طریقت های ترکیه

اسلام در ترکیه، یک مسئله انحصارى نیست و غالب مردم ترکیه به یکی از طریقتهای موجود گرایش دارند. طریقت‏هاى مذهبى یا گروه‏هاى متصوفه در جامعه امروز ترکیه که از نمادهاى غیر دینى استفاده مى‏کند، در صحنه سیاسى و بخش‏هاى اقتصادى، حضور فعال دارند. اختلاف نظر و تنوع اندیشه این گروه‏ها به اندازه‏اى است که برخى اوقات عده‏اى از آنها را در مقابل دیگران قرار مى‏دهد. به طور کلى اضمحلال امپراطورى عثمانى، ضربه شدیدى به این گروه‏ها وارد ساخت و حیات آنها را به زندگى مخفیانه و توام با ترس و هراس تبدیل کرد. در میان اهل تسنن ترکیه، دو طریقت بسیار معروف است که یکی از آنها را نورجی و دیگری را نقشبندی می‌نامند. در بین جوانان اهل سنت، نورجیها نفوذ بیشتری دارند، ولی عوام الناس متمایل به طریقت نقشبندی‌اند. گروههای دیگری هم در بین اهل سنت وجود دارد که از جمله آنها یازجیلر، کایلانجیلر، گروه سامی افندی و گروه محمود افندی است که البته پیروان چندانی ندارند.

مهم‏ترین طریقت‏های ترکیه

نورجیها

بنیانگذار این طریقت سعید نورسی است که به سال 1960م از دنیا رفته است. این طریقت بعد از فوت سعید نورسی به مدت کوتاه به دسته‌های مختلف منشعب شد، ولی دوباره توسط فردی به نام فتح‌الله گولن زیر یک چتر گرد آمد.12 فتح الله گولن در سال 1917م به خاطر فعالیتهای بنیادگرایانه و ضدیت با رژیم لائیک به سه سال زندان محکوم شد.

نورجیها رهبر اصلی خود را رسول اکرم(ص)، رهبر افکار جماعت خود را سعید نورسی و رهبر امروزه خود را فتح الله گولن می‌دانند.13 گولن وعظهای خود را همیشه با چشم گریان انجام می‌داد و این چنین توجه مردم را به خود جلب می‌کرد. شبکه تلویزیونی وی که STV نام دارد، هر روز سخنرانیها و خطبه‌های او را پخش می‌کند. جماعت نورجیها فتح‌الله گولن را «مهدی منجی» و «عیسی» می‌نامند. نورجی ها شاخه های متعددی دارد از جمله:

گروه نورجی - شاخه ینی آسیا - رهبری محمد کوتلولار

===گروه ینی آسیا=== روزنامه ینی آسیا - وقف ینی آسیا - دومین گروه نورجی بعد از گروه‌ فتح ا... گولن می باشد .

طریقت نقش‌بندی

پس از سال 1970م طریقت نقش‌بندی در میان اهل سنت ترکیه گسترش بسیار یافته است. اینان امروزه اگرچه نه به اندازة طریقت نور، اما به نوبه خود فعال‌اند. مثبت‌ترین کاری که نقشبندیها؛ به ویژه یک گروه آنان به نام «اشیکلار» انجام داده‌اند، خنثا کردن تبلیغات و نفوذ وهابیت در کشور است. مریدهای این طریقت، خانه به خانه گشتند و کتابی به نام سعادت ابدیه را در میان مردم پخش کردند که محتوای آن نقدهایی بر عقاید وهابیت بود. امروزه کمپانی اخلاص و شبکه تلویزیونی TGRT در دست آنان است19 که می‌توان گفت این رسانة تلویزیونی بزرگ‌ترین دشمن افکار شیعه اثنا‌عشری است.

طریقت اسماعیل آغا

طریقتی که به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های کلان‌ طریقت عرفانی «نقشبندیه» شناخته می‌شود. اسماعیل آقا٬یک طریقت قدرتمند و متنفذاست که در عرض 40 سال گذشته به یک کانون قدرتمند اجتماعی و دینی تبدیل شده و مدارس دینی و تکایای فراوانی را در اختیار دارد. احمد عثمان اوستا اوغلو٬ تکفیری وطرفدار القاعده فرزند محمود افندی رهبر معنوی اسماعیل آقاییان٬ است.

طریقت اسماعیل آقا از سال 1980 میلادی یعنی درست از زمان کودتای نظامی کنعان اورن٬ به عنوان یک کانون و مرکز دینی و چند تن از سران و چهره‌های برجسته آن نیز به شکل مرموز و ناشناس٬ برخی با کارد و دشنه و بعضی نیز با سلاح کمری به قتل رسیده‌اند.

اسماعیل‌آقایی‌ها٬ در بخش‌هایی از استانبول ٬ نفوذ ویژه دارند اما در استان‌های دیگر نیز مریدان و مرتبطین فراوانی دارند. مردان این طریقت٬ ریش و محاسن بلند و جبه را به عنوان ظاهر و پوشش خود برگزیده و زنان و دختران این طریقت نیز٬ حجاب کامل و پوشیه و روبنده دارند. مجلات فرقان - furkan و مجله BEYAN توسط این طریقت منشر می شود.

جماعت مسجد اسکندر پاشا در استانبول

رهبر این جماعت محمد زاهد کوتکو بود که در سال 1980 در گذشت .سپس رهبر این طریقت نقشبندی پروفسور اسد جوشان بود که در حادثه تصادف 4 فوریه 2001 در اتریش کشته شد . اکنون پسرش نورالدین جوشان رهبری گروه را بر عهده دارد .

این جماعت نقشبندی است و پروفسور نجم الدین اربکان مرید شیخ محمد زاهد کوتکو بود.

بعد از فوت محمد زاهدکوتکو طریقت نقشبندی بین سه گروه منزل در آدییامان ، گروه ارن کوی استانبول و گروه مسجد اسماعیل آقا استانبول از لحاظ نفوذ اجتماعی و دینی تجزیه شد .

پروفسور اسد جوشان بنا به امر مرشدش زاهد کوتکو وقف حق یول hakyol را تاسیس نمود. این گروه سپس در سال 1983 مجله اسلام ، در سال 1985 مجله زن و خانواده و مجله " علم و هنر " رادیو آک ، بیمارستان خیر النساء بیمارستان ESM و بیمارستان عافیت ، اسکندر پاشا توریسم ispa را تاسیس نمود .

جماعت اخلاص

این جماعت صاحب اخلاص هلدینگ ، روزنامه ترکیه ، رادیو و تلویزیون TGRT - همکار voa آمریکا - برهبری انور اورن ENVER OREN می باشد .

موسس این طریقت حسین حلمی اشیک افسر ارتش بود که در گذشت. این گروه‌ اشیک جی لار نیز نامیده می شود حسین حلمی اشیک مرید سید عبدالکریم آرواسی بود .

جماعت نقشبندی یحیالی yahyli

رهبرش رمضان دنیچ - با مرکزیت شهر قیصریه است. طرفدار نهضت ملی گوروش و حزب عدالت و توسعه می باشد .

جماعت طریقت ملامی

رهبرش احمد ارسلان افسر بازنشسته ارتش است. ملامی به اصل عبادت غیر علنی و بدون ظاهر سازی معتقداست .

جماعت اجمال

مجله اجمال ICMAL " - حزب ترکیه مستقل BTP " - برهبری پروفسور دکتر حیدر باش می باشد.فارغ التحصیل دانشکده الهیات دانشگاه ارجیس بود و پایان نامه دکترای خود را " اصول حقوق بشر در خطبه وداع ( حجه الوداع ) را به دانشگاه باکو ارائه داده و مدرک دکترا اخذ کرد . تز فوق دکترای خود تحت عنوان اسلام ، مولانا و تصوف ، جامعه شناسی دین ، روانشناسی دین " را به دانشگاه باکو ارائه کرده و عنوان " پروفسور " را دریافت نمود .

بیش از سی جلد کتاب درباره اسلام ، حقوق زن در اسلام، توحید در اسلام ، پاسخ قرآن به مخالفین دین ، انسان کامل ، مولانا و اسلام ، مسیحیت و یهودیت " " خطبه و داع ( پیغمبر ص ) و بیان نامه بین المللی " ، مدل اقتصاد ملی ، امام علی ، حضرت فاطمه ، امام حسن ، امام حسین تالیف و منتشر کرده است .

پروفسور حیدر باش پیشنهاد کرده است که دانشگاه امام علی و اهل بیت ( ع ) برای تبیین و تدوین اصول اهل بیت که جوهر اسلام می باشد تاسیس گردد .

طریقت خلوتی شاخه عشاقی لر - ussakiler

رهبرش فاتح نور ا... مرکز آن مسجد پیر حسام الدین است .

جراحی لر CERRAHILER

رهبرش احمد مصباح ارمنکول است . درگاهش درنزدیکی مسجد جان فداخاتون درمحله فاتح استانبول واقع شده است . یکی از شاخه های طریقت خلوتی است .

طریقت قادری محمدیه

رهبرش سید محمد اوستا اوغلو است . خود را طرفدار سنت طریقت نقشبندی و مولوی معرفی می کند .

غالبی لر Galibiler

طریقت تصوف محمدی که با اتحاد طریقتهای رفاعی و قادری تاسیس شده است . رهبرش حاجی سید حسن قالب حسن قوشجو می باشد. مرکز این‌ طریقت در آنکاراست . " وقف غالبی " در شهرهای غازی آنتپ ، اسپارتا ، آدانا ، بورسا، توکات ، قونیه ، کریک قلعه ، چوروم و استانبول ، آنتالیا ، شعباتی تاسیس کرده است

طریقت غالبی معتقد به رعایت اصول شریعت ، کتاب وسنت رسول ، اجماع متناسب با شرایط زمانی ، قیاس فقها ، مذهب اعتقادی امام ماتریدی ، مذهب عملی حنفی، مشرب‌علوی ، وحدت اصول طریقت قادری و رفاعی می باشد .

پیر طریقت معقتد به رعایت اصول دمکراسی ، حفظ نظام جمهوری، اصل لائیسم و اصول حقوق بشر می باشد . او حامی حفظ و رعایت اصول اسلام و شریعت است . طریقت غالبی لر پیرو عبدالقادر گیلانی ، سید احمد رفاعی ، شیخ احمد یسوی و شیخ احمد قدسی است. سید حسن قالب حسن کوشجو متولد1919 چوروم می باشد .

طریقت خلوتی

رهبرش محمد دوملو DUMLU می باشد. فعالترین طریقت خلوتی ترکیه و مجالس ذکر را بطور منظم برگزار می کند . مریدان این طریقت در استانبول ، بورسا ، اوشاک ، اسکی شهیر ،آنکارا و افیون فعال هستند . مرکز طریقت در کوتاهیا است . مجالس ذکر در کوتاهیا برگزار می شود . در مجالس ذکر آنها زن و مرد بصورت مختلط شرکت می کنند .

تیلوجولار Tillocular

شاخه طریقت قادری در قصبه تیللو استان سییرت می باشد .به علت خودداری از فعالیت سیاسی از گروه اجمال و بعلت پیروی از سنت قادری و رفاعی از گروه غالبی منفک وجدا هستند .

خزنویلرHAZNEUILER

طریقت نقشبندی شاخه خازنوی پرنفود ترین طریقت نقشبندی دربین جامعه کرد ترکیه است . مرکز طریقت درسوریه است . طریقت نقشبندی خزنوی در حاتای ، غازی آنتپ ، شانلی اورفا ، ماردین و باتمان است . شیخ طریقت محمد خزنوی است وهرسال یکباربه ترکیه سفرکرده و مراسم ذکر برگزار می نمود . بعد از فوت او پسرش محمد موتاخازنوی رهبری طریقت را برعهده گرفت .

حقیقت چی لرHAKIKATCILAR

رهبری ابن جماعت برعهده شیخ عمراونگوت می باشد . این گروه کتابهایی باهدف انتقاد از جمال الدین کاپلان ، موسس " اتحادیه جمعیتها و جماعتهای اسلامی " و " دولت اسلامی فدرال آناطولی " که فوت کرد و همچنین از فتح الله گولن رهبریکی از شاخه های نور جی ، پروفسور نجم الدین اربکان ، گروه سلیمانجی ها ، گروه مسجد اسماعیل آقا وسازمان امور دیانت منتشرکرده است. این گروه در دوزجه ، بورسا وآنکارا فعال می باشد . طریقت حقیقت چی لر براصل اطاعت مطلق از شیخ سازماندهی شده است .

طریقت نقشبندی منزل

با مرکزیت روستای منزل دراستان آدییامان است . راشد ارول شیخ طریقت با تزریق زهرآلودی کشته شد و برادرش عبدالقادر ارول به جای اونشست . فیض الدین ارول برادر دیگر راشد ارول در آنکارا به سازماندهی این طریقت ادامه میدهد . این گروه در آنکارا پایتخت ترکیه تحت عنوان " گروه سمرقند" شناخته میشوند . دراویش این گروه در امور تجاری و سرمایه گذاری فعال هستند .

طریقت نقشبندی سلیمان جی لر

موسس این طریقت سلیمان حلمی توناخان HILMI TUNAHAN می باشد . او از نوادگان شیخ صلاح الدین ابن سراج الدین شیخ طریقت نقشبندی بود . سلیمان حلمی توناخان کلاسهای قرآن را تاسیس نمود .

طریقت سلیمانجی لر ، درترکیه وکشورهای اروپایی بخصوص در آلمان فعال هستند . درهمه استانهای ترکیه کلاسهای قرآن وابسته به این طریقت فعال هستند . رهبران فعلی این طریقت را دوبرادر بنام احمد دنیزاولگون و بایزید دنیزاولگون برعهده دارند . هزار و پانصد کلاس قرآن و خوابگاه دانش آموزی و دانشجویی دراختیار دارند. جماعت ارن کوی بامرکزیت ارن کوی استانبول ، موسس جماعت ارن کوی با گرایش نقشبندی ، شیخ محمود اسد اربیلی می باشد که شیخ درگاه کلامی بود . شیخ محمود درقیام شهر" ممنه من " دردوران آناترک کشته شد

شیخ محمود سامی رمضان اوغلو مرید شیخ محمود اسد اربیلی گروه جماعت ارن کوی ERENKOY راسازماندهی نمود و در سال 1979به عربستان سعودی هجرت کرده ودرسال 1984درعربستان فوت نمود . موسی توپیاش جانشین او شد . بعدازفوت توپباس TOPBASHرهبری ابن جماعت نقشبندی را اسماعیل لطفی چاکان GAKAN و طاهر بیوک کوروکچو واعظ مشهور درقونیه ونماینده سابق مجلس از حزب سلامت ملی به رهبری نجم الدین اربکان و احمد تاش گتیون روزنامه نگار برعهده دارند. مجله ALTINOLUK آلتین اولوک مجله شبنم وابسته به این گروه است وقف فرهنگ و آموزش مرادیه نیز دراستانهای مختلف ترکیه مدارس ودانشگاه تاسیس کرده است . شیخ طریقت عثمان نوری توپباش پسرموسی تو پباش می باشد .

عثمان نوری توپباش چند عنوان کتاب منتشرکرده است : 1- عثمانی با شخصیتهای اسوه 2- قطره های سعادت از گلستان دل 3- خدمت وآداب آن 4- اسلام ، ایمان وعبادت 5- اسرار محبت د رباغ دل 6- انوار عبرت از تاریخ گذشته تاکنون 7- قطره ای از دریای مثنوی ( مولانا جلال الدین ) 8- درسهایی درباره سلسله انبیاء – ا و 2و3 9- قطره ای از اقلیم دل به دریا 10- رحمت والا 11- حضرت محمد مصطفی (ص ) - او 2 12- شخصیت بی نظیر حضرت محمد مصطفی 13- نسیم رحمت از پیغمبررحمت 14- معمایی بنام انسان 15- تصوف 16- آخرین نفس

وقف انصار، وقف علم وخدمت ، وقف خدمت ، وقف عزیزمحمود خدایی نیز وابسته به جماعت طریقت نقشبندی ارن کوی می باشد . قادر توپباش شهردار کلان شهر استانبول نیز ا زموسسین وقف انصار می باشد .

طریقت خلوتی عشاقی لر

مرکز طریقت در منطقه قاسم پاشا استانبول است . مرکز فعالیت آن مسجد پیرحسام الدین می باشد . شیخ طریقت ابراهیم ایپک بود که در سال 2000میلادی فوت کرد . شیخ فعلی این طریقت فاتح نورا...کشتی گیرسابق تیم ملی ترکیه می باشد.طریقت خلوتی عشاقی لردراستانبول ، بولو و چوروم نیز مراسم ذکر برگزار میکند.