خجند

خجند شهر زیبا و بزرگ تاجیکستان یادگاری از ایران باستان است.

پیشینه تاریخی

خجند دومین شهر بزرگ تاجیکستان، شهری زیبا و کهن و با سابقه‌ای دوهزار و ۵۰۰ ساله، نشانه‌های فراوانی از ایران باستان را در خود به یادگار گذاشته است.

خجند با توجه به آثار باستانی متعدد آن برای گردشگران مکانی جذاب است. ارگ‌ها و مساجد زیادی از قرون وسطی که از بلایای طبیعی و انسانی جان سالم به در برده‌اند همچنان در این شهر خودنمایی می‌کنند.

مناظر بسیار زیبا، آب و هوای معتدل و چشم‌انداز زیبا، آب خالص شفاف دریاچه بزرگ برای ماهیگیری، قایقرانی و شنا از دیگر جمله جذابیت‌های گردشگری خجند بشمار می‌روند.

خجند یکی از مراکز کوهنوردی است. کوهنوردان جهان خجند را با ارتفاعات بیشتر از پنج هزار متر برای کوهنوردی ترجیح می‌دهند.

موقعیت جغرافیایی

این شهر در شمال کشور تاجیکستان، در خور توجه است. رودخانه سیحون با آب نیلگونی که از میان آن می‌گذرد، گویا هلال ماه را در آغوش گرفته و بر زیبایی خجند افزوده است.

گردشگری

از مکان‌های جذاب و دیدنی این شهر می‌توان از کوه موغل، رودخانه سیحون (سیر دریا)، کاخ اورون، مسجد جامع شهر، بازار پنجشنبه، بقایای شهر قدیم، موزه مردم‌شناسی، موزه تاریخ و کشورشناسی، کتابخانه تاش خواجه اسیری و چندین اثر معماری معاصر را نام برد.

بقایای ارگ باستانی خجند که در ساحل رودخانه سیحون، در محل بسیار زیبایی قرار دارد، و در کنار آن موزه باستان‌شناسی شهر بنا شده است.

روبروی پارک زیبای شهر تالار مشهور کمال خجندی یکی از معروف‌ترین تئاترهای تاجیکستان، بنا شده که با سبک معماری یونانی و رومی خود نظر هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند. در ساحل راست رودخانه سیحون، در دامنه کوه موغل، شهرک جدیدی با سبک معماری اروپایی ساخته شده، که دیدن آن خالی از لطف نیست، در میان گلکاری‌های پارک جدید، مجسمه‌ای ساخته شده از برنج وجود دارد که این مجسمه برنجی در سال ۱۹۷۰ میلادی به مناسبت یکصدمین سال تولد لنین بنا شد و در نوع خود بی‌نظیر است علاوه بر آن در این شهر مجسمه‌ها و پیکره‌های بسیاری از مفاخر تاریخی و فرهنگی وجود دارد که مجسمه کمال خجندی، جوره ذاکراف از جمله آنهاست.

بازار پنجشنبه خجند، یکی از مشهورترین بازارهای آسیای مرکزی است که معماران در ساختن آن از سبک معماری سنتی شرقی و اصول معماری اروپایی استفاده کرده‌اند. در مقابل بازار پنجشنبه، مسجد جامع شیخ مصلح الدین النوری خجندی قرار دارد که این مجموعه تاریخی قرون ۱۲ تا ۱۹ میلادی است. مسجد شیخ مصلح الدین خجندی از مکان‌های مقدس برای عبادت مردم خجند است.

از لحاظ زیبایی، تئاتر کمال خجندی یکی از برجسته‌ترین و از آثار منحصر به فرد معماری این کشور به شمار می‌آید. مجموعه بناهای استانداری خجند، فضاهای گلکاری و سرسبز و خرم یکی دیگر از مکان‌های جالب و دیدنی این شهر است. مردم خجند، مردمی مهمان نواز و خون گرم هستند.

مردم خجند هویت ملی و سنت‌های اجدادی خود را خوب حفظ کرده‌اند بطوری‌که فرهنگ اروپا و اتحادیه جماهیر شوروی سابق هم نتوانست، آداب و رسوم و سنت‌های ملی مردم را از بین ببرد. اعیاد و مراسم ملی –مردمی و مذهبی از قبیل جشن‌های نوروز، مراسم عید فطر، عید قربان، میلاد پیامبر هنوز وجود دارند.

وضعیت اقتصادی و فرهنگی

خجند در مقایسه با دیگر شهرهای جمهوری تاجیکستان، از لحاظ وضعیت اقتصادی و فرهنگی در موقعیت مناسبی قرار دارد چراکه شهر خجند از قدیم در مسیر جاده ابریشم بوده و در حال حاضر نیز دارای موقعیت خاص میان سه جمهوری ازبکستان، قرقیزستان و خود کشور تاجیکستان است.

از آنجا که خجند دارای پیش‌زمینه مناسب اقتصادی است، بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در این شهر و مناطق اطراف آن تلاش می‌کنند. آب و هوای مستعد و خاک حاصلخیز این دیار نیز دانشمندان و فرزانگان و شعرا و فضلای مشهوری را پرورش داده است.

نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد که خجند نه تنها خواجه کمال را در آغوش خود پرورده، بلکه شخصیت‌های برجسته دیگری نیز در آن پرورش یافته‌اند. امروزه در خجند هتلی بزرگ وجود دارد که می‌گویند بر ویرانه خانه کمال خجندی بنا شده است.

خجند در بستر تاریخ

خجند در بستر تاریخ، تحولات عمده‌ای را از سر گذرانیده است.

خجند در زمان کوروش هخامنشی یکی از ۱۶ مملکت امپراطوری بزرگ ایران بود.

در دوران اسلامی این شهر یکی از مراکز مهم علمی ماوراءالنهر بوده است. خجند که در زمان اتحاد شوروی سابق لنین آباد نام گرفته بود، با فروپاشی شوروی مجددا به نام کهن خویش خوانده شد.

دخمه‌ها و گورستان‌های قدیم شهر که حالا با نام‌های حضرت بابا، بابا زیرک و غیره معلومند از آثار قبل از اسلام خجند به شمار می‌روند. درخجند در دوران اسلامی، یکی از مراکز مهم علمی ماوراءالنهر بوده بطوری که چند سال قبل، باستان شناسان توانستند بقایای رصدخانه‌ای را در هشت کیلومتری این شهر بیابند.

معنای لغوی خجند

دکتر علی اصغر شعردوست سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان که در کار تحقیق و پژوهش تاریخ ایران نیز فعال است درباره معنی واژه خجند به ایرنا گفت:

برخی از اندیشمندان این واژه را به معنی خوب جند یعنی شهر خوبان گفته‌اند اما اغلب محققان معتقدند که واژه خجند شکل تغییریافته کلمه خورجند از زبان قدیمی ایرانی شرقی به معنی خور (خورشید) و جند به معنی شهر خورشید یا خورشید شهر است.

شعردوست افزود: ایرانیان شرقی یعنی همان تورانیان از قبیل سغدیان، سکاییان و فرغانیان که در این ناحیه سکونت داشته‌اند خود نام و اساس شهر خجند را بنیاد کرده‌اند.

خجند دارای چندین دانشسرای عالی است و در تمامی دانشگاه‌های این شهر، زبان، ادبیات و تاریخ مردم تاجیک، تدریس می‌شود.