امارت اسلامی قفقاز

امارت اسلامی قفقاز از جریانات مدعی نمایندگی جنبش مسلح چچن است. این جنبش به عنوان چتری بود که جنبش‌های مسلح در شمال قفقاز را در سایه خود جمع می‌کرد. هدف این جنبش ایجاد یک کشور واحد آن هم در زیر لوای اسلام است. جریان دوم یک جریان ملی‌گرا است که در جهت تشدید درگیری‌ها علیه روس‌ها در چچن می‌کوشد.

نام جنبش	امارت اسلامی قفقاز
رهبر جنبش	دوکو عمروف

امارت اسلامی قفقاز

امارت اسلامی قفقاز یک جنبش اسلامی به رهبری دوکو عمروف می‌باشد و برخاسته از جنبش جدایی‌طلب چچن است که نظامیان روس موفق به شکست آن شدند.
رهبران این جنبش اسلام‌گرا مستمرا بر مشروع بودن کشتار شهروندان و غیر نظامیان روس تاکید می‌کنند. جنبش «امارت اسلامی قفقاز» می‌کوشد تا تمامی گروه‌های شورشی فعال در جمهوری‌های قفقاز روسیه مانند چچن، انگوش، داغستان، اوستیای شمالی و... را در زیر پرچم خود قرار دهد.
وقتی عمروف خود را به عنوان رهبر «امارت اسلامی قفقاز» از جمله چچن ـ که همچون دیگر جمهوری‌های موجود در قفقاز روسیه به عنوان یک ایالت تلقی می‌شد اعلام کرد، نابسامانی‌های امنیتی به تدریج وارد دو جمهوری اینگوش و داغستان گردید که در همسایگی چچن قرار داشتند و اکثر ساکنان آن را مسلمانان تشکیل می‌دادند. هنوز هم گروه‌های شورشی مستمرا حملاتی علیه نیروهای امنیتی روسیه و نمایندگان این کشور در تمامی بخش‌های قفقاز انجام می‌دهند.
شایان ذکر است که جنبش «امارت اسلامی قفقاز» که یک جنبش شورشی به شمار می‌آید، به عنوان یک جنبش متحد تلقی نمی‌گردد؛ زیرا بخشی از شورشیان چچنی در سال 2010 میلادی و به دنبال شایعات و اخبار ضد و نقیضی که درباره استعفای عمروف وجود داشت، از وی جدا شدند و مسلم و حسین گاکایف یک سازمان جداگانه اسلام‌گرا تشکیل دادند.
در سال 2011 میلادی شورای امنیت بین‌الملل تصمیم گرفت تا مجازات‌هایی را علیه القاعده و گروه‌های مرتبط با آن اعمال کند و به این ترتیب جنبش «امارت قفقاز» در لیست گروه‌هایی قرار گرفت که علیه آنان مجازات انجام می‌شد.
ایالات متحده نیز نام عمروف را در لیست تروریست‌های تحت تعقیب قرار داد و پنج میلیون دلار برای هر کسی که اطلاعاتی در خصوص این جنبش چچنی بدهد، تعیین نمود؛ البته اطلاعاتی که در نهایت به دستگیری عمروف کمک نماید.

رهبران برجسته جنبش

عربی بارایف

وی یکی از فرماندهان برجسته جنگی جنبش «امارت اسلامی قفقاز» بود که در سال 1999 میلادی توسط روس‌ها در چچن کشته شد.
مسخادوف، رئیس‌جمهور چچن وی را در سال 1998 میلادی به اتهام ربودن و گردن زدن مهندسان شرکت تلکام و مخالفتش با پذیرش دستورات فرماندهان نظامی چچن خلع درجه کرد که این امر به درگیری میان نیروهای وابسته به بارایف و گارد ملی چچن در شهر جدرمیز این ایالت انجامید و بعد از شش سال از کشته شدن وی، عمروف دستور بازگرداندن رتبه نظامی عربی بارایف را صادر کرد.

خطاب

نامش «سامر صالح عبدالله السویلم» و تبعه عربستانی بود. به او لقب «خطاب» دادند. خطاب رهبر پیشین مجاهدان عرب در قفقاز بود که در آپریل سال ۲۰۰۲ میلادی با استفاده از سم کشته شد.
وی که قرار بود به عنوان نماینده شرکت «آرامکو» عربستان راهی آمریکا شود، از رویای این سفر صرف نظر نمود و به جای آن در سال ۱۹۸۷ میلادی راهی افغانستان شد تا در صف مجاهدان مسلمان علیه شوروی بجنگند.
روسیه می‌گوید که او در جریان جنگ اول مسکو علیه چچن که در بین سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ میلادی روی داد، پا به منطقه چچن گذارده است.
گفته می‌شود که خطاب به مدت ۱۵ سال علیه نیروهای روسیه فعالیت داشت که این فعالیت از افغانستان آغاز شد و پس از آن به تاجیکستان رسید. وی همچنین در اثنای مناقشه قره باغ از مبارزان مسلمان حمایت می‌کرد. به نوشته روزنامه‌های روسی، خطاب در بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ میلادی در افغانستان علیه شوروی می‌جنگید و روابط گسترده‌ای با سازمان «افغانی‌های عرب» داشت یعنی همان کسانی که در قفقاز و چچن نیز تحت فرمانش می‌جنگیدند.
به گفته همین منبع، وی در جریان جنگ داخلی که در بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ میلادی در تاجیکستان روی داد، در کنار مخالفان اسلام‌گرای دولت جنگید و در جریان مناقشه قره باغ که در بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ روی داد، به مسلمانان آذربایجانی کمک می‌کرد.
خطاب در جریان اولین جنگ مسکو علیه چچن که در بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ میلادی به وقوع پیوست، پا به این منطقه گذاشت و در آگوست ۱۹۹۹ میلادی با همکاری شامل باسایف از فرماندهان جنگی، عملیات‌های مسلحانه ای را در جمهوری داغستان روسیه که در مجاروت چچن قرار دارد، سکانداری کرد.
این عملیات‌ها با هدف ایجاد یک کشور اسلامی در قفقاز صورت می‌گرفت.

ابوحفص اردنی

نام او «فارس یوسف عمیرات» یا «أبو حفص الأردنی» است. وی در سال 1973 میلادی در منطقه الزرقا یعنی زادگاه ابومصعب الزرقاوی، رهبر پیشین القاعده در عراق به دنیا آمد و در سال 1995 میلادی پا به چچن گذارد. وی تحت فرمان مبارز عربستانی سامر صالح عبدالله السویلم کار می‌کرد یعنی همان فردی که به نام خطاب شناخته می‌شد و در مه سال 2002 میلادی با سم به قتل رسید. ابوحفص الاردنی پس از قتل خطاب، به عنوان معاون ابوالولید الغامدی کار خود را ادامه داد.
ابوحفص الأردنی که با لقب ابوحفص الشیشانی (چچنی) نیز شناخته می‌شد، در مجلس شورای نظامی عضویت داشت و به عنوان فرمانده مجاهدان در چچن بود. وی معاون ابوالولید بود و از جمله مجاهدانی به شمار می‌رفت که در افغانستان، بوسنی و تاجیکستان جنگیده بودند.
وی به همراه «خطاب» چندین عملیات بزرگ را ترتیب داد و روابطی صمیمی با شامل باسایف، رهبر مشهور چچنی داشت و باسایف شخصا در جشن انتصاب وی به منصب فرمانده مجاهدان چچنی حضور داشت. ابوحفص در آپریل سال 2004 میلادی و بعد از اعلام خبر کشته شدن عبدالعزیز ملقب به «ابوالولید الغامدی» این منصب را عهده‌دار شد. ابوالوید، همان فردی که نیروهای ویژه روسیه وی را به عنوان جانشین «الخطاب» عربستانی در فرماندهی مبارزان چچنی می‌دانستند.

شامیل باسایف

شامیل باسایف فرمانده مجلس شورای نظامی چچن و متولد 1965 است. وی در جنگ اول چچن که در بین سال‌های 1994 تا 1996 روی داد، به عنوان دشمن درجه1 روسیه معرفی شد.
مسئولان روسیه‌ای وی را مسئول دو مورد شورشی می‌دانند که در ماه‌های آگوست و سپتامبر 1999 در جمهوری داغستان در مجاورت چچن به وقوع پیوست. روس‌ها باسایف را مسئول موج انفجاراتی می‌دانند که در شهرهای مختلف روسیه انجام گرفت و قربانی آن 239 غیر نظامی بودند.
"باسایف" در فوریه سال 2000 هنگامی که مشغول هدایت عملیات فرار مبارزان چچنی از "گروزنی"، پایتخت چچن بود از روی یک مین رد شد و پای خود را از دست داد.
"باسایف" سرکرده‌گی گروه‌های مسلحی را که در آگوست سال 1999 با هدف ایجاد یک جمهوری اسلامی وارد داغستان شدند، بر عهده داشت. نیروهای روسی به تحرکات نظامی باسایف در داغستان خاتمه بخشیدند و حمله گسترده‌ای را برای تعقیب نیروهای وی در چچن انجام دادند.
شامیل باسایف فرمانده جدایی‌طلبان چچنستان در عملیات نیروهای ویژه روسیه در جمهوری اینگوشتیا کشته شد.

رضوان احمدوف

یکی از رهبران و فرماندهان چچنی بود که در سال 2002 میلادی هنگام فرماندهی یک عملیات نظامی علیه نیروهای روسی در منطقه ویدنو کشته شد.
تیم تحت فرمان رضوان احمدوف چندین انفجار را علیه روس‌ها در منطقه ویدنو انجام دادند که این موضوع به کشته شدن هشت سرباز روس انجامید.
گفتنی است که تیم مذکور در منطقه ویدنو با استفاده از تسلیحات سنگین، حمله ای را علیه یک مرکز پلیس انجام دادند.

ابوعمرالسیف

محمد بن عبدالله السیف ملقب به ابوعمرالسیف یک چهره شاخص مذهبی و رهبر مبارزان عرب در چچن به شمار می‌رفت.
وی در دسامبر 2005 میلادی به همراه همسرش توسط نیروهای روسی کشته شد. عمرالسیف که در القصیم به دنیا آمده بود، فتواهای بسیاری را در دعوت افراد به جهاد صادر نمود.
ضمنا بسیاری از پیام‌های صوتی و ویدئویی وی از طریق اینترنت منتشر شد به ویژه مجموعه‌ای از پیام‌ها که عنوان آن عراق و جنگ‌های صلیبی بود.
ابوعمرالسیف در کنار الخطاب (سامر السویلم) که در سال 2002 میلادی به وسیله سم در چچن کشته شد، جنگید و به مفتی مبارزان چچنی مبدل گردید.
بر اساس گزارش پایگاه‌های اینترنتی وابسته به رادیکال‌ها، السیف به شیوه ای سنتی علم و دانش را فراگرفت و بعد از آغاز درگیری‌ها با نیروهای روسی و در زمان رهبری سامر السویلم (خطاب) به صف مجاهدان عرب در چچن پیوست.
ابوعمر منصب مفتی شرعی مجاهدان چچنی را کسب کرد. وی تلاش‌های بسیاری را در گسترش علوم دینی در میان مبارزان صرف نمود و در کاستن از گسترش افکار افراط گرایانه تر و خشونت بارتر در میان مجاهدان تاثیر داشت.
به هر حال، او متاثر از علوم دینی سنتی بود که افراد را از تکفیر، غلو و انجام کشتارهای بی هدف بر حذر می‌داشت. شاید وی در برخی از اشتباهاتی که مبارزان چچنی کردند، مقصر باشد، ولی در کل گرایش‌های افراط گرایانه کمتری از او سراغ داریم.
وی تلاش‌هایی نیز در احیای اجرای شریعت در زندگی روزمره مردم در چچن داشت و این کار را با آموزش طلاب علوم دینی انجام می‌داد.
وی آنها را پس از آموزش به مناطق مختلف چچن می‌فرستاد تا در راستای گسترش علوم دینی در آن مناطق فعالیت کنند و مسائل شرعی مردم را حل کنند.
آخرین مطالبی که از شیخ ابوعمرالسیف ضبط شده و بین رادیکال‌ها رد و بدل می‌شود، یک پیام صوتی تحت عنوان «دموکراسی و انتخابات در عراق» است. وی دموکراسی را کفر نسبت به خداوند توصیف می‌کند و از مبارزان مسلمان در عراق می‌خواهد تا به حملات خود علیه آمریکایی‌ها تشدید بخشند.
اتهامی که نیروهای روسی به ابوعمرالسیف می‌زنند، این است که وی نماینده القاعده در چچن بوده و تامین اعتبار لازم جهت انجام عملیات گروگان‌گیری منطقه بیسلان را بر عهده داشته است.

اصلان مسخادوف

وی در سال 1997 میلادی به عنوان رئیس‌جمهور چچن انتخاب شد. با وجود آنکه مسکو در بسیاری از حملات صورت گرفته علیه نیروهای روسی مسخادوف را گناهکار می‌دانست، ولی وی از میانه روترین رهبران چچنی به شمار می‌آمد.
بعد از آنکه شورشیان چچنی در سپتامبر 2004 میلادی مدرسه ای را در شهرک بیسلان در آوستیای شمالی مورد حمله قرار دادند و بیش از 300 نفر نیز در آن ماجرا کشته شدند، مقامات روسی ده میلیون دلار جایزه برای کسی که اطلاعاتی جهت دستگیری مسخادوف و نیز شامل باسایف، فرمانده نظامی چچن ارائه دهد، تعیین کرد.
وی در سال 2005 میلادی و در جریان عملیاتی که نیروهای ویژه روسیه در نزدیکی شهرک تولستوی یورت در حوالی گروزنی، پایتخت چچن روی داد، به قتل رسید.

مهند

عربستانی تبار بود و در دسته‌بندی ارائه شده توسط نیروهای امنیتی روسیه، ‌وی به عنوان نماینده عالی سازمان القاعده در چچن به شمار می‌رفت.
مهند در سال 1999 میلادی از طریق گرجستان وارد چچن شد و به گروهی پیوست که ریاست آن بر عهده خطاب عربستانی بود.
بعد از کشته شدن خطاب و دو تن از اخلافش در سال 2002 میلادی مهند به عنوان هماهنگ کننده اصلی در زمینه تامین هزینه‌های گروه‌های تروریستی در خارج تعیین گردید.
مهند در واقع رقیب دوکو عمروف در تصدی مقامات رهبری گروهک‌های تروریستی بود. این چهره مستقیما در برنامه‌ریزی جهت عملیات‌های تروریستی که با استفاده از افراد انتحاری در روسیه انجام می‌گرفت، مشارکت داشت.
سازمان اطلاعات روسیه مهند را در سال 2011 میلادی به قتل رساند.

ابوالولید الغامدی

عربستانی تبار با نام کامل «عبدالعزیز بن سعید بن علی الغامدی» است. وی با لقب «ابوالولید» شناخته می‌شود و آپریل 2004 میلادی در چچن کشته شد.
سازمان اطلاعات روسیه وی را رهبر جنگجویان و مبارزان عربی می‌دانست که از سال 2002 میلادی در چچن حضور داشتند و می‌جنگیدند.
نیروهای ویژه روسیه، ابوالولید را جانشین الخطاب و به عنوان فرمانده مبارزان چچنی می‌دانستند.