جیش محمد

جیش محمد
نام جریان	جیش محمد
رهبران	مولوی مسعود اظهر
اهداف	جدا کردن کشمیر از هند از راه مبارزه مسلحانه
جهت‌گیری	ضد هندی و ضد آمریکایی

جیش محمد گروهی اسلام‌گرا و شبه‌نظامی است که به دنبال جدا کردن کشمیر از هند از راه مبارزه مسلحانه است.

زمینه شکل‌گیری

منطقه کشمیر به لحاظ اینکه منطقه‌ای اختلافی بین هند و پاکستان است، طبیعتاً زمینه لازم برای شکل‌گیری گروه‌های افراطی وابسته به هر یک از این دو کشور را دارد. اما علاوه بر این، زمینه شکل گیری گروه‌های افراطی مسلمان در کشمیر را باید در اموری همانند احساس خطر رژیم وهابی آل سعود از انقلاب اسلامی ایران و احیاء مجدد ژئوپولیتیک شیعه، ترس از گسترش تشیع و در نهایت اشغال افغانستان توسط شوروی، جستجو نمود. زمینه‌های مذکور موجب شکل گیری گروه‌های افراطی متعددی در کشمیر شده که یکی از آنها جیش محمد است.

معرفی

جیش محمد (به اختصار JeM) گروهی اسلام‌گرا و شبه‌نظامی است که به دنبال جدا کردن کشمیر از هند از راه مبارزه مسلحانه است. این گروه در 31 ژانویه 2000 توسط مولانا مسعود اظهر در کراچی به وجود آمد. مسعود اظهر از مبارزان کشمیری وابسته به حرکه المجاهدین بود. «جیش محمد»، «ارتش محمد»، «ارتش پیامبر»، «مجاهدان تنظیم»، «جماعت الفرقان»، «تحریک الفرقان»، و «خدام الاسلام» همه نام‌های مختلف این گروه هستند. جیش محمد از جانب سه تن از رؤسای مدارس مذهبی یعنی مفتی نظام الدین شوزئی از مجلس تعاون اسلامی، مولانا مفتی رشید احمد از دارالافتاء و الارشاد، و مولانا شیرعلی از شیخ الحدیث دار الحقانی مورد تصدیق قرار گرفت. منطقه فعالیت گروه، جامو و کشمیر است و توسط مولانا مسعود اظهر در 31 ژانویه 2000 میلادی در کراچی شکل گرفت. ابتدا نام گروه «حرکة الجهاد الاسلامی» بود بعد «حرکة الانصار» شد و بعد «حرکة المجاهدین» و در نهایت «جیش محمد» نام گرفت و پس از حمله به پارلمان هند در سال 2001 میلادی نام آن به «تحریک الفرقان» تغییر یافت. مهم‌ترین خصیصه کارکردی جیش محمد، بیگانه ستیزی به ویژه مخالفت با هند و ناتوست. به زعم برخورداری مولانا مسعود اظهر از احساسات ضد شیعه، وی مخالف حمله به شیعیان و اماکن مذهبی آنهاست. مسعود اظهر معتقد است نباید علیه شیعیان اقدامات خشونت آمیز انجام داد. او اظهار داشت که همه مسلمانان جزو یک پیکرند و آسیب رساندن به هر یک از قسمت‌های این بدن در حکم آسیب رساندن به کل بدن است. این گروه از طریق نشریه «القلم» و مجله کودکان با عنوان «بچه مسلمان» مواضع خود را به اطلاع مخاطبانش می‌رساند. مرکز عمده فعالیت جیش محمد در «فیصل‌آباد« و «پیشاور» می‌باشد و عمده اردوگاه‌های آموزشی آن نیز (به خصوص قبل از حمله آمریکا به افغانستان) در افغانستان قرار داشت.

هدف و رویکرد

وی رویکرد ضد هندی و ضد آمریکایی دارد و سال‌های زیادی در زندان هیا هند به سر برد، تا این که در ماجرای هواپیماربایی هم قطارانش در قندهار افغانستان، در تبادل با مسافران هندی آزاد شد.

رویکرد برون مرزی

جیش محمد جریانی با رویکرد برون مرزی است که در مقایسه با سایر گروه‌های تروریستی فعال در جامو و کشمیر یک گروه تروریستی نسبتا جدید است و ارتباط تنگاتنگی با لشکر طیبه دارد. این گروه معتقد به استقلال کشمیر و تضعیف قدرت هند است. مولانا مسعود اظهر در حضور طرفداران خود در پاکستان اعلام نمود: «من در راستای انجام وظیفه به اینجا آمده ام که بگویم تا زمانی که هند و آمریکا را نابود نکرده ایم مسلمانان نباید در وضعیت صلح و آرامش بمانند».

محل استقرار

مقر اصلی جیش محمد در کشمیر واقع شده است. جیش محمد از سکوت و سازش ضمنی دولت پاکستان با هند بر سر کشمیر ناراضی است و به تقابل نظامی علیه آن متمایل شده و لذا روابطی نزدیک با گروه‌های افراط‌گرا مانند لشکر جهنگوی و سپاه صحابه برقرار کرده است.

این گروه تا کنون برای جداسازی کشمیر از هندوستان، چندین حمله خصوصاً در استان جامو و کشمیر انجام داده است. گفته می‌شود این گروه از طریق مدارس مذهبی کراچی به ویژه مدرسه بنیوری، ارتباطی نزدیک با القاعده برقرار کرده است.

منع فعالیت در پاکستان

فعالیت این سازمان از سال ۲۰۰۲ در پاکستان غیرقانونی و ممنوع اعلام شده و به دو شعبه تقسیم شد. «خدام الاسلام» به رهبری مسعود اظهر، و «جماعة الفرقان» به رهبری عبدالجبار که هر دو نیز در سال 2003 میلادی توسط دولت پاکستان ممنوع اعلام شدند. مسعود اظهر سپس نهادی به نام «الرحمه» تأسیس نمود و از فعالیت‌های نظامی جیش محمد حمایت نمود. با این همه، این سازمان هنوز هم تعدادی مرکز را در این کشور اداره می‌کند.

منابع

1. پایگاه تخصصی الوهابیت
2. پراکندگی سلفی‌گری و وهابیت در جهان اسلام، مهدی فرمانیان، موسسه مطالعات بنیان دینی، قم 1393، ص 58