در پیدایش جنبش ها و جریان های اسلامی در اندونزی، افزون بر آن که برخی از علما و گروه های سیاسی ـ اسلامی به طور مستقیم دخالت داشتند، عده ای دیگر سعی کردند تا با احیای تفکر اسلامی، نهضت اصلاح طلبی را در جامعه از راه تأسیس و فعال سازی نهادهای اجتماعی و فرهنگی گسترش دهند.

جنبش ها و جریان های اسلامی در اندونزی

مجمع الجزایر مالایا یا سرزمین مالایا که شامل اندونزی، مالزی و فیلیپین امروزی است، در خاور دور و آسیای جنوب شرقی واقع شده است. پیش از ظهور و ورود اسلام، این سرزمین تحت تأثیر فرهنگ و تمدن چین و پیش از آن هندوستان بود و از طریق راه ها و جاده های تجاری نظیر جاده ابریشم با خاورمیانه ارتباط داشت. کیش هندو، بودایی، بت پرستی و آنیمیسم در این سرزمین ها گسترش یافت و سلطه سیاسی و بازرگانی فرمانروایان هندو در قرون متمادی بر این مجمع الجزایر گسترده بود.
دو دوره درخشان تاریخی آن، یکی از آغاز قرن هفتم میلادی در عهد امپراتوری سری ویجانا بود که زمان نفوذ آیین و فرهنگ هندو بودایی به سوماترا و جاوه مرکزی است و دیگری، در عهد امپراتوری موچوپاهیت به رهبری گاجامادا در قرن چهاردهم میلادی بود که زمان قدرت و عظمت آن به شمار می رود.
ورود اسلام به این سرزمین ها همانند دیگر سرزمین های شرقی نظیر هند از همان قرون اولیه و از راه سند و به طور طبیعی، تدریجی و مسالمت آمیز صورت گرفت.
بازرگانان مسلمان عرب، ایرانی و هندی در این فرآیند نقش بسیار مهمی داشتند؛ زیرا با ظهور تمدن اسلام و از همان قرن سوم هجری، قدرت تجاری مسلمانان در سطح سرزمین های شرق و بندرهای مهم چین و جنوب شرقی آسیا در حال گسترش بود.