اشاعره
اشاعره نامی آشنا برای یک مکتب کلامی اهل سنت است. پایه گذار این مکتب ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری(۲۶۰-۳۲۴ه.ق) می باشد. اشعری در ابتدا شاگر مکتب معتزلیان بود و در ادامه با جدا شدن از آن مکتب به مکتب اهل حدیث پیوست با این هدف که میان عقل گرایی افراطی اهل اعتزال و عقل گریزی افراطی اهل حدیث، راه معتدلی را بنیان کند.وی در تفسیر آرای اهل حدیث فهم عقلی را دخالت داد.از جمله معضلاتی که اشاعره به آن پی بردند مسئله جبرگرایی بود به همین دلیل بنیان گذار این مکتب با ارایه نظریه کسب توانست راه نجاتی از مخمصه جبر بیابد.اگر چه ابو الحسن اشعری به نازل ترین مرتبه اختیار در افعال اختیاری عباد بسنده کرد اما متکلمان پیرو او با تفاسیری که ارایه کردند توانستند به طور آشکار از جبر فاصله بگیرند.در عصر کنونی می توان گفت که بیشتر اهل سنت در مشی کلامی خود تابع مکتب اشعری هستند. در مکتب اشعری بزرگانی پروش یافتند که به عنوان نمونه نام برخی از افراد شاخص چون قاضی ابو بکر باقلانی عبد القاهر بغدادی امام الحرمین جوینی ابو حامد غزالی فخر الدین رازی سعد الدین تفتازانی و در عصر های متاخر افرادی چون شعرانی، زرقانی، محمد عبده و شیخ شلتوت نام برد. مهم ترین آثار مکتب اشعری کتاب های الشامل فی اصو الدین جوینی شرح مواقف میر سید شریف جرجانی شرح مقاصد و شرح عقاید النسفیه تفتازانی و تفسیر کبیر فخر رازی می باشد.
مبانی اعتقادی اشاعره
مکتب اشعری به اصول اعتقادی بر محور برخی از اصول می چرخد. عناوین مهم ترین اصول اعتقادی اشاعره اشاعره صفات خدا را زاید بر ذات می دانند. این مکتب در اعتقاد به قضا و قدر سخت معتقدند و اراده الهی را در همه امور از جمله افعال انسان جاری می دانند و اصول مهم اعتقادی اشاعره عبارتند از: زائد بودن صفات بر ذات خداوند؛ عمومیت اراده و قضا و قدر الهی در همه امور از جمله در افعال انسان؛ انسان آفریننده عمل خود نیست، بلکه اکتساب کننده آن است؛ حسن و قبح افعال، ذاتی نیست بلکه شرعی است؛ خداوند در قیامت با چشم دیده میشود؛ کلام خدا قدیم است؛ پذیرش اوصاف خبری خداوند[۱] بدون تشبیه خدا به مخلوقات و تعیین کیفیت آنها.