confirmed
۵٬۹۲۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اصحاب الاعراف''' گروهی هستند که نامشان در [[قرآن]] و در ضمن آیات 46 تا 49 سوره اعراف آمده است. | |||
==معنای اصحاب الاعراف== | |||
اصحاب جمع صاحب و در لغت به معنای رفیق و ملازم است. <ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، ۱۴۱۲ ق چاپ اول، ص۴۷۵.</ref> و اعراف جمع عُرف و در لغت به معنای کشتزاری است که بالاتر از سطح چشمه‌ها و برفراز بلندی‌ها قرار می‌گیرد<ref> ابن منظور، لسان العرب، ج۹، ص۲۴۲.</ref>و برخی گفته‌اند که اعراف شامل هر جای بلندی می‌شود.<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی، ۱۳۷۵ ش، چاپ سوم، ج ۵ ص۹۳</ref> با این حال، عرف که جمع آن اعراف است، معانی گوناگون دارد؛ از جمله به بخش زبَرین کوه و توده شن، و نیز رستنگاه‌ِ موی در پشت گردن جانوران و گاه انسان نیز عرف می‌گویند <ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل ماده عرف.</ref>که در هر دو کاربرد به فارسی آن را «یال» می‌خوانند. اعراف‌ِ بادها و ابرها که به بخش زبرین یا پیشین آنها اطلاق می‌شده است، نیز نزدیک به همین معنا می‌باشد.<ref>ازهری محمد، معجم تهذیب اللغه، ج۲، ص۳۴۷، به کوشش عبدالله محمدهارون و دیگران، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.</ref> | |||
==اعراف در اصطلاح قرآنی== | |||
اعراف در اصطلاح قرآنی به معنای دیواری میان [[بهشت]] و [[جهنم]] است. <ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، ۱۴۱۲ ق چاپ اول، ص۵۶۲.</ref> برخی از مفسران در تفسیر آیات مربوط به اصحاب‌الااعراف، مفهوم لغوی‌ِ عُرف را «هر چیز بلند پایه و مرتفع» دانسته‌اند | |||
<ref>طبری، تفسیر طبری، ج۸، ص۱۳۶.</ref> <ref>عبدالله بن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، به کوشش احمد صقر، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م، ج۱، ص۱۶۸،</ref> <ref>ازهری محمد، معجم تهذیب‌‌اللغه، ج۲، ص۳۴۶، به کوشش عبدالله محمدهارون و دیگران، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.</ref> | |||
و بر همین پایه، اعراف‌ِ مورد نظر در آیات [[قرآن]] را همان حجاب میان بهشت و [[دوزخ]] <ref>سوره اعراف، سوره۷، آیه۴۶.</ref> شمرده، و غالباً در تفسیر این حجاب ، آن را سوری (دیواری) میان آن‌دو دانسته‌اند. <ref>طبری، تفسیر طبری، ج۸، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> <ref>یحیی فراء، معانی القرآن، ج۱، ص۳۷۹، به کوشش احمد یوسف نجاتی و محمدعلی نجار، قاهره، ۱۹۷۲م. </ref> <ref>عبدالله بن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ج۱، ص۱۶۸، به کوشش احمد صقر، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.</ref> برخی دیگر از مفسران، با در نظر داشتن کاربردهای شناخته شده عُرف، اعراف را بخش زبرین از سورِ حائل میان بهشت و دوزخ دانسته‌اند.<ref>ازهری محمد، معجم تهذیب اللغه، ج۲، ص۳۴۶، به کوشش عبدالله محمدهارون و دیگران، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.</ref> <ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، بیروت، داراحیاء التراث العربی ج۱۴، ص۸۷.</ref> <ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل عرف، به نقل از زجّاج.</ref> <ref>سیوطی، الدر المنثور، به نقل از سعید بن جبیر، قاهره، ۱۳۱۴ق،ج۳، ص۸۶، </ref> | |||
==مقصود از اعراف در قرآن== | ==مقصود از اعراف در قرآن== | ||
مفسران مسلمان از این که اعراف در قرآن به چه معنایی آمده است، عقاید مختلفی بیان کردند. | مفسران مسلمان از این که اعراف در قرآن به چه معنایی آمده است، عقاید مختلفی بیان کردند.<ref>طباطبائی سیدمحمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۶.</ref> که بیشتر آنها به این معنا برمی‌گردد که مقصود از آن؛ حائلی(دیوار) میان بهشتیان و جهنمیان است. <ref>شیخ مفید، تصحیح الاعتقادات، ص۲۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات، ص۳۳۲.</ref> | ||
==اصحاب الاعراف== | ==ابررسی آیات مربوط به اصحاب الاعراف در قرآن و روایات== | ||
در قرآن و در ضمن آیات 46 تا 49 مباحث مربوط به اصحاب‌الاعراف و مطالب مربوط به آن بیان شده است که در ادامه به آن اشاره می‌شود. | |||
می‌فرماید: | |||
1.وَبَینَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَی الْأَعْرَافِ رِجَالٌ یعْرِفُونَ کلًّا بِسِیمَاهُمْ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَیکمْ لَمْ یدْخُلُوهَا وَهُمْ یطْمَعُونَ | 1.وَبَینَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَی الْأَعْرَافِ رِجَالٌ یعْرِفُونَ کلًّا بِسِیمَاهُمْ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَیکمْ لَمْ یدْخُلُوهَا وَهُمْ یطْمَعُونَ. <ref>سوره اعراف، آیه 46</ref> | ||
و میان آن دو [گروه] حایلی است و بر اعراف مردانی هستند که هر یک [از آن دو دسته] را از سیمایشان می شناسند و بهشتیان را که هنوز وارد آن نشده ولی [بدان] امید دارند آواز می دهند که سلام بر شما | و میان آن دو [گروه] حایلی است و بر اعراف مردانی هستند که هر یک [از آن دو دسته] را از سیمایشان می شناسند و بهشتیان را که هنوز وارد آن نشده ولی [بدان] امید دارند آواز می دهند که سلام بر شما | ||
2.وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ و چون چشمانشان به سوی دوزخیان گردانیده شود می گویند پروردگارا ما را در زمره گروه ستمکاران قرار مده | 2.وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ. <ref>سوره اعراف، آیه 47</ref> و چون چشمانشان به سوی دوزخیان گردانیده شود می گویند پروردگارا ما را در زمره گروه ستمکاران قرار مده | ||
3.وَنَادَی أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا یعْرِفُونَهُمْ بِسِیمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَی عَنْکمْ جَمْعُکمْ وَمَا کنْتُمْ تَسْتَکبِرُونَ. <ref>سوره اعراف، آیه 48</ref> | |||
و اهل اعراف مردانی را که آنان را از سیمایشان می‌شناسند ندا می دهند [و] می گویند جمعیت شما و آن [همه] گردنکشی که میکردید به حال شما سودی نداشت. | |||
4.أَهَؤُلَاءِ الَّذِینَ أَقْسَمْتُمْ لَا ینَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَیکمْ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ. <ref>سوره اعراف، آیه 49</ref> | |||
یا اینان همان کسان نبودند که سوگند یاد میکردید که خدا آنان را به رحمتی نخواهد رسانید [اینک] به بهشت درآیید نه بیمی بر شماست و نه اندوهگین می‌شوید | |||
بررسی آیات فوق نشان می‌دهد که دو گونه صفات مختلف و متضاد برای این اشخاص ذکر شده است: در آیه اول و دوم، افرادی که بر اعراف قرار دارند چنین معرفی شده‌اند که آرزو دارند وارد بهشت شوند، ولی موانعی از این امر جلوگیری کرده است به هنگامی که نگاه به بهشتیان می‌کنند بر آنها درود می‌فرستند، و می‌خواهند با آنها باشند، اما هنوز نمی‌توانند، و به هنگامی که نظر به دوزخیان می‌افکنند، از سرنوشت آنها وحشت کرده و به خدا پناه می‌برند، ولی از آیه سوم و چهارم استفاده می‌شود که آنها افرادی با نفوذ و صاحب قدرت هستند که دوزخیان را مؤاخذه و سرزنش می‌کنند و به واماندگان در اعراف کمک می‌نمایند که از آن بگذرند و به سر منزل سعادت برسند. | |||
و اما روایاتی که در زمینه اعراف و اصحاب اعراف نقل شده است نیز ترسیم کننده این دو گروه متضاد است. در بسیاری از روایات که از [[امامان اهل بیت (علیهم الاسلام )]] نقل شده است می‌خوانیم: نحن الاعراف: (مائیم اعراف ) یا (آل محمد هم الاعراف ):(خاندان [[پیامبر (ص)]]اعراف اند) و مانند این تعابیر. | |||
و در بعضی دیگر از روایات می خوانیم: هم اکرم الخلق علی الله تبارک و تعالی: (آنها گرامیترین مردم در پیشگاه خدایند) و یا هم الشهداء علی الناس و النبیون شهدائهم: (آنها گواهان بر مردم‌اند و پیامبران گواهان آنها هستند) و روایات دیگر که حکایت دارد آنها پیامبران و امامان و صلحاء و بزرگان‌اند. با این حال دسته سومی از روایات نیز وجود دارد که می‌گوید: اصحاب‌الاعراف واماندگانی هستند که بدیها و نیکیهایشان مساوی بوده است، یا گناه‌کارانی هستند که اعمال نیکی نیز داشته اند. در این باره حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: هم قوم استوت حسناتهم و سیئاتهم فان ادخلهم النار فبذنوبهم و ان ادخلهم الجنة فبرحمته: (آنها گروهی هستند که حسنات و سیئاتشان مساوی است. اگر خداوند آنها رابه دوزخ بفرستد به‌دلیل گناهانشان است و اگر به بهشت بفرستد، به برکت رحمت اوست.) | |||
<ref>شیخ کلینی الکافی تهران نشر دارالکتب الاسلامیه، سال 1407 قمری، چاپ چهارم، ج 2 ص 382</ref> علاوه، احادیث متعدد دیگری در منابع تفسیری اهل سنت از حذیفة بن یمان و عبدالله بن عباس و سعید بن جبیر با همین مضمون نقل شده است. در منابع مذکور نیز شواهدی مبنی بر اینکه اصحاب اعراف، صالحان، فرشتگان و یا علما هستند به چشم می‌خورد.<ref>سبحانی جعفر، منشور جاوید، ج۹، ص۵۲۹؛</ref> <ref>مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۸۹</ref>. | |||
==مصادیق اصحاب الاعراف در قرآن== | |||
اکثر مفسران و عالمان مسلمان در بیان مصادیق اصحاب الاعراف اقوال مختلفی بیان کردند که تعداد آن به چهارده قول می‌رسد. | اکثر مفسران و عالمان مسلمان در بیان مصادیق اصحاب الاعراف اقوال مختلفی بیان کردند که تعداد آن به چهارده قول می‌رسد. | ||
<ref>طباطبائی سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۶</ref> <ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۱۴، ص۹۰؛</ref> <ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ج۸، ص۲۰۴.</ref> اما حاصل همه آن اقوال | <ref>طباطبائی سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۶</ref> <ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۱۴، ص۹۰؛</ref> <ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ج۸، ص۲۰۴.</ref> اما حاصل همه آن اقوال می‌تواند در ضمن سه قول خلاصه شود. | ||
1.اصحاب الاعراف عده ای از مقربین درگاه مثل پیامبران و اهل بیت الهی هستند که بر اعمال بندگان گواهی | 1.اصحاب الاعراف عده ای از مقربین درگاه مثل پیامبران و اهل بیت الهی هستند که بر اعمال بندگان گواهی می‌دهند. | ||
2. اصحاب الاعراف اشخاصی هستند که نیک و بد اعمال شان با هم یکی است. | 2. اصحاب الاعراف اشخاصی هستند که نیک و بد اعمال شان با هم یکی است. | ||
3. اصحاب الاعراف دسته ای از فرشتگان هستند که بر بلندی اعراف شاهد و ناظر اشخاص اند و هر کسی را از صورت و قیافه اش شناسایی | 3. اصحاب الاعراف دسته ای از فرشتگان هستند که بر بلندی اعراف شاهد و ناظر اشخاص اند و هر کسی را از صورت و قیافه اش شناسایی می‌کنند. | ||
<ref>طباطبائی سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۹.</ref> | <ref>طباطبائی سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۲۹.</ref> | ||
==دیدگاه امامیه در باره اصحاب اعراف== | ==دیدگاه امامیه در باره اصحاب اعراف== | ||
| خط ۶۴: | خط ۵۲: | ||
==قول حق در اصحاب الاعراف از نگاه امامیه== | ==قول حق در اصحاب الاعراف از نگاه امامیه== | ||
از منظر امامیه قول حق قول اول است زیرا که روایات وارد شده از اهل بیت علیهم السلام نشان می دهد که ،ائمه علیهم السلام از مصادیق اصحاب اعراف اند. این قول با توجه به جایگاه رفیعی که آنان نزد خداوند دارند نسبت به دیگر اقوال، قوی تر به نظر | از منظر امامیه قول حق قول اول است زیرا که روایات وارد شده از اهل بیت علیهم السلام نشان می دهد که ،ائمه علیهم السلام از مصادیق اصحاب اعراف اند. این قول با توجه به جایگاه رفیعی که آنان نزد خداوند دارند نسبت به دیگر اقوال، قوی تر به نظر می‌رسد. <ref>https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%81</ref> | ||
==دیدگاه اهل سنت در باره اصحاب اعراف== | ==دیدگاه اهل سنت در باره اصحاب اعراف== | ||
از منظر اهل سنت | از منظر اهل سنت اصحاب الاعراف اشخاصی هستند که اعمال خوب و بدشان مساوی است. | ||
<ref>سیوطی، البدور السافرة، ص۳۹۹؛</ref> <ref>آلوسی، روح المعانی، ج۸، ص۱۲۸؛</ref> <ref>قرطبی، جامع الاحکام القرآن، ج۷، ص۲۱۲</ref>؛ <ref>بیهقی، البعث والنشور، ص۱۰۹.</ref> مثلا ابن عربی می گوید اصحاب اعراف کسانی هستند که خوبی ها و بدی های شان مساوی است به این معنا که یک چشم آن ها به سوی بهشت و چشم دیگرشان به سوی جهنم است و منتظر فرمان الهی برای سجده هستند و وقتی سجده کردند وارد بهشت | <ref>سیوطی، البدور السافرة، ص۳۹۹؛</ref> <ref>آلوسی، روح المعانی، ج۸، ص۱۲۸؛</ref> <ref>قرطبی، جامع الاحکام القرآن، ج۷، ص۲۱۲</ref>؛ <ref>بیهقی، البعث والنشور، ص۱۰۹.</ref> مثلا ابن عربی می گوید اصحاب اعراف کسانی هستند که خوبی ها و بدی های شان مساوی است به این معنا که یک چشم آن ها به سوی بهشت و چشم دیگرشان به سوی جهنم است و منتظر فرمان الهی برای سجده هستند و وقتی سجده کردند وارد بهشت می‌شوند. <ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۴، ص۴۷۵.</ref> | ||
==اصحاب | ==وجه جامع دیدگاه امامیه و اهل سنت در باره اصحاب الاعراف== | ||
دیدگاهی که به وجه جامع میان دو دیدگاه قبلی نظر دارد می تواند به طور مستقل و با عنوان وجه جامع و یا به عنوان دیدگاه سوم مطرح شود دیدگاهی که از اجتماع عقاید دسته اول و دوم به دست می‌آید. البته باید بیان کرد روایاتی که می‌تواند به عنوان وجه الجمع دو دیدگاه مورد استفاده قرار گیرد در منابع امامیه نیز به چشم می‌خورد. <ref>شیخ کلینی محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۱۸۴.</ref> | |||
و اما تفسیر وجه الجمع دیدگاه سوم چنین است که این دو دسته روایات بیانگر حال دو گروهی است که در اعراف حضور دارند؛ به این معنا که در اعراف هم افرادی حضور دارند که اعمال خوب و بد شان به گونه‌ای است که نه مستحق ثواب و ورود به بهشت هستند و نه مستحق عذاب و ورود به جهنم و هم افراد مقرب حضور دارند که شامل اولیای الهی از انبیاء گرفته تا اهل بیت علیهم السلام می‌شود که برای کمک به آنها در اعراف حضور دارند. | |||
==پانویس== | |||
[[رده: علوم قرآنی]] | |||
[[رده: اعقتادات شیعه و سنی]] | |||
[[رده: کلام اسلامی]] | |||
[[رده: مفاهیم اسلامی]] | |||