شمس الدین انبابی
| نام | محمد بن محمد بن حسین الانبابی |
|---|---|
| نامهای دیگر | شیخ الانبانی |
| وفات | بیست و یکم شوال سال 1313 هجری قمری |
محمد بن محمد بن حسین الانبابی شمس الدین (1240 - 1313 ق / 1824 - 1896 م) متولد قاهره فقیه شافعی مذهب و شیخ الازهر است. منسوب به أنبابة امروزه به عنوان الانبابی شناخته می شود[۱].
تعلیم و تدریس
شمس الدین الانبابی زندگی خود را با حفظ قرآن کریم در اوایل کودکی آغاز نمود و سپس تحصیلات خود را در الازهر در سال 1253 هجری قمری آغاز کرد و نزد شیوخ الازهر خود مانند: الباجوری، الشیخ إبراهیم السقا، الشیخ مصطفی البولاقی تحصیل کرد و پس از اتمام تحصیل در الازهر از طرف اساتید به نام آن مرکز مهم علمی در جهان اسلام مانند: القویسنی، الباجوری، العلامة السقا و مصطفی العروسی به او اجازه تدریس در الازهر به سال 1267 هجری قمری داده شد و او به دلیل دانش فراوان ، حسن نیت ، توجه همگان را به خود جلب نمود. بنابر این حلقه درس او به سرعت گسترده شد.
شاگردان
گروهی از علمای برجسته الازهر از شاگردان او به شمار می آیند افرادی همچون:
الشیخ حسونة النواوی، الشیخ عبدالرحمن القطب النواوی، السید علی الببلاوی، أبو الفضل الجیزاوی، الشیخ حسن الطویل، الشیخ محمد عبدالجواد القایاتی و برادرش الشیخ أحمد، الشیخ عبدالله علیش المالکی، الشیخ محمد بخیت المطیعی، الشیخ محمد أحمد حسین البولاقی و الشیخ عبدالرحمن قراعة را از مشهورترین شاگردان او معرفی کرده اند.
آثار
او از ثروت علمی ارزشمندی در علوم و فنون مختلف بهرمند بود و کتب مشور زمان خود را که در آن تخصصی داشت. شرح، حاشیه و یا تقریر کرده است که مواردی از آن در ذیل آمده است.
رسالة صغرى فی البسملة من حیث الفقه. رسالة کبری فی البسملة من حیث الفقه. رسالة صغرى فی تحقیق الاستعارة فی قولهم: (زید أسد). رسالة کبرى فی تحقیق الاستعارة فی قولهم: (زید أسد). فتاوى فقهیة. تقریر على حاشیة العطار على شرح الأزهریة فی النحو. تقریر علی حاشیة السجاعی على قطر الندی فی النحو. تقریر علی حاشیة السجاعی على شرح ابن عقیل لألفیة ابن مالک. تقریر علی حاشیة الأمیر علیی شرح شذور الذهب فی النحو. تقریران کاملان على حاشیة الصبان على شرح الأشمونی لألفیة ابن مالک، کل منها یقع فی جزأین. رساله کوچکی در علم حدیث. رسالة کبرى فی الحدیث السابق. حاشیة على التجرید، شرح مختصر السعد فی البلاغة. تقریر على شرح جمع الجوامع، وحواشی البنا فی أصول الفقه. تقریر على حاشیة الباجوری على متن السلم للأخضری فی المنطق. حاشیة على آداب البحث. تقریر على شرح الشیخ خالد للآجرومیة. تقریر على شرح حواشی التحریر -لم یتم. تقریر على حاشیة العطار على شرح المقولات. رسالة فی مبادئ علم النحو. رسالة فی إفادة تعریف المسند إلیه، والمسند. رسالة فی حدیث (کل أمر ذی بال لا یبدأ فیه ببسم الله الرحمن الرحیم أقطع). تقریر على حواشی السمرقندیة فی البلاغة. تقریر على رسالة الصبان فی علم البیان. رسالة على حواشی الأمیر الملوی. رسالة فی مقدمة القسطلانی فی شرح صحیح البخاری. رسالة فی شرح رسالة الدردیر فی البیان. رسالة فی شرح حاشیة البرماوی على شرح ابن قاسم الغزی فی فقه الشافعیة. تقریر على حاشیة الصبان على العصام - لم یتم. رسالة فی قوله تعالى {وَآیَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ}[یس: 37]. رسالة القول السدید فی تزویج المرأة بلا ولی مع التقلید. رسالة فی شرح مختصر السنوسی - لم یتم. شرح على مقدمة سلم العلوم. تقریر على حواشی السلم المنورق للأخضری فی المنطق. تقریر على حواشی شروح السنوسیة. تقریر على حاشیة الشرقاوی على الهدهدی.
ریاست الازهر
وی در روز یکشنبه نوزدهم محرم سال 1299 هجری قمری / 1881 م به ریاست الازهر منصوب شد. پس از فترتی پنج ساله در روز سیزدهم ربیع الاول سال 1304 هجری قمری تصمیم به انتصاب مجدد وی به عنوان شیخ الازهر گرفته شد و از این تاریخ به مدت نه سال در مقام ریاست بر الازهر ماند تا اینکه در سال 1311 هجری قمری فلج شد. پس استعفای خود را به خدیو مصر ارائه کرد و او نیز با توجه به وضعیت جسمی الانبابی آن را پذیرفت.
درگذشت
پس از استعفا او در شب شنبه بیست و یکم شوال سال 1313 هجری قمری در حالی که هفتاد و چهار سال از عمرش می گذشت از دنیا رفت.