confirmed، مدیران
۳۷٬۴۲۷
ویرایش
←جستارهای وابسته
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
[[ | | عنوان = احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی | ||
| تصویر = عالمان شیعه.jpg | |||
''''' | | نام = احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی | ||
| نام‌های دیگر = | |||
| سال تولد = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = [[ری|شهرری]] | |||
| سال درگذشت = 322 ق | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = [[آذربایجان]] | |||
| استادان = | |||
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی |ابوعبدالله محمد بن احمد نسفی }} | |||
| دین = اسلام | |||
| مذهب = شیعه | |||
| آثار = {{فهرست جعبه افقی |کتاب الجامع |کتاب الزینه فی تفسیر |الالفاظ المتداوله |کتاب الاصلاح اعلام النبوه }} | |||
| فعالیت‌ها = تبلیغ مذهب [[اسماعیلیه|اسماعیلیان]] | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی'''، (000 – 322ق)ابوحاتم رازی. متکلم، فیلسوف و از داعیان بزرگ [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]. محل ولادت او در فشافویه در جنوب [[ری|شهرری]] و وفات او در سال 322[[سال قمری|هجری]] در آذربایجان اتفاق افتاد. گفتاری شیرین و کلامی بلیغ داشت که توانست امرا و عامه مردم را به مذهب اسماعیلی نزدیک کند. در علم لغت، شعر و حدیث دستی داشت و مقام علمی او در حدی بود که مأموریت اصلاح خطاها و برقراری سازش و هماهنگی میان معتقدات جوامع مختلف اسماعیلی به او واگذار شد. آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. مهمترین اثر او [[کتاب اعلام النبوه]] است که یکی از پرارزشترین آثار دینی، کلامی و فلسفی در [[جهان اسلام]] است و چندین بار به چاپ رسیده است. | |||
== معرفی اجمالی == | |||
احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی، ابوحاتم رازی. متکلم، فیلسوف و از داعیان بزرگ اسماعیلی در ایران. محل ولادت او در «فشافویه» در جنوب ری بود ولی زمان آن معلوم نیست. وفات او در سال 322هجری در [[آذربایجان]] اتفاق افتاد. به گفته [[شیخ صدوق]]: «وی اهل فضل و ادب و آشنا به لغت بود و احادیث بسیار شنیده و تصانیف متعددی تألیف کرده است، اما در یک هنگام گمراه شد و از دعاة اسماعیلی گشت و بزرگان زیادی را نیز گمراه نمود». درباره زندگی و چگونگی تحصیل او اطلاعی در دست نیست. شواهد موجود نشان میدهد که وی در زادگاهش نشو و نما پیدا کرد و در آنجا ضمن تحصیل [[علوم حدیث]]، [[فلسفه]] و [[كلام|کلام]]، در اوایل عمر خود وارد سلسله مراتب [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] گشت و در دستگاه آنان، فعالیت جدی داشت. از زندگی او پیش از پیوستنش به تشکیلات [[اسماعیلیان]] اطلاع چندانی نداریم، تنها این احتمال هست که در مدرسه دعات یمن تعلیم دیده و از آنجا به [[ری]] گسیل شده باشد. | |||
وی گفتاری شیرین و کلامی بلیغ داشت که توانست امرا و عامه مردم را به [[مذهب اسماعیلی]] نزدیک کند. وی در علم لغت، شعر و [[حدیث]] دستی داشت و مقام علمی او در حدی بود که مأموریت اصلاح خطاها و برقراری سازش و هماهنگی میان معتقدات جوامع مختلف اسماعیلی به او واگذار شد. دعوت او در عهد [[مهدی بالله]] (حکومت: 297 تا322ق) پایهگذار [[فاطمیان|دولت فاطمی]]، تأثیری خاص در امور سیاسی [[طبرستان]] و دیلمستان و دیگر مناطق دیگر ایران داشت. | |||
وی نخست جانشین «غیاث نامی» گردید که داعی ری بود. سپس داعیانی به اطراف فرستاد و امیر ری، «احمدبن علی» دعوتش را اجابت کرد، و در ادامه فعالیتهایش افرادی همچون اسفاربن شیرویه، مردآویج زیاری و «سیاه چشم جستانی» را به مذهب اسماعیلی درآورد و در پی آن «یوسف بن ابی الساج» را چندان به تعالیم اسماعیلی معتقد ساخت که یوسف بر آن شد تا [[عباسیان|خلافت عباسی]] را براندازد و به طاعت فاطمیان گردن سپارد. | |||
ابوحاتم به مردم دیلم وعده داد که: «امامی در آینده نزدیک خواهد آمد و من به مذهب و گفتار او آگاهم». اما چون وعده سرآمد و امامی نیامد وی را متهم به دروغگویی کردند و ستاره اقبالش در دیلمان و طبرستان به زودی افول کرد. وی که جان خویش را در خطر دید به آذربایجان گریخت و میانه راه یا در آن دیار درگذشت. پس از مرگ ابوحاتم، اسماعیلیان ایران دچار هرج و مرج شدند و بسیاری از آنان آیین خویش را رها کردند. با اینحال ابوحاتم در میان مذاهب و [[فرق و مذاهب اسلامی|فرق اسلامی]] از اهمیت خاصی برخوردار است و آراء او مورد توجه پیروان مذهب اسماعیلی است. وی که از رهبران و صاحب نظران اسماعیلی در دوره ستر محسوب میشود، رجعت [[محمدبن اسماعیل بن جعفرعلیه‌السلام|محمدبن اسماعیل بن جعفر علیه‌السلام]] را باور داشت. وی همچنین درباره مبدأ ستر و مبدأ ظهور، توجیهات جدید آورد و نظریات اسماعیلیان را دراین‌باره با نظم نوینی آراست. | |||
درباره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع ذکر نشده است. احتمالاً دوست او «ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی» از شاگردان و همکیشان وی بوده است. همچنین محتمل است «ابوعبدالله محمد بن احمد نسفی» که جانشین او در [[ماوراءالنهر]] بود، نزد وی شاگردی نموده باشد. از معاصران او «ابوطاهر جنابی» است که با او مکاتباتی داشته است. همچنین از معاصران و همبحثان معروف او «[[محمدبن زکریا رازی]]»(م311ق) است که با او مناظرات متعددی در ری داشته است. وی آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. از آثار او «کتاب الجامع» است که موضوعات فقهی و غیره رادر بر دارد. «کتاب الزینه فی تفسیر الالفاظ المتداوله» یکی دیگر از تألیفات اوست که در علم لغت و آخر آن در فرهنگ اصطلاحات کلامی است. در بخشی از این کتاب سیر تاریخی لفظ «[[مذهب شیعه|شیعه]]» نیز بررسی شده است. به گفته [[ابن ندیم|ابنندیم]] کتاب مذکور بسی بزرگ و در چهارصد ورقه نوشته شده است. اثر دیگر او «کتاب الاصلاح» است که در رد کتاب المصلح نوشته نخشبی، و در اصلاح نظریات ابویعقوب سجزی نوشته شده است. | |||
| | == شاگردان == | ||
| | درباره اساتید و شاگردان او چیزی در منابع ذکر نشده است ولی احتمال داده شده که [[ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی]] و [[ابوعبدالله محمد بن احمد نسفی]] نزد وی شاگردی نموده باشند. | ||
== آثار == | |||
آثار متعدد و ارزشمندی از خود بر جای نهاده است. از جمله کتاب الجامع، کتاب الزینه فی تفسیر، الالفاظ المتداوله، کتاب الاصلاح و اعلام النبوه مهمترین اثر او [[اعلام النبوه (كتاب)|کتاب اعلام النبوه]] است که یکی از پرارزشترین آثار دینی، کلامی و فلسفی در [[جهان اسلام]] است و چندین بار به چاپ رسیده است. این کتاب در رد عقایدی است که به [[زكریای رازی|زکریای رازی]] درباره ابطال شرایع و نبوات نسبت داده میشود. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
| | * [[ری|شهرری]] | ||
| | * [[شیخ صدوق]] | ||
* [[فاطمیان]] | |||
* [[ابن ندیم]] | |||
| | |||
== منابع == | |||
* اعلام الاسماعیلیه، مصطفی غالب، صفحات متعدد؛ | |||
* الاعلام، زرکلی، ج1ص119؛ | |||
* التبصیر فی الدین، اسفراینی، قاهره، 1374ق، صص124، 125 و اطراف آن؛ | |||
* دائره المعارف بزرگ اسلامی، بجنوردی، ج5ص307؛ | |||
* دائره المعارف تشیع، ج1ص396؛ | |||
* الذریعه، ج10صص223 و252، و ذیل عناوین کتاب‌ها؛ | |||
* فهرست ابن ندیم، تحقیق رضا تجدد، ص240؛ | |||
* لسان المیزان، ابن حجر، ج1ص164 شماره 524؛ | |||
* معجم المؤلفین، ج1ص211. | |||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده:عالمان]] | |||
[[رده:عالمان شیعه]] | |||
[[رده:محدثان شیعه]] | |||