امام مهدی در دیدگاه دانشمندان حنبلی مذهب (مقاله)
امام احمد بن حنبل (م ۲۴۱ ه. ق)
وی رئیس فرقه حنبلی است و نویسنده یکی از گستردهترین و کهنترین جوامع حدیثی اهل سنت نیز به شمار میرود. وی در این مجموعه حدیثی، احادیث مختلف و متعددی را درباره امام مهدی علیهالسلام ذکر کرده است.
یکی از فضلای محترم حوزه علمیه قم در اقدامی شایسته، احادیث مربوط به امام مهدی علیهالسلام را که در این کتاب حدیثی آمده، جمعآوری کرده و با نام «احادیث المهدی علیهالسلام من مسند احمد بن حنبل» به چاپ رسانده است.
در این کتاب، ۱۳۶ حدیث از مسند احمد استخراج شده و طی چند بخش تنظیم گردیده است که دربردارنده موضوعات متعدد و مختلفی درباره امام مهدی علیهالسلام است؛ از نشانههای ظهور آن حضرت تا ظهور و وضعیت عصر ظهور و دیگر موضوعات مرتبط با امام مهدی علیهالسلام.
ممکن است گفته شود: چون احمد بن حنبل درباره این احادیث قضاوت خاص نداشته است، پس ذکر این احادیث نمیتواند دلیلی برای اثبات دیدگاه و نظر او دراینباره باشد؛ ولی در جواب باید گفت: ثبت این تعداد زیاد از احادیث در این جامع حدیثی کهن، حتما نشان از پذیرش و اعتماد نویسنده بر این احادیث دارد و چنین اهتمامی از سوی وی حکایت از مقبولیت محتوای آنها نزد وی دارد. بنابراین، مهمترین شخصیتِ فرقه حنبلی که در موضوع مهدویت دیدگاهش روشن و مشخص است، امام آنها یعنی احمد بن حنبل است.
ابن قیم جوزیه حنبلی (م ۷۵۱ ه. ق)
وی که از نویسندگان سرشناس و معروف اهل تسنن است، فصل پنجاهم کتاب «المنار المنیف فی الصحیح و الضعیف» را به مباحث مربوط به امام مهدی علیهالسلام اختصاص داده و در ردّ حدیث جعلی «لَا مَهْدِیَّ اِلَّا عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ؛ مهدی جز عیسی وجود ندارد» مطالب و مباحث مختلفی را ذکر کرده و از قول برخی از دانشمندان اهل سنت، از جمله احمد بن الحسین آبری تواتر روایات نبوی را درباره امام مهدی علیهالسلام یاد آور میشود و میگوید: «تواتر دراینباره وجود دارد که آن حضرت از اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله است و عیسی علیهالسلام به هنگام ظهور وی، خواهد آمد و در نماز به او اقتدا خواهد کرد.»
وی در ادامه، برای تأکید گفته آبری روایات متعددی را از منابع اهل سنت ذکر کرده و هنگام تقسیمبندی این احادیث، تصریح دارد که اینها چهار دسته هستند: صحیح، حسن، غریب و موضوع.
و به این ترتیب، تعدادی از احادیث امام مهدی علیهالسلام را صحیح و حسن دانسته و آنها را دارای حجیت و قابل برای استدلال معرفی کرده است.
یحیی بن محمد حنبلی (م قرن دهم ه. ق)
وی در پاسخ به پرسشی در مورد معتقدان به یک مدعی مهدویت و نیز درباره منکران اصل مهدویت چنین نوشته است:
«الحمد لله اللهم اهدنا لما اختلف فیه الحق باذنک! عقیده مذکور بدون شک، باطل است؛ چون مستلزم مخالفت و ردّ احادیث صحیحی است که از پیامبر صلی الله علیه و آله رسیده و پیامبر صلی الله علیه و آله در این احادیث از ظهور مهدی علیهالسلام در آخر الزمان خبر داده و ویژگیهای شخصی مهدی علیهالسلام و حوادث زمان ظهور را یاد کرده است. یکی از علائم مهم ظهور مهدی علیهالسلام که کسی نمیتواند ادعا کند که واقع شده است، فرود آمدن حضرت عیسی علیهالسلام از آسمان و قرار گرفتن او در کنار مهدی علیهالسلام و نمازگزاردن او پشت سر آن حضرت و همین طور خروج دجال و کشته شدن او میباشد... و کسی که مهدی موعود علیهالسلام را تکذیب کند، رسول خدا صلی الله علیه و آله به کفر او خبر داده است...»[۱]