسلمانان، شکل نهادى به خود گرفته و توأم با نفرت رو به تزاید از سیاست‌هاى آمریکا در وسیع‌ترین سطوح اجتماعى و مردمى‌قرار دارد. در عین حال، اسلام سیاسى از کنترل رژیم‌هاى دوست آمریکا نیز خارج بوده و بعضاً رشد اسلام سیاسى نتیجه سیاست‌ها و ناتوانى‌هاى همین رژیم‌هاست.<ref>خاورمیانه بزرگ؛ زمینه‌ها و هدف‌ها، 1383: 42.</ref> <br> | ||
3 ـ عدم اعتماد به رژیم‌هاى موجود در خاورمیانه: آمریکا اغلب رژیم‌هاى منطقه را در ایجاد نفرت علیه غرب و آمریکا در میان اتباع‌شان به طور مستقیم و غیر مستقیم، مسئول مى‌شناسد، مثلا در رابطه با عربستان سعودى معتقد است بخشى از حاکمیت دولتى، حامى‌و مرتبط با گروه القاعده و شخص بن لادن است. این نگرش در گزارش کنگره آمریکا در واقعه 11 سپتامبر به وضوح دیده مى‌شود. اغلب رژیم‌هاى خاورمیانه نیز از طرح خاورمیانه بزرگ و اقدامات آمریکا در عراق ابراز نگرانى و عدم رضایت کرده‌اند، حتى متحدان عرب آمریکا در خاورمیانه، هم چون مصر و اردن، تنها امضاکنندگان پیمان صلح با اسرائیل، به چنین رویکرد هژمونیک از خود عکس‌العمل منفى نشان داده‌اند. مصر، اردن و عربستان سعودى در اواخر سال 2003/1382، طى بیانه‌اى ضمن واکنش به طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا اعلام کردند: هرگز اجازه نمى‌دهند که شکل خاصى از اصلاحات از خارج بر کشورهاى عربى تحمیل شود. <br> | '''3 ـ عدم اعتماد به رژیم‌هاى موجود در خاورمیانه:''' آمریکا اغلب رژیم‌هاى منطقه را در ایجاد نفرت علیه غرب و آمریکا در میان اتباع‌شان به طور مستقیم و غیر مستقیم، مسئول مى‌شناسد، مثلا در رابطه با عربستان سعودى معتقد است بخشى از حاکمیت دولتى، حامى‌و مرتبط با گروه القاعده و شخص بن لادن است. این نگرش در گزارش کنگره آمریکا در واقعه 11 سپتامبر به وضوح دیده مى‌شود. اغلب رژیم‌هاى خاورمیانه نیز از طرح خاورمیانه بزرگ و اقدامات آمریکا در عراق ابراز نگرانى و عدم رضایت کرده‌اند، حتى متحدان عرب آمریکا در خاورمیانه، هم چون مصر و اردن، تنها امضاکنندگان پیمان صلح با اسرائیل، به چنین رویکرد هژمونیک از خود عکس‌العمل منفى نشان داده‌اند. مصر، اردن و عربستان سعودى در اواخر سال 2003/1382، طى بیانه‌اى ضمن واکنش به طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا اعلام کردند: هرگز اجازه نمى‌دهند که شکل خاصى از اصلاحات از خارج بر کشورهاى عربى تحمیل شود. <br> | ||
4 ـ عقب ماندگى اقتصادى ـ اجتماعى خاورمیانه: خاورمیانه با برخوردارى از منابع سرشار کانى، انرژى و موقعیت بى‌بدیل ژئواستراتژیک، و هویت نسبتاً منسجم اسلامى، به دلایل مختلف، به ویژه وجود اسرائیل و استمرار بحران منطقه‌اى، همواره از فقدان توسعه اقتصادى ـ اجتماعى، رنج برده و از مزایاى اقتصاد جهانى به دور بوده است. از دید آمریکایى‌ها با چنین فضایى، مردم مسلمان خاورمیانه در فرآیند تحول اقتصادى و اجتماعى خود بر سر یک دو راهى تاریخى قرار گرفته‌اند که شرایط را به نفع واشنگتن رقم مى‌زند | '''4 ـ عقب ماندگى اقتصادى ـ اجتماعى خاورمیانه:''' خاورمیانه با برخوردارى از منابع سرشار کانى، انرژى و موقعیت بى‌بدیل ژئواستراتژیک، و هویت نسبتاً منسجم اسلامى، به دلایل مختلف، به ویژه وجود اسرائیل و استمرار بحران منطقه‌اى، همواره از فقدان توسعه اقتصادى ـ اجتماعى، رنج برده و از مزایاى اقتصاد جهانى به دور بوده است. از دید آمریکایى‌ها با چنین فضایى، مردم مسلمان خاورمیانه در فرآیند تحول اقتصادى و اجتماعى خود بر سر یک دو راهى تاریخى قرار گرفته‌اند که شرایط را به نفع واشنگتن رقم مى‌زند.<ref>طرح خاورمیانه بزرگ؛ ملزمات و پیامدها، 1383: 5.</ref> <br> | ||
بنابراین به زعم آمریکایى‌ها، منشأ و خاستگاه افراط‌گرایى و تروریسم که منافع ملى غرب و امنیت بین‌المللى را تهدید مى‌کند، حوزه جغرافیایى شمال آفریقا، خاور نزدیک و خاورمیانه (خاورمیانه بزرگ) است. هم‌چنین، وضع تهدیدزایى منطقه، حاصل فقدان آزادى و دموکراسى، سطح پایین دانش، عدم توسعه علمى، جایگاه نامناسب زنان و وضعیت نامطلوب حقوق بشر است. به عبارت دیگر، توسعه نیافتگى و محرومیت مردم از حقوق سیاسى، اقتصادى و اجتماعى، باعث رشد افراط‌گرایى اسلامى، تروریسم، مهاجرت غیرقانونى و جرایم سازمان یافته بین‌المللى مى‌شود که عامل بى‌ثباتى و ناامنى منطقه‌اى و بین‌المللى است. به علاوه، بهترین راه‌حل براى درمان مشکلات و معضلات، توسعه همه جانبه در قالب اصلاحات سیاسى، اقتصادى و اجتماعى است. بنابراین، اولویت‌هاى توسعه منطقه عبارت‌اند از: توسعه سیاسى از طریق تشویق و هدایت کشورها به سوى مردم‌سالارى و حکومت‌هاى شایسته به زعم غرب، توسعه علمى‌و آموزشى به وسیله ایجاد جامعه‌اى مدنى و پیشرفته، توسعه اقتصادى از طریق ایجاد فرصت‌هاى اقتصادى، آزادسازى و خصوصى‌سازى اقتصاد. (خاورمیانه بزرگ و امنیت ایران، 1383: 2). <br> | بنابراین به زعم آمریکایى‌ها، منشأ و خاستگاه افراط‌گرایى و تروریسم که منافع ملى غرب و امنیت بین‌المللى را تهدید مى‌کند، حوزه جغرافیایى شمال آفریقا، خاور نزدیک و خاورمیانه (خاورمیانه بزرگ) است. هم‌چنین، وضع تهدیدزایى منطقه، حاصل فقدان آزادى و دموکراسى، سطح پایین دانش، عدم توسعه علمى، جایگاه نامناسب زنان و وضعیت نامطلوب حقوق بشر است. به عبارت دیگر، توسعه نیافتگى و محرومیت مردم از حقوق سیاسى، اقتصادى و اجتماعى، باعث رشد افراط‌گرایى اسلامى، تروریسم، مهاجرت غیرقانونى و جرایم سازمان یافته بین‌المللى مى‌شود که عامل بى‌ثباتى و ناامنى منطقه‌اى و بین‌المللى است. به علاوه، بهترین راه‌حل براى درمان مشکلات و معضلات، توسعه همه جانبه در قالب اصلاحات سیاسى، اقتصادى و اجتماعى است. بنابراین، اولویت‌هاى توسعه منطقه عبارت‌اند از: توسعه سیاسى از طریق تشویق و هدایت کشورها به سوى مردم‌سالارى و حکومت‌هاى شایسته به زعم غرب، توسعه علمى‌و آموزشى به وسیله ایجاد جامعه‌اى مدنى و پیشرفته، توسعه اقتصادى از طریق ایجاد فرصت‌هاى اقتصادى، آزادسازى و خصوصى‌سازى اقتصاد. (خاورمیانه بزرگ و امنیت ایران، 1383: 2). <br> | ||
ب ـ هدف‌ها: طرح خاورمیانه بزرگ، هدف‌هاى زیرین را دنبال مى‌کند: | '''ب ـ هدف‌ها:''' طرح خاورمیانه بزرگ، هدف‌هاى زیرین را دنبال مى‌کند: | ||
اهداف کلان آمریکا در خاورمیانه بزرگ، مسائلى چون حفظ منافع امنیتى آمریکا و هم‌پیمانانش، تثبیت رهبرى جهانى آمریکا، استتار نقاط ضعف اقتصادى و اطلاعاتى سیستم آمریکا و... مى‌باشد. در این راستا، حاکمیت آمریکا، چهار هدف مشخص را به شرح زیر در خاورمیانه بزرگ دنبال مى‌کند: <br> | اهداف کلان آمریکا در خاورمیانه بزرگ، مسائلى چون حفظ منافع امنیتى آمریکا و هم‌پیمانانش، تثبیت رهبرى جهانى آمریکا، استتار نقاط ضعف اقتصادى و اطلاعاتى سیستم آمریکا و... مى‌باشد. در این راستا، حاکمیت آمریکا، چهار هدف مشخص را به شرح زیر در خاورمیانه بزرگ دنبال مى‌کند: <br> | ||
1 ـ بر سرکار آمدن رژیم‌هاى دوست: پس از واقعه 11 سپتامبر، تعریف آمریکا از رژیم‌هاى دوست، تغییر کرده است. رژیم‌هاى دوست جدید، باید از سطح گسترده و مکفى مشارکت سیاسى مردم جهت برقرارى ثبات دراز مدت برخوردار شوند. آمریکا در جهت تحقق بخشى به هدف فوق، باید از طریق رسانه‌هاى آزاد و شکل‌گیرى نوعى جامعه مدنى، در ارتباط و تعامل فکرى مستقیم با ملت‌هاى منطقه قرار گیرد. در این راستا، تحول ساختارى، تغییر نخبگان، تغییر فرهنگ سیاسى و الگوهاى رفتارى در خاورمیانه، باید در دستور کار قرار گیرد. آمریکایى‌ها، هسته مرکزى تحول در ذهنیت جمعى مسلمانان منطقه را ارائه و تثبیت قرائت جدیدى از دین اسلام مى‌دانند و از آن به عنوان دین سازى و یا مدرنیزه کردن اسلام نام مى‌برند که از کانال جنگ با تروریسم محقق مى‌شود. دانیل پایپس از چهره‌هاى معروف محافظه کاران مى‌گوید:تغییر و تحول منطقه‌اى از طریق سیاست، تغییر رژیم‌هاى در جهت آینده‌سازى و امنیت‌سازى مطلق و به نفع غرب، محور این حرکت است. (طرح خاورمیانه بزرگ‌تر، 1383: 5) <br> | 1 ـ بر سرکار آمدن رژیم‌هاى دوست: پس از واقعه 11 سپتامبر، تعریف آمریکا از رژیم‌هاى دوست، تغییر کرده است. رژیم‌هاى دوست جدید، باید از سطح گسترده و مکفى مشارکت سیاسى مردم جهت برقرارى ثبات دراز مدت برخوردار شوند. آمریکا در جهت تحقق بخشى به هدف فوق، باید از طریق رسانه‌هاى آزاد و شکل‌گیرى نوعى جامعه مدنى، در ارتباط و تعامل فکرى مستقیم با ملت‌هاى منطقه قرار گیرد. در این راستا، تحول ساختارى، تغییر نخبگان، تغییر فرهنگ سیاسى و الگوهاى رفتارى در خاورمیانه، باید در دستور کار قرار گیرد. آمریکایى‌ها، هسته مرکزى تحول در ذهنیت جمعى مسلمانان منطقه را ارائه و تثبیت قرائت جدیدى از دین اسلام مى‌دانند و از آن به عنوان دین سازى و یا مدرنیزه کردن اسلام نام مى‌برند که از کانال جنگ با تروریسم محقق مى‌شود. دانیل پایپس از چهره‌هاى معروف محافظه کاران مى‌گوید:تغییر و تحول منطقه‌اى از طریق سیاست، تغییر رژیم‌هاى در جهت آینده‌سازى و امنیت‌سازى مطلق و به نفع غرب، محور این حرکت است. (طرح خاورمیانه بزرگ‌تر، 1383: 5) <br> | ||