کتاب مکفی برای همگان در علم کلام (کتاب)
| نام نویسنده | محمد الفضالی الأزهری الشافعی |
|---|---|
| موضوع | کلام |
| زبان کتاب | عربى |
کتاب کفایة العوام فیما یجب علیهم من علم الکلام از تالیفات محمد الفضالی الأزهری الشافعی که در علم کلام به رشته تحریر درآمده است.
محتوا و موضوع کتاب
مؤلف در ابتدای کتاب، پس از بسم الله و حمد و ستایش، دلیل نگارش کتاب را بیان کرده، سپس بیان کرده است: «هر مسلمانی باید پنجاه عقیده را بداند و هر عقیده‌ای باید دلیل جامع و مفصلی برای آن بداند». سپس در سخنوران مختلف اقتضای موجود در دست مخلوقات دلالت بر حق تعالی دارد، و درمقدمه نشان داده است که درک عقاید به سه امر بستگی دارد: واجب و محال و ممکن. و اینکه این سه تقسیم بستگی به فهم عقاید دارد، پس این سه بر هر کسى که پاسخگو باشد اعم از مرد و زن واجب است.
ذکر اول صفاتى که بر ذات واجب وجودتعالی واجب است. قدیم، بقا، وجود روح، وحدت وجود، قدرت، اراده، علم، حیات، شنوایی، چشم، گفتار، و در متعال بودن قادر است، او صاحب اراده و علم و حیات و سمیع و بصیر و کلام را صفات معانی از جمع عام به خاص یا معانی می‌گویند. ضمیمه بلاغی و آنچه در پی آن می‌آید که خداوند متعال قادر مطلق است و غیره آنها را نسبت به معانی صفات معنوی می‌گویند... و از پنجاه آن بیست اضداد است این بیست. فضالی گفت: می‌دانم که دلیل بر هر یک از بیست واجب، مورد تأیید اوست و عکس آن را نفی می‌کند، دلیل بر هفت معنا، دلیل بر هفت واجب است. اینها چهل عقیده است که خداوند متعال باید دارای بیست تا از آنها را داشته باشد و بیست و بیست دلیل آن را حق تعالی نفی می‌کند و هر دلیلی صفتی را ثابت می‌کند و خلاف آن را نفی می‌کند» و چهل و یکمین عقیده ای است که در آن از آنچه در حق او حلال است صحبت کرده است و از چهل و دوم تا پنجاهم آن چیزی است که رسولان باید انجام دهند، سپس نتیجه‌ای که در آن از ایمان صحبت می‌کند. این موضوع عقیده به طور کلی است و آن را جدا کرده و گفته است: این چیزی است که باید به آن ایمان آورد و ان شاءالله خدا را بر آن خواهیم یافت.
حاشیه نویسی کتاب
- شرح آن را شاگردش شیخ ابراهیم الباغری به اذن شیخ خود (الفضلی) تألیف کرده و در سال 1223 هجری قمری جمع‌آوری آن را به پایان رسانده و حاشیه خود را به نام «تحقیق المقام على کفایه ال» بر آن آورده است.
- عوام فی علم الکلام» چاپ مصطفی الحلبی در مصر در سال 1341 هجری قمری.
- پاورقی به مبارزه بر کفایه عام المصطفی البابی الحلبی.