شورای عالی امنیت ملی
شورای عالی امنیت ملی
تاریخچه
شورای عالی امنیت ملی را می‌توان فرزند شورای عالی دفاع دانست که در زمان جنگ با حضور رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، فرماندهان ارشد نظامی و دو مشاور رهبری برای اتخاذ تصمیمات مهم حکومتی با موضوع دفاع مقدس تشکیل می‌شد که با وجود نشست سران قوا یا بعدتر تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام، این شورا در امور سیاسی چندان دخالتی نداشت. بعدها در بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 138 ش، در اصل یکصد و هفتاد و ششم این قانون ضرورت تشکیل شورایی تحت عنوان شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور و به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی تصویب شد.
وظایف شورای امنیت
فصل سیزدهم قانون اساسی با عنوان شورای عالی امنیت ملی از اصل صد و هفتاد و شش تشکیل شده است. مطابق این اصل، شورای عالی امنیت ملی به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی به ریاست رئیس‌جمهور، با وظایف زیر تشکیل میگردد و مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجرا است. تعیین سیاستهای دفاعی- امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیینشده از طرف مقام رهبری؛ هماهنگ نکردن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی-امنیتی؛ بهرهگیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدید‌های داخلی و خارجی؛
اعضای شورای امنیت
اعضای شورای عالی امنیت ملی از مقامات عالی‌رتبه سیاسی، نظامی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌شود. این شورای به تناسب وظایف خود از شوراهای فرعی مانند شورای دفاع و شورای امنیت کشور تشکیل شده است که ریاست هر یک از این شوراها با رئیس جمهور یا یکی از اعضای شورای عالی است که از طرف رئیس جمهور تعیین می‌شود. طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی اعضای شورای عالی امنیت ملی عبارتند از:
- رؤسای قوای سهگانه؛
- رئیس ستاد فرماندهی کل نیرو‌های مسلح؛
- مسئول امور برنامه و بودجه؛
- دو نماینده به انتخاب مقام رهبری؛
- وزیر امور خارجه، وزیر کشور، وزیر اطلاعات؛
- حسب مورد وزیر مربوط و عالیترین مقام ارتش و سپاه؛
دبیر شورای عالی امنیت ملی
دبیر شورای عالی امنیت ملی مهم‌ترین سمت ثابت شورای عالی امنیت ملی مسئولیت دبیرخانه آن است. دبیر شورای عالی امنیت ملی با انتخاب مستقیم رئیس‌جمهور تعیین می‌شود و مسئولیت اداره دبیرخانه و نظارت بر اجرای صحیح تصمیمات و مصوبات شورا و امور اداری و اجرایی شورا را بر عهده دارد. مطابق روال مرسوم در اغلب موارد دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از انتخاب از سوی رئیس‌جمهور، به طور همزمان از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان نماینده رهبری در شورا نیز منصوب می‌شود.