ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی
| ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی |
| نام‌های دیگر | ابن ابی حِجَّة |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۵62 ق، ۵۴۶ ش، ۱۱۶۷ م |
| محل تولد | قرطبه |
| سال درگذشت | ۶43 ق، ۶۲۴ ش، ۱۲۴۶ م |
| محل درگذشت | میورقه |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
| استادان | ابوالقاسم عبدالرحمان شرّاط قرطبی،ابوالولید هشام بن عبدالله حاکم |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | قاضی و خطیب |
اِبْن‌ِ اَبی حِجّه ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی معروف به ابن ابی حِجَّة (۵۶۲ -۶۴۳ق/۱۱۶۷- ۱۲۴۵م)، محدث، قاری، نحوی و قاضی اندلسی.
شهرت
اگرچه بعضی از متأخرین ابوجعفر احمد بن محمد قیسی قرطبی را ابن حِجَّة نامیده‌اند [۱] اما با توجه به ثبت ابن ابّار [۲] و سیوطی [۳] از متقدمین و نیز حاجی خلیفه [۴] و مخلوف [۵] وی مشهور به ابن ابی حِجّة بوده است.
اساتید
وی قرآن و ادبیات عرب را در زادگاه خویش قرطبه فرا گرفت و نزد علمای آن دیار به استماع حدیث پرداخت. [۶] بزرگ‌ترین استاد وی در قرائت قرآن و روایات ابوالقاسم عبدالرحمان شرّاط قرطبی (د ۵۸۶ق/۱۱۹۰م) است. [۷] او از ابوالولید هشام بن عبدالله حاکم (د ۶۰۳ق/۱۲۰۶م) حدیث شنیده و اجازه گرفته است، چنان‌که از خلف بن عبدالملک بن بشکوال (د ۵۷۸ق/۱۱۸۲م) و ابوالعباس مجریطی و ابو محمد بن حَوْطِ الله (د ۶۱۲ق/۱۲۱۵م) و دیگران نیز روایات اندکی شنیده است. [۸][۹]
سرانجام
وی در قرطبه در صدر مدرسان قرائت قرآن و عربی قرار داشت [۱۰] و پس از سقوط قرطبه به دست مسیحیان، ابن ابی حجة به اشبیلیه رفت و قاضی و خطیب آن شهر شد. [۱۱] وی هنگامی که قصد داشت از اشبیلیّه با کشتی به شهر سبته برود، خود و خانواده‌اش اسیر رومیان شدند و به مَیورقه (یا مَنورقه [۱۲]) منتقل و با پرداخت فدیه آزاد شدند، [۱۳] اما ابن ابی حجة پس از ۳ روز در میورقه بر اثر شکنجه رومیان جان سپرد. [۱۴] بر طبق بعضی روایات وی بر روی دریا پیش از رسیدن به میورقه در زیر شکنجه کشته شده است. [۱۵]
آثار
ابن ابار برخی از آثار او را به این شرح نام برده است: منهاج العباد، تسدید اللسان لذکر انواع البیان فی العربیة تفهیم القلوب آیات علاّم الغیوب، مختصر التبصرة [۱۶] و سیوطی از کتاب الجمع بین الصحیحین [۱۷] نام برده است. در فهارس اثری از این کتاب‌ها نیست. ابن ابی حجة طبع شعر داشته و سیوطی [۱۸] شعر او را سست خوانده است.