کتاب مکفی برای همگان در علم کلام (کتاب)
| نام نویسنده | محمد الفضالی الأزهری الشافعی |
|---|---|
| موضوع | کلام |
| زبان کتاب | عربى |
کتاب کفایة العوام فیما یجب علیهم من علم الکلام از تالیفات محمد الفضالی الأزهری الشافعی که در علم کلام به رشته تحریر درآمده است.
محتوا و موضوع کتاب
مؤلف در ابتدای کتاب، پس از بسم الله و حمد و ستایش، دلیل نگارش کتاب را بیان کرده، سپس بیان کرده است: «هر مسلمانی باید پنجاه عقیده را بداند و هر عقیده‌ای باید دلیل جامع و مفصلی برای آن بداند». سپس در سخنوران مختلف اقتضای موجود در دست مخلوقات دلالت بر حق تعالی دارد، و درمقدمه نشان داده است که درک عقاید به سه امر بستگی دارد: واجب و محال و ممکن. و اینکه این سه تقسیم بستگی به فهم عقاید دارد، پس این سه بر هر کسى که پاسخگو باشد اعم از مرد و زن واجب است.
ذکر اول صفاتى که بر ذات واجب وجودتعالی واجب است. قدیم، بقا، وجود روح، وحدت وجود، قدرت، اراده، علم، حیات، شنوایی، چشم، گفتار، و در متعال بودن قادر است، او صاحب اراده و علم و حیات و سمیع و بصیر و کلام را صفات معانی از جمع عام به خاص یا معانی می‌گویند. ضمیمه بلاغی و آنچه در پی آن می‌آید که خداوند متعال قادر مطلق است و غیره آنها را نسبت به معانی صفات معنوی می‌گویند... و از پنجاه آن بیست اضداد است این بیست. فضالی گفت: می‌دانم که دلیل بر هر یک از بیست واجب، مورد تأیید اوست و عکس آن را نفی می کند، دلیل بر هفت معنا، دلیل بر هفت واجب است. اینها چهل عقیده است که خداوند متعال باید دارای بیست تا از آنها را داشته باشد و بیست و بیست دلیل آن را حق تعالی نفی می کند و هر دلیلی صفتی را ثابت می کند و خلاف آن را نفی می کند» و چهل و یکمین عقیده ای است که در آن از آنچه در حق او حلال است صحبت کرده است و از چهل و دوم تا پنجاهم آن چیزی است که رسولان باید انجام دهند، سپس نتیجه‌ای که در آن از ایمان صحبت می کند. این موضوع عقیده به طور کلی است و آن را جدا کرده و گفته است: این چیزی است که باید به آن ایمان آورد و ان شاءالله خدا را بر آن خواهیم یافت.
حاشیه نویسی کتاب
- شرح آن را شاگردش شیخ ابراهیم الباغری به اذن شیخ خود (الفضلی) تألیف کرده و در سال 1223 هجری قمری جمع آوری آن را به پایان رسانده و حاشیه خود را به نام «تحقیق المقام على کفایه ال» بر آن آورده است.
- عوام فی علم الکلام» چاپ مصطفی الحلبی در مصر در سال 1341 هجری قمری.
- پاورقی به مبارزه بر کفایه عام المصطفی البابی الحلبی.