طریقت های ترکیه

اسلام در ترکیه، یک مسئله انحصارى نیست و غالب مردم ترکیه به یکی از طریقتهای موجود گرایش دارند. طریقت‏هاى مذهبى یا گروه‏هاى متصوفه در جامعه امروز ترکیه که از نمادهاى غیر دینى استفاده مى‏کند، در صحنه سیاسى و بخش‏هاى اقتصادى، حضور فعال دارند. اختلاف نظر و تنوع اندیشه این گروه‏ها به اندازه‏اى است که برخى اوقات عده‏اى از آنها را در مقابل دیگران قرار مى‏دهد. به طور کلى اضمحلال امپراطورى عثمانى، ضربه شدیدى به این گروه‏ها وارد ساخت و حیات آنها را به زندگى مخفیانه و توام با ترس و هراس تبدیل کرد. در میان اهل تسنن ترکیه، دو طریقت بسیار معروف است که یکی از آنها را نورجی و دیگری را نقشبندی می‌نامند. در بین جوانان اهل سنت، نورجیها نفوذ بیشتری دارند، ولی عوام الناس متمایل به طریقت نقشبندی‌اند. گروههای دیگری هم در بین اهل سنت وجود دارد که از جمله آنها یازجیلر، کایلانجیلر، گروه سامی افندی و گروه محمود افندی است که البته پیروان چندانی ندارند.

مهم‏ترین طریقت‏های ترکیه

بکتاشیه

طریقت بکتاشیه یکی از مهمترین طریقت های ترکیه به شمارمی رود. بَکتاشیه، طریقتی که خود را منسوب به حاجی بکتاش ولی زاهد خراسانی می دانند. ولی این دقیقاً به معنی ایجاد این مذهب به دست وی نیست. بسیاری پیدایش این مذهب را به دست فردی به نام بالم سلطان می دانند. این طریقه از آناتولی شروع شد و بر اثر برخورداری از حمایت رسمی دولت عثمانی و در پی کشورگشایی‌های آن، به شبه جزیره بالکان و از آنجا به آلبانی راه یافت و بعدها خانقاههای بکتاشیه در آنجا ساخته شد.

راهیابی این فرقه به شبه جزیره بالکان، در اسلام آوردن ساکنان آنجا سهم عمده‌ای داشت. امروزه بکتاشیه علاوه بر آلبانی و به طور محدود در ترکیه، در میان مردم سوریه، مصر، ترکهای مقیم اروپا و نیز مناطق آلبانیایی نشین و مسلمان مقدونیه و کوزوو رواج دارد. پایه گذار این فرقه سید محمود رضوى معروف به حاجى بکتاش ولى (م.669) است که زندگى وى در منابع مختلف با افسانه ها و حکایت هاى اغراق میز آمیخته است. اجمالا مى توان گفت که وى از صوفیان ترکمن خراسانى، معروف به بابا، بود که از پیروان احمد یسوى (م.562 ق) بودند..احتمالا وى در سده 6 ق همراه با موج مهاجران ترکمن از شرق به آسیاى صغیر آمده باشد.

منابعى نیز در وجود تاریخى حاج بکتاش تردید کرده اند و پایه گذار واقعى طریقه بکتاشیه را بالیم سلطان یا بالیم بابا معروف به پیر دوم (م.922) دانسته اند (معصومى، دانشنامه ادب فارسى، 6/190؛ انوشه، دائرة المعارف تشیع، 3/388). برخى نیز مصرّند که وى خاستگاهى مسیحى داشته است. البته نظر غالب آن است که حاجى بکتاش پایه گذار بوده ولى بالیم سلطان این شکل خاص را به فرقه بخشیده و به اصول آن صورت ثابت و مشخص داده و آیین هاى جدید و سلسله مراتبى در طریقه بکتاشیه بنیان نهاده است.

در باب عقاید حاجى بکتاش ولى گفته اند که مشرب توحید و تجرید بر وى غالب بوده و اغلب اوقات مغلوب حال مى شده و چون به هوش مى آمده به لعن و طعن مخالفان مى پرداخته و با وجود کثرت و ازدحام مطلقاً عقیده خودش را استتار نمى کرده است (شیرازى، طرائق الحقائق، 2/347).

با توجه به آن که در کتاب المقالات حاجى بکتاش که در اصل به زبان عربى نگاشته شده، مراسم سرّى و آموزه هاى بکتاشى مشخصاً ذکر نشده، این نظر تأیید مى شود. حاجى بکتاش هم روزگار اورخان دومین فرمانرواى عثمانى، بوده و نزد او تقربى نیز داشته است (معصومى، همان جا، 191).

با وجود آنکه علویان و بکتاشیان مستقل از هم هستند، اما امروزه از لحاظ تاریخی و اجتماعی، مطرح کردن استقلال آنها از یکدیگر ممکن نیست. اعتقادات علویان با بکتاشیان یکی است. آنها از لحاظ ادبیّات، مبانی اخلاقی و عقیده، تفاوت بنیادینی با یکدیگر ندارند و اصولشان نیز مشترک است ــ تفاوت اساسی آنها یک فرق اجتماعی است و آن اینکه؛ بکتاشیان غالباً در شهر زندگی می‌کرده‌اند و علویان، زندگی کوچ‌نشینی و نیمه کوچ‌نشینی داشته‌اند.

ازاین‌رو بکتاشیان گروهی سازمان یافته‌اند، اما علویان که در روستاها زندگی می‌کنند، هنوز کم و بیش غیر سازمان یافته‌اند ــ و نیز بکتاشیان پیرو آیین لایتغیّری‌اند، اما علویان به اسطوره‌هایی معتقدند که در آنها افسانه‌هایی با فرهنگ محلّی آمیخته شده است. نکته دیگری که شایان توجّه است، این است که ورود به طریقت بکتاشی برای همة افراد ممکن است، اما جامعة علویان، جامعه‌ای بسته است و غیر علویان را در بین خود نمی‌پذیرند.

به عبارت دیگر، علوی شدن ارثی است و اگر کسی علوی متولّد نشود، نمی‌تواند، علوی باشد. اما بکتاشی شدن اکتسابی (اختیاری) است و هر کسی که بخواهد، می‌تواند بکتاشی شود. سیّد بودن «دَده» در میان علویان شرط است، اما در بکتاشیّه برای «بابا» شدن نیازی به سیّد بودن نیست. امروزه در ترکیه واژه‌های «علوی» و «بکتاشی» با یکدیگر بسیار گره خورده‌اند و به صورت «علوی ـ بکتاشی» به کار می‌روند.

مبانی عقیدتی این طریقت برگرفته از تصوف و تشیع است.گرچه برخی بکتاشیه را به اشتباه از اسلام سنی میدانند اما با توجه به مبانی فکری که دارند انها را میتوان به عنوان فرقه ای از شیعیان نگریست. چنان که همانند شیعیان اثنی عشری ایران به دوازده امام قایل اند و امام جعفر صادق را به عنوان مهم ترین امام خود میدانند. بکتاشیان به خدای بزرگ ومتعال محمد علی خدیجه فاطمه حسن و حسین باور دارند. انان ضمن باور به دوازده امام ارتباط خود با طریقت عرفانی را از امام موسی کاظم(علیه السلام) میدانند. وحاج بکتاش ولی از فرزندان ان امام دانسته شده است. بکتاشیان همانند دیگرشیعیان برای امام حسین(علیه السلام) وشهدای کربلا ماتم میگیرند. دوره ویژه عزاداری«ماتم» نام دارد.

نورسیها(نورچی ها)

بنیانگذار این طریقت سعید نورسی است که به سال 1960م از دنیا رفته است. نورجی ها که حدود بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند،

نورجیها رهبر اصلی خود را رسول اکرم(ص)می دانند و امروزه پیرو یکی از علمای مشهور ترکیه بنام " شیخ سعید نورسی" معروف به " بدیع الزمان نورسی" می‌باشند که با آتاتورک هم عصر بوده است. مهمترین کتاب نورسی بنام " کلیات رساله نور" است که مبین اصول اساسی این طریقت می‌باشد. در این رساله آمده است که مهمترین وظیفه مسلمانان معاصر ، حفظ ایمان خود در مقابل علم و فلسفه می‌باشد.. " در این رساله آمده است که مهمترین وظیفه مسلمانان معاصر حفظ ایمان خود در مقابل علم و فلسفه می‌باشد.

پیروان این طریقت به مسائلی همچون سازماندهی و تشکیلات اهمیتی نمی دهند ولی در بین خود دارای درجاتی همچون دوست، برادر ، طلبه و... هستند. از نظر گاه‌ایشان " دوست" شخصی است که خود را به طریقت نورجی نزدیک کرده و وظیفه دارد که با مظالم و بدعت گزاری ها بشدت مقابله کند. افرادی که در راه گسترش و تبلیغ رساله نور کمر همت بسته و هفت گناه دوری جسته و نمازهای واجب خود را بجا می‌آورند نیز تشکیل دهنده طیف برادران می‌باشند طلبه‌ها نیز رساله نور را همانند مال خود شمرده و مهمترین وظیفه خود را انتشار آن می دانند از اصول اولیه نورچی ها دوری و عدم شرکت مستقیم در حرکات سیاسی و پرهیز از اعمالی است که باعث خدشه دار شدن جامعه می گردد.

در عین حال پیروان این طریقت وظیفه دارند که مانع اجراء این اعمال از جانب دیگران هم بشوند ولی با این وجود خود سعید نورسی در خصوص طریقه زندگی و رابطه با احزاب همواره شیوه‌های پراگماتیستی ( مصلحت گرایی) را بکار گرفت. به نظر او همواره باید از حزبی طرفداری نمود که بتواند مساعد ترین شرایط را برای حرکت پیروان طریقت مهیا سازد.

نورچی ها برای مسائل انتشاراتی اهمیت خاصی قائل شده و مجلاتی چون " ذوالفقار" ، اخوت" را منتشر نموده‌اند اما مهمترین ارگان ایشان روزنامه " ینی آسیا" محسوب می‌شود.این طریقت همواره طرفدار حاکمیت بوده و خود را به عنوان مبلغ دموکراسی معرفی نموده است.

این جریان ازآغاز انقلاب اسلامی در ایران روزنامه ینی آسیا با بی علاقگی به‌این موضوع برخورد می‌کرد که البته با توجه به دید گاه‌های این طریقت مسئله غیر منتظره‌ای محسوب نمی گردید . یکی از رهبران این طریقت بنام " صفا مورسل" در این خصوص چنین می گوید: " نمی‌توان انقلاب ایران را بعنوان یک انقلاب اسلامی قبول نمود اسلام دین صلح و خوش بینی است ولی در ایران اسلامیت را بعنوان ایدئولوژی کینه و خصومت بکار گرفته‌اند به‌این واسطه با نگاه کردن به انقلاب ایران نمی‌توان در باره اسلام داوری نمود. دنیای غرب روشهای غلط و خطاهای ایران را در مورد استفاده قرار داده و با توسل به آنها سعی در کاهش علاقه مردم نسبت به اسلام را دارد.

انقلاب ایران، اسلام را به شکل ترسناک و بدی که در شان آن نیست جلوه گر ساخته است. " مجله " کپرو" در حزیران سال 1987 .م. با تیتر بزرگ بر روی جلد خود می نویسد " خمینی یا اسلام" ؟ در ذیل این عنوان آمده است ؛ انقلاب ایران " بر پایه اعتقادات شیعه بوده و هیچگونه شانسی برای پیروزی دنیای " تسنن" ندارد. به نظر او امام خمینی قرآن یک کتاب سیاسی است. امام خمینی اسلام را به صورت دینی که مربوط به جهاد و مبارزه می‌باشد. تعریف می‌کند و وظیفه اصلی خود را حفاظت از اسلام می داند امام خمینی دکترین خود را پشت کلمات قیام و عصیان پنهان نموده است.

مجله کپرو در جائی دیگر می نویسد در افکار امام خمینی به یک جمله که در خصوص کارهای ایمانی باشد برخورد نمی‌کنیم این مجله ضمن شرحی در باب افکار و اعتقادات شیعیان ، بازتاب ایدئولوژی انقلاب اسلامی در ترکیه را اینگونه شرح میدهد: "در آغاز افرادی که مترجم خمینی بودند، فعالیت‌های گسترده‌ایی از خود نشان میدادند ولی اکنون ایشان هم به غلط بودن این افکار معترف بوده و نظرات خود را درباره مسائل تغییر داده‌اند".

اصل مخالفت مجله " کپرو" با انقلاب اسلامی را میتوان در این جملات خلاصه نمود که " بدیع الزمان" در اثر بی نظیر خود یعنی "رساله نور" که کنجنیه‌ای از ایمان و فرهنگ می‌باشد. همواره با هدف بدست گیری اقتدار ، مخالفت ورزیده است. او اعتقاد دارد که امروز زمان نجات دادن ایمان می‌باشد..

شاخه های نورجی

این طریقت بعد از فوت سعید نورسی به مدت کوتاه به دسته‌های مختلف منشعب شد، ولی دوباره توسط فردی به نام فتح‌الله گولن زیر یک چتر گرد آمد. جماعت نورجیها فتح‌الله گولن را «مهدی منجی» و «عیسی» می‌نامند.

در سالهای اخیر طریقت نورجی ها به دو شاخه عمده تقسیم شده است گروه نخست " آسیا جی ها" نام داشته و توسط اسد جوشان رهبری می‌شود و گروه دوم که مهمترین شاخه نورجی نیز می‌باشد.، " فتح الله جیها " نامیده می‌شود. البته دو گروه عجز مندیها " و قادریها" نیز ادعا دارند که از پیروان واقعی سعید نورسی هستند.

شاخه های متعدد نورچی

گروه نورجی - شاخه ینی آسیا - رهبری محمد کوتلولار

گروه ینی آسیا دارای روزنامه ینی آسیا و وقف ینی آسیا است و دومین گروه نورجی بعد از گروه‌ فتح ا... گولن می باشد .

گولنیست ها( گروه خدمت)

این جنبش یک جنبش فراملی است که تحت تأثیر اندیشه های فتح الله گولن، نویسنده و مدرس علوم اخلاقی و الهیات اهل ترکیه ساکن آمریکا شکل گرفته است ودر حال حاضر طرفداران زیادی در ترکیه، آسیای مرکزی و سایر نقاط جهان دارد. این جنبش، بزرگترین جنبش مردمی ترکیه ایت که از تقدم اخلاق بر سیاست دفاع می کند و بر نقش آموزش در تربیت نسلی طلایی که متصف به صفات پیامبر باشد تأکید دارد (مرادیان،1285،:574و592).

حامیان این گروه اکثراً لز بین تجار، روزنامه گاران واساتید و دانشجویان هستند.

گولن احساسات قوی درباره میراث ملی اش دارد و به ترک بودن خود افتخار می کند ومدام به ریشه های ترک بودنش و تاریخ عثمانی ترکیه و جهان بزرگتر از ترکیه اشاره می کند. بنابراین میراث عثمانی- اسلامی هویت گولن را شکل می دهد. ملی گرایی گولن شمول گراست و بر خون و نژاد مبتنی نیست بلکه بر تجارب تاریخی مشترک وواقعیتهای سیاسی تکیه می کند. گولن معتقد است اسلام دین ملت است و نباید آن را به داشتن هویت یک حزب تقلیل داد. از نظر گولن، اسلام یک پروژه سیاسی نیست که باید اجرا شود، بلکه گنجینه دانش و کردار برای توسعه یک جامعه عادل و اخلاقی است.( قهرمانپور، 1390:ص105). گولن طرفدار صوفی گری است و از نطر وی صوفی گری راهی برای تکامل دائمی روح انسان است.

هدف گولن اسلامی کردن ایدئولوژی ناسیونالیستی ترکیه و ترکی کردن اسلام، بطور همزمان است.وی خود را طرفدار صلح و آرامش عرفی کرده وبرای برقراری آن دو پیشنهاد مهم عرضه میکند: تسامح و تساهل و گفتگو.

سه اصل: برابری، عدالت و مشورت، اصول و ارزشهای نظریه اسلامی گولن به شمار می رود.

این جماعت در ترکیه در حوزه آموزشی 3500 سالن آموزشی، 3هزار و 864آموزشکدهوبیش از 65 هزار معلم و استاد در اختیار دارد.همچنین در بیش از 140 کشور جهان در قالب مدارس، کلاسهای تقویتی پیش کنکوری و دانشگاه دارد که در کانون توجه محصلین نخبه و فرزندان سران قرار گرفته است.( فلاح،1395:ص135). علاوه بر ترکیه، بیش از 2600 مدرسه و دانشگاه در جهان دارد.

این گروه، دارای یک شبکه رسانه ای بین المللی، روزنامه زمان، کانال ماهواره ایجهانی(STV) ویک مجله بین المللی(Kurt،2007:1449) است. جماعت خدمت و گولن، فعالیتهای آموزشی و فرهنگی خود را سه هدف مهم و عمده می داند:1- گسترش خودآگاهی مسلمانان 2- بررسی دوباره یا بازبینی رابطه علم و مذهب با انتقاد و رد گفتمان های رایجی چون ماتریالیسم وپوزتیویسم3- بازسازی حافظه جمعی با تأکید بر روی عنصر مشترک جامعه که اسلام است.(Yavuz$Esposito،2003:p57).

طریقت نقش‌بندی

پس از سال 1970م طریقت نقش‌بندی در میان اهل سنت ترکیه گسترش بسیار یافته است. اینان امروزه اگرچه نه به اندازة طریقت نور، اما به نوبه خود فعال‌اند. مثبت‌ترین کاری که نقشبندیها؛ به ویژه یک گروه آنان به نام «اشیکلار» انجام داده‌اند، خنثا کردن تبلیغات و نفوذ وهابیت در کشور است. مریدهای این طریقت، خانه به خانه گشتند و کتابی به نام سعادت ابدیه را در میان مردم پخش کردند که محتوای آن نقدهایی بر عقاید وهابیت بود. امروزه کمپانی اخلاص و شبکه تلویزیونی TGRT در دست آنان است19 که می‌توان گفت این رسانة تلویزیونی بزرگ‌ترین دشمن افکار شیعه اثنا‌عشری است.

طریقت اسماعیل آغا

طریقتی که به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های کلان‌ طریقت عرفانی «نقشبندیه» شناخته می‌شود. اسماعیل آقا٬یک طریقت قدرتمند و متنفذاست که در عرض 40 سال گذشته به یک کانون قدرتمند اجتماعی و دینی تبدیل شده و مدارس دینی و تکایای فراوانی را در اختیار دارد. احمد عثمان اوستا اوغلو٬ تکفیری وطرفدار القاعده فرزند محمود افندی رهبر معنوی اسماعیل آقاییان٬ است.

طریقت اسماعیل آقا از سال 1980 میلادی یعنی درست از زمان کودتای نظامی کنعان اورن٬ به عنوان یک کانون و مرکز دینی و چند تن از سران و چهره‌های برجسته آن نیز به شکل مرموز و ناشناس٬ برخی با کارد و دشنه و بعضی نیز با سلاح کمری به قتل رسیده‌اند.

اسماعیل‌آقایی‌ها٬ در بخش‌هایی از استانبول ٬ نفوذ ویژه دارند اما در استان‌های دیگر نیز مریدان و مرتبطین فراوانی دارند. مردان این طریقت٬ ریش و محاسن بلند و جبه را به عنوان ظاهر و پوشش خود برگزیده و زنان و دختران این طریقت نیز٬ حجاب کامل و پوشیه و روبنده دارند. مجلات فرقان - furkan و مجله BEYAN توسط این طریقت منشر می شود.

جماعت مسجد اسکندر پاشا در استانبول

رهبر این جماعت محمد زاهد کوتکو بود که در سال 1980 در گذشت .سپس رهبر این طریقت نقشبندی پروفسور اسد جوشان بود که در حادثه تصادف 4 فوریه 2001 در اتریش کشته شد . اکنون پسرش نورالدین جوشان رهبری گروه را بر عهده دارد .

این جماعت نقشبندی است و پروفسور نجم الدین اربکان مرید شیخ محمد زاهد کوتکو بود.

بعد از فوت محمد زاهدکوتکو طریقت نقشبندی بین سه گروه منزل در آدییامان ، گروه ارن کوی استانبول و گروه مسجد اسماعیل آقا استانبول از لحاظ نفوذ اجتماعی و دینی تجزیه شد .

پروفسور اسد جوشان بنا به امر مرشدش زاهد کوتکو وقف حق یول hakyol را تاسیس نمود. این گروه سپس در سال 1983 مجله اسلام ، در سال 1985 مجله زن و خانواده و مجله " علم و هنر " رادیو آک ، بیمارستان خیر النساء بیمارستان ESM و بیمارستان عافیت ، اسکندر پاشا توریسم ispa را تاسیس نمود .

جماعت اخلاص

این جماعت صاحب اخلاص هلدینگ ، روزنامه ترکیه ، رادیو و تلویزیون TGRT - همکار voa آمریکا - برهبری انور اورن ENVER OREN می باشد .

موسس این طریقت حسین حلمی اشیک افسر ارتش بود که در گذشت. این گروه‌ اشیک جی لار نیز نامیده می شود حسین حلمی اشیک مرید سید عبدالکریم آرواسی بود .

جماعت نقشبندی یحیالی yahyli

رهبرش رمضان دنیچ - با مرکزیت شهر قیصریه است. طرفدار نهضت ملی گوروش و حزب عدالت و توسعه می باشد .

جماعت طریقت ملامی

رهبرش احمد ارسلان افسر بازنشسته ارتش است. ملامی به اصل عبادت غیر علنی و بدون ظاهر سازی معتقداست .

جماعت اجمال

مجله اجمال ICMAL " - حزب ترکیه مستقل BTP " - برهبری پروفسور دکتر حیدر باش می باشد.فارغ التحصیل دانشکده الهیات دانشگاه ارجیس بود و پایان نامه دکترای خود را " اصول حقوق بشر در خطبه وداع ( حجه الوداع ) را به دانشگاه باکو ارائه داده و مدرک دکترا اخذ کرد . تز فوق دکترای خود تحت عنوان اسلام ، مولانا و تصوف ، جامعه شناسی دین ، روانشناسی دین " را به دانشگاه باکو ارائه کرده و عنوان " پروفسور " را دریافت نمود .

بیش از سی جلد کتاب درباره اسلام ، حقوق زن در اسلام، توحید در اسلام ، پاسخ قرآن به مخالفین دین ، انسان کامل ، مولانا و اسلام ، مسیحیت و یهودیت " " خطبه و داع ( پیغمبر ص ) و بیان نامه بین المللی " ، مدل اقتصاد ملی ، امام علی ، حضرت فاطمه ، امام حسن ، امام حسین تالیف و منتشر کرده است .

پروفسور حیدر باش پیشنهاد کرده است که دانشگاه امام علی و اهل بیت ( ع ) برای تبیین و تدوین اصول اهل بیت که جوهر اسلام می باشد تاسیس گردد .

طریقت خلوتی شاخه عشاقی لر - ussakiler

رهبرش فاتح نور ا... مرکز آن مسجد پیر حسام الدین است .

جراحی لر CERRAHILER

رهبرش احمد مصباح ارمنکول است . درگاهش درنزدیکی مسجد جان فداخاتون درمحله فاتح استانبول واقع شده است . یکی از شاخه های طریقت خلوتی است .

طریقت قادری محمدیه

رهبرش سید محمد اوستا اوغلو است . خود را طرفدار سنت طریقت نقشبندی و مولوی معرفی می کند .

غالبی لر Galibiler

طریقت تصوف محمدی که با اتحاد طریقتهای رفاعی و قادری تاسیس شده است . رهبرش حاجی سید حسن قالب حسن قوشجو می باشد. مرکز این‌ طریقت در آنکاراست . " وقف غالبی " در شهرهای غازی آنتپ ، اسپارتا ، آدانا ، بورسا، توکات ، قونیه ، کریک قلعه ، چوروم و استانبول ، آنتالیا ، شعباتی تاسیس کرده است

طریقت غالبی معتقد به رعایت اصول شریعت ، کتاب وسنت رسول ، اجماع متناسب با شرایط زمانی ، قیاس فقها ، مذهب اعتقادی امام ماتریدی ، مذهب عملی حنفی، مشرب‌علوی ، وحدت اصول طریقت قادری و رفاعی می باشد .

پیر طریقت معقتد به رعایت اصول دمکراسی ، حفظ نظام جمهوری، اصل لائیسم و اصول حقوق بشر می باشد . او حامی حفظ و رعایت اصول اسلام و شریعت است . طریقت غالبی لر پیرو عبدالقادر گیلانی ، سید احمد رفاعی ، شیخ احمد یسوی و شیخ احمد قدسی است. سید حسن قالب حسن کوشجو متولد1919 چوروم می باشد .

طریقت خلوتی

رهبرش محمد دوملو DUMLU می باشد. فعالترین طریقت خلوتی ترکیه و مجالس ذکر را بطور منظم برگزار می کند . مریدان این طریقت در استانبول ، بورسا ، اوشاک ، اسکی شهیر ،آنکارا و افیون فعال هستند . مرکز طریقت در کوتاهیا است . مجالس ذکر در کوتاهیا برگزار می شود . در مجالس ذکر آنها زن و مرد بصورت مختلط شرکت می کنند .

تیلوجولار Tillocular

شاخه طریقت قادری در قصبه تیللو استان سییرت می باشد .به علت خودداری از فعالیت سیاسی از گروه اجمال و بعلت پیروی از سنت قادری و رفاعی از گروه غالبی منفک وجدا هستند .

خزنویلرHAZNEUILER

طریقت نقشبندی شاخه خازنوی پرنفود ترین طریقت نقشبندی دربین جامعه کرد ترکیه است . مرکز طریقت درسوریه است . طریقت نقشبندی خزنوی در حاتای ، غازی آنتپ ، شانلی اورفا ، ماردین و باتمان است . شیخ طریقت محمد خزنوی است وهرسال یکباربه ترکیه سفرکرده و مراسم ذکر برگزار می نمود . بعد از فوت او پسرش محمد موتاخازنوی رهبری طریقت را برعهده گرفت .

حقیقت چی لرHAKIKATCILAR

رهبری ابن جماعت برعهده شیخ عمراونگوت می باشد . این گروه کتابهایی باهدف انتقاد از جمال الدین کاپلان ، موسس " اتحادیه جمعیتها و جماعتهای اسلامی " و " دولت اسلامی فدرال آناطولی " که فوت کرد و همچنین از فتح الله گولن رهبریکی از شاخه های نور جی ، پروفسور نجم الدین اربکان ، گروه سلیمانجی ها ، گروه مسجد اسماعیل آقا وسازمان امور دیانت منتشرکرده است. این گروه در دوزجه ، بورسا وآنکارا فعال می باشد . طریقت حقیقت چی لر براصل اطاعت مطلق از شیخ سازماندهی شده است .

طریقت نقشبندی منزل

با مرکزیت روستای منزل دراستان آدییامان است . راشد ارول شیخ طریقت با تزریق زهرآلودی کشته شد و برادرش عبدالقادر ارول به جای اونشست . فیض الدین ارول برادر دیگر راشد ارول در آنکارا به سازماندهی این طریقت ادامه میدهد . این گروه در آنکارا پایتخت ترکیه تحت عنوان " گروه سمرقند" شناخته میشوند . دراویش این گروه در امور تجاری و سرمایه گذاری فعال هستند .

طریقت نقشبندی سلیمان جی لر

موسس این طریقت سلیمان حلمی توناخان HILMI TUNAHAN می باشد . او از نوادگان شیخ صلاح الدین ابن سراج الدین شیخ طریقت نقشبندی بود . سلیمان حلمی توناخان کلاسهای قرآن را تاسیس نمود .

طریقت سلیمانجی لر ، درترکیه وکشورهای اروپایی بخصوص در آلمان فعال هستند . درهمه استانهای ترکیه کلاسهای قرآن وابسته به این طریقت فعال هستند . رهبران فعلی این طریقت را دوبرادر بنام احمد دنیزاولگون و بایزید دنیزاولگون برعهده دارند . هزار و پانصد کلاس قرآن و خوابگاه دانش آموزی و دانشجویی دراختیار دارند. جماعت ارن کوی بامرکزیت ارن کوی استانبول ، موسس جماعت ارن کوی با گرایش نقشبندی ، شیخ محمود اسد اربیلی می باشد که شیخ درگاه کلامی بود . شیخ محمود درقیام شهر" ممنه من " دردوران آناترک کشته شد

شیخ محمود سامی رمضان اوغلو مرید شیخ محمود اسد اربیلی گروه جماعت ارن کوی ERENKOY راسازماندهی نمود و در سال 1979به عربستان سعودی هجرت کرده ودرسال 1984درعربستان فوت نمود . موسی توپیاش جانشین او شد . بعدازفوت توپباس TOPBASHرهبری ابن جماعت نقشبندی را اسماعیل لطفی چاکان GAKAN و طاهر بیوک کوروکچو واعظ مشهور درقونیه ونماینده سابق مجلس از حزب سلامت ملی به رهبری نجم الدین اربکان و احمد تاش گتیون روزنامه نگار برعهده دارند. مجله ALTINOLUK آلتین اولوک مجله شبنم وابسته به این گروه است وقف فرهنگ و آموزش مرادیه نیز دراستانهای مختلف ترکیه مدارس ودانشگاه تاسیس کرده است . شیخ طریقت عثمان نوری توپباش پسرموسی تو پباش می باشد .

عثمان نوری توپباش چند عنوان کتاب منتشرکرده است : 1- عثمانی با شخصیتهای اسوه 2- قطره های سعادت از گلستان دل 3- خدمت وآداب آن 4- اسلام ، ایمان وعبادت 5- اسرار محبت د رباغ دل 6- انوار عبرت از تاریخ گذشته تاکنون 7- قطره ای از دریای مثنوی ( مولانا جلال الدین ) 8- درسهایی درباره سلسله انبیاء – ا و 2و3 9- قطره ای از اقلیم دل به دریا 10- رحمت والا 11- حضرت محمد مصطفی (ص ) - او 2 12- شخصیت بی نظیر حضرت محمد مصطفی 13- نسیم رحمت از پیغمبررحمت 14- معمایی بنام انسان 15- تصوف 16- آخرین نفس

وقف انصار، وقف علم وخدمت ، وقف خدمت ، وقف عزیزمحمود خدایی نیز وابسته به جماعت طریقت نقشبندی ارن کوی می باشد . قادر توپباش شهردار کلان شهر استانبول نیز ا زموسسین وقف انصار می باشد .

طریقت خلوتی عشاقی لر

مرکز طریقت در منطقه قاسم پاشا استانبول است . مرکز فعالیت آن مسجد پیرحسام الدین می باشد . شیخ طریقت ابراهیم ایپک بود که در سال 2000میلادی فوت کرد . شیخ فعلی این طریقت فاتح نورا...کشتی گیرسابق تیم ملی ترکیه می باشد.طریقت خلوتی عشاقی لردراستانبول ، بولو و چوروم نیز مراسم ذکر برگزار میکند.